Weinig liefs uit Moskou
yS DRINGEN NIET AAN OP
STREKKING ANNEXATIE-WET
omaar wat presentjes
De vrouw en de „chip
IN EN OM HET HUIS
^ENLAND /IN EN OM HET HÜTS"
LE3DSE COURANT
WOENSDAG 16 DECEMBER 1981 PAGINA IS.
i onze verslaggever
arc de Koninckl
(EL/MOSKOU
ezoek, eind vorige
van fractieleiders
uit
ONTGOOCHELING
NA BEZOEK
KAMERDELEGATIE
eede Kamer aan
i heeft schamele
ten opgeleverd: op
rein van de wapen-
5ing voornamelijk
ring en inzake de
rechten vooral
«heling. Bovendien
li afgelopen zon-
ikele uren voor de
is van de zeven
entariers naar het
de laatste licht-
in de opgedane er-
»n. De gevoerde
en „buitengewoon
re" gedachten wis-
n met de Kremlin-
tken leken plotse-
1pn wrange grap,
rfad als ze werden
voortdurende uit
leen van Radio Mos-
ieiver de militaire
bvername in Polen,
Sondering" aldaar
van „extremisten van So
lidariteit" en de vastbera
denheid van de commu
nistische gemeenschap om
„het Poolse volk bij te
staan in de strijd tegen
anarchie en economische
ineenstorting".
In het vlietuig naar Bonn, dat
in een boog om het gesloten
Poolse luchtruim moest, sprak
een ontdane Henk Waltmans:
„Als dit uitloopt op een Russi
sche inval, dan kunnen onze
vredesbewegingen het voor
tien jaar wel vergeten. Dan
breekt Washington de onder
handelingen in Genève af en
staat de plaatsing van kruis
en Pershing-raketten wel
vast".
Overigens hebben de Neder
landse Moskou-gangers tot de
dag van vandaag het raden
naar de bedoelingen achter de
sterk uiteenlopende versies die
verschillende van hun ge
sprekspartners hebben gege
ven over de Russische doel
stelling voor „Genève". Waar
om had Pravda-hoofdredac-
teur Afanasjev het zo nadruk
kelijk over de talrijke
SS-20-raketten die zouden
worden vernietigd en de ove
rige nucleaire wapens voor-het
Europese slagveld die even
eens in de onderhandelingen
met de Amerikanen moesten
worden weggepraat (tweede
nul-optie)? Zulks terwijl de
tweede bezoekdag niemand
meer een bevestiging gaf van
die nieuwe geluiden en minis
ter van buitenlandse zaken
Andrei Gromyko tot driemaal
toe liet weten: „We maken zelf
uit welke wapens we zullen
ontmantelen als het tot een
akkoord komt".
Teleurstelling
Het gesprek van ruim twee
uur met Gromyko was voor
het imago van de Nederlandse
missie een dringend noodzake
lijk klapstuk, maar werd een
teleurstelling. Getuigenissen
achteraf van de zeven kamer
leden maken een reconstructie
mogelijk. De 72-jarige Sovjet
veteraan, die al onder Stalin
vice-minister van buitenlandse
zaken werd en sindsdien alle
stormen in het Kremlin over
leefde, begon met een lang en
weinig gedetailleerd anti-A
merikaans verhaal. Daarna
vroeg hij zijn gasten om per
partij een mening terzake te
geven. Toen kwam een wat
stroeve discussie op gang,
waarin Gromyko tweemaal ir
ritatie liet blijken. De eerste
keer was dat toen VVD-er
Wim van Eekelen de Sovjet
minister vroeg om de nul-optie
van Reagan het voordeel van
de twijfel te geven, „waartoe u
kennelijk niet bereid bent".
