leagan: Staat van beleg in Polen
V oedselkonvooi
op weg naar huis
esteund
door Sovjet- Unie
Natriumarm? Proef maar.
IN POOLSE STRATEN
'RUSSISCHE MILITAIREN
Poolse mythe verbroken
Tg
Polen
- STERDAM In de
se _steden patrouille-
Poolse en Russische
tairen samen. Ook
eten ze op de bevol-
Dat heeft een Am-
lamse zendamateur
iren vernomen van
Poolse zendamateur,
wie hij al zes jaar ge
ld contact onder-
it Gisterochtend
Et hij voor het laatst
radiocontact met Polen
gehad.
De Poolse zendamateur maak
te melding van stakingen, be
togingen en bedrijfsbezettin
gen, die door het leger met ge
bruik van geweld zouden zijn
beëindigd. Hierbij zouden veel
meer doden en gewonden zijn
gevallen dan de zeven waar
van de Poolse media gisteren
melding maakten. De Pool
vroeg behalve om voedsel en
medicijnen ook om bloedplas-
De Amsterdamse zendamateur
heeft laten weten dat zijn
Poolse radio-vriend zondag
morgen in de lucht kwam,
kort nadat premier Jaruzelski
de noodtoestand had afgekon
digd. Hij zou momenteel een
van de weinige Poolse zenda
mateurs zijn, die nog kans ziet
in de lucht te blijven. De iden
titeit van de Amsterdamse
zendamateur en zijn Poolse ra
dio-vriend worden om veilig
heidsredenen niet bekendge
maakt
Mineraalwater heeft vaak een zoutachtige smaak. SPA niet.
Want echte SPA is natriumarm en bevat bijna geen zouten.
Daarom is SPA zo zuiver en verfrissend van smaak.
SPA is ideaal om te mixen en heerlijk bij het diner.
Waar u ook bent, vraag altijd naar de echte SPA.
WENEN Een salvo uit automatische wapens doodde
woensdag zeven Poolse mijnwerkers in Katbwice, die
de militairen bevochten met stenen, pikhouwelen en
breekijzers. De mythe werd hiermee verbrijzeld, dat
Poolse militairen nooit op Poolse arbeiders zouden
schieten. De belofte van generaal Jaruzelski, dat „geen
druppel Pools bloed" zou worden vergoten, was ver
broken.
Een nieuwslezer in bruin uniform las het nieuws over de schiet
partij in Katowice gisteravond met plechtige stem voor op de
televisie. De soldaten hadden geen keus. Zij werden aangevallen
en waren gedwongen om van hun vuurwapens gebruik te ma
ken. Polen waren gedwongen om Polen te doden, aldus de
nieuwslezer.
U ÏTENLAND LEIDSE COURANT VRIIDAG 18 DECEMBER 1981 PAGINA 11
Poolse militairen
versterken antisemitisme
PARIJS De militaire autoriteiten in Polen
schijnen er op uit te zijn het anti-semitisme in
hun land aan te wakkeren. Dit is af te leiden
uit een document dat Radio-Warschau deze
week heeft gepubliceerd. De Franse televissie
heeft de tekst gisteren uitgezonden.
In het document wordt het KOR (het in 1976
opgerichte Comité voor Sociale Zelfverdedi
ging) als een „nationalistisch-joodse organisa
tie, die het klimaat schiep voor de oprichting
van Solidariteit. De belangrijkste adviseur
van Walesa, Gieremek, is de centrale figuur
in een nieuwe organisatie, het Comité voor
zelfverdediging van Polen, zo staat in het do
cument. In het stuk wordt hij een jood ge
noemd, die dp naam Gieremek heeft geleend
en in feite Lewartow heet.
Banken willen Polen
niets meer lenen
NEW YORK Westerse banken lijken
niet bereid Polen nog meer geld te lenen.
Gisteren had de Poolse nationale bank in
een verzoek aan 23 banken in West-Euro
pa en de VS om een lening van ruim 800
miljoen gulden gevraagd. Het'geld is no
dig om achterstallige rente op eerdere le
ningen te kunnen betalen. Aan de beta
ling van de over dit jaar verschuldigde
rente komt Polen voorlopig nog niet toe.
