yrië rekent op
merikaanse steun
n Veiligheidsraad
lleen succes Pools leger
an ingrijpen voorkomen
Grote schilders hebben
bijna allemaal getekend
Brand in fabriek voor kernafval
Zweeds havenstadje
vluchtoord voor Polen
ITENLAND
Doodstraf voor
aanslagpleger Antwerpen
Griekenland
erkent PLO
PRINS PHILIP
BROKKENMAKER
Noodlanding
OORZAAK NOG ONOPGEHELDERD
(ISKOU:
NEDERLANDSE FIGUURSTUDIES UIT DE 17e EEUW
^is roept op tot
oog in Polen
LEIDSE COURANT
DONDERDAG 17 DECEMBER 1981 PAGINA 15
T TREEDT OP
EN RADICALEN
EN De Engelse Labourlei-
j chael Foot heeft gisteren de
ekregen van zijn partij om ac-
indernemen tegen wat wordt
,d linkse extremisten in de
-lederen. Het nationale be
itelde zich achter de oproep
>ot tot een onderzoek naar de
jstische groepering binnen La-
Iet bestuur ondersteunde ook
en zeer kleine meerderheid
ifwijzing van een linkse mili-
i Labour-kandidaat in de kies-
Bermondsey in Londen. Een
er betekent een gevoelig ver-
or de uiterst linkse voorman
Jenn, die onlangs ternauwer-
roor het ondervoorzitterschap
partij werd verslagen.
De wereldbe
roemde zwarte
Britse taxi
(rechts) gaat in
de komende
jaren vervan
gen worden.
Links de vrij
wel zekere op
volger, een
van de Range
Rover afgeleid
model. Naar
verwachting
wordt in 1984
met de ver
vanging be
gonnen.
ANTWERPEN Nasser Al Ssaied, de jonge
Arabier die in juli 1980 een aanslag pleegde
op een groep joodse kinderen in Antwerpen,
is door de rechtbank van Antwerpen ter dood
veroordeeld. Bij de aanslag kwam een kind
om het leven, terwijl er negentien gewond
raakten.
Al Ssaied bekende tijdesn hyet proces dat
maandag voor het assisenhof in Antwerpen
was begonnen, dat hij de aanslag had ge
pleegd. Hij beschouwde de aanslag als een po
litieke daad. Naar eigen zeggen is de Arabier
lid van een groep die zich heeft afgescheiden
van de Palestijnse terreurorganisatie El Fa
tah.
De doodstraf is na de oorlog overigens nog
nooit ten uitvoer gelegd. In de regel wordt ze
omgezet in levenslang.
ATHENE De Griekse regering
heeft het contact- en informatiebu
reau van de Palestijnse Bevrijdings
organisatie PLO in Athene diploma
tieke status (en dus onschendbaar
heid) verleend. Dit heeft PLO-leider
Jasser Arafat meegedeeld aan het
eind van zijn bezoek aan Grieken
land. Irv een officiële mededeling
van de Griekse regering staat dat de
PLO een fundamentele rol speelt in
een regeling van het Midden-Oos-
tenvraagstuk. Griekenland erkent
de bevrijdingsorganisatie als de eni
ge wettige vertegenwoordiger van
het Palestijnse volk. Arafat noemde
het besluit van Griekenland een
„historische beslissing".
LONDEN Kringen rond de Britse
koninklijke familie beginnen zich zor
gen te maken over prins Philip. Giste
ren vond een taxichauffeur, wiens
wagen was beschadigd, een briefje on
der de ruitenwisser.
Of hij even contact wilde opnemen
met Buckingham Palace. Hoewel hij
een grap vermoedde belde de chauf
feur het koninklijk paleis, waar hij te
horen kreeg dat prins Philip voor de
schade verantwoordelijk was. Een
paar weken terug ging de prins ook al
in de fout. Toen vloog hij met een van
de koninklijke vliegtuigen bijna tegen
een Jumbo met tweehonderd pasa-
giers aan boord.