Voor de tweede rimpel in het
gesprek zorgde CDA- fractie
voorzitter Ruud Lubbers. Deze
had aanvankelijk de zorg van
de Nederlandse christen-de
mocratie om de wapenwedloop
beklemtoond, maar vroeg op
nieuw het woord toen Van
Eekelen in een ferme kritiek
op de Sovjet-bewapening had
verkondigd dat de liberalen in
ons land wel degelijk bereid
zijn tot plaatsing van vAmeri-
kaanse kruisraketten. „U moet
niet denken dat de vredeswil
van het CDA uit zwakte is
ontstaan", of met woorden van
gelijke strekking stopte Lub
bers vervolgens ook nog gauw
wat ruggegraat in zijn betoog.
Volgens Van Eekelen begreep
Gromyko toen niet veel meer
van het CDA.
Mensenrechten
De kwestie van de mensen
rechten is bij Gromyko slechts
enkele minuten aan de orde
geweest, eigenlijk alleen om te
voorkomen dat het woord niet Folklore
zou vallen. De ellende van de
joden die weg willen en hon
gerende dissidenten in werk
kampen bleek te omschrijven
met „het belang dat Nederland
hecht aan alle drie de manden
van de conferentie in Madrid".
Gromyko was het daarmee
eens, maar gaf prioriteit aan
de eerste mand (veiligheid in
Europa) boven de derde (men
selijke vrijheden). De naam
Amnesty International is in
Moskou niet gevallen, in de
veronderstelling dat die als
een rode lap op een stier
zouden werken. De gesprek
ken over mensenrechten met
allerlei leden van de partijlei
ding en de Opperste Sovjet lie
pen vast in tegenwerpingen
dat het in het Westen ook niet
allemaal in orde is en dat ge
vangenen in de Sovjet-Unie
per definitie wetsovertreders
en dus gewone misdadigers
zijn.
Maar ook al was er wel te pra
ten over vrijheid van bewe
ging en woord, de ontwikke
ling in Polen zou luttele uren
later de daad tegenover het
woord hebben gezet. Wat er
aan doctrine-vijandige ver
schijnselen in de Sovjet-Unie
'mogelijk is, wordt hoogstens
gekoesterd als folklore. Zoals
de Nederlandse kamerleden
konden ervaren in de kloos
tergemeenschap van Zagorsk,
het centrum van de Russische
orthodoxe kerk op 70 kilome
ter van Moskou. Onder bege
leiding van Russische ambte
naren erheen gevoerd, spra
ken de Nederlanders er met de
rector. Deze verklaarde dat er
40 miljoen Russen gelovig zijn.
Op de vraag hoeveel priesters
daarvoor worden geleverd
door de opleiding in Zagorsk
was het antwoord: 190 per
jaar. Op de nadere vraag of
dat voldoende kon zijn bleek
er ook nog een schriftelijke
priesteropleiding te bestaan
waardoor het totaal aantal
jaarlijks afgeleverde geestelij
ken op 900 komt.
Giscard niet in
getuigenbank
PARIJS Ex-president Va-
lery Giscard d'Estaing van
Frankrijk hoeft niet te getui
gen in de rechtszaak tegen
vier mannen, die terechtstaan
in verband met de moord op
prins Jean de Broglie in 1976.
Dit heeft een Franse rechter
bepaald.
Giscard had de rechtbank ge
schreven dat hij niet geloofde
een belangrijk getuigenis te
kunnen afleggen.
Prins de Broglie, die onder.
Giscard minister is geweest en
ook bevriend is geweest met
de vorige bewoner van het
Elysée, werd op kerstavond
van 1976 in Parijs doodgescho
ten.
De advocaten van de verdach
ten proberen op het proces, dat
al sinds 4 november aan de
gang is, te bewijzen dat de
toenmalige politieke leiding bij
de moord betrokken was dan
wel van de plannen ertoe op
de hoogte.
"rülische ambassadeur:
|NGTON De ambas-
an Israël in de Vere-
iaten, Evron, heeft gis-
d na een onderhoud
/Amerikaanse minister
Itenlandse zaken, Haig,
dat hij niet de indruk
jt de VS de wapenleve-
aan Israël zullen op-
Evron was naar het
nse ministerie van
idse zaken ontboden,
aandag door het Is-
parlement gejaagde
annexatie van de Go-
toe te lichten,
eerder nog laten we-
VS door de annexa-
gel overvallen wa-
nlijving van de Go-
was volgens hem--
mswaardig en in strijd
ilutie 242 van de Vere-
jaties. Op de vraag of
r Haig had aangedron-
e intrekking van de inlij—
dët, antwoordde Evron:
ciij had het daar niet met
e woorden over".
