'olen laten zich niet dwingen
Solidariteit is een Poolse realiteit
VS staken handel
met Rusland bij
interventie in Polen
Angst heerst in Polen
INLAND
LEIDSE COURANT
WOENSDAG 16 DECEMBER 1981 PAGINA 13
rb7- Nog 103
fnbuk Nederlanders
Itn in Polen
ien in
en 35 zijn er op bezoek. Het mi-
iran buitenlandse zaken in Den
>ft dit gisteren bekendgemaakt.
;terie heeft via de radio en de te-
:ontact gehad met de ambassade
hau. Maar omdat binnen Polen
verbindingen verbroken zijn, is
de ambassade moeilijk om een
krijgen van de situatie waarin
landers verkeren. Op het minis-
ft men wel de indruk, dat de toe-
Polen er sinds zondag niet beter
morden.
GEEN CONTACT MET
VOEDSELKONVOOI
(Van een onzer verslaggevers)
HEEMSTEDE Hoewel elk contact met het Ne
derlandse voedselkonvooi naar Polen ontbreekt
heeft de organisator, de Stichting Vriendenhulp
Polen, de indruk dat de wagens in Polen op weg
zijn naar hun bestemmingen: in totaal 92 distribu
tiecentra. Onder meer van Nederlandse vrachtrij
ders die uit Polen in Nederland zijn teruggekeerd
is vernomen, dat alle wagens gisteren op weg wa
ren naar Poznan, de stad waar de colonne zich.zou
splitsen. De Stichting Vriendenhulp heeft van de
Poolse ambassadeur gistermiddag nog eens uit
drukkelijk verzekerd gekregen dat ook toekomsti
ge levensmiddelentransporten geen duimbreed in
de weg zal worden gelegd, als dit tenminste grote
vrachtwagens zijn. Bij de stichting stromen geld en
goederen binnen en een tweede konvooi zou bin
nen een week uit te rusten zijn.
Gastouders wachten
op Poolse kinderen
(Van een onzer verslaggevers)
HEEMSTEDE Negentig gastgezin
nen in Nederland wachten in span
ning af of zaterdag op Schiphol ne
gentig 'Poolse kinderen arriveren, die
dankzij bemiddeling van de Stichting
Vriendenhulp Polen enkele weken in
Nederland zullen doorbrengen. De
gastouders hebben voor hun „pleeg
kind" een bijdrage betaald in de reis
kosten van 500 gulden. De stichting
heeft alle contact met Polen verloren
sinds de politieke toestand daar is ver
anderd. Daardoor weet men op het
ogenblik bij de stichting niet met ze
kerheid of de kinderen, van wie er
veel wees zijn, zaterdag wel zullen ar
riveren.
Rode Kruis wil hulpacties
voor Polen bundelen
DEN HAAG Het Nederlandse
Rode Kruis heeft alle organisaties en
comités die zich bezighouden met ,de
(voedsel)hulpverlening aan Polen op
geroepen om de krachten te bunde
len. Volgens het Rode Kruis dwingt
de onzekere toestand in Polen tot
grote voorzichtigheid en kan een
overzichtelijker hulpbeleid ertoe bij
dragen dat alle goederen snel op de
plaats van bestemming arriveren.
Volgens de heer Brouwer van het
Rode Kruis wacht zijn organisatie
momenteel óp de terugkeer ut Polen
van twee medewerkers, die verleden
week een transport hebben verge
zeld. A^n de hand van hun bevindin
gen zaï het Rode Kruis nadere advie
zen voor hulpcomités opstellen.
Banken verliezen
hoop op betaling
Poolse schulden
FRANKFORT De honderden
banken in het Westen die vorderin
gen op Polen hebben beginnen
langzamerhand de hoöp te verlieten
dat Polen ooit nog in staat zal zijn
om aan zijn financiële verplichtin
gen te voldoen.
