Haig: Inlijving Golan trekt
vredesproces in twijfel
£eidóe6omci/tit
14.95
Joden zi jn in de
Sovjet-Unie een
soort koopwaar
Moskou: militair bestuur
in Polen „eerste stap"
'1 Voordeel-
j driedaagse!
kerstkortingop
HRalthe Special
jiostuum
NAVO neemt
afwachtende
houding in
Riskante stap
van Israel
<Pülthenette
van^althe
GENLAND
LODSE COURANT
DINSDAG 15 DECEMBER 1981 PAGINA 13
ui
/tens wil
iale
nachten
te regeren
onze correspondent
are de Koninck)
SL De partijcon-
van Vlaamse en Waal-
ilen en christen-demo-
eslissen morgen of het
regeerakkoord van
r Wilfried Martens
dbaar is als program-
een nieuwe Belgische
Het program
R$é de partijvoorzitters
n(p beoogde centrum-
coalitie gisteren reeds
»n voorziet onder-
koopkrachtverminde-
t 3 procent voor ieder-
alve de absolute mini-
komens. Dit voorne
de voorziene devalu-
de Belgische frank
/rk>r enige tijd vooruit te
d geschoven.
i alistische oppositie in
ej ndsdelen heeft inmid-
iti gemeen hard verzet
ndigd tegen de „drei-
*0 iciale afbraak". Protest
jeidersvleugels van de
democratische par-
laakt de totstandko-
het rooms-blauwe
overigens nog onze-
D
ht noodzakelijk geachte
nood-
vlot te kunnen
jen, wil formateur
die naar alle waar-
kheid ook de nieuwe
i zal zijn voor de
i een jaar het parle-
ïdeeltelijk buitenspel
iMartens is van plan
I ettelijk toegestane
*hten" te vragen aan
;n senaat. Die vol
maken het voor een
iji mogelijk om na glo-
arlementaire instem-
,et een beleidsvoorne-
p. lere wettelijke maatre-
treffen zonder dat de
hegenwoordiging zich
2 over kan uitspreken.
re|| b0UWSt0p
3 startbaan
«hkfort
'eonze correspondent
van Vree)
vL— De bouw van de fel
in0en nieuwe startbaan
uchthaven van Frank-
irdt waarschijnlijk toch
gjig stopgezet. Gisteren
arde minister-president
in een brief dat hij de
van het vliegveld
had opgeroepen na
•zoek van het Staatsge-
if van de deelstaat Hes-
luchthaven schijnt tot
Iwstop bereid te zijn.
staat lijnrecht in te-
c met alle eerdere
ïgen van de autoritei
zij zich niet onder
[^ujvan de tegenstanders
inieuwe startbaan, die
•moties heeft teweeg
zouden laten verlei-
heeft om
wstop gevraagd tot het
dat het een oordeel
iveld over de aanvraag
jn volksstemming over
naaiwestie. Tegelijkertijd
WJ de rechters van het
^e! justitieorgaan in de
Hessen de tegenstan-
A het project opgeroe-
0 geen enkele actie te
me{men voor de rechtma-
van het referendum is
eld. Van die kant is
reactie op het ver
eneend geworden.
JERUZALEM Premier
Begin heeft gisteravond ver
klaard dat hij de Verenigde
Staten niet heeft geraad
pleegd over het annexatie
plan, omdat de Amerikaanse
regering hiertegen is.
De Amerikaanse minister
van buitenlandse zaken,
Haig, heeft gezegd dat hij
„zeer verrast" is door de in
lijving door Israël van de tij
dens de Juni-oorlog verover
de Syrische Golanhoogte.
Haig liet weten dat dit in
strijd is met resoluties van de
Verenigde Naties en dat Is
raël hiermee stilzwijgend het
vredesproces van Camp Da
vid in twijfel heeft getrok
ken. De Amerikaanse minis
ter zou komende zondag in
Israël zijn voor een onder
houd met premier Begin,
maar door de gebeurtenissen
in Polen is diens reis naar
het Midden-Oosten voor on
bepaalde tijd uitgesteld.
