Warschau levert
bewijs" voor
(ïachtslust
olidariteit
Onrust binnen Italiaanse strijdkrachten
Japan: geslaagde combinatie van
oude waarden en westerse kennis
SJE
ENLAND
rgr
)NFRONTATIE IN POLEN
[ONTKOOMBAAR
Moskou zwijgt over toestand Sacharovs
Turkije dreigt
band met Europa
te verbreken
MILITAIREN WILLEN MEER INVLOED
VEERTIG JAAR NA PEARL HARBOUR
LEIDSE COURANT/
DINSDAG 8 DECEMBER 1981 PAGINA 13
i ontkent vernietiging
hoofdkwartier
NBA De leider van de
jische Bevrijdingsorganisa-
rapo, Noejoma, heeft ontkend
it centrale hoofdkwartier is
igd, zoals gisteren door
"rika werd bekend ge-
„Onze politieke of militai-
16 bfdkwartieren zijn niet in
gevestigd, maar in Nami-
aldus Noejoma.
e^idafrikaanse legerwoordvoerder
sren gezegd, dat vorige maand
aanval in Angola het hoofd-
van Swapo was vernietigd,
zei dat guerrillastrijders van
in Namibië vechten en sinds 16
r diverse Zuidafrikaanse stra-
bases hadden aangevallen.
Ex-premier Martens
nieuwe Belgische
kabinetsformateur
BRUSSEL België's ex-premier Wil-
fried Martens is door koning Boude-
wijn aangewezen als nieuwe kabinets
formateur. De christen-democraat
(CVP) Martens is de derde formateur
sinds de verkiezingen van 8 november.
Zijn voorgangers De Clercq en Not-
homb slaagden er niet in een regering
te formeren die op een voldoende basis
zou kunnen steunen in het parlement.
Voornaamste oorzaaken van het mislu-
ken van de beide formatiepogingen zijn
de weigering van socialisten en libera
len om met elkaar in een kabinet zit
ting te nemen en de Vlaams-Waalse
tweestrijd.
Spaanse generaals
waarschuwen leger
MADRID De chefs van staven van de
Spaanse strijdkrachten hebben gisteren
hun officieren ingelicht over de verkla
ring van 100 Madrileense officieren en
dienstplichten en gewaarschuwd dat een
dergelijk optreden niet zal worden getole
reerd. In de verklaring van de 100 was
steun betuigd aan de plegers van de mis
lukte staatsgreep in februari van dit jaar.
De ondertekenaars zijn inmiddels onder
huisarrest geplaatst. In een verklaring
hebben de Spaanse bevelhebbers het leger
gewaarschuwd dat elke actie die erop ge
richt lijkfmet Madrileense manifest te
steunen zal worden beschouwd als een
ernstige inbreuk op de militaire discipline,
die dan ook een berechting door de krijgs
raad tot gevolg zal hebben.
Atol zinkt
weg door
kernproeven
LONDEN Franse ge
leerden hebben verklaard
dat door de Franse kern
proeven op het atol Muru-
roa het koraaleiland zal
wegzinken.
Frankrijk houdt al sinds
1966 kernproeven op de
atol. Onder druk van de
politieke opinie beëindigde
Frankrijk in 1975 de proe
ven in de atmosfeer, maar
zette ze de ondergrondse
kernproeven op Mururoa
voort.
fSS'er krijgt
12 jaar
gevangenisstraf
HAMBURG In Hamburg is
gisteren de 75-jarige voormali
ge politiechef van Warschau,
Arpad Wigand, veroordeeld
tot twaalf en een half jaar ge
vangenisstraf vanwege zijn be
trokkenheid bij de joden ten
tijde van de Duitse bezetting
van de Poolse hoofdstad.
De Duitse rechter achtte de
betrokkenheid van de SS'er bij
een honderdtal moorden op
Poolse joden bewezen. Het
proces heeft acht maanden ge
duurd.
Twee andere aangeklaagden,
Rolf Btlscher en Richard von
Coelln, kregen lagere straffen.