In westerse kringen wordt steeds meer
betwijfeld of Polen ooit nog in staat zal
zijn alle schulden vele tientallen mil
jarden guldens aan het Westen te vol
doen. „Er is eigenijk niets meer om met
Polen over te onderhandelen", aldus een
bankier in New York gistermiddag tegen
over de Wall Street Journal.
riteit wil
europesc tak
'H Leden van de
oolse vakbond Solidari-
illen een Wcsteuropcse
n de organisatie in het
jo roepen. Overleg hiero-
0 jju vandaag in Zürich
hebben. Volgens Stefan
V( ci. een persvoorlichter
ilidariteit die iri Zweden
mflen de Poolse regering
r de staat van beleg uit-
al de belangrijkste taak
ec n dergelijke organisatie
t Poolse volk te helpen
ulporganisaties en de
Cr worden in Zürich on-
eer vertegenwoordigers
[ilidariteit verwacht uit
•ijk, Zweden, West-
ind, Oostenrijk en
Brittannië.
Praag: Polen op
nippertje gered
PRAAG De afkondiging van de
staat van beleg heeft Polen op het
nippertje gered van een burgeroorlog
en een totale verwoesting. Aldus gis
teren het Tsjechoslowaakse partijda-
glad Rude Pravo. Volgens de krant
kwam de actie van het Poolse leger in
de nacht van zaterdag op zondag net
op tijd. Solidariteit zou knokploegen
hebben gevormd die later deze week
zouden toeslaan in industriële centra,
tijdens een poging van het vakver
bond om de macht in het land over te
nemen. Kwaad maakt Rude Pravo
zich over de „door Solidariteit aange
wakkerde fanatieke haat tegen het so
cialisme", die zich onder meer uitte in
pleidooien voor terugtrekking van
Polen uit het Warschaupact.
Betoging in
Thailand voor
Solidariteit
Polen
trotseerden
politie
(Vervolg van de voorpagina
WARSCHAU, WENEN
Niet alleen in West-Eu
ropa, ook in het Verre
Oosten wordt gedemon
streerd tegen de ge
beurtenissen in Polen.
Zo was er gisteren in de
Thaise hoofdstad Bang
kok een betoging voor
de Poolse ambassade.
De demonstranten,
voornamelijk studenten,
boden de ambassadeur
een petitie aan waarin
werd gevraagd de
maatregelen tegen Soli
dariteit ongedaan te
maken.
In weerwil van de waar
schuwingen van de mili
taire bestuurders tegen
demonstraties op de giste
ren door de vrije vakbond
Solidariteit afgekondigde
dag van protest hebben
duizenden Polen de poli
tie getrotseerd die hen
met wapenstokken en
traangas verspreidde. Toe
schouwers in het oude
stadsdeel van Warschau
riepen Gestapo toen de
politie jongelui in het
oude staddeel van War
schau aanviel. De massale
protesten tonen aan dat
Solidariteit, ofschoon het
vakverbond ondergronds
is gegaan, nog aanzienlijke
macht heeft.
Volgens ooggetuigen in War
schau verzamelden de mensen
zich in groepjes van tien op
het Plein van de Overwinning
en staken zij kaarsen aan bij
het kruis ter nagedachtenis
aan de overleden primaat kar
dinaal Wyszynski. Om vier
uur 's middags kwam een gro
te kolonne gehelmde politie
uit trucks die rond het plein
werden geparkeerd. De politie
marcheerde op naar de beto
gers om hen te verspreiden
Op de trappen van de kerk
zongen jongelui, Polen, Polen.
Zij sloegen een waarschuwing
van de politie dat zij de staat
van bewleg schonden, in de
wind. Daarna haalde politie de
wapenstok en traangasbom-
men te voorschijn omm de jon
geren te verspreiden.
De Poolse radio meldde van
morgen dat er in de meeste be
drijven wordt gewerkt. Het
Russische persbureau Tass
verklaarde dat de onrust in de
steden aan de OOstzeekust
was geluwd.
De Poolse kerk heeft haar
houding tegenover Jaruzelski
inmiddels aanzienlijk verhard.
De bischoppen zeggen dat de
militairen door het volk te ter
roriseren de hoop op nationale
verzoening de bodem hebben
ingeslagen.
In een uitzending van radio
Vaticaan hebben zij de vrijla
ting van walesa geëist. Verder
maakt de Poolse bisschoppen
conferentie melding van ge
vangenzetting op grote schaal
onder droevige omstandighe
den. Diplomaten hebben ver
klaard dat het militaire be
wind twee speciale interne
ringskampen heeft laten aan
leggen voor de duizenden Po
len het zou gaan om naar
schatting 49.000 man die in
gevolge de noodtoestand zijn
gearresteerd. Volgens dezelfde
bronnen zouden er ook twee
leden van het Politburo zijn
geïnterneerd. In tegenstelling
tot wat eerder werd gemeld
blijkt tot hen niet te behoren
Stefan Olszowksi, bekend
voorstander van de harde lijn.