Syrië heeft direct na het be
kend worden van het annexa
tieplan de Veiligheidsraad van
de VN verzocht om een spoed
beraad. Na beraad achter ge
sloten deuren heeft de Veilig
heidsraad gisteravond besloten
de Syrische klacht nog niet in
behandeling te nemen. De VN
gaat zich eerst bezig houden
met twee andere belangrijke
punten, die beiden Zuid-Afri-
ka betreffen. Volgens diplo
matieke bronnen de Verenig
de Staten „meer tijd" om bij
zonderheden te vernemen
over het Israëlische besluit. Is
raël heeft intussen al laten we
ten, dat het bereid is alle di
plomatieke en militaire conse
quenties van zijn eenzijdige
Golanbesluit voor zijn reke
ning te nemen.
Egypte heeft het Israëlische
annexatieplan in strijd ge
noemd met de akkoorden van
Camp David. In een in krach
tige bewoordingen gestelde
verklaring van het bureau van
de Egyptische president Moe
barak worden „alle vredelie
vende krachten in Israël en de
wereld" opgeroepen de Israëli
sche stap af te keuren. De an
nexatie zou een „directe klap"
zijn voor het vredestreven in
het Midden-Oosten. De delex-
gatie van Egyptische deskun
digen voor de besprekingen
over Palestijnse autonomie
heeft gisteren na het beknd
worden van de Israëlische an
nexatieplannen haar werk op
geschort. Dit heeft de Israëli
sche onderhandelaar, Burg,
gisteren verklaard. De Egypti
sche deskundigen wachten
volgens Burg op instructies uit
Kairo.
Provocatie
De secretaris van de Arabische
Liga, Klibi, noemde de inlij
ving een „nieuwe provocatie
voor alle Arabische landen,
die rechtstreeks betrokken zijn
bij de statutaire wijziging van
een stuk Syrisch grondge
bied". Klibi noemde de Israëli
sche maatregel „een flagrante
schending van de internatio
nale wet, van de Conventies
van Genève en van resoluties
van de Verenigde Naties". Hij
voegde eraan toe dat Israël be
wezen had, dat het het Mid
den-Oosten in een oorlog wil
de storten en alle kansen hoe
klein ook op een vrede onmo
gelijk maakte. Klibi zei ten
slotte dat israël niet tot inlij
ving van de Golanhoogte zou
zijn overgegaan als de VS het
niet gewild hadden. Hij ver
wees hierbij naar het onlangs
gesloten akkoord van strategi
sche samenwerking tussen de
VS en Israël.
Een woordvoerder van de Sa-
oedische regering sprak van
een „illegale, kolonialistische
daad" van Israël. De Saoedi-
sche regering riep de Arabi
sche landen op zich aaneen te
sluiten in het licht van „deze
gevaarlijke Israëlische uitda
ging". In Beiroet zei een
woordvoerder van de Pales
tijnse Bevrijdingsorganisatie
PLO, dat de Verenigde Staten
Israël „het groene licht had
Israëlische kolonisten op de Golan-hoogvlakte vieren feest, nadat het Israëlische par
lement akkoord is gegaan met het regeringsvoorstel om de hoogvlakte te annexeren.
In de schaduw van de internationale aandacht voor de ont
wikkelingen in Polen heeft premier Begin uitbreiding van
Israëlisch grondgebied aangekondigd door inlijving van be
zet Syrisch gebied: de Golanhoogte. Dat is om een aantal re
denen verwerpelijk. De annexatie gaat in tegen de wil van
de Syrische bewoners van het betrokken gebied. Nog afgelo
pen zomer hebben zij het aanbod van de regering-Begin af
gewezen om over het Israëlische staatsburgerschap te kun
nen beschikken. In plaats van een geleidelijke inlijving van
de Golanhoogte te bewerkstelligen stuitte de Israëlische re
gering daarbij op een krachtig herlevend Syrisch nationalis
me.