De Israëlische minister van
buitenlandse zaken, Shamir,
heeft gisteren gezegd dat Is
raël bereid is „op elk moment
vredesonderhandelingen te
gaan voeren met Syrië. Sha
mir zei gisteren dat Israël met
Damascus wil praten zonder
enige voorwaarde vooraf.
Over de Golan-wet zei Shamir
dat Jeruzalem de internationa
le publieke, opinie vertrouwd'
wil maken met het idee, dat de
Golanhoogte naar Israëlisch
inzicht een onvervreemdbaar
bestanddeel vormt van de
joodse staat.
Ondertussen blijft de stroom
van afkeurende reacties op de
annexatie van de Golanhoogte
voortduren. De ministers van
buitenlandse zaken van de EG
hebben gisteren in Londen Is
raël beschuldigd met de an
nexatie van de Golanhoogte
het volkenrecht te hebben ge
schonden. Het leveren van
troepen door vier Europese
landen aan de Sinai-vredes-
macht kan op losse schroeven
komen te staan. Dat kan wor
den afgeleid uit een opmer
king van de Nederlandse mi
nister van buitenlandse zaken,
Van der Stoel. Gisteren zei hij
dat „er nog beraad nodig is
over de strijdmacht in de Si
nai". Engeland, Frankrijk, Ita
lië en Nederland besloten en
kele weken geleden troepen te
leveren aan de vredesmacht,
die in april in de Sinai gesta-
tioneerd wordt nadat Israël
zich uit deze woestijn heeft te
ruggetrokken.
Het Isra'elische annexatiebe-
sluit heeft vooral in Syrië tot
felle veroordelingen geleid. In
de Syrische krant Al-Ba'ath
werd gisteren de Arabische
wereld opgeroepen om zich te
verenigen teneinde „niet al
leen de Golan, maar ook de
Gaza-strook, Haifa, Jeruzalem
en de Sinai-woestijn te her
overen". De Syrische minister
van defensie, Tlass, zei dat
„het zwaard het beste ant
woord is" op de Israëlische an
nexatie van de Golanhoogte.
Terwijl de Israëlische troepen
op de Golanhoogte in verhoog
de staat van paraatheid zijn
gebracht, heeft Israël zijn ver
kenningsvluchten boven Liba
non geïntensiveerd. Israëlische
vliegtuigen vlogen enkele ma
len over de Libanese hoofd
stad Beiroet en werden onder
vuur genomen door luchtaf
weergeschut. Er zijn geen be
richten dat de toestellen zijn
geraakt. Ondanks de felle Sy
rische reacties waren er giste
ren geen aanwijzingen dat Sy
rië zich voorbereidt op een mi
litaire actie.
De Egyptische preisdent Moe
barak heeft gisteren gezegd,
dat Egypte „zich niet zal laten
meeslepen" in een Israëlïsch-
Syrische oorlog. De annexatie
van de Golanhoogte zullen de
relaties tussen Egypte en Is
raël waarschijnliojk niet aan
tasten, aldus Moebarak. Wel is
gisteren de stafchef van het Is
raëlische leger, generaal Ey-
tan, gistern uit Egypte naar Is
raël teruggekeerd. Eytan had
deze week nog in Egypte zul
len blijven.
Onder de plaatselijke bevol
king van de Golanhoogte von
den gisteren heftige discussies
plaats tussen voor- en tegen
standers van de annexatie. Het
Syrisch nationalisme is sterk
toegenomen, sinds de Israëli
sche regering negen maanden
geleden een mislukte campag
ne startte om aan de Syrische
bewoners het Israëlische
staatsburgerschap te verlenen.