I SfORK De Syrische
iadeur bij de Verenigde
J heeft gisteren ver-
dat de eis van zijn land,
aël de /inlijving van de
oogte terugdraait, „in
lewoordingen is gesteld
bedoeling heeft in de
eidsraad de steun te
van de Verenigde Sta-
sadeur El-Fittal stelde
at de regering-Reagan
1 haar bezorgdheid
itgedrukt over de Israë-
annexatie. „Deze be-
eid moet in daden om-
worden", zo zei hij.
caanse regeringsfunc-
ssen hebben er al op ge-
dat het mogelijk is, dat
zich aansluiten bij de 14
leden van de Veilig-
aad in een unanieme re-
waarin de Isra'elische
ordt veroordeeld en nie-
rklaard. In de Syrische
■p-resolutie wordt geëist
dat Israël binnen een week de
annexatie ongedaan maakt.
Vanmiddag is de Veiligheids
raad opnieuw bijeengekomen
en vanavond zal de stemming
over de ontwerp-resolutie
plaatsvinden.
De bewoners van de Golan-
hoogte zijn gisteren een drie
daagse staking begonnen uit
protest tegen de Israëlische in
lijving. Scholen en winkels
zijn gesloten. Volgens de Israë
lische radio wordt op grote
schaal gevolg gegeven aan de
stakingsoproep. Ook op de be
zette westelijke Jordaanoever
bleef het gisteren onrustig. Mi
litaire autoriteiten hebben de
secretaris van een werkne-
merscomite op de Westoever,
Adnan Idris, gearresteerd.
De Israëlische annexatieplan
nen hebben de VS danig in
verlegenheid gebracht. Vol
gens Amerikaanse regerings
functionarissen, die anoniem
wensten te blijven, zou een
„woedende" minister Haig te
gen de Israëlische ambassa
deur in de VS hebben gezegd,
dat Israël de vriendschappelij
ke betrekkingen met de VS
met voeten heeft getreden. Is
raël had de regering-Reagan
niet op de hoogte gesteld van
de annexatieplannen. Andere
functionarissen hebben ge
zegd, dat de onverwachte Is
raëlische annexatiestap be
doeld kan zijn geweest om het
vredesproces van Camp David
te beëindigen.
Offensief
Egypte heeft de annexatie van
de Golanhoogte wel een
schending van de Camp Da-
vid-akkoorden genoemd. De
Egyptische regering zal een di
plomatiek offensief ontkete
nen tegen de Israëlische inlij
vingsplannen en zal de Syri
sche klacht in de Veiligheids
raad steunen,» zo heeft de
Egyptische minister van bui
tenlandse zaken gisteren laten
weten.
Tot nu toe zijn er alleeen ne
gatieve reacties geuit op de Is
raëlische annexatieplannen.
Na de scherpe kritiek van veel
landen op het besluit de Go
lanhoogte in te lijven, is de Is
raëlische regering gisteren be
gonnen met diplomatieke te
genmaatregelen. Tegelijkere-
tijd was er een opmerkelijk
militair machtsvertoon van de
Israëlische strijdkrachten. De
afgelopen twee dagen zijn on
ophoudelijk tanks, artillerie en
gepantserde verkenningsvoer
tuigen op de Golanhoogte
gearriveerd. De Israëlische te
levisie besteedde buitenge
woon veel aandacht aan deze
troepenbewegingen. Dit mili
taire machtsvertoon dient
waarschijnlijk om Syrië van
eventuele acties te weerhou
den. Aan Syrische kant zijn
geen troepenbewegingen
waargenomen.
De 34-jarige piloot Robert
Fairley van dit tweemotorig
vliegtuigje liep slechts lichte
verwondingen op toen hij gis
teren door een hevige sneeuw
storm gedwongen werd zijn
toestel aan de grond moest
zetten in een straat van het
plaatsje Glen Burnie In de
staat Maryland in het noor
doosten van de VS.
(Van onze correspondent Mare de Koninck)
BRUSSEL De directie van de verwerkingsfabriek voor ra
dio-actief afval Eurochemic in het Belgische Mol, heeft gisteren
nadere bijzonderheden bekendgemaakt over de brand die daar
eergistermiddag heeft plaatsgehad. Volgens de bedrijfsleiding
heeft het incident geen enkele radio-actieve besmetting van de
omgeving of van de bestrijders van de brand tot gevolg gehad.
Om vooralsnog onopgehelderde redenen kwam dinsdagmiddag
in een viertal vaten met een mengsel van middelzwaar radio-ac
tief afval en bitumen, een chemische reactie op gang die met
grote warmte-ontwikkeling gepaard ging. In de cel waarin de
pas gevulde vaten zich bevonden, werd de beginnende brand
automatisch door water- en schuiminstallaties geblust.