ISRAEL verhoogt nu onnodig de spanningen in het Midden-
Oosten. De Arabische landen zullen zich krachtiger aaneens
luiten in een anti-Israëlisch front. Bovendien zet premier Be
gin het Egyptisch-Israëlisch vredesstreven op het spel. Het
feit dat Egypte de annexatieplannen heeft veroordeeld als
een schending van de akkoorden van Camp David is een te
ken aan de wand. De Israëlische regering zou door annexatie
van bezet Arabisch gebied Egypte van zich kunnen ver
vreemden en de terugkeer van dit land in het Arabische
kamp vergemakkelijken.
INLIJVING van de Golanhoogte zal niet alleen het politieke
isolement van Israël versterken, maar bovendien de kansen
op een riskant gewapend conflict in het Midden-Oosten aan
zienlijk verhogen.
gegeven" voor de annexatie.
De leiders van de 1,2 miljoen
Palestijnen, die onder Israëli
sche bezetting leven, verwie-
pren het besluit verbitterd als
een voorbeeld van Israëlische
expansiezucht.
Kolonisten
Premier Begin, die enkele
uren voor de zitting van het
Isra'elische parlement uit het
ziekenhuis was ontslagen,
woonde het Knesseth-debat
vanuit een invalidenstoel bij.
Joodse kolonisten juichten het
besluit van hun regering toe.
De uiterst rechtse Tehia-partij
sprak de hoop uit, dat nu een
precedent was geschapen voor
inlijving van dat gedeelte van
de Sinai, dat Israël in april
1982 aan Egypte moet terugge
geven.
De Israëlische minister van
justitie, Nissim, zei dat isra'el
klaar stond om elke diploma
tieke stap het hoofd te kunnen
bieden. De Israëlische minister
van defensie, Sharon, heeft la
ten weten dat de Israëlische
krijgsmacht alle noodzakelijke
maatregelen had genomen om
op militaire acties voorbereid
te zijn.
Op de Golanhoogte bevinden
zich 31 joodse nederzettingen
en er wonen ongeveer 11.000
Syriërs. De Syrische wetge
ving is sinds de bezetting van
1967 van kracht gebleven.
Premier Begin had gisteren bij
het aanbieden en het afsluiten
van het debat over het an
nexatieplan gezegd, dat de Go-
lanwet nodig was geworden
nadat de Syrische president
Assad onlangs in een inter
view had gezegd dat hij „ir
nog geen 100 jaar" vrede met
israël zou sluiten. Begin zei dat
Israël niet bereid is zoalng op
een vredesteken van Syrië te
wachten.
MOSKOU In zijn eerste
officiële commentaar op
het afkondigen van de
staat van beleg heeft het
Kremlin gisteren het Wes
ten krachtig gewaar
schuwd de handen van
Polen af tè houden. De
chaotische toestand in dat
land werd een „interne"
aangelegenheid genoemd.
Het commentaar van het offi
ciële persbureau Tass had de
hoogst ongebruikelijke vorm
van een „verklaring". Daarin
werd herhaald dat de veilig
heid en onafhankelijkheid van
Polen bedreigd werd door
„vijanden van ...Polen binnen
het land zelf die de steun had
gen geven de mening weer
van de hoogste kringen in
Moskou en worden uitgegeven
op gezag van het Russische lei
derschap.
Volgens de interpretatie van
westerse diplomaten probeert
het Kremlin zich met de ver
klaring op de vlakte te houden
en lijkt de toon zo gekozen dat
het afkondigen van de staat
van beleg in Polen niet te zeer
in verband wordt gebracht
met de krtische houding van
de Russische leiders. Tevens
wordt zorgvuldig vermeden
een aanwijzing te geven van
wat het Kremlin zal doen
mocht ook het Poolse leger
niet in staat blijken de toe
stand in de hand te houden.
Het Russische persbureau Tass
schreef verder dat het uitroe
pen van de noodtoestand in
Polen gerechtvaardigd was
omdat een „reactionaire coup"
was voorbereid en dat bloed
vergieten verhinderd moest
worden.