Leiders van de Israëlische op
positionele Arbeiderspartij
noemden gisteren de annexa
tie een ondergraving van Is-
raëls aanzien als democratie
en hekelden de haast waarmee
het wetsontwerp de annexatie
wet door het parlement
gejaagd werd.
Veel doden bij
bomaanslag
Iraakse
ambassade
Beiroet
BEIROET Bij een bom
aanslag op de Iraakse am
bassade in Beiroet zijn
volgens de politie zeker 20
doden en 100 gewonden
gevallen. De ambassadeur
van Irak, Abdel Rassam
Mohammed Lafta, was tij
dens de aanslag wel in het
gebouw, maar raakte
slechts licht gewond. De
consul liep ernstige ver
wondingen op.
Door de kracht van de explo
sie werd het vijf verdiepingen
tellende gebouw grotendeels
verwoest. Volgens ooggetuigen
kwam het na de aanslag in de
buurt van de ambassade tot
vuurgevechten. In het hele
westelijke deel van Beiroet,
waar de ambassade gevestigd
is, was het geluid van sirenes
van ziekenwagens te horen. Er
kwamen bulldozers aan te pas
om het puin te verwijderen en
uren na de aanslag zaten nog
De verwoeste Iraakse ambassade in Beiroet. Het vijf
verdiepingen hoge gebouw is ingestort.
mensen onder het puin be-
kneld.
Over hoe de aanslag is ge
pleegd doen verschillende be
richten de ronde. Volgens
sommige brcnnen drong een
auto vol met explosieven door
op het ambassadeterrein. Toen
de auto het gebouw had be
reikt volgden er binnen enke
le seconden twee explosies.
Andere bronnen meldden dat
een honderd kilo zware bom,
die was ingegraven in het zan
derige terrein achter de am
bassade, tot ontploffing was
gebracht. Volgens een derde
versie vond de explosie in het
gebouw zelf plaats.
Een tot nu toe onbekende or
ganisatie, het „Iraakse Bevrij
dingsleger - algemeen opper
bevel'1^ heeft zich voor de aan
slag verantwoordelijk gesteld.
Sinds verleden jaar september
de oorlog tussen Iran en Irak
uitbrak, zijn er in Beiroet ver
scheidene aanslagen gepleegd
op Iraanse en Iraakse diplo
maten.
Sommige mensen leggen een
verrassing voor hun vrienden
en magen onder* de kerstboom
of naast het bord bij het kerst-
ontbijt. Voor hen geven we
paar suggesties:
Witte Kerstsfeer brengt
Morny dit jaar met een collec
tie produkten als „bad-kristal-
len" in karaffen. Ze geuren
het bad uit en je kunt ze in ie
dere parfumeriezaak krijgen.
Bij het assortiment ook een
heerlijke talk, verpakt in
kerstklokken.
Bij Galerie de Katvis, Tollen-
straat, Rijswijk gezien: Picco-
loskat (kaartjes in een hou-
dertje kleiner dan een luci
fersdoosje: ƒ2,50) en schitte--
rende naturel houten bouw
pakketten (Triplex) van voor
wereldlijke dieren, b.v. de Pa-
rasaurolphus, de Brachusau-
rus, maar ook van teer ge
bouwde insecten
(„Insecterior"), spinnen en
vlinders, een hele collectie
(ca. drie tientjes per stuk).
„Miezenkabinet" is een kalen
der voor poezenliefhebbers
9,95).
Een rondgang door de koepel
bij Metz in Amsterdam draagt
andere ideeën aan. Om te be
ginnen staan er tafels in
blauw of zacht perzik met een
oneindig aantal mogelijkhe
den tot dekken. Overal flik
keren lichtjes in glanzend tin
telende kandelaars. Amerika
heeft rode, groene en witte
kerstballen gestuurd, Roberto
Niederer uit Zwitserland is
aanwezig met fragile en fees
telijke glazen bollen (f 4,25 -
30,-). Pas op of je stoot met
je arm tegen kleine glazen
klokjes uit München 7,50)
met zachte tingeltjes. Een
eindje verder staan Ameri
kaanse papieren engeltjes van
hout met muziekinstrumen
ten. Je kunt er de kersttafel
mee versieren door ze te
schikken tot een groot orkest.
