sterrenhemel
DENKSPORTEN/HOBBY
oplossing vorige puzzel
NR. I
HONINGRAATPUZZEL
s i k i
postzegels
pniifii/rni
SCHAKEN
LEIDSE COURANT
ZATERDAG 2 JANUARI 1982.
De prijswinnaars van puzzel 52 zijn:
Chr. van Meurs. Zuidbuurtseweg 4, 2381 LA Zoeterwoude.
Mevr. H. Vesseur, Kerkstraat 76. 2377 AX Oude-Wetering.
De prijzen worden binnen drie weken per cheque toegestuurd.
Rond de genummerde vakjes dienen woorden van 6 letters van na
volgende betekenis te worden ingevuld. Elk antwoord leest in de rich
ting van de wijzers van de klok. De beginletter ver. het eerste ant
woord komt in het vakje boven het cijfer 1. Het vakje waarin de be
ginletter van de overige antwoorden komt. dient door combinatie met
de letters van de omringende antwoorden te worden vastgesteld.
I mannelijk familielid; 2 herrie; 3
drijfjacht van de politie; 4 diplo
matieke functie; 5 welig opko
mend; 6 talent; 7 orgelregister; 8
radiostation; 9 plotseling; 10 re
genwolk in de lagere luchtlagen;
II doopsgezinde; 12 zegelstem
pel; 13 aan het werk zijnde; 14
ovaal; 15 soort edelgesteente; 16
overmaat; 17 weefsel; 18 door
waadbare plaats in een beek; 19
koning der elfen; 20 soort hond;
21 bewindvoering; 22 verslag; 23
overleg: 24 kleine hoeveelheid;
25 zoogdier; 26 bloemruiker; 27
ruimtelijke geluidsweergave (ver
kort); 28 hypnotische toestand
van mediums; 29 waternimf; 30
grijsachtig groene kleur; 31 flink;
32 uitspraak van de Hoge Raad;
33 afdeling; 34 kansspel; 35
scheepvaartbedrijf; 36 hoeveel
heid; 37 getuigschrift; 38 manne
lijk beroep; 39 wettig; 40 zonder
zorgen.
Oplossingen onder vermelding van Puzzel 1 dienen uiterlijk
woensdagmiddag in bezit te zijn van:
Leidse Courant,
Postbus 11. 2300 AA Leiden.
Eigen postcodenummer s.v.p. leesbaar vermelden.
Onverliesbaar
In een vorige rubriek werd een
spel behandeld waarin de lei
der. door het combineren van
verschillende kansen, de mo
gelijkheid zijn contract te win
nen aanzienlijk kon vergroten.
Hierbij speelde de kennis van
de kansrekeningstabellen een
voorname rol.
Opgemerkt werd toen, dat die
cijfers alleen dan moeten wor
den gebruikt als er geen bete
re informatie uit het bieden of
spelen is te halen. Vaker dan
men wellicht zou denken zijn
inlichtingen verkrijgbaar, zelfs
als de tegenpartij slechts heeft
gepast.
Zeer bekend zijn de gevallen
waarin een tegenstander in de
eerste hand nog eens een
vrouw of boer in een andere
kleur blijkt te hebben. Men kan
er dan vrijwel zeker van zijn
dat de overige ontbrekende
plaatjes bij de andere verdedi
ger zitten en dienovereenkom
stig handelen. Als dergelijke
spellen in een bridgerubriek
ten tonele worden gevoerd, is
de schrijver al gauw geneigd
deze als „onverliesbaar" te
kwalificeren, als het erom gaat
de plaats van die andere plaat
jes te localiseren. Daar de lei
der het recht heeft, en daar
ook gebruik van maakt, zich te
vergissen lijkt het beter van
„maakbaar" te spreken. Maar
„maakbaar" zijn alle contrac
ten waarin men bijvoorbeeld
AB 9 tegenover G 10 8 heeft
en drie slagen moet maken.
Dat kan altijd, mits men weet
wie de vrouw heeft, maar het
zou te gek zijn hier van onver
liesbaar te gewagen.