Diplomaten in Moskou gelo
ven overigens dat Moskou zich
mogelijk wat ongerust voelt
over de nationalistische toon
in de nieuwe Poolse ontwikke
lingen en het ontbreken van
de leidende rol van de partij.
Jaruzelski sprak zondag tot
het Poolse volk „als soldaat en
als leider van de Poolse rege
ring" en niet als leider van de
Poolse communistische partij.
Een diplomaat meende zelfs
dat de Poolse partij er net zo
veel bij in lijkt te schieten als
de vakbond Solidariteit.
De Russische televise ken
schetste de instelling van de
noodtoestand als een „eerste
stap" en een commentator
voegde daar aan toe dat de
Poolse regering en partijlei
ding het „volstrekt" niet aan
het leger hebben overgelaten
Alléén woensdag 16, donderdag 17
arsci en vrijdag 18 december a.s.
eur^|| voor kostuums,
"dat] Wat is Palthe Special?
ïitaii Een verwèn-behandeling voor uw
e ou!fste kleding. Extra zorgvuldige reiniging,
"'"'Versteviging, opmaak en
I nakontrole, kerstklaar
fgeleverd in luxe hoes
met hanger.
J (2-delig)
BRUSSEL Zolang er geen sprake is van een regel
rechte Russische inmenging in Polen is de NAVO niet
van plan haar noodplannen te wijzigen en neemt de
verdragsorganisatie een afwachtende houding in. Dat
zei NAVO-secretaris-generaal Luns gistermiddag, na
afloop van een spoedzitting van de NAVO-raad in
Brussel. Volgens Luns zijn er geen aanwijzingen dat de
Sovjet-Unie van plan is in Polen te interveniëren.
Luns benadrukte dat gesprekken tussen Oost en West en de le
vering van hulpgoederen aan Polen gewoon worden voortgezet
Anders wordt het, als het in Polen tot een gewelddadige con
frontatie komt tussen leger en bevolking. Dan zal de NAVO
haar positie opnieuw bezien. Luns hoopt dat de Poolse regering
grote terughoudendheid zal betrachten bij het oplossen van de
problemen.
De Poolse ambassadeur bij de Verenigde Naties heeft gisteren
secretaris-generaal Kurt Waldheim van de gebeurtenissen in
zijn land op de hoogte gesteld. De ambassadeur benadrukte dat
het om een interne Poolse zaak gaat. Binnen de VN bestaan
geen plannen om op korte termijn de zaak-Polen aan de orde te
stellen in bijvoorbeeld de Veiligheidsraad.
De problemen rond Polen komen vanmiddag wel ter sprake tij
dens het overleg van de Europese ministers van buitenlandse za
ken in Londen.
Opmerkelijk was gisteren het grote verschil van mening tussen
de Franse regeringspartijen (socialisten en communisten) over
de situatie in Polen. De socialistische partij én premier Mauroy
en president Mitterrand (beiden socialist) veroordeelden het in
grijpen van het leger en het uitroepen van de noodtoestand. De
Franse communistische partij daarentegen maakte in een ver
klaring bekend dat Solidariteit verantwoordelijk is voor de hui
dige toestand in Polen. Deze verklaring stond ook lijnrecht te
genover de houding van andere Westeuropese communistische
partijen, die de gebeurtenissen in Polen scherp hebben veroor-
Paus Johannes Paulus II heeft gisteren telefonisch over de toe
stand in Polen gesproken met de Amerikaanse president Ronald
Reagan, die tegenover de paus zijn bezorgdheid over de gebeur
tenissen uitsprak.
om de problemen van het land
op te lossen.
De nieuwsuitzendigen in de
Sovjet-Unie begonnen gisteren
de hele dag met de woorden
„De situatie in Polen wordt
weer normaal". Over stakin
gen in een staalfabriek in
Warschau en andere fabrieken
werd niet gerept. Wel meldde
Tass dat leden van de niet-
communistische Beweging
voor een Onafhankelijk Polen
„tot provocaties zijn overge
gaan en hebben geprobeerd in
bedrijven te infiltreren en er
staatsondermijnende activitei
ten te ontwikkelen".