Volgens Eurochemic is door het ongeval de normale dosis ra
dio-activiteit in de betrokken afgeschermde ruimte niet ver
hoogd. De cel wordt normaliter niet door mensen betreden. Ook
dinsdagmiddag is dat niet gebeurd, omdat de brandbestrijding
met afstandsbediening geschiedde. De brandweer van Mol is te
hulp geroepen voor het geval het bedrijf zelf over onvoldoende
schuim zou beschikken. De assistentie bleek niet nodig.
De luchtfilters van de cel hebben, zo verklaarde gisteren Euro
chemic woordvoerder Drent, perfect gewerkt, zodat geen ra
dio-activiteit in de buitenlucht is gekomen. Het personeel van de
betrokken afvalverwerkingsinstallatie „heeft aan lagere bestra
lingsnormen blootgestaan dan in normale werkomstandigheden
is toegestaan".
De oorzaak van de op gang gekomen zogenoemde exothermi-
sche reactie in de afvalvaten is voor de Eurochemic-ingenieurs
nog onduidelijk. Een onderzoek zal klaarheid moeten brengen.
De betrokken bitumisatie-techniek wordt al drie jaar toegepast
en had nog nooit moeilijkheden opgeleverd. In totaal heeft Eu
rochemic met deze methode 8000 vaten radio-actief afval gecon
ditioneerd. De vaten worden in bovengrondse koelbakken op
het bedrijfsterrein bewaard.
t» «I"""'
werd gisteren door duizenden in de VS wonende Po-
monstreerd tegen de gebeurtenissen In hun vroegere
and. Op spandoeken werd premier generaal Jaruzelski een
genoemd, die aan de leiband van Moskou loopt.
MOSKOU/WASHING
TON In Oost en West
zijn de reacties op de ge
beurtenissen in Polen de
afgelopen zesendertig uur
aanmerkelijk grimmiger
van toon geworden. Op de
Russische radio werd on
der meer gezegd dat het
ingrijpen van het Poolse
leger de laatste mogelijk
heid is om het land zon
der hulp van buitenaf te
rug te brengen naar een
normale situatie. Tot op
heden was van Sovjet-zij
de niet zo duidelijk op een
eventueel ingrijpen in Po
len gespeculeerd.
Washington waarschuwde op
zijn beurt opnieuw op harde
toon tegen een Sovjet-ingrij
pen. Besloten werd de bewe
gingsvrijheid van Poolse di
plomaten in de VS te beper
ken. Eergisteren had de
Poolse regering Amerikaanse
diplomaten in Warschau de
zelfde beperking opgelegd.
Witte Huis-woordvoerder
Speaks waarschuwde giste
ren voor de eerste maal
rechtstreeks de Poolse rege
ring. „Ook het gebruik van
geweld door de Poolse rege
ring tegen het eigen volk zal
uiterst ernstige gevolgen
hebben". Het Amerikaanse
Congres machtigde de rege
ring onmiddellijk een ex
port-embargo af te kondigen
tegen de Sovjet-Unie en an>
dere Oosteuropese landen,
als het Warschaupact ingrijpt
in Polen. De ontwikkelingen
in dit land worden in de
Amerikaanse regering ge
volgd door een speciale cri
sisstaf onder leiding van
vice-president Bush.
AMSTERDAM In het Rijksmuseum te Amsterdam
zijn van 19 december tot 21 februari onder de titel Fi-
guurstudies' Nederlandse tekeningen uit de 17e eeuw
te zien. Deze tentoonstelling geeft voor het eerst een
overzicht van tekeningen van de menselijke figuur, ge
maakt door de grote Nederlandse schilders van de
Gouden Eeuw.
Bij de meer dan 100 tekeningen in de zalen van het Rijkspren
tenkabinet zijn er 11 van Rembrandt. Andere bekende meesters
Avercamp, Van Ostade, Flinck, Cuyp zijn eveneens goed
vertegenwoordigd.
Deze grote schilders hebben bijna allemaal zeer veel tekeningen
van menselijke figuren gemaakt. Daar is maar een gedeelte van
bewaard gebleven. Driehonderd jaar geleden werden de meeste
van deze tekeningen niet direct als zelfstandige kunstwerken
beschouwd. Ze waren niet bedoeld om het atelier te verlaten,
maar werden door de kunstenaars als oefening gemaakt, als on
ophoudelijke studie en tevens om een voorraad figuurtekenin
gen te hebben die bij het componeren van een schilderij ge
bruikt kon worden. Van het gebruik voor schilderijen en pren
ten zijn op de tentoonstelling voorbeelden te zien van Van Osta
de en van Adriaen van de Velde.