Deze, wat lange, inleiding als
antwoord aan een lezer die de
kreet „onverliesbaar" van een
bridgescribent nogal pedant
vindt. Welke term U voor het
volgende spel wilt gebruiken
laat ik graag aan U over. Vast
staat, dat de leider, na een
nogal voor de hand liggend
begin, er geen moeite mee
had:
A V 10
V 7 2
V 10 8 2
A V 2
H 7 6
A H 3
A H 9 6
H 7 3
Voor een groot slemcontract in
SA, zonder lange kleuren,
schrijven de boeken een mini
mum van 37 punten voor. Het
lijkt mij echter hypocriet hier
van een overbieding te spre
ken.
Zuid moest het spel spelen en
west kwam uit met klaver 10.
Het is duidelijk dat er 12 tops-
lagen zijn, dat de dertiende uit
de ruitenkleur moet komen en
dat dat met open kaarten geer.
probleem zou zijn. Als de rui
tens 3-2 zitten komt ook alles
op zijn pootjes terecht en rui-
tenboer sec is een extra kans.
Ook een 5-0 zitsel geeft geen
moeilijkheden, want zuid be
gint de ruitenaanval met aas of
heer en ziet dan hoe hij snijden
moet.
Om de kansen zo groot moge
lijk te maken moet de leider
echter eerst zijn topslagen in
schoppen, harten en klaveren
icasseren. Het blijkt dan, dat
oeide tegenstanders in klave
ren en harten driemaal beken
nen. Op de derde schoppen
echter, gooit oost een klavertje
af. En daarmee behoort het
doek te vallen. Vast staat dat
west is begonnen met drie kla
veren, vijf schoppens en ten
minste drie hartens, dus maxi
maal twee ruitens. Alles wat
zuid te doen staat is ruitenaas
incasseren en naar ruitenvrouw
te spelen. Als west bekent valt
de boer in de volgende slag en
zo niet, dan kan hij er worden
uitgesneden. Als west kort in
schoppen blijkt te zijn, begint
zuid met ruitenaas en -heer,
waarna zo nodig over west
wordt gesneden.
Drents tiental
Het opmerkelijke initiatief van
Assen, eigenlijk ADC (Asser
Damclub) heeft dit jaar geleid
tot het meedoen van het
Drents Tiental in de landelijke
competitie. Assen kampte met
het probleem dat te weinig
spelers beschikbaar waren
voor het spelen op zaterdag.
Gebruik makend van een dis
pensatieregeling (spelers van
een club die uitkomt in de pro
vinciale competitie mogen ook
uitkomen voor een club in de
landelijke competitie) trok As
sen dit jaar, na al eerder Peter
Schuitema en Jacob Okken te
hebben gestrikt, Otto Drenth
(Emmen), Jan van Loenen (Lu-
nenborg, Nieuw Amsterdam)
en Thymen Stobbe en Klaas
Postema (beiden Houdt Stand
Beilen) aan.
Pas op de laaste competitie
dag, zaterdag 12 december,
verspeelde het Drents Tiental
zijn kampioenskansen. Het
verloor met 119 van concur
rent VAD 2. dat zelf kampioen
werd en promoveert naar de
hoogste klasse. VAD 2 won
wat onverdiend (Drenthe liet
de 1010 èn de titel glippen
door een foutje van Schuite
ma), maar profiteerde be
kwaam van de kansen.
Het was onverstandig dat
Drents Tiental op het beslis
sende moment de voorkeur
gaf aan de talentvolle, maar
onervaren Jan van Loenen en
de ook jonge Thymen Stobbe,
boven routiniers als Brascamp
en Groot. Van Loenen gaf re
mise in een voordelige stand,
Stobbe verloor. In de stand
van het eerste diagram (na
Vermeulens 2429 ontstaan)
speelde de Drent 31. 40-35 en
na 16-21 verliezend 32. 35-30?
waarna volgde 15-20 33. 25x3.
12-18 34. 3x12 17x8 35. 26x17
18x27 36. 32x21 en het vernieti
gende 3x25!