Kersttranen, Bethlehemhuis-
jes (wit porselein), glazen
bloemkelken uit Italië, denne-
appels geraapt uit het bos, Ja-
cobsladders van kaarsen en
nostalgische strovrouwtjes
met boeketjes uit Korea, roze
tjes, enfin .jingle bells" door
de hele koepel.
Een gouden geschenk is na
tuurlijk altijd welkom, zowel
voor hem als voor haar. Een
korte schakelketting met bij
passende armband is bij alle
juweliers te vinden. Favoriet
voor de man is de manchetk
noop nieuwe stijl van staal
met geelgoud. Er horen geel
gouden schroefjes bij. Novi
teit: een mannen-halshorloge
van een soort rubber naar
ontwerp van de Nederlander
Bruno Nihaber. Bij alle ca
deauboetieks vindt u poppen,
gevuld met gemalen noten
schalen: kerstmannen, malle
vrouwspersonen met een
tekst op hun buik. Licht in
gewicht kunnen ze in alle
standen op de schoorsteen,
bank of in een hoekje neer
ploffen. (adviesprijs, 15,50;
inl. Russ Berrie,, tel 04180-
3572).
Bij cadeaushops vind u ook
„Glaasje op, Laat je rijden",
een dol sherryglas met krom
me (zatte) steel, cocktailstam
pertjes in de vorm van een
zandloper (J 3,25), en bij de
parfumeriezaak het nieuwe
herenparfum JR, genoemd
naar de „antiheld" uit de be
kende serie „Dallas".
TINY FRANCIS
„Glijden in
plaats van
rijden"
Voor jonge moeders is het
winterweer om meer dan een
reden geen pretje. Met de
wandelwagen door de sneeuw
ploeteren is er een van. Een
slimme vogel bedacht daarom
buggy-ski's die heel eenvou
dig onder elke buggy ge
plaatst kunnen worden. Nu
zullen de ski's in de stad met
deels schoongeveegde trottoirs
minder praktisch zijn, maar
voor de wintersport of tijdens
een wintervakantie buiten de
stad kunnen ze een uikomst
zijn. Een set van vier stuks
kost 45,— (Bij Prenetal).
Nogal wat mensen die het met
de vrouwenbeweging goed
menen, maken zich zorgen
over de gevolgen van de mi-
cro-elektronica, speciaal voor
vrouwen. De belangrijke sec
toren waar geautomatiseerd
wordt onder invloed van de
nieuwe ontwikkelingen op dit
gebied zijn banken en verze
keringswezen, de detailhandel
en de telecommunicatie. En
nu juist in deze sectoren wer
ken vrouwen, vooral in de la
gere functies.
Onder voorzittersschap van
prof. dr J.T. Allegro, rijksuni
versiteit Leiden, gaat nu een
werkgroep „Arbeidsvraag
stukken en Welzijn" (A W)
van start, die eens gaat kijken
welke de gevolgen van de
chip op de kwaliteit en de
kwantiteit van vrouwenar
beid zijn. Om het onderzoek
een formeel karakter te ge
ven sprak staatssecretaris
Hedy d'Ancona (Emancipatie
zaken, ministerie van Sociale
Zaken) alle betrokkenen bij
het onderzoek toe in de kanti
ne van de Geschiedenisfacul
teit in Leiden.
Zij noemde de huidige ont
wikkeling „een belangrijk
punt in het emancipatiebe
leid". „Sinds 1968 is men met
de emancipatie bezig, hoewel
vrouwen toen nog wel érg in
de huishoudelijke hoek ge
drukt werden. Ze mocht wel
eens een eigen job hebben,
mits man en kinderen er geen
last van hadden. „Onvrede"
moest ze maar zien kwijt te
raken op de divan van de
psychiater".
Aan het eind van de zestiger
jaren kwam er schot in de
vrouwenarbeid door betere
werkomstandigheden te com
bineren met de taak van moe
der de huisvrouw. Begin ze
ventiger jaren kwam de na
druk te liggen op het hervin
den van de identiteit en hou
ding tegenover de arbeid.