Veel banken overwegen al om hun
vorderingen maar voor een deel af
te schrijven. De schattingen van het
totale bedrag dat Polen aan regerin
gen en banken in het Westen ver
schuldigd is lopen uiteen van 60 tot
67,5 miljard gulden.
EG blijft
voedsel leveren
LONDEN De Europese Gemeen
schap zal Polen voedselhulp blijven
leveren. De ministers van buiten
landse zaken van de EG hebben
daartoe gisteren in Londen besloten.
Hoewel de bijeenkomst was belegd
om een oplossing te zoeken voor de
problemen rond de Britse bijdrage
en de landbouwproblematiek, wer
den de besprekingen gedomineerd
door de ontwikkelingen in Polen en
Israël. De ministers besloten om
door te gaan met voedselhulp aan
Polen, alleen zal voorzichtiger wor
den gedaan met het verstrekken van
kredieten, aangezien wordt betwij
feld op Polen ooit in staat zal zijn
alle verplichtingen na te komen.
N Men kan ge-
aannemen dat als
(inmiddels voor
,'1 gesmoorde) sta-
roep van Solidari-
een totale veriam
an de Poolse eco-
iou hebben geleid,
pndiging van de
door-de re-
wel voor ge-
>eft. Want de reac-
le arbeiders op de
iporingen van de
om harder te
en meer te produ-
sinds de oorlog
tijd beantwoord
weerspannig,
|aan minachting
gedrag. Salaris-
in waarde-
nt hebben daarin
Irandering kunnen
l.
intig uur na de af-
g van de noodtoe-
iden slechts drie grote
in het gebied rond
in staking zijn ge-
ar daar bijna alle con-
let de provincies ver-
ijn, kan men niet zeg-
ize acties ook elders in
zijn nagevolgd. Maar
a tien miljoen leden
Solidariteit over ruim
de activisten die weten
>en fabriek plat moet
aalfabriek Huta Wars-
de tractorenfabriek in
de machinefabriek in
wski zouden de sta-
indag een zitdemon-
jn begonnen en ge-
hebben te werken.
5olen kent zal weten
iar wat praten en een
leggen, ondertussen
ig drinkend van een
jk brouwsel dat voor
rgaat. Maar ze zullen
iral driftig praten en
ren over de ontstane
ep van de autoriteiten
en de vele miljoenen
nelijk 'helemaal niet
werk zijn gegaan,
ivoon zijn thuis geble-
op de korte termijn
ïffect hebben. Alleen
en en managers die
eet van de arbeiders
/vï
w
mg
Op de weg van Warschau naar Poznan reden maandag alleen militaire voertuigen. Burgers moesten noodgedwongen met hun bagage zeulen, omdat er geen bussen en treinen reden.
genieten of die onder de huidi
ge wetgeving misschien zelfs
rechtstreeks door hen zijn ge
kozen, zullèn de arbeiders
kunnen motiveren en tot een
actievere houding kunnen be
wegen.
Lidmaatschap
Ruwweg gesproken is zeventig
a tachtig procent van de arbei
ders lid van Solidariteit, hoe
wel dit percentage in de aller
grootste fabrieken dicht bij de
negentig procent ligt. De auto
riteiten mogen dan geloven
dat sommige leden moe zijn en
hun enthousiasme verloren
hebben in de meedogenoze
strijd sinds augustus 1980, ze
zullen zich er ook terdege van
bewust zijn dat niet alleen de
gewone arbeiders, maar ook
een groot deel van het middel
baar cn hoger personeel lid is
van Solidariteit.
Het militair gezag erkent dit.
Dit blijkt onder meer uit het
feit dat de militaire* leiders de
leiding over de voedselpro-
duktie hebben overgenomen
en dat mijnen en fabrieken
onder militair gezag zijn ge
plaatst. Dit zal onder meer be
tekenen dat de mensen die in
de rijen voor de winkels staan
te wachten, een nieuwe zonde
bok hebben naarmate het
voedsel schaarser wordt en
daarvoor hebben de autoritei
ten gewaarschuwd en dat
ook de afnemers van kolen in
Moskou en elders zullen weten
bij wie ze de schuld moeten
zoeken.