Jacob Okken maakte deze fout
ongedaan tegen de gerouti
neerde Böke. Vanuit de stand
van het tweede diagram ging
het zo: 39. 33-29 24x33 40.
38x29 18-22 41. 27x18 23x12
42. 29-23 19x28 43. 32x23 13-18
44. 34-29 6-11 45. 30-24 11-17
46. 35-30 4-10 47. 42-38 18-22?
48. 37-31 26x37 49. 38-32 37x19
50. 24x15.
Na zes remises moest de be
slissing vallen bij Van Ipen-
burgVan der Laan en Horn
Schuitema. Van der Laan ver
dedigde zich vindingrijk. In de
stand zwart: 9, 12, 16, 19, 21,
35; wit: 20. 28, 31, 32. 38, 43
verdedigde hij zich met 53. 38-
33 21-26 54. 33-29 26x37 55.
32x41 35-40 56. 43-39 16-21 57.
39-34 40-44 58. 34-30 44-49 59.
20-15 9-14 60. 30-25 49-44 61.
28-23 19x28 62. 25-20 14x25 63.
15-10 28-33 64. 29x38 44-49 65.
38-32 49x27 66. 10-4 27-49 67.
4-15 12-18 68. 15-29 18-22 69.
29-33 22-27 70. 41-37 en remi
se. Zwart kan niet voorkomen
dat schijf 27 wordt geruild.
Schuitema heeft alle kans ge
had om zijn team kampioen te
maken. Na zijn 26. 11-16
ontstond de volgende cijfer-
stand: zwart 2/4, 8/10, 13, 14,
16, 17, 21, 22. 24; wit: 25, 28.
31/36, 38. 39. 45. 48. 49. 27.
31-27 22x31 28. 36x27 13-18 29.
34-29 10-15 30. 29x20 15x24 31.
39-34 13-19 32. 34-29 9-13 33.
29x20 19-23 34. 28x19 13x15
35. 33-28 8-13 36. 49-43 3-9 (4-
9 is beter, zo blijkt later) 37.
38-33 18-22 38. 27x18 13x22 39.
43-38 21-26 40. 48-42 26-31 41.
42-37 31x42 42. 38x47 16-21 43.
45-40 met 4 op 3 kan 22-27, nu
is deze zet verhinderd door 35-
30-24. 43. 9-13 44. 40-34 13-
19 45. 35-30 4-9 46. 34-29 9-14
47. 30-24 19x30 48. 25x34 2-8
49. 29-24 22-27 50. 34-29 27x38
51. 33x42 8-13 52. 29-23 13-18
53. 23x12 17x8 54. 28-23 8-13
55. 42-38 21-27 56. 47-42 27-
31? Hier moest 14-20 23-19
20x29 19x8 29-34 8-2 34-40 2-
11 40-45 11-50 15-20 enz. met
remise.
VERMEULEN
m
9«t Hf
Vliegtuigen op
Canadese zegels
Met als thema les- en ver
keersvliegtuigen heeft de Ca
nadese PTT een uit vier zegels
bestaande serie uitgegeven.
Het gaat hierbij om twee ze
gels van 17 ets. en twee van 35
ets.
Op een van de zegels van 17
ets. ziet men een De Havilland
DH-82C „Tiger Moth". Van dit
type ging het eerste lesvlieg-
tuig in 1931 de lucht in. Tussen
1937 en 1942 bouwde de Ca
nadese fabriek van De Havil
land te Toronto meer dan 1500
van deze toestellen. Geduren
de de tweede wereldoorlog
hebben duizenden piloten hun
eerste vlieguren gemaakt op
de „Tiger Moth".
In 1958 kwam een vliegtuigfa
briek te Montreal op de markt
met een les-straalvliegtuig, de
CL-41 Tutor (leermeester), het
eerste vliegtuig geheel in Ca
nada ontworpen (ook op een
zegel van 17 p.). Het werd in
massa aangeschaft voor de
RCAF, de Canadese lucht
macht. De Tutor was alleszins
berekend voor de aanpassing
aan militair gebruik. In Canada
is dit model nog steeds in ge
bruik voor basisopleiding. Het
showteam „The Snowbirds"
maakt er ook nog steeds ge
bruik van bij zijn stuntwerk.
