Radiopastor
Alje Klamer:
„Ik loop
nooit met
zekerheden
te koop"
Kerstrobot
EEN OMBUDSMAN
OOR GEESTELIJKE ZAKEN
Kerstmis, daar maken de Ameri
kanen wat van. Ze zijn ai weken
bezig zichzelf, kerstbomen, etala
ges, huizen, tuinen en gebouwen
op te tuigen.
Maar in die winkelcentra mag het
dan gezellig druk zijn, gekocht
wordt er volgens de meeste win
keliers niet of in elk geval niet ge
noeg. De economische teruggang
heeft de Verenigde Staten aardig
in zijn greep. En ais de kerstpe
riode tegenvalt, hakt dat er bij de
meeste winkeliers stevig in. Het
merendeel van de Amerikaanse
winkets is voor 60 tot 75 procent
afhankelijk van de verdiensten in
de kerstperiode. Hoewel al vaker
na een aarzelend begin in de laat
ste dagen voor Kerst een ware
run op de koopwaar ontstond, is
de stemming ditmaal over vrijwel
de hele linie erg somber.
Maar er zijn uitzonderingen, die
bovendien een aardig inkijkje ge
ven in de huidige sociale situtie
van het land. Er zijn de goed ge
dijende lokale economieën als in
het olierijke Houston (Texas),
waar men trouwens een recessie
ook al zou die zich daar aan
dienen gewoon zou ontkennen.
voorbeeld dat ik met de homofilie te ver
was gegaan in sommige uitspraken, maar
ze staan wel achter je".
Hij vertelt binnenkort mee te zullen doen
aan een tv-rubriek van de IKON. ,.Op zon
dagmiddag vijf uur als heel Nederland op
het andere net naar sport kijkt, ga ik vra
gen beantwoorden. Samen met anderen.
Een soort Margriet-weet-raad op tv. We
zullen duidelijk maken, dat je niet te gauw
klaar bent met een antwoord. Dus ook hier
trekken we geen zekerheden open. Wat
we wel zullen doen is het bedenken van
een soort richtinggevend antwoord".
Welke zekerheden verschaft de bijbel u?
Is dat voor u een soort spoorboekje waar
mee je op je bestemming komt?
..Voor mij niet. Ik vind de bijbel een heel
moeilijk boek. Ik doe elke eerste zondag
van de maand radiodiensten en ik zwerf
ook nog door het land als gastpredikant,
maar met de preek heb ik altijd moeite. Ik
bereid hem altijd heel enthousiast voor,
maar ik loop altijd vast. Ik vind. als je
preekt, moet het door te heengaan, anders
is het oneerlijk. De bijbel, ik vind het een
weerbarstig boek. waar je niet eventjes in
leest. Ik ben ook geen trouwe gewoontele
zer. Dat boek moet je veroveren.
Ook niet te veel achter elkaar lezen. Ik wil
zo graag dicht komen bij degene die het
verhaal schreef. Dan ontdek ik. dat ik bij
mezelf terecht kom. Dat je op een heel
verrassende manier geconfronteerd wordt
met je stemmingen, je opvattingen, je vra
gen. Dat verrast elke keer weer. Op dat
moment zeg je heel voorzichtig het woord
God. Hier is God. die een bedoeling met
ons mensen heeft Maar asjeblieft geen
volzinnen, bol van zekerheid. Die wan
trouw ik als de pest. Ik kreeg laatst een
brief van mensen van wie een zoon voor
de trein gesprongen was. Daar moest ik
een brief op terug schrijven. Ik heb ge
schreven: sorry, ik kan geen mooie volzin
uit m'n pen krijgen. Dat zou een vloek we
zen".