Maar de passieve reactie van
de arbeiders veroorzaakt door
de afkondiging van de nood
toestand kan slechts van korte
duur zijn. Het nieuwe militaire
gezeg heeft tijdens het week
end al lpten weten dat ieder
een die schuldig wordt bevon
den aan het organiseren van
stakingen of werkonderbre
kingen een gevangenisstraf
van vijf jaar riskeert en dat
niemand in het openbaar toe
spraken mag houden zonder*
specia'le toestemming.
De goed georganiseerde pro
testacties, waarbij belangrijke
industrieën of het openbaar
vervoer worden lamgelegd be
horen voorlopig tot het verle
den. Maar de in allerijl gefa
briceerde posters en affiches
worden nog steeds opgehan
gen, zij het wel wat verdekter
zodat de soldaten ze niet zo
snel weer weg zullen halen.
Ook de grimmige humor is
blijven bestaan. „Je kunt geen
kolen delven met een bajo
net", zei een Poolse arbeider
gisteren gevat.
Rampzalige economische
In het algemeen is men het
over eens dat zelfs zonder de
passiviteit veroorzaakt door de
afkondiging-van de staat van
beleg, de economische situatie
nog nooit zo slecht is geweest.
Om in de woorden te blijven
van èen recente verklaring
van het pölitburo van de com
munistische partij, het land is
in de greep van een „een
rampzalig snel groeiende cri
sis". In vele sectoren produce
ren fabrieken vijftig procent
onder hun capaciteit, onder
meer omdat het gebrek aan
harde munt ertoe heeft geleid
dat er geen onderdelen en re
serve-onderdelen meer wor
den aangevoerd. Verlaten
auto's aan de kant van de weg,
die niet meer verder kunnen
omdat een belangrijk onder
deel nergens te krijgen is, zijn
hier een heel gewoon gezicht.
Het is naïef te denken dat een
afgedwongen zesdaagse werk
week hierin verandering kan
brengen.
De industriële produktie in
zijn geheel bedraagt momen
teel dertien procent minder
dan vorig jaar en het nationale
inkomen is zelfs nog verder
teruggelopen zodat het lage
peil van 1974 angstwekkend
dicht genaderd wordt. De re
gering zelf voorspelt een aan
zienlijke daling van de levens
standaard in de nabije toe
komst en meent dat er wel en
kele jaren over heen zullen
gaan voordat weer een niveau
van „voor de crisis" is bereikt.
Het zou wel eens tot 1990 kun
nen duren voordat er geen
rijen meer voor de winkels
staan; aldus sommige econo
men in Warschau.
Zelfbestuur
Gisteren zou het Poolse parle
ment bijeengekomen zijn om
te praten over omstreden
vraagstukken als prijzen, plan
ning en het zelfbestuur vai> fa
brieken en handelsonderne
mingen. Maar het parlement is
buiten werking gesteld en de
nog op stapel staande hervor
mingen die de economie een
luw in de goede richting gege-
/en zouden hebben, staan op
losse schroeven.
Sommige hervormingen wa
ren al ingevoerd. Bijna de
helft van de 24.000 onderne
mingen in Polen zou een eigen
arbeidersraad hebben en de
andere helft zou deze raad vol
gens de verwachtingen nog
voor het eind van dit jaar
moeten krijgen. Het zal nu in
teressant worden te zien hoe
belangrijk deze raden, waar
Solidariteit vaak de belang
rijkste stem in" het kapittel
heeft, zullen zijn.
