SAUERLAND
een andere
wereld dicht
bij huis
beklimmen de toren dikwijls
om de pracht van de opko
mende zon verheven op zich
te laten inwerken.
In het restaurant kan een
goedkope, degelijke en volledi
ge maaltijd genoten worden.
Ook is de toren, met bijbeho
rend parkeerterrein, bij uit
stek geschikt als uitgangspunt
voor het maken van wandelin
gen, waarbij er in de bossen
alle gelegenheid is om met de
inhoud van de knapzak de
honger te stillen. Maar men
kan ook naar een dorpje gaan
om daar iets te gebruiken.
Maaltijden
De maaltijden in het Sauer-
land zijn degelijk, vaak over
dadig en smakelijk, maar staan
bij de culinaire fijnproevers
niet hoog genoteerd. De maal
tijd staat of valt met vlees en
hoewel vegetariërs en maagpa
tiënten op verzoek wel een
„aangepaste" maaltijd voorge
schoteld krijgen, weten veel
Sauerlanders nauwelijks wat
onder een „vegetariër" moet
worden verstaan.
Enkele jaren geleden gaven
Nederlanders niet zelden pro
blemen, omdat zij, na vertrek
in de vroege uren, pas weer te
gen de avond het verbrande
gezicht in de hal van het hotel
lieten zien, zodat de hotelhou
der met de lunch bleef zitten.
Ook dat is geen probleem
meer. Op verzoek wordt in na
genoeg alle hotels, pensions en
dergelijke een lunchpakket
klaargemaakt, zodat de trips
niet hinderlijk onderbroken
behoeven te worden voor de
lunch in het vakantieverblijf.
De nomadementaliteit van de
Nederlander-op-vakantie is
zogezegd geaccepteerd.
Het avondeten is, evenals de
hotels, niet duur. Er zijn legio
hotels met een prijs van vijf
endertig tot veertig mark „vol
pension". De kamers zijn dan
met toilet en douche. De prijs
van een afzonderlijk menu
hoeft evenmin zwaar op de
maag te liggen: onder de der
tien mark. Eten a la carte is al
voor minder dan twintig mark
mogelijk. Als men goed wil
eten zonder met toeristische
prijzen te worden geconfron
teerd, kan met het foefje toe
passen in het kielzog van de
autochtonen naar de eet- en
drinkgelegenheid te gaan. Wil
men „eens iets anders" dan is
het wellicht een aardige sug
gestie om te gaan eten in een
kasteel.
Middeleeuwse dis
Een flagrant voorbeeld van
een buitengewone Germaanse
eetpartij is het zogenaamde
„Landsknechtessen" in het
slot Grevelinghausen. Indien
men verzekerd wil zijn van
een plaatsje aan de middel
eeuwse dis van het slot, dan is
een telefoontje vooraf noodza
kelijk. Plaats van handeling is
de ridderzaal van de vesting.
De gasten worden ontvangen
door een op een musketier ge
lijkend personage, die als de
hoofdman van de „lands
knechten" blijkt te fungeren.
Twee schone jonkvrouwen,
meer dan charmant aanwezig.
Pagina
Sauerland: een totaal an
dere wereld die van Ne
derland gescheiden wordt
door een rijafstand van
slechts vier uren. De goe
de bereikbaarheid en de
uitstekende wegen die
door het fraaie gebied lei
den dragen bij aan de po
pulariteit van het Sauer
land. Op de heuvels en in
de dalen is er altijd een
relatief groot aantal Ne
derlanders te vinden. In
het bijzonder degenen, die
een korte „tussendoor-va
kantie" willen houden,
kiezen deze streek dik
wijls als reisbestemming.
De jaarlijkse toeristenstroom
bestaat zelfs voor vijfenzestig
procent uit Nederlanders, zo
dat het niet verwonderlijk is,
dat men in Sauerland op Ne
derlanders is ingesteld en wie
op het platteland of in dorpen
en stadjes neerstrijkt, wordt
door de plaatselijke bevolking
vriendelijk en gastvrij ontvan
gen.
Toch is het Sauerland niet in
alle seizoenen even aantrekke
lijk. In de periode tussen de
aflopende winter en het prille
begin van de lente maakt het
gebied een troosteloze indruk.
Het is dan vaak nog koud en
regenachtig. In de lente daar
entegen, wanneer de knoppen
weer aan de boomtakken ver
schijnen, is hetzelfde gebied
plotseling bijzonder liefelijk.
De situatie in de zomer be
hoeft geen nader betoog. In de
winterperiode wordt in „het
land der duizend bergen" veel
geskied en is ook de langlauf-
sport zeer in trek.
Het lijkt overdreven: „Sauer
land. het land der duizend
bergen". Maar de werkelijk
heid klinkt met name de be
zoeker uit de lage landen nog
onwaarschijnlijker in de oren.
vHet relatief kleine gebied telt
op de kop af 2711 bergen, die
hoger zijn dan vierhonderd
meter.