De Comro-1, zoals de robot heet,
is niet goedkoop, ruim 30.000,-
voor de standaarduitvoering,
50.000,- met alle extra's erop
en eraan, maar dan hebt u ook
een niet makkelijk te overtreffen
presentje. Je kunt er uit piëteit
met de robot ook nog een robot-
huisdier bij kopen. Het elektroni
sche dier (slechts f 1500,-) kwis
pelt, geeft kopjes en doet andere
lieftallige huisdierendingen zonder
het kleed vuil te maken of de gor
dijnen te vernielen. De niet voor
een kleintje vervaarde Ameri
kaanse geschenkenmarkt heeft
trouwens nog veel meer interes
sants te bieden: een elektrische
visschoonmaker (60 dollar), een
geprogrammeerd watergevende
plantenpot (15 tot 35 dollar), een
instrumentje waarmee je op kou
de dagen vanuit je huis de auto
alvast kunt starten (330 dotiar),
een telefonische babysitter (83
dollar), sprekende horloges en
klokken, die op commando ook
de tijd meedelen (vanaf 100 dol
lar), een elektrische kurketrekker
(20 dollar), een automatische
aardappelschiller (40 dollar), een
zelfbouwvliegtuigpakket (5000
dir.), een „bionische'diplomaten-
koffer met allerlei James Bond-
achtige accessoires (26000 dol
lar), een persoonlijk Monopoly-
spel met zelfgekozen benamingen
(150 dollar). Aan de meeste Ame
rikanen zullen deze kostbare ca
deaus echter voorbij gaan. De in
druk bestaat, dat er tot en met de
top van de middenklasse flink be
zuinigd wordt, aldus een Was-
hingtonse warenhuismanager.
Voor een paar honderd kinderen
in Chicago is de kerstpret nu al
flink bedorven. Zij belden het
door een radiostation verstrekte
nummer van Santa Claus. Ze kre
gen echter niet Santa aan de lijn,
maar mevrouw Phillis Wegrzyn,
een pronte weduwe met zeven
kinderen. Mevrouw Wegrzyn, die
meende met een maniak of in elk
geval een sadistische plaaggeest
te doen te hebben, schold drie
degen lang de prille huidjes van
enkele honderden niets vermoe
dende kinderen vol. Toen belde
ze de politie en werd ontdekt, dat
het radiostation per abuis haar
nummer had doorgegeven. Me
vrouw Wegrzyn was zeer ontdaan
over het door haar ongewild be
rokkende kinderleed. Inmiddels
kan ze er alweer een beetje om
lachen.
DICK TOET
Er zijn de Amerikaanse rages als
de persoonlijke fitheid en het SDe-
len van elektronische en video
spelletjes, waarvan de fanatieke
beoefenaars zich niet door de
eerste de beste recessie uit het
veld laten slaan. En er zijn de wel
gestelde Amerikanen die het, ge
holpen door het opstrijken van
het merendeel van de doorge
voerde belastingverlaging, wel
zien zitten met Reagan. De mana
ger van Cartier in Beverly Hills
mocht dan onlangs klagen, dat er
een opvallend grote belangstelling
is voor de goedkope parfumftes-
sen van onder de 250,-, welge
steld Amerika laat het ook in deze
kerstperiode breed hangen. De
boutique van Dunhill op Fifth Ave
nue in New York, waar een kroko
dillenleren goud-op-snee diplo-
matenkoffer f 12.500,- doet en
een bladgouden tandenborstel net
beneden de f 1000,- blijft, doet
goede zaken. En voor degenen,
die ook dat allemaal al heeft, is er
altijd nog Neiman-Marcus, het su
perwarenhuis uit Texas, dat in
middels in het hele land vestigin
gen heeft. Voor de echt verwende
man of vrouw heeft het warenhuis
het absolute topgeschenk in huis:
een robot, die deuren opent, gas
ten bedient, het vuil buitenzet, de
krant binnenhaalt, veegt, zuigt,
ramen lapt, de planten water
geeft, de rotzooi van de kinderen
opruimt, de hond uitlaat, de golf
banen opraapt en nog veel meer.