Tot dit jaar was een van de
grootste belemmeringen voor
vooruitgang volgens hervor
mingsgezinde krachten de
wurggreep die de communisti
sche partij had op belangrijke
functies. Meer dan drie op de
vier fabrieksdirecteuren wor
den benoemd door de partij en
zijn alleen verantwoording
schuldig aan de partij. En het
systeem van de „lijst met na
men" van goedgekeurde man
nen en vrouwen voor politiek
gevoelige .functies, heeft elk
initiatief in de kiem gesmoord.
Maar de communistische partij
hééft dit jaar een gestage uit
holling ondergaan en lijdelijk
moeten toezien hoe haar gezag
afbrokkelde. Fabrieksmede-
werkers hebben met grote
meerderheid gestemd voor de
de partij uit
de tabrieken, een ontwikke
ling die tot ieders verbazing
vorige week nog werd gemeld
in de krant van" de communis
tische partij, Trybuna Ludu.
In Gdansk vertelde een plaat
selijk belangrijke ambtenaar
me vorige week dat we bij het
economische beleid „kreupe
len hebben gesteund". Ih vele
fabrieken, zei hij in alle ernst,
kun je dertien van de vijftien
directeuren en de helft van
alle arbeiders ontslaan en toch
de produktie opvoeren. Een
grootscheepse doorlichting van
alle fabrieken was essentieel
voor het opvoeren van de pro
duktie, zo voegde hij eraan toe.
Het is nauwelijks waarschijn
lijk dat het ontmantelen van
Solidariteit daarbij zal helpen.
MICHAEL SIMMONS THE
GUARDIAN
^HAU De voor-
e haarden van ver
gen de militaire
iebbers lijken zich
nden in de directe
ng van Warschau
le arbeiders in een
aantal fabrieken
blijven verzetten,
worden in de be-
genoemd de mij-
Silezië en de wer-
de havensteden in
en Gdansk. In
werd vandaag
een jaar geleden
lonument onthuld
rinnering aan de
onlusten tussen
ïrs en politie in
dnekkigheid van het
>p diverse plaatsen in
lijkt de uitspraak van
lse diplomaat in Parijs
itigen die gisteravond
lidariteit is een Poolse
realiteit, waaraan niet voorbij
gegaan kan worden". De di
plomaat Tadeusz Kohorewicz
zei dat ondanks de militaire
interventie het democratisé-
ringsproces zou worden voort
gezet.
Uit Polen worden behalve sta
kingen hier en daar ook
schietpartijen en standrechte
lijke veroordelingen gemeld.
Volgens een delegatie van de
Zweedse academie van weten
schappen, die nog op bezoek is
in Warschau, waren er in
Warschau schietpartijen tussen
studenten en oproerpolitie.
Het is niet bekend of daarbij
slachtoffers zijn gevallen.
Snelrecht wacht verder de sta
kingsleiders die in diverse ste
den zijn gearresteerd. Dit
meldde de Poolse tëlevisie gis
teravond. Genoemd werden in
de uitzending vier vakbonds
leiders van Solidariteit.
Voor de rechter zal zich Vol
gens een officiële bekendma
king ook moeten verantwoör-
den de voormalige Poolse pre
mier Edward Babiuch. Hij
werd volgens radio Warschau
samen met 31 andere voorma
lige communistische leiders
gearresteerd. Zij worden ver
antwoordelijk gesteld voor de
crisis waarin Pölen momenteel
verkeert. De arrestaties van de
voormalige partijleider Ed
ward Gierek en een andere
oud-premier, Pjotr Jaroszewicz
waren al eerder bekend ge
maakt. In de Poolse commu
nistische partij wordt verder
een grote zuivering voorbe
reid. Veel lagere partijkaders
zouden worden vervangen,
omdat zij niet trouw genoeg
zijn aan de hoogste leiding in
de partij, zo meldde het Tsje-
Ichoslowaakse blad Rude Pra-
vo.