Vergezichten
De stadjes en dorpen worden
dan ook nagenoeg alle door
bergen omgeven. Wie het ge
bied doorkruist, komt voor
prachtige vergezichten te
staan. Op verscheidene plaat
sen in het Sauerland zijn uit
kijktorens gebouwd, zoals op
de Kahlen Asten nabij de
plaats Winterberg. „Germaan
se weermannen" voorspellen
,daar de toeristen het humeur
van de weergoden en beneden
in de toren wordt een globale
indruk gegeven van de al of
niet uitgestorven fauna van
het gebied: wasberen, vossen,
zwijnen, mouflons, herten,
berghanen en ander gevogelte.
Een soortgelijke toren, maar
dan zonder de weermannen en
opgezette dieren, is de Hohe
Bracht bij Bilstein. Vanaf het
hoogste punt kan men een
goede indruk van het land
schap opdoen. Rondom, in de
verte van de dalen, contraste
ren de veelal licht getinte
kerktorentjes met het zachte
grijs van de huizengroepen in
de dorpskernen. Dauwtrappers
Fort Fun, een fantaetieche wereld voor de kinderen.
wassen de gasten vóór het bin
nentreden van de zaal één
voor één de handen. Pas na
deze rituele handwassing kan
men zich scharen aan de in
een vierkant geplaatste tafels,
die plaats bieden aan dertig tot
veertig eters. De middeleeuws
uitgedoste hoofse vrouwen
hangen de disgenoten vervol
gens kleurige en zeer ruim be
meten slabbetjes om de edele
halzen.
Edel? Jawel. De tafelenden
worden door de hoofdman
welkom geheten en voorge
steld als „edele ridders". Be
halve de vrouwen, staan twee
landsknechten de hoofdman
ter zijde. Dat zijn in feite ook
meisjes, maar aan het einde
van de maaltijd heeft niet ie
dereen dat meer in de gaten.
Als men gedurende enige mi
nuten aan de middeleeuwse
ambiance heeft kunnen wen
nen, wordt het zekere voor het
onzekere genomen. Met een
lepel dienen de gasten een al
coholisch drankje in het keel
gat te gieten om zodoende
eventuele opstandigheid van
de maag tegen te gaan.
Geen bestek
Overigens is bestek nagenoeg
taboe. Slechts een vervaarlijk
scherp dolkmes staat de eters
ter beschikking bij hun soms
hardnekkige pogingen het
kostelijke voedsel naar binnen
te werken. Ook bescheiden
wenken van de serveersters is
er niet bij. Indien men de tin
nen wijnbeker of bierpul weer
gevuld wil zien, moet men
deze voorwerpen ruwweg over
tafel gooien.
Het effect is verbluffend, want
direct nadat de wijnbeker ho
rizontaal ter tafel ligt en enig
vocht aarzelend op de houten
tafel sijpelt, snelt een jonk-
vrouwe toe om aan de wensen
van de „edele" gevolg te ge
ven, dat wil zeggen de beker
weer te vullen. Overigens kan
proefondervindelijk worden
aangetoond, dat met vriende
lijk vragen aan de serveer
sters. zonder gooien hetzelfde
effect bereikt kan worden.
Brood en boter zijn de volgen
de vulmiddelen.
Ondertussen declameert de
hoofdman humoristische ge
dichten en proeft hij alle ge
rechten voor om aan te tonen,
dat van vergiftiging „der edele
Gaste" geen sprake zal zijn.
Dat gebeurt ook met de soep,
die zonder lepel, al slurpend
naar binnen gewerkt moet
worden. Daarna volgt het
zwijn, dat opengereten en ont
hoofd op een draagbaar rond
de tafels wordt geleid. Niet
alle Nederlanders hebben
evenveel respect voor die me
thode van serveren, maar
goed... aanpassing aan culturen
suggestie, dat onder het uitsto
ten van gezamenlijke aanvals-
kreten gedronken en gegeten
zal worden. „Ein wohlge-
schmack" schettert het door de
zaal wanneer iemand zijn be
ker vrolijk opheft
De jonkvrouwen blijken on
vermoede talenten te hebben.
Zij blijken met gitaar en wer
kelijk innemend stemgeluid
tot muzikale hoogstandjes in
staat. De „woeste ridders" val
len plotseling muisstil en heb
ben voor niets anders meer
oor (en oog) dan voor de twee
vrouwelijke minnestrelen.
Maar goed, na het zwijn weer
een drankje, gevolgd door een
gevuld appelgerecnt De de
gen. die bij het appeltje wordt
geleverd, mag als aandenken
mee naar huis worden geno
men. De melodieuze drank- en
minneliederen blijven onder
tussen de gemoederen van de
gasten beroeren. De laatste
gang van de maaltijd wordt
gevormd door het snuiven van
tabak, een aparte mintsoort,
die een tinteling in de neus te
weeg brengt.
Al het hierboven beschrevene,
genuttigd en ondergaan in de
nabijheid van knappend
haaidvuur, kaarslicht, bran
dende fakkels, harnassen en
banieren, krijgt men voor de
somma van vijfenzeventig
mark. Een aparte ervaring on
der de bezielende leiding van
de hoofdman, die overigens
Nederlander blijkt te zijn. De
twee minnestrelen zijn zijn
dochters. Dank zij het getalen
teerde spel van de vier meisjes
en de hoofdman der lands
knechten en niet in de laatste
plaats dank zij het rijke maal,
is het „Landsknechtessen"
voor velen een onvergetelijke
gebeurtenis.