I Paus Johannes Pau-
heeft gisteren opnieuw
voor het afzien van
in zijn geboorteland
Hij riep op tot een „te
er naar het pad van ver
ing door middel van de
g". De leider van de Ita-
communisten, Berlin-
heeft gisteren verklaard
!t instellen van een mili-
istuur in Polen het bank-
'an de heersende klasse
itdrukking brengt. De
tkelingen in Polen to
to dat het communisme,
gon met de Russische re
in 1917, op een dwaal-
geraakt, zo zei hij. De
aris-generaal van de
se Communistische Par-
ïtiago Carrillo, heeft gis-
in Madrid de instelling
to Militaire Raad in Po
li strijd met de grondbe-
van socialisme,
sme en leninisme" ge-
I. Tot nu toe heeft alleen
Sranse Communistische
verklaard achter de in-
ing van de Militaire
in Polen te staan.
YSTAD De militaire
machtsoverneming in Po
len heeft het Zweedse sla
perige havenstadje Ystad
gemaakt tot een bijenkorf
van internationale ver
slaggevers, die de passa
giers bestormen die met
de veerpont uit Polen
aankomen. Ystad is ook
de havenplaats geworden
waar Polen van hun sche
pen springen en aan de
plaatselijke overheid vra-
Een om politiek asiel,
ie directeur van de sociale
dienst van Ystad, Mats Goet-
land, zegt dat hij momenteel
„150 procent van mijn tijd" be
steedt aan het coördineren van
die verzoeken en het onder
brengen van de aanvragers.
Voorlopig onderdak wordt
verschaft in voormalige be
jaardentehuizen en zomerhuis
jes en hotels. In bejaardenhuis
„Loederub" zitten nu 23 Pool
se vluchtelingen. De eersten
die er ondergebracht werden
waren drie Polen die Zweden
een maand voor de machtso
verneming binnengesmokkeld
waren. Jan Zdzislawl en Ma
rian waren verstopt meegeno
men door de bestuurder van
een Zweedse truck.
Jan, lid van Solidariteit, ver
telde dat hij was gevlucht uit
vrees en getreiter van de kant
van de overheid. „Ik was bang
dat ik uiteindelijk in de gevan
genis zou belanden", zei de 39-
jarige ijzergieter uit het zuiden
van Polen. Jan, die aan één
stuk door een sigaret vast
houdt in zijn vereelte handen,
wil in Zweden blijven en er
wachten op zijn vrouw en
twee kinderen. Zijn metgezel
len, beiden achter in de twin
tig, hopen naar Canada te
kunnen gaan.
Volgens het gemeentebestuur
van Ystad wordt Polen die in
Ystad de vrijheid kiezen, wei
nig in de weg gelegd. De be
manningsleden van Poolse
schepen mogen nog steeds van
boord om in Ystad even vaste
grond onder de voeten te heb
ben en inkopen te doen. Giste
ren nog besloten drie zeelie
den niet van dat verlof naar
hun schip terug te keren. De
woordvoerder van deze drie,
een 35-jarige scheepsmonteur
uit Swinoujscie, vertelde dat
men eieren voor zijn geld ge
kozen had nadat men van pas
sagiers had gehoord dat in
Gdansk gestaakt en geschoten
werd.
Ondanks het vluchtelingen
probleem zegt de agent van de
Poolse veerpontmaatschappij
Pol-Line dat de vaarten ge
handhaafd zullen worden.
Burgemeester Sten Hagberg
van Ystad hoopt dat wat in
Polen gebeurt niet zal leiden
tot opheffing van de veer
dienst „Ystad is aan de ver
diensten van winkelende Po
len gewend geraakt", zei hty.
Rembrandts oude man
Van Rembrandt weten we dat
hij in zijn Leidse periode een
hele serie tekeningen maakte
van een oude man. Enkele
daarvan zijn aanwijsbaar als
bijbelse figuur gebruikt en toe
gepast in schilderijen of etsen.