BCHAU De Pool- bleek ook al uit de oproep van bandopname, tot een algemene
ioriteiten hebben gis- de afdeling Warschau, die nog staking op 17 december had
gegevens verspreid voor de onthullin6 ,van de opgeroepen.
i moeten bewijzen dat
"jije vakbond Solidari-
van plan is met
ld de macht over te
van de communis-
regering. Er wer-
details vrijgegeven
ifcen bijeenkomst van
bondsleiding op af
in donderdag in Ra
ni waar volgens de au-
eiiiten de middelen
een machtsovername
tesproken. Van de
ükomst werd een ge-
bandopname ge-
,'e' die door een lid
de vakbondsleiding
■1 de autoriteiten werd
speeld.
oordvoerder van Solida-
oi Mark Brunne zei dat de
overheid dè „smake-
citaten had uitgekozen
es lublicatie in de kranten.
in t verslag blijkt dat Lech
a die een gematigd
•e»unt inneemt, moest bui-
>or militanten die een di-
s ictie en confrontatie met
it ering eisen.
0 e bandopnamen wordt
ei a om zijn gematigde op-
n g scherp aangevallen
Seweryn Jaworski, een
11 irslid van de afdeling
1 hau van Solidariteit,
eie bij je gematigde stand-
ai blijft, zal ik je hoofd
ohijden, en als ik het niet
11 an doet iemand anders
J« 4", zo zei Jaworski bitter
Walesa.
e
1 a boog uiteindelijk voor
""licalere houding van de
0 e deelnemers aan de ver-
ing in Radom. Hij zei:
51 noeten niet hardop over
intatie praten. We moe
eggen: we houden van
f, we houden van het so-
ne en van de communis
ms partij en natuurlijk hou-
t ve van de Sovjet-Unie.
oeten ons werk doen via
i >olitiek van voldongen
1 en afwachten". Walesa
rder dat hij een confron-
invermijdelijk acht.
'oi bijeenkomst in Radom
0 een verklaring uitgege-
r raarin Solidariteit dreig-
tialgemene staking af te
ai gen, als het Poolse parle-
aanstaande vrijdag de
ir ing speciale volmachten
tl om stakingsacties tegen
d in. Naar buiten toe trad
in aanzienlijk minder radi-
c.P.
e publicatie van de uit-
r\ els van de bijeenkomst in
a bi lijkt een confrontatie
i de regering en de vak-
ic inderdaad onontkoom-
u geworden. Een regerings-
n dvoerder verklaarde dat
g egering het noodzakelijk
n e over de juiste middelen
r ichikken om het hoofd te
en bieden aan bedreigin-
jegens de socialistische
it Het lijkt onafwendbaar
'i et Poolse parlement vrij
de speciale volmachten
teurt voor de regering,
n tou echter volgens de re-
r gswoordvoerder slechts
1 om „beperkte middelen,
li lleen zouden gelden voor
H interperiode". De radica-
Hg van de standpunten
5 regering en Solidariteit
In Parijs werd gistermiddag voor het kantoor van Aeroflot, de Russische luchtvaartmaatschappij,
door enige honderden mensen betoogd tegen de behandeling van Sacharov door de Sovjet-autori
teiten. Op borden werd Sovjet-leider Brezjnev aanbevolen enige tijd zijn eten te laten staan.
MOSKOU De Sovjet-autori
teiten Weigeren mededelingen
te doen over de toestand van
het dissidentenechtpaar An
drei Sacharov en Jelena Bon
ner. Beiden zijn eind vorige
week na tien dagen hongersta-
ken in het ziekenhuis van
Gorki opgenomen. Inmiddels
hebben tal van westerse rege
ringen, de paus en het comité
voor de Nobelprijzen bij de
Sovjet-leiding geprotesteerd
tegen de behandeling van de
Sacharovs.
Sacharov en zijn vrouw gin
gen 22 november in hun ver
banningsoord Gorki in hon
gerstaking om een uitreisvi
sum af te dwingen voor hun
schoondochter, Lisa Alexejeva,
die zich bij haar in de VS wo
nende man wil voegen.