Radiopastor Alje
Klamer: „Altijd
zijn het de ouders
die het gedaan
hebben
.VERSUM Elke dag
gt radiopastor Alje Klamer
wel een anonieme scheld-
:f of scheldtelefoon. Dat
r hij ook verwachten als
s^iinee, die begrip predikt
Jr homo's, pedofielen en
aderen van NSB'ers. In zijn
irersumse villa (deels wo-
g, deels kantoor) zegt Kla-
r: „Sommige mensen kun-
i mijn uitspraken niet rij-
n met wat ze aan zekerhe-
i in de kerkdienst thuis ho-
j. Dan zeggen ze: het klopt
11 wat die Klamer zegt. Die
'n is behartiger van zeden-
s icten en smeerpijperij, de
ijvel in eigen persoon. An
il en raken in verwarring.
liegt er nou? Die Klamer
J daar op de radio over pe-
n ilie staat te preken of de
»n dominee op de preek-
>i?"
ij
o Klamer zegt op te komen voor slacht-
e s van vooroordelen. Bijvoorbeeld voor
0 eren van ouders, die ,,fout" waren in
orlog.
ben geen groot verzetsheld geweest,
r ik ben wel opgegroeid in de joden-
/efrt van Groningen. Ik heb daar veel el-
;eJe van nabij meegemaakt. Daar heb ik
)p de dag van vandaag verdriet over.
ïieb een hekel aan mensen die toen met
itroom zijn meegeroeid'\
tl een kast diept hij een vergeeld katte-
etje op. Het is tijdens een transport
Auschwitz door joodse vrienden uit
j rein gegooid. Een schreeuw van hoop.
geefse hoop. Ontroerd laat Klamer het
1 zien.
iaar nu die kinderen van NSB'ers", pakt
de draad weer op. „Weet je dat die
inmiddels al jaren getrouwd vaak,
pt verhalen rondlopen die ze aan hun ei-
>n man of vrouw niet kwijt kunnen. De
fren rijzen je te berge. Er is ontzettend
el onverwerkt leed. Ik heb nu een groep-
étóvormd en een dag belegd voor die
Ben, om te zien of ze wat voor elkaar
Ben doen. Zij worden overal buiten ge-
Eden in Nederland. Toch zijn zij ook
«togsslachtoffers in zekere zin. Net als
eex-NSB'ers die in onze samenleving le-
islang hebben gekregen. Eenmaal fout.
ld fout".
i dreigd
mosexualiteit. Voor de radio is hij er al
«ëntwintig jaar mee bezig. Tegen het
Sroordeel, de discriminatie. „De strijd is
ddeels gewonnen. De COC levert nu
en nog achterhoedegevechten, mag je
zeggen. Homofilie is maatschappelijk
iccepteerd. Dat is niet meer te verande-
I; die ontwikkeling gaat door",
ermalen is hij bedreigd, ook lijfelijk,
kens na een praatje over homofilie,
rie keer heb ik de politie moeten waar-
luwen na een telefonische bedreiging,
lavond om negen uur staan we bij je
or de deur. Nee, nooit wat gebeurd. Wel
ellig tot twaalf uur 's nachts met een
Itieman zitten kletsen",
zegt nog altijd geen dikke huid te heb-
n, iedere tegenstander serieus te ne-
in. Zo ook de man die hem de vreselijk-
verdoemenissen in z'n oor toeterde en
avondjes bij hem thuiskomt om een
ölogisch boompje op te zetten en te
sproeien.
>oor m'n werk in het radiopastoraat help
de mensen de problemen een beetje te
ativeren", zegt Klamer bescheiden. „En
ider een probleem versta ik alles waar-
lor je in dit leven op je gezicht kunt val-
i, waar je niet omheen mag",
leem de kinderen van zestien jaar die
jgroeien. Dat is me een probleem zeg",
i met gevoel voor theater declameert hij:
)uders willen die kinderen vrijheid ge-
2n, Ze willen niet autoritair zijn. Dat heb-
fize uit boekjes geleerd. En dan zien ze
il ze falen. Ze zien hun kinderen een vol-
agen andere weg gaan dan zij met ze
•or hadden. Die kinderen zijn niet meer
bereiken. In de allerergste gevallen gaat
11 dan om kinderen die het leven niet
eer zien zitten, die zich voor een trein
nijten, die vluchten in de alcohol en
ugs, die hun studie opgeven.