Deze rechtvaardigde gisteren
het uitroepen van de staat van
beleg, „aangezien dit de enige
mogelijkheid was om de con
trarevolutie te stoppen. Als dat
niet was gebeurd zouden we
aan een groot gevaar hebben
blootgestaan.
Ook het persbureau Tass
rechtvaardigt de ingreep van
de militairen met de verwij
zing naar de confrontatieplan
nen van Solidariteit, die vori
ge week tijdens een bijeen
komst in Radom aan het licht
traden.
Uit Tsjechoslowakije komen
berichten dat er in de Poolse
partij een interne strijd aan de
gang is. Berichten over arres
taties van leden van het Cen
trale Comité wezen al in die
richting. De partij lijkt volle
dig in de schaduw gezet te zijn
door de militaire raad en zij
wordt in officiële verklaringen
volledig doodgezwegen.
NA DODEN MIJNWERKERS
RINGTON „Het
ïaief zijn te geloven
Polen de staat van
afgekondigd had
i worden zonder
weten en de steun
Ie Sovjet-Unie, en wij
liet naief". Dit heeft
esident Reagan giste-
ezegd op een door de
ikaanse televisie uit-
iden persconferentie,
ie Poolse regering
hij er op aan te on-
indelen over een
romis met het onaf-
elijke vakverbond
ariteit.
Reagan's krachtigste
est uitgesproken openba-
nmentaar op de situatie
len sinds Jaruzelski zon-
noodtoestand afkondig-
Amerikaanse president
Irukte „uitermate be
te zijn over de gebeur
en in Polen. De VS zou-
niet doorgaan kunnen
dit land te helpen bij het
sen van zijn economische
terwijl de staat
;leg is afgekondigd.
Russische persbureau
heeft gisteren het Ame-
Congres verweten
mengen in de binnen-
aangelegenheden van
Het Congres had in een
ie kritiek geleverd op
itregelen, die de Poolse
ig heeft genomen. Het
■es gaat er, volgens TASS
opzet aan voorbij dat de
nen maatregelen in over-
;mming zijn met de Pool-
■ondwet en betrekking
:n op Poolse binnenland-
ten. TASS spreekt daar-
'an een „grove inmen-
in Poolse aangelegenhe-
n vindt dat de resolutie
anti-Russisch karakter
Dwang en schending
In zijn openingswoord aan het
begin van de persconferentie
zei president Reagan, dat
dwang en schending van .de
rechten van de mens in Polen
de plaats hebben ingenomen
van onderhandelingen en het
bereiken van compromissen.
Reagan sprak van een „scher
pe ommekeer" van de pogin
gen in Polen een vrijere maat
schappij te creëren. De schen
ding van de mensenrechten
noemde hij een grov e schen
ding van het slotakkoord van
Helsinki.
„Geweld roept geweld op en
dreigt Polen in een chaos te
storten", aldus Reagan. Hij
vroeg alle volkeren ter wereld
de Poolse regering er toe op te
roepen de voorwaarden te
herstellen om de onderhande
lingen met Solidariteit te her
vatten. De Amerikaanse presi
dent zei dat zowel de VS als
hun Westeuropese bondgeno
ten Moskou duidelijk hebben
gemaakt hoe ernstig zij een
Russische interventie in Polen
zouden opvatten. Hij wilde
niet ingaan op vragen welke
specifieke stappen dan geno
men zouden worden.
Het Amerikaanse ministerie
van buitenlandse zaken heeft
gisteren de Amerikanen, die
zich momenteel in Polen op
houden, aangeraden het land
te verlaten als zij geen drin
gende reden hebben er langer
te verblijven. De Amerikanen
die toch nog in Polen moeten
blijven, kregen gisteren het
advies alleen te reizen indien
dat noodzakelijk is. Ameri
kaanse ambassades en consula
ten in Polen kunnen niet de
normale bescherming aan
Amerikaanse staatsburgers nu
de staat van beleg is afgekon
digd.
Oost-West
Als door toedoen van de Sov-
«O-ploeg
het Londense
eld Heathrow ar
de gisteren het
vliegtuig dat
de afkondiging
I e staat van beleg
Polen naar het
in mocht vliegen,
fan de eerste pas-
rs die uitstapte
KRO's Willibrord
iln (links), die de
open week met
camaraploeg in
i verbleef en ver
week vrijdag als
van de laatste
verslagge-
in vraaggesprek
imet Solidariteit-
er Lech Wale-
de loop van van-
wordt besloten of
IRO de reportage
Frequin aan een
Ie andere omroe-
il aanbieden.