Het is mogelijk dat de Sovjet
autoriteiten vandaag aan die
eis tegemoet komen. Lisa
Alexejeva moest vanmorgen
verschijnen op het bureau dat
de verdeling van uitreisvisa in
handen heeft. Over de reden
van het bezoek werd Lisa
niets verteld. Westerse diplo
maten houden er echter reke
ning mee dat de Sovjet-autori
teiten snel een oplossing wil
len van de kwestie-Sacharov
en daarom hebben besloten
Lisa Alexejeva een uitreisvi
sum te verlenen.
ANKARA De Turkse regering heeft verklaard dat
de betrekkingen met de Westeuropese landen zullen
worden verbroken, als die landen blijven bij hun voor
nemen de economische steun aan Turkije op te schor
ten.
Volgende maand praat de Raad van Europa, een vergadering
van parlementariërs uit alle Westeuropese landen, in Straats
burg over de wenselijkheid het lidmaatschap van Turkije én de
hulpverlening op te schorten zolang de democratie in Turkije
niet is hersteld. Als daartoe inderdaad besloten dreigt te worden
zal Turkije zelf opstappen, zo liet de Turkse premier gisteren
weten.
In West-Europa is de afgelopen maanden volop kritiek geleverd
op het militaire bewind in Turkije en het uitblijven van het be
loofde herstel van de democratie. Zo heeft de EG onlangs de
hulpverlening aan Turkije gestaakt. In het westerse bondgenoot
schap zijn alleen de Verenigde Staten positief over het huidige
Turkije. Minister van defensie Weinberger sprak na een bezoek,
vorige week, vooral over het belang van het land voor de
NAVO. Hij beloofde de militaire machthebbers in Ankara meer
en modernere Amerikaanse wapenhulp.
(Van onze correspondent Cees
Manders)
ROME In Italië is een dis
cussie ontstaan over de plaats
en de rol van de strijdkrach
ten. Aanleiding hiervoor is een
„harde" rede van de chef-staf
van de strijdkrachten generaal
Santini, enige tijd terug. Santi-
ni verklaarde toen openlijk
dat de strijdkrachten niet blij
vend konden worden afge
scheept met een ondergeschik
te rol in het Italiaanse leger.
De strijdkrachten zijn volgens
hem niet alleen maar uitvoer
ders van datgene wat de politi
ci beslissen; ze willen en beho
ren ook deel te nemen aan de
besluitvorming zelf. Hij sprak
van toenemende frustratie en
wantrouwen binnen de strijd
krachten, omdat de Italiaanse
staat niet bij machte blijkt
voor hun belangen op te ko
men, terwijl de militairen zich
toch altijd loyaal ten opzichte
van die staat hebben opgesteld.
Klare taal van Santini en zijn
gehoor van militairen reageer
de geestdriftig. Kort daarop
trachtte een collega-generaal
het brandje nog wel te blussen
door te wijzen op de dienst
baarheid van de strijdkrachten
aan de natie, zoals vastgelegd
in de grondwet, maar zijn
woorden wegen nu eenmaal
minder zwaar dan die van zijn
superieur.
De politiek reageerde ge
schrokken. Daar spreekt men
zelfs van „dreigende taal" en
„arrogantie" van de strijd
krachten. De militairen mogen
wel meer gewicht in de schaal
leggen, maar dan uitsluitend
met betrekking tot zaken die
typisch militair zijn, zoals stra
tegische studies, militaire re
search, modernisering van de
bewapening enz., en dan uiter
aard aan de hand van de mid
delen die het parlement hier
voor ter beschikking stelt.,
Volgens de voorzitter van de
defensiecommissie van het
Huis van Afgevaardigden is.