bndebok
motioneel nu: „Dan krijg je het geklets
in ouders, die denken dat het hun schuld
Kijk de rapporten maar na, de zachte
ictor staat er bol van. De jacht op de
ndebok. de ouder, want die is de bron
'n alle ellende. Dat is een epidemie in
iderland. Altijd zijn het de ouders, die
it hebben gedaan. Zij zijn altijd tekortge-
choten en daardoor gaat het mis met
nze jeugd. Maar ik vind, dat je ook moet
urven zeggen, dat ze het voortreffelijk
ibben gedaan. En dat jongeren zich ten
irechte achter hun ouders verschuilen
het misgaat. Dat klachtenboek moeten
e nu maar eens sluiten. Verantwoorde
nd. Ook zo'n vies woord. Jongeren
aan nogal gauw klaar met de uitroep,
11 hun toekomst hun verantwoordelijk-
niet is. maar van de ouders. Alsof ze
ftt mede-verantwoordelijk zijn. Ik ben
et verantwoordelijk, hoor je dan. Als ik
at hoor moet ik grinniken".
'i zagt „tientallen telefoontjes van hope-
jze ouders" te krijgen.
°ie ouders zijn helemaal in de ban van
et denkbeeld: er moet een fout gemaakt
ft- Is er natuurlijk ook gemaakt. Maar je
unt het niet zo generaliseren, alsof die
°ut de bron van alle ellende is, alsof zo'n
lr)gere geen andere contacten heeft ge-
Ik wil vooral geen instituut worden"...
Een ouderpaar klampte Klamer aan. Hun
zoon liep met stroopwafels langs de deur
om z'n reis naar India te bekostigen.
.Wachten is het enige wat erop zit, heb ik
gezegd. Niet gelaten, maar positief wach
ten. Hij weet best. dat z'n moeder van
hem houdt. Een jaar later belt die vrouw.
Zoonlief was op kerstavond teruggeko
men. Hij is nu bezig voor arts. Ja, het lijkt
wel een verhaal van een kalenderblaadje,
maar daar kan ik ook niks aan doen. Ik
heb ook een ander verhaal hoor. Van een
meisje dat zich dood heeft gespoten".
Opnieuw loopt hij naar de kast, haalt er
een map uit met het opschrift „begrafenis
sen". Een foto voor mijn neus toverend
zegt hij: „Moet je 'ns kijken, wat een meid.
Achttien jaar. Als je dan haar dagboek
leestOngelooflijk, wat een ellende. Ze
was van de drugs af, maar komt weer in
een onzekere periode in haar leven, zoekt
steun bij haar moeder, maar die is niet
thuis. Nog èèn keer spuiten. Wat gebeurt?
Ze spuit te veel ineens. Haar lichaam was
die troep ontwend en ze bezwijkt".
Veel aanloop
Als gevolg van de vele telefoontjes en vijf
tien brieven per dag krijgt Alje Klamer
nogal wat mensen op bezoek.
„Het merendeel dat hier komt is niet ker
kelijk. Er zitten ook wel trouwe kerkleden
bij. Ze hebben vaak wel een goeie relatie
met hun dominee of pastoor, maar willen
het probleem waarvoor ze hier komen
daarbuiten laten. Helaas zijn we niet erg
vaardig meer met de biecht. Ik hoop dat
er binnenkort eerherstel komt van de
biecht. Dat je iets kunt uitspreken en het
daarbij laten. Iets waar een ander iets be-
vrijdends op gezegd heeft. Lang niet ie
dereen hoeft in therapie. Het gaat er vaak
alleen maar om, dat de mensen h.un ver
haal kunnen uitvertellen. Waar kun je dat
nog? Als iemand even wil klagen, mag dat
niet meer."
Veel mensen, zo is zijn ervaring, hanteren
een moraal van de kouwe grond, hun ge
lijk al of niet bevechtend met de bijbel als
dodelijk wapen. „Ze oordelen veel te snel
en duwen de ander weer terug in z'n isole
ment met hun eigen verhaal".