Zo'n serie diende dus om in
het algemeen de weergave van
een bijbelse figuur voor te be
reiden. Een van de mooiste te
keningen uit deze serie is op
de tentoonstelling aanwezig.
Ook zijn er tekeningen bekend
die de meesters hun leerlingen
als voorbeeld voorlegden.-Op
de tentoonstelling is er bij
voorbeeld een tekening van
Caspar Netscher samen met
een copie van een onbeken
de leerling.
Als inleiding op de tentoon
stelling wordt in een aantal vi
trines aan de hand van pren
ten getoond, hoe kunstenaars
in de 17e eeuw leerden teke
nen o.a. naar antieke beelden
en gipsmodellen en naar le
vende modellen. Het tekenen
werd uiterst belangrijk gevon
den. „De teykenkonst is de
waere tuchtmeestres onzer
konst, en wie van haere leer
ing niet deurweekt is, raekt
lichtelijk in het wilde" schreef
een leerling van Rembrandt
Zelfstandig kunstwerk
Naast de studiebladen werden
er in de 17e eeuw toch ook te
keningen gemaakt die als zelf
standige kunstwerken werden
gezien en als zodanig werden
verhandeld. Voorbeelden hier
van zijn de gekleurde water
verftekeningen van Hendrik
Averkamp, de bekende schil
der van wintergezichten waar
op het krioelt van figuurtjes.
Maar Bega, Van der Cooghen
en Dusart zijn géén bekende
namen. Het waren echter wèl
meester-tekenaars. Hun prach
tige figuurtekeningen vaak
bedoeld als kleine schilderijtjes
vormen misschien wel het
meest verrassende deel van de
tentoonstelling.
In het Rijkspprentenkabinet
kan men ook inzicht krijgen in
het gebruik van de yele teken
materialen: zwart en rood
krijt, roet-inkt of bruine inkt,
al dan niet gewassen met pen
seel, of combinaties van deze
middelen. Vaak werd niet op
wit, maar op blauw papier ge
tekend of op papier dat de te
kenaar eerst van een tint
voorzag om de gelegenheid te
hebben ook met wit krijt te te
kenen en zo de plasticiteit te
verhogen.
Ongeveer de helft van de te
keningen komt uit het eigen
bezit van het Rijksprentenka
binet De overige werden in
bruikleen verkregen van
voornamelijk Nederlandse
verzamelingen. Ook enkele
Europese en Amerikaanse ver
zamelingen stonden tekenin
gen af voor deze unieke ten
toonstelling.
Boek
Aan het onderwerp van de
17e$euwse figuurstudies is
Adriaen van de Velde: Portret van echtpaar 2 kinderen
en min In landschap. De hier ook afgebeelde tekening
van de kunstenaar van de min met het kind ging duide
lijk aan dit schilderij vooraf.
nog niet eerder zo veel aan
dacht besteed. De studie van
Peter Schatborn die aan deze
tentoonstelling voorafging, is
vastgelegd in een boeiend
boek van zijn hand. Daarin
wordt de functie van het fi
guurtekenen in de Gouden
Eeuw prachtig geïllustreerd
met nog meer materiaal dan
de tentoonstelling kan tonen.
20 Tekeningen zijn in kleur
afgebeeld. Het boek bevat te
vens een catalogus van de ten
toonstelling
'Figuurstudies' is een uitgave
van de Staatsuitgeverij, 's-Gra-
venhage. Tot 21 februari als
de tentoonstelling in het Rijks
museum sluit is de prijs
37,50, daarna 45.-. Behalve
in het Rijksmuseum is het ook
in de boekhandel te koop. Er
bestaat een Nederlandse en
een jjlngelse editie van.
Naar Washington
De tentoonstelling zal onder
de titel 'Dutch Figure Dra
wings' in april en mei 1982 te
zien zijn in de National Gal
lery of Art in Washington. Ze
vormt een Nederlandse bijdra
ge aan de herdenking van 200
jaar diplomatieke betrekkin
gen tussen Nederland en de
Verenigde Staten van Ameri
ka.
In het Tropenmuseum te
Amsterdam wordt van 19 de
cember tot 18 januari de foto
tentoonstelling 'Mensen kijken
Verre volken gefotogra
feerd 1875-1925' gehouden. Ze
omvat historische foto's uit de
archieven van het Royal Ant
hropological Institute te Lon
den en van het Koninklijk In
stituut voor de Tropen te Am
sterdam.