SCHIPHOL Het grote
Nederlandse voedselkon
vooi naar Polen, dat afge
lopen zondag vanuit
Utrecht vertrok, is weer
op weg naar huis. Ver
wacht wordt dat alle wa
gens zondag weer in Ne
derland terug zijn. Giste
ren hebben de meeste
deelnemers aan het kon
vooi gebruikt om de
vrachtwagens te lossen.
Sommige wagens waren
erg snel klaar en bereik
ten gisteravond al de
Oost-Westduitse grens.
bisschop van Poznan leidde er
uiteindelijk toe dat de chauf
feurs alsnog naar de uitdeel-
posten konden vertrekken.
Wel werd de inhoud van elke
vrachtauto verschillende ma
len gecontroleerd. Men had de
indruk dat de Polen op zoek
waren naar verborgen wapens.
Op weg naar de uitdeelplaat
sen kregen alle wagens politie
bescherming. Tijdens die rit
ten hebben de chauffeurs op
de wegen alleen militaire
voertuigen gezien. Van de ver
dere situatie in het land heb
ben de chauffeurs weinig kun
nen Waarnemen.
In Rome, Londen en Boeda
pest zijn gisteren voor het
eerst sinds zondag weer vlieg
tuigen uit Polen aangekomen.
Aan boord bevonden zich bui
tenlanders die het afgelopen
weekeinde in Polen strandden.
De meeste passagiers schilder
den een grimmig beeld van
Warschau, waar het op het
eerste gezicht rustig is maar
wel een angstige en zeer ge
spannen sfeer hangt. Volgens
sommigen was het net of „ie
dereen was gearresteerd". An
deren maakten melding van
het uit het straatbeeld ver
dwijnen van alles wat maar
aan Solidariteit doet denken.
Zo zou. het dragen van badges,
stickers en buttons van Solida
riteit al genoeg reden zijn om
aangehouden te worden.
Een van de begeleiders van
het voedselkonvooi vertrok
eerder uit Polen en keerde gis
teren in Nederland terug. Op
een persconferentie op Schip
hol verklaarde hij dat de ont
vangst van het konvooi op het
verzamelpunt in de Poolse
stad Poznan zeer koel was ge
weest. Aanvankelijk werd het
de chauffeurs geweigerd naar
de aangewezen uitdeelplaatsen
te reizen. De Poolse politie zou
de goederen zelf wel verdelen.
De Nederlandse chauffeurs
dreigden daarop de inhoud
van de vrachtwagens in brand
te steken. Bemiddeling van de
In de Zweedse hoofdstad Stockholm werd gisteren door duizenden mensen betoogd
tegen de gebeurtenissen in Polen.
jet-Unie de toestand in Polen
zich verscherpt, dan zal het
klimaat van de lopende Oost-
West besprekingen over vei
ligheid en samenwerking in
Madrid en zullen de onder
handelingen tussen de Moskou
en Washington over vermin
dering van kernwapens in Ge-
nève nadelig beïnvloed wor
den. Deze verwachting uitte
gisteren minister Van der
Stoel (Buitenlandse Zaken) in
een vergadering met de Ka
mercommissie voor Buiten
landse Zaken. „Inmenging van
de Sovjet-Unie in Polen zou de
meest ernstige schending bete
kenen van de slotakte van hel-
sinki over veiligheid en sa
menwerking tussen oost en
West", zo zei Van der Stoel.
Het Europese parlement heeft
gisteravond in Straatsburg de
staat van beleg in Polen ver
oordeeld. De Europese parle-
mentari'ers verzoeken de
Poolse regering om onmiddel
lijke opheffing en vrijlating
van gearresteerden. Iedere in
menging van buitenaf keuren
de leden van het Europese
parlement af en zij oinder-
streepten dat het uitsluitend
en alleen aan het poolse volk
is in vrijheid zijn eigen toe
komst te bepalen. Zij verklaar
den dat de voedselhulp van de
Europese Gemeenschap aan
Polen moet doorgaan.
De voorzitter van de Europese
Ministerraad, de Britse minis
ter van buitenlandse zaken
Lord Carrington, heeft giste
ren gezegd dat er „een drei
gende stilte hangt" rond het
lot van vakbondsleider Lech
Walesa. Over de toestand in
Polen zei carrington tot de Eu
ropese parlementariërs: „In de
afgelopen 48 uur is de situatie
in Polen steeds meer verduis
terd. Wij zijn gewend aan na
tuurrampen, maar hier speelt
zich in het hart van ons conti
nent een ramp af die door
mensen is veroorzaakt".
Een Poolse conducteur van de Chopin Express neemt afscheid van buitenlanders die van Polen naar
reisden. Een journaliste probeert nieuws uit Polen te vernemen, maar de conducteurzei dat hij niets kon ver
tellen.