Steun gevraagd
Een stakingscomité van Soli
dariteit in Szczecin heeft het
buitenland om „massale steun
en morele hulp gevraagd"
voor de strijd tegen de militai
ren. De verklaring werd giste
ren het land uitgesmokkeld.
In de verklaring wordt de re
gerende militaire raad ervan
beschuldigd „honderdduizen
den Poolse arbeiders en pa
triotten met angst te manipu
leren", In de verklaring wordt
opgeroepen tot opheffing Van
.de staat van beleg en vrijlating
van alle arrestanten.,
Ondertussen blijft het lot van
de belangrijkste leider van So
lidariteit nog steeds in nevels
gehuld. Walesa zou aan onder
handelingen met de regering
de voorwaarde hebben! ver
bonden dat hij eerst moest
spreken met de Poolse primaat
Jozef Glemp. Deze voorwaar
de is door de militairen afge
wezen. Walesa zou daarop, ge
weigerd hebben te onderhan
delen.
Ondertussen zijn veel levens
middelen in Polen drastisch in
prijs verhoogd. Het brood is op
rantsoen gesteld en Polen
heeft de uitvoer van levens
middelen aan banden gelegd.
dtoestand In Polen: een pantservoertuig patrouilleert in de besneeuwde straten
Brschau. De Poolse troepen hebben aan de bezettingen in verscheidene fabrie-
i einde gemaakt.
WASHINGTON De Amerikaanse president Reagan
heeft er gisteren voor gewaarschuwd, dat een Russi
sche interventie in de crisis in Polen „bijzonder ern
stig"-zal worden opgenomen. De Amerikaanse Senaat
heeft er gisteren mee ingestemd, dat tegen de Sovjet-
Unie een algeheel handeslembargo wordt ingesteld
wanneer Russische troepen naar Polen worden ge
stuurd.
Op de vraag of de ontwikkelingen in Polen gezien moeten wor
den als het resultaat van druk van de kant van de Sovjet-Unie
zei Reagan geen antwoord paraat te hebben. Een woordvoerder
van het Kremlin heeft gisteren laten weten, dat de SU bereid is
Polen assistentie te verlenen als dat noodzakelijk mocht blijken.
„Dat riekt meer naar interventie dan al datgene wat wij hebben
verklaard", zo zei de Amerikaanse president.
Het Sovjet-persbureau TASS heeft de VS gisteren beschuldigd
van „onverholen inmenging in de binnenlandse aangelegenhe
den van Polen". Een hoge Russische functionaris heeft ver
klaard, dat Moskou bereid is Polen alle hulp-inclusief militaire-
te geven, die de huidige miliatire machthebbers in Polen nodig
hebben om de de orde in het land te handhaven. TASS hekelde
de Amerikaanse beslissing de voedselhulp aan Polen afhankelijk
te stellen van de gebeurtenissen in dat land. Ook spelen de van
uit Milnchen opererende radiostations Radio Free Europe en Ra
dio Liberty een opruiende rol, aldus TASS. Dezen zouden de Po
len oproepen tegen de zondag afgekondigde noodtoestand in op
stand te komen.
De voormalige minister van buitenlandse zaken, Kissinger,
achtte een Russische interventie in Polen zeer waarschijnlijk, als
de Poolse autoriteiten er niet in zouden slagen Solidariteit te be
dwingen.
'WENEN Reizigers die gisterochtend met de nachttrein uit
Warschau in Wenen aankwamen vertelden, dat er onder het
Poolse volk een grote angst en onderzekerheid bestaat.
„Niemand weet wat er gebeurt, het is afschuwelijk", zei een
vrouw die er aan toevoegde dat „het leek op het begin van een.
oorlog". „Elke stad is geïsoleerd en het is moeilijk om informatie
te krijgen", zo vertelde een andere reiziger.
„De Polen gehoorzaamden aan het uitgaansverbod en het ver
bod op samenscholingen wordt strikt uitgevoerd", zo vertelde
een vrouw.