Het model AVRO Canada E-
102 „Jetliner" was het eerste
straalverkeersvliegtuig in
Noord-Amerika. Het vloog op
10 augustus 1949. Aan het be
gin van de jaren '50 vestigde
dit type diverse records en al
les wees op een succesvolle
carrière op het gebied van de
burgerluchtvaart. Maar de oor
log in Korea leidde tot het be
sluit dat AVRO Canada zich al
leen ging toeleggen op de fa
bricage van het CF-100 ge-
vechts-straalvliegtuig.
Op één van de zegels van 35
ets. krijgt men een beeld van
de „AVRO Canada Jetliner".
De andere zegel van 35 ets.
toont een De Havilland Canada
Dash-7. Dit is een vliegtuig dat
in staat is een vrij geruisloze
start en dito landing te maken.
Tevens kan het volstaan met
een landingsbaan van een veel
geringere lengte dan tot nu toe
gebruikelijk was. Dit type vlieg
tuig is bestemd voor korte tra
jecten en kan 50 passagiers
vervoeren. Het eerste toestel
van dit type kwam in 1975 in
de lucht. Tot een van de gun
stige eigenschapen van dit toe
stel behoort ook het geringe
brandstofverbruik. Zowel de
zegels van 17 ets. als die van
35 ets. werden paarsgewijze
aan elkaar gedrukt. Het ont
werp voor deze zegels werd
vervaardigd door Robert Brad-
fort en Jacques Charette.
Aan de serie zegels met ko
ninklijke beeltenis in België
werden drie nieuwe waarden
toegevoegd: 50 fr. (licht- en
donkerblauw), 65 fr. (zwart en
lichtpaars) en 100 fr. (donker
blauw en okergeel). Deze Bel-
gië-reeks wordt afgesloten met
een serie van drie „Solidari-
teitszegels" met toeslag die op
7 december j.l. in de verkoop
kwam. Op de zegel van 9+4
fr. ziet men een Rijkswachter
te paard in het uniform van
1832 (de Belgische Rijkswacht
werd 150 jaar geleden opge
richt). Ook het regiment der
Karabiniers (zegel van 20+7
fr.) bestaat dit jaar 150 jaar.
Het regiment kwam tot stand
tijdens de september-dagen
van 1830. In augustus 1831
neemt het regiment onder de
naam „Le Jagers" deel aan de
tiendaagse veldtocht. Op dit
moment is het regiment in de
Bondsrepubliek gelegerd. De
derde zegel (40 20 fr.) en is
gewijd aan het Regiment Gid
sen.
door
L. Hofland
i
Maandag 21 december werd
het, door de Gasunie gespon
sorde, Europees jeugdkam
pioenschap geopend door de
Groningse commissaris van de
koningin Vonhoff. Zijn zijn ope-
ningspeech benadrukte hij de
belangrijkheid van het scha
ken, door de volgende aardige
anekdote.
Vele jaren geleden was er een
zeer wijs man, die bij grote
problemen door een ieder te
hulp geroepen werd. Op zeke
re dag kwam er een man bij
hem met grote huwelijkspro
blemen. De wijze gaf de man
enkele uitstekende adviezen,
om wat liever voor zijn vrouw
te zijn en alles kwam goed.
Een tijd later klopte een man
met zelfmoordplannen bij hem
aan; zijn zaak was op de rand
van de afgrond en hij zag geen
uitweg meer. Ook deze man
werd, d.m.v. zeer slimme ad
viezen, geholpen. Toen kwam
op zekere dag een man, in tra-^
nen, om hulp vragen, hij was'
schaker en had een partij ver
loren. De grote hulpverlener
schudde mistroostig zijn hoofd
en vertelde de man, met ge
broken stem, dat niemand en
niets hem kon helpen. De wijze
nam daarop naast de schaker
plaats en beiden weenden ver
der.