In de Oostbloklanden is giste
ren met instemming en met
opluchting gereageerd op de
gebeurtenissen in Polen. De
teneur in veel verklaringen is
dat het onderhand tijd werd
dat een dergelijke maatregel
(het uitroepen van de noodtoe
stand) werd genomen.
In een commentaar van radio-
Praag stelt men dat „ze in Po
len eindelijk de vonk hebben
gedoofd, die ook Tsjechoslowa-
kije had kunnen doen ont
branden".
Wel wordt hier en daar gezegd
dat het allemaal nog niet defi
nitief geregeld is. Zo werd o)
de Hongaarse televisie al
commentaar gegeven: De
strijd is nog niet afgelopen, hij
is alleen nog maar begonnen".
Joegoslavië is blij met het ach
terwege blijven van een Russi
sche interventie in Polen, daar
dit in flagrante strijd zou zijn
met de helsinki-akkoorden.
Dit verklaarde Lazar Koli-.
sevski, lid van het staatspresi-
dium van Joegoslavië in een
onderhoud met de ministers
Den Uyl en Van der Stoel. Ko-
lisevski brengt een bezoek van
drie dagen aan ons land.
Arafat bezoekt
Griekenland
ATHENE Jasser Arafat, de
leider van de Palestijnse be
vrijdingsorganisatie PLO, is
gisteren in Griekenland aan
gekomen voor een officieel be
zoek van drie dagen. Het be
zoek is met de groots mogelij
ke omzichtigheid en geheim
houding omgeven.
Arafat komt op uitnodiging
van premier Papandreou, die
een week nadat deze in func
tie was getreden Arafat steun
toezegde voor zijn zaak. Pa-,
pandreou beschouwt de PLO
van Arafat als de enige verte
genwoordiger van het Pales
tijnse volk. Papandreou over
weegt ook de Palestijnse verte
genwoordiging in zijn land een
diplomatieke status toe te ken
nen. Arafat heeft van zijn
kant voorgesteld dat Grieken
land een bemiddelende rol
speelt tussen de Arabische lan
den en de EG-landen.
Bisschop Zwartkruis (links) was op 2 december een van de eersten die zijn steun
gaf aan de handtekeningenactie voor de Russische joden. Rechts rabbijn Abra
ham Soetendorp.
RABBIJN SOETENDORP:
DEN HAAG „De Sov
jet-Unie is een soort
machtscentrum van
waaruit antisemitische
informatie verstrekt
wordt over de gehele
wereld". Dit zegt rabbijn
Abraham Soetendorp,
die hiermee wil duidelijk
maken dat de positie van
de Russische joden de af
gelopen jaren is verslech
terd.
„In de Sovjet-Unie", zo ver
telt hij, „heeft altijd antisemi
tisme bestaan. Bij tijd en wij
le wordt dit van bovenaf ge
stimuleerd. Nu er minder
protesten van buitenaf ko
men, treedt de Sovjet-rege
ring harder op tegen de Rus
sische joden".
De afgelopen twee jaar is de
emigratie van Russische jo
den zeer sterk verminderd.
In 1979 mochten 51.000 joden
de Sovjet-Unie verlaten, het
grootste aantal sinds 1970
toen de emigratiebeweging
op gang kwam. De maatregel
dat alleen dan een visumaan-
vraag in behandeling geno
men wordt, als deze onder
steund wordt door eerste
graads familieleden in Israël,
bracht het aantal emigranten
in 1980 terug tot 20.000. Voor
1981 wordt op niet meer dan
10.000 gerekend.
Geen uitreisvisa
Volgens Rabbijn Soetendorp
zijn er nog 400.000 joden die
wachten óp het aangevraag
de uitreisvisum en hij houdt
er rekening mee dat binnen
afzienbare tijd de Russische
autoriteiten in het geheel
geen uitreisvisa meer zullen
verstrekken aan joden. Hij
ziet het hardere Russische
optreden tegen joden als een
gevolg van de verminderde
internationale aandacht voor
het lot van de joden in de
Sovjet-Unie.