„Niemand zat echter te wach
ten op een toestroom van
vrouwen boven de 35", zei de
bewindsvrouw. „Ze vormden
nog altijd een problematische
groep. Maar als we zo door
gaan zal op den duur iedereen
gaan behoren tot een specifie
ke belangengroep, die wegens
huidskleur, landsaard, leeftijd
(boven de 40 is het al moeilijk
een baan te vinden) „gehandi
capt" te zijn.
Zo zit 't met de vrouw ook!
Door herverdeling van arbeid
zullen vrouwen ingrijpender
moeten gaan meespelen en
het is de taak van de overheid
te voorkomen dat door de
technologische ontwikkeling
de werkgelegenheid van de
vrouw in het gedrang komt.
Hedy d'Ancona
Het zou een rem op de eman
cipatie van de vrouw in het
bedrijfsleven zijn als ze op ge
bieden waar de elektronica
een rol speelt, niet dezelfde
kansen zou krijgen als de
man. Ze mag niet overbodig
worden, en daarom is de chip
een uitdaging voor de vrouw
om te laten zien wat ze kan.
De staatssecretaris vindt dan
ook dat er in de sfeer van
deeltijdarbeid en huisarbeid
situaties ontstaan die funest
kunnen uitpakken voor de
werkende vrouw. „We doen
er al wat aan, maar het aparte
onderzoek dat nu zijn beslag
heeft gekregen moet de vel
den onderzoeken waar zich
dit afspeelt. Er moet over de
grenzen worden gekeken".
We moeten niet inventarise
ren, maar de werkgelegen
heidseffecten elders bestude
ren om die te toetsen aan de
moeilijkheden waarmee vrou
wen in ons land te maken
krijgen. Ingrijpende bedrijfs
organisatorische veranderin-
gen zijn te overwegen. „De
uisarbeid kan nieuwe moge
lijkheden brengen, die de mi-
cro-elektronica aandraagt".
De staatssecretaris noemt spe
ciale apparatuur (terminals),
die bij de mensen thuis be
diend kan worden. Daarbij
moet er wel aan gedacht wor
den dat men niet in een ille
gaal circuit terecht komt: ont
duiking van arbeidsovereen
komsten, onvoldoende sociale
verzekering, te lange werktij
den. De toestanden te voorko
men waartegen we in het be
gin van deze eeuw gevochten
hebben, mogen niet weer in
sluipen. Daarom is bij huisar
beid met gebruikmaking van
micro-elektronica toezicht een
noodzaak. „We mogen via
technologische ontwikkelin
gen niet terugkomen op so
ciaal onaanvaardbare situaties
van vroeger jaren". Door gro
tere flexibiliteit in de arbeid
door de chip ziet de staatsse
cretaris aankomen dat activi
teiten, die normaal 6-8 uur
vergen, in 4-5 uur geconcen
treerd kunnen worden. Daar
door wordt de hersteltijd na
het werk verlengd.
Prof. Allegro wil meer vrou
wen bij het arbeidsproces in
schakelen en de beschikbare
tijd eerlijk over mannen en
vrouwen, (die een baan willen
hebben) verdelen. Deelarbied
kan naar zijn mening ertoe
bijdragen dat de combinatie
van betaalde- en huishoudelij
ke arbeid mogelijk wordt
voor zowel mannen als vrou
wen. Wel vindt de hoogleraar
dat de gevolgen van automati
sering wel eens worden on
derschat. Er ontstaan ver
vreemding tussen de mens en
zijn werk, het werk kan
steeds minder worden door
zien en beheerst; er is een
strakker keurslijf van regels
en meer afhankelijkheid van
specialisten. Positief echter
moet gewaardeerd worden
dat men de automatisering als
handvat kan gebruiken,
waarbij Allegro voorstander is
van meer medebeslissings
recht in het algemeen. „Duf
en saai werk kan dan toch
een uitdaging worden".
TINY FRANCIS