Voor vele jonge schakers is het
schaken inderdaad van groot
belang, want zij dromen van
een profcarrière als die van
bijvoorbeeld Karpov of Tim
man. Deze vedetten speelden
een tien, twaalf jaar geleden
ook in Groningen en wie weet
herhaalt de geschiedenis zich.
Favorieten voor de titel zijn dit
jaar de Russen Salov en Soko-
lov, de IJslander Hjartarsson
en misschien, als we zijn trai
ner Van Wijgerden mogen ge
loven, onze jeugdkampioen
Hans Kuijf. Als laatstgenoemde
zijn goede vorm, tijdens de
voorwedstrijden van het Ne
derlands kampioenschap, vast
heeft weten te houden, moet
hem inderdaad een plaats bij
de eerste vijf toegedacht wor
den. Aardig bij zulke jeugd
wedstrijden is, dat een talent
plotseling een sprong omhoog
maakt tijdens het toernooi,
denk maar aan John van der
Wiel twee jaar geleden. Hier
door is het goed mogelijk, dat
een outsider het toernooi wint.
Misschien is de jonge Israëliër
Greenfeld zon talent; in de
eerste ronde gaf hij op indruk
wekkende wijze, zijn visitekaar
tje af.
Greenfeld-Gobet (Zwitserland)
Siciliaans
1. e2-e4 c7-c5 2. Pg1-f3 e7-e6
3. Pb1-c3 a7-a6 4. d2-d4
c5xd4 5. Pf3xd4 Dd8-c7 6.g2-
g3 Pb8-c6.
Zwart gaat naar de normale
variant over, hij had hier echter
een goede extra mogelijkhaid.
Gasunietoernooi
6.. Pf6 7. Lg2 Le7 8. 0-0 0-0
9. f4 d6 10. g4 (probeert voor
deel te halen van het onont
wikkelde damepaard) Pc6
11. Pxc6 bxc6 12. g5 Pd7
13. f5 met een interessante
stelling, waar zwart goede ver
dedigingsmogelijkheden heeft.
7. Lf1-g2 d7-d6?
Dit is te passief, gebruikelijk is
7. Pf6 8. 0-0 Le7 9. Te1 Pxd4
10. Dxd4 Lc5! 11. Dd1 d6 als in
Shamkovitsj-Timman interzo
naal toernooi '79.
8. 0-0 Lc8-d7?!
Gobet is niet goed op de
hoogte van dit systeem, an
ders had hij hier wel haast ge
maakt met het ontwikkelen van
zijn koningsvleugel.
9. Pd4xc6 b7xc6 10. f2-f4 Lf8-
e7 11. Dd1-e2.
Normaal moet wit in deze va
riant met Te1 de opmars e5
ondersteunen, nu kan de toren
op de f-lijn blijven, hetgeen de
aanval ten goede komt.
11.Pg8-f6 12. e4-e5 Pf6-d5
13. Pc3-e4! d6xe5 14. f4xe5
Dc7xe5.
Hoewel de prijs te hoog is,
moet zwart dit pionoffer wel
aannemen, want na 14. 0-0
wint wit met de standaardaan-
val 15. c4 Pb4 (6) 16. Pf6|! en
nu: 16. Kh8 17. Dh5 h6
18. Lxh6! of 16. gxf6 17. exf6
Kh8 18 Lf4 D- 19. Le4! en de
dreiging Dh5 beslist.
15. C2-C4 Pd5-f6 16. Lc1-f4
De5-a5.
Na 16. .Dd4t 17 Kh1 kar b'
zwart ook niet rokeren vanwe3s
ge: 18. Pxf6f Lxf6 19. Td1. 9a
17. Pe4-d6f Ke8-f8 18. Ta1-d'®S!
Ta8-d8 19. Kg1-h1 DaS-bf^'
20. Lf4-e5 h7-h5. b"
De enige manier om Th8 in heJfn
spel te halen. 2
21. c4-c5 Db6-a7. aar
Niet 22.Dxc5 22. Pb7 Da^nj
23. Pxd8 Lxd8 24. Df2 met eeiere
technisch gewonnen stelling. Z€
22. Tf1-f4 Ld7-e8 23. De2-f me
Kf8-g8. 9n 1
Zie diagram. ber
Geeft wit de gelegenheid drek
partij elegant uit te maken 21
Hardnekkiger was daaronvu 1
23. Th6. k
24. Le5xf6 Le7xf6 25. Tf4xftf 9€
g7xf6 26. Df2xf6 Da7-c7 27kar
Td1-d4 Th8-h7 28. Lg2-e-h|f
Th7-g7 29. Pd6-f5! b(
De genadeklap.