,,lk zit hier niet om de mensen als dominee
te behandelen, maar vooral om hen aan
dacht en vertrouwen te geven. Ik heb twee
assistentes en dat houden we zo. Ik wil
vooral geen instituut worden. Ik wil het
hier zo klein mogelijk houden, waarbij ook
wel een beetje meespeelt als ik eerlijk ben,
dat ik een solist ben die geen anderen
naast zich duldt.
We doen het trouwens niet echt met z'n
drietjes. We zijn met nul begonnen, maar
we hebben nu elfhonderd mensen naar
wie we mogen verwijzen. Ze zitten in heel
het land. Dat kan een hoogleraar zijn,
landbouwer of schoenwinkelier. Ik heb het
hen stuk voor stuk persoonlijk gevraagd.
Het zijn mensen van wie je weet dat ze
niet zo erg belemmerd worden door hun
eigen principes, alhoewel ze die best. mo
gen hebben, graag zelfs. Mensen die het
luisteren moeten kunnen volhouden en
niet te snel verwijzen. Wat niet wil zeggen,
dat ze geen beroepshelpers mogen in
schakelen."
Geen ombudsman
Klamer zou zichzelf geen ombudsman
voor geestelijke zaken willen noemen.
„Daarvoor ben ik er te persoonlijk bij be
trokken. Het gaat meer om vragen in de
persoonlijke sfeer, in relaties, om vereen
zaming. Successen zijn niet aanwijsbaar.
Een heel enkele keer is het even vruchten
plukken. Zoals laatst met die oudere dame
die me vertelde dat ik haar zes jaar gele
den iemand had aangeraden toen ze van
plan was haar leven te beëindigen. Die
helpster was haar vriendin geworden. En
ze had weer plezier in haar leven".
Hoewel pastor Klamer beluisterd wordt
door massa's mensen die de kerkdeur al
lang achter zich dicht geslagen hebben,
zegt hij geen enkele behoefte te hebben
aan een eigen soort elektronische kerk.
„Alsjeblieft zeg, geen Amerikaanse toe
standen. Oh ja, ik zou het zeer goed kun
nen bespelen, dat weet ik. Maar ik ben
dubbel op m'n hoede. Met slaapliedjes en
mensen sussen kom je een heel end. Het
levensgevaarlijke van die electronic church
is de zoete-broodjes-bakkerij. Geen inge-
wikkeld-doenerij, geen vaagheden. Ze we
ten precies de zonde aan te wijzen. God
zegt dit, God zegt dat dat rolt ze zo
uit de mond. Ja, ze schijnen enorm te ver
dienen. Een omzet van zestig miljoen heb
ik me laten vertellen. Het is allemaal mik
ken op angst en schuldgevoelens. En dat
is kassa ping".
Geen subsidie
Zijn eigen radiopastoraat draait op een
jaarlijkse geldinzameling rond de Kerst
van de IKON-rubriek „Wilde Ganzen".
„Daar komen we er net niet mee, maar elk
jaar krijgen we wel twee of drie legaten.
Gelukkig hebben we geen subsidie nodig.
Leve de vrijheid. Ja, als we zouden willen,
zou je de opbrengst van de „Wilde Gan
zen" enorm kunnen opkrikken met trieste
verhalen. Maar die zult u niet horen".
Wat voor zekerheid verkondigt Klamer in
zijn radiopraatjes?
„Ik loop nooit met zekerheden te koop. En
ik hanteer zeker nooit een zekerheid als
slotwoord. Ik heb het wel eens gedaan in
de trant van „ho effe, is er dan geen God
die ons helpt?". Nou. je had m'n jongste
zoon moeten horen. Die uitsmijter had je
niet moeten zeggen, pa. Ja, ik heb een kri
tische achterban. Ik heb een lieve vrouw
en kinderen en twee assistentes die me
niet sparen. En een begeleidingscommis
sie. Daar knap ik meestal van op. Ze ma
ken het je niet makkelijk. Ze vonden bij