De burcht Schnellenberg kent
een dergelijke voorstelling
niet. Wel echter een uitsteken
de keuken en dit kasteel
ademt romantiek vanuit alle
hoeken en gaten. Het heeft
een buitengewoon fraaie om
geving en een wandeling in de
frisse boslucht is een uitste
kend middel om het gepieker
over de dagelijkse beslomme
ringen snel te doen verdijnen.
De hoog gelegen hotelkamers,
die een aparte sfeer ademen,
zien uit op dicht begroeide hel
lingen en waterpoelen in de
diepte.
In de kelder van het kasteel is
een klein museum ingericht,
dat een indruk geeft van een
deel van de ridderlijke histo
rie. Daarnaast is de rest van de
burcht het bezichtigen meer
dan waard, maar wie alle be
schikbare vakantietijd in de
burcht wil doorbrengen moet
wel tot de kapitaalkrachtigen
behoren. Een kort verblijf is
echter wel te doen. Voor wit
iets goed te maken heeft: suc
ces verzekerd. Twee over
nachtingen, twee menu's be
staande uit vier gangen, een
bezichtiging van de burcht en
een bezoek aan een nabij gele
gen druipsteengrot komt hem
dan te staan op een kleine
tweehonderd mark.
Doeners
Het Sauerland is het meest ge
schikt voor mensen, die niet
van zins zijn om bij de pakken
neer te gaan zitten, maar die
juist de behoefte hebben er op
uit te trekken. Met name de
wandelaars kunnen er goed
uit de voeten. Duizenden kilo
meters aan wandelwegen zijn
er in het Sauerland te vinden.
In de meeste plaatsen van eni
ge omvang kan tevens actieve
en minder actieve sport bedre
ven worden. Tennis, paardrij
den, vissen, kegelen en zwem
men zijn de voornaamste vor
men daarvan.
Het is zelfs mogelijk om in de
zomer kennis te maken met de
bobslee. In Winterberg heeft
men er moeite mee om bij het
smelten van de sneeuw de
bobslee in de schuur op te ber
gen tot het nieuwe sneeuwsei-
zoen en iemand kwam op het
idee om de glijvlakken door
wieltjes te vervangen, zodat
men dus nu ook in de zomer
een rondje kan maken.
De uitgestrekte meren in het
Sauerland bieden voorts gele
genheid tot zeilen, surfen,
zwemmen en kanoën. Om het
voor de peddelaars aantrekke
lijk te maken, zijn op verschei
dene plaatsen steigers aange
legd. Dat maakt het mogelijk
de vaartocht te onderbreken
voor een wandeling, waarna
de tocht in het wankele vaar
tuig voortgezet kan worden.
Op sommige dagen kan het
echter onaangenaam druk zijn
op het water. Wanneer het he
lemaal de spuigaten uitloopt, is
men soms genoodzaakt surfers
te verbieder om te water te
gaan. Maar dan is er voor hen
altijd nog de mogelijkheid om
een rondvaart door het plas-
sengebied te maken.
In het bijzonder voor de kin
deren is er het een en ander te
beleven. Wild-westavonturen
in Fort Fun bij het plaatsje
Meschede bijvoorbeeld.
Western spoorweg,
nisch en pijlsnel varen d
wilde beek en de verz
stad Atlantis, het zijn s t
enkele attracties, die el
duizenden kinderen en
ouders aantrekken. Bij*
grootse Karl-Mayfestiv,
Elspe vliegen de indiani
cowboys het publiek leü
om de oren. Een indruk
kend schouwspel. e
Kindertheater in de opei)
wordt in Hedrigem geljy
Alleen al de idyllische eL
rage staat borg voor het
slagen van het bezoek.
lijks nemen zestigdil*
mensen plaats op de oveiia
tribunes, die achthop<
mensen per voorstelling^
nen herbergen. De HeimL
sea, die een indruk gever
het reilen en zeilen van e
volking in de afgelopenj*
wen, zijn de moeite val*
bezichtigen eveneens |q
schoots waard. jj
Het blijft een riskante ou
neming om in het hoogst
op de bonnefooi naar hen
erland te vertrekken. W
wanneer men met kini
gaat is het noodzakelijk <|c
tijd te reserveren. Het d
Reis- en Informatietak
Spui 1/24, in Amsto
stuurt op verzoek alle goi
ste gegevens op. De vr<)
alleen of het drukke h<Je
zoen wel de juiste tijd i\n
een bezoek aan „het lai\t(
duizend bergen". Maar ta:
vraag kan slechts een peiu
lijk antwoord worden p
ven. r
WIM BUNSCHOTEN k
De „Sorpesee"
op een rustige
dag.
Het stadje Winterberg tussen het lommerrijke groen.
HET IS
GOED
TOEVEN
IN HET
„LAND DER
DUIZEND
BERGEN
Een irieeer beproeft zijn geluk.