29. e6xf5 30. Td4xd8 Zwar<9a
geeft het op.
Als het niet bewolkt is kan Ne
derland op de avond van 9 ja
nuari genieten van een volledi
ge maansverduistering. Dat
betekent dat de maan door de
zwarte schaduw van de aarde
trekt en dus niet beschenen
wordt door de zon.
We onderscheiden deze scha
duw in twee gedeelten, name
lijk het donkere midden ofwel
de kernschaduw en de minder
donkere randen ofwel de bij
schaduw. Het zal ongeveer
kwart over zes zijn als de maan
in aanraking komt met de bij
schaduw; dat is echter voor
onze ogen niet waarneembaar.
De eerste aanraking met de
kernschaduw zal een uur later
zijn en vanaf dat moment zien
we dat een hap uit de maan
genomen wordt, die steeds
groter wordt totdat de maan
geheel verdwenen is. Pas na
vijf kwartier wordt de maan
weer zichtbaar. Hieronder
staan enkele tabellen met
exacte tijden en aanbevelingen
voor cameragebruik.
Voor de fotografen vast deze
praktische tips:
gebruik een niet al te grote
telelens, maximaal zo'n 200
mm. Wanneer een langere lens
wordt gebruikt is een volgin-
stallatie noodzakelijk in ver
band met de beweging van de
maan ten opzichte van de aar
de;
maak gebruik van een snelle
diafilm, bijv. Kodak 27 Din.
Deze kan later bij het ontwik
kelen worden ogewaardeerd
tot 33 Din.;
gebruik een stevig statief en
een draadontspanner.
Naast de maansverduistering
die meer dan de moeite waard
is om te gaan bekijken, zijn er
ook andere waardevolle waar
nemingen te verrichten. Aller
eerst aandacht voor meteoren,
in de volksmond ook wel val
lende sterren genoemd. Deze
maand is de zwerm van de
Boötiden actief. Het best valt
die meteorenzwerm waar te
nemen in de nacht van 3 op 4
januari, links onder de Grote
Beer. De meeste zijn er rond
23.00 uur, maar er is kans dat
het maanlicht de waarneming
dan zal bemoeilijken. Tegen de
ochtend van maandag 4 janua
ri zal het beeld het mooiste
zijn.
Kijken we naar samenstanden
van planeten, dan is het aardig
Mercurius en Venus nog eens
Tijdstippen
maansverduistering
te volgen. Beide planeten zijn
vlak na zonsondergang aan de
zuidwestelijke horizon te vin
den. Op 8 januari staan ze bij
na horizontaal.
- eerste aanraking van de
maan met de bijschaduw
18.16 uur
- eerste aanraking van de
maan met de kernschaduw
19.14 uur
- begin totale maansverduiste
ring 20.17 uur
- verduistering op zijn maxi
mum 20.56 uur
- einde van de totaliteit 21.35
uur
- laatste aanraking van de
maan met de kernschaduw
22.38 uur
- einde van dit hemelverschijn
sel 23.35 uur
Belichtingstijden
Bij gebruik van 27 din diafilm'
opgewaardeerd naar 33 din
diafragma 4.
20.12-20.27 uur belichtingstijd:
1/8
20.27-20.47 uur belichtingstijd:
1/4
kleur)
21.05-21.25 uur belichtingstijd:
21.25-21.40 uur belichtingstijd:
27 din opgewaardeerd tot
din diafragma 16 tot 18.35 t
en na 23.20 uur 1/1000