Als voorbeeld van het toege
nomen antisemitisme in de
In Nederland is op 2 decem
ber de actie „Een miljoen
bandtekeningen voor Russi
sche joden van start gegaan.
De actie, georganiseerd door
bet Solidariteitscomité voor
ioden in de Sovjet-Unie, wil
de aandacht vestigen op de
sterk teruggelopen verstrek
king van uitreisvisa aan jo
den die de Sovjet-Unie wil
len verlaten. Een hoogtepunt
in de handtekeningactie
wordt gevormd door de ma
nifestatie vanavond in het
Congresgebouw in Den Haag.
Een van onze verslaggevers
sprak met rabbijn Abraham
Soetendorp, een van de ini
tiatiefnemers van de actie.
Sovjet-Unie verwijst rabbijn
Soetendorp naar de zaak-
Tsjernobilski. Deze 37-jarige
Russische jood is eind juli on
dergedoken, omdat hij niet
wilde meewerken aan een
proces dat tegen hem werd
aangespannen na een demon
stratie in mei in de bossen
van Moskou. De demonstra
tie werd gehouden ter her
denking van de zes miljoen
vermoorde joden in de Twee
de Wereldoorlog. Boris Tsjer-
nobilski werd onlangs ver
oordeeld tot een jaar straf
kamp, nadat hij twee weken
geleden gearresteerd werd.
Koopwaar
Behalve een toegenomen an
tisemitisme ziet rabbijn Soe
tendorp ook nog twee andere
oorzaken, die de emigratie
van joden belemmeren. „Ten
eerste heeft zich het afgelo
pen jaar een verkoeling voor
gedaan in de Oost-Westver
houding. Op dit moment be
staat er blijkbaar in de Sov-
iet-Unie niet meer zo'n be
hoefte om jodèn als koop
waar aan te bieden, teneinde
tot betere contacten met de
Verenigde Staten te komen.
Vervolgens vindt er momen
teel in de Sovjet-Unie een
machtsstrijd plaats. Er dient
zich binnen de Communisti
sche Partij een radicale stro
ming aan, die maar al te
graag de macht naar zich toe
zou willen trekken als presi
dent Brezjnev eenmaal is
overleden".
Handtekeningenactie
In Nederland is op twee de
cember de actie „Een miljoen
handtekeningen voor Russi
sche joden" van start gegaan.
De actie, georganiseerd door
het Solidariteitscomité voor
joden in de Sovjet-Unie, is
bedoeld om de publieke opi
nie te mobiliseren tegen het
feit dat de Russische autori
teiten minder uitreisvisa ver
strekken aan joden die de
Sovjet-Unie willen verlaten.
Behalve door alle joodse or
ganisaties wordt de actie te
vens ondersteund door de
Nederlandse kerken en vak
organisaties van leraren en
onderwijzers.
Een hoogtepunt in de liand-
tekeningactie wordt gevormd
door de manifestatie vana
vond in het Congresgebouw
in Den Haag. Na afloop van
de manifestatie wordt een
fakkeloptocht gehouden naar
de Russische ambassade,
waar vervolgens de eerste
handtekeningen zullen wor
den aangeboden. Het tijdstip
van 15 december is gekozen
omdat op deze datum in 1970
het Leningrad-proces begon.
„Tijdens dit proces werden
joden en niet-joden beschul
digd van een poging om ille
gaal de Sovjet-Unie te verla
ten. Er werden zware straf
fen uitgesproken. Na het Le
ningrad-proces kwam echter
de emigratie op gang. Nu, elf
jaar later, zijn Alexei Moer-
zhenko en Yoeri Fiodorov,
twee niet-joden die meestre
den voor vrije emigratie voor
de joodse gemeenschap, de
enigen van het Leningrad-
proces die nog in werkkam
pen zitten. Op de manifesta
tie van vandaag richten wij
ons speciaal op hun vrijla
ting", aldus rabbijn Soeten
dorp.