het goed denkbaar dat de mili
tairen af en toe voor hun beurt
spreken, zoals nu door Santini
gebeurd is. Dat is niet te voor
komen, „tenzij je ze een prop
in de mond duwt". Uiteinde
lijk heeft elke politicus zich
gehaast het vertrouwen in de
Italiaanse strijdkrachten uit te
spreken. Staatsgrepen (en dit
woord wordt het liefst verme
den) zijn in Italië onvoorstel
baar, zo heet het dan. In elk
geval zal de minister van de
fensie binnenkort aan de
volksvertegenwoordiging uit
leggen wat de generaals nu
precies bedoeld hebben. Pre
mier Spadolini heeft dit week
einde zelf een bijdrage aan de
discussie moeten leveren. „Ita
lië heeft een grootse traditie:
De absolute overeenstemming
van de militaire macht met de
civiele macht", zei hij plecht
statig. De strijdkrachten mo
gen volgens hem wel een spe
ciale plaats in Italië innemen,
maar dat kan niet zo ver gaan
dat zij een heel eigen leven
gaan leiden.
Gisteren was het precies veertig jaar geleden dat Japan bij ver
rassing de Amerikaanse marinebasis Pearl Harbour (Hawaii)
aanviel, waarbij een groot deel van de Amerikaanse vloot werd
vernietigd en ruim tweeduizend Amerikanen om het leven
kwamen. De vernietiging van Pearl Harbour leidde tot Ameri-
ka's actieve deelname aan de Tweede Wereldoorlog. Na een
verbeten strijd waarin de Japanners aanvankelijk van geen op
geven wilden weten, gaven ze zich op 14 augustus 1945 over
nadat de Amerikanen ermee hadden ingestemd dat de keizer
zou worden gehandhaafd. De oorlog ligt al weer veertig jaar
achter ons, maar nog steeds weet Japan het Westen te verba
zen, zij het nu als economisch wonderland.
TOKIO Veertig jaar na Pearl Harbour wordt Japan door ve
len in het Westen nog steeds beschouwd als een geel gevaar
hoewel Amerikaanse en Europese delegaties tegenwoordig aan
de lopende band naar Japan komen om zich te vergapen aan
de dag en nacht draaiende fabrieken waar arbeiders en mana
gers eensgezind en effectief samenwerken. Hoe gretig de pro-
dukten van deze superieure samenwerking ook aftrek vinden
in het Westen en hoe hoog er ook over het Japanse vakman
schap wordt opgegeven, de westerse argwaan jegens het land
van de rijzende zon bestaat nog steeds. De angst en wrok zit
diepgeworteld. En hoemeer het Westen aan voortvarendheid
inboet, des te alarmerender lijken de industriële prestaties van
Japan.
„Japan heeft zich de laatste eeuw georganiseerd om aan de
westerse dreiging het hoofd te kunnen bieden. Helaas hebben
we dat te goed gedaan zodat we nog steeds worden beschouwd
als een geel gevaar", zegt Kinhide Moeshakoji, waarnemend
rector van de Universiteit van de Verenigde Naties in Tokio.
Het Japanse succesverhaal is fascinerend, maar ondoorgronde
lijk. Al velen hebben geprobeerd het geheim te achterhalen,
maar hun boeken, tentoonstellingen en televisieseries misten
overtuigingskracht Sinds kort werkt de Universiteit van de
Verenigde Naties aan een onderzoek om het Japanse succes op
systematische wijze te verklaren.
Japan heeft zich deze eeuw ontwikkeld tot een zeer modern Industrieland. Robots zijn in toene
mende mate menselijke arbeid gaan vervangen, zoals deze opname uit een van de Japanse auto-
fabrieken laat zien.
Technologie
Het project waarvoor vijf jaar
is uitgetrokken, beslaat veler
lei gebieden waaronder de
overdracht van technologie
uit het Westen en de manier
waarop de Japanners de bui
tenlandse kennis wisten te be
nutten voor hun eigen be
hoeften. De onderzoekers wij
zen er op dat de westerse
vaardigheden in Japan wer
den opgepakt door hand
werkslieden. terwijl de mo
derniserende elite in niet-
Westerse landen de hand
werkslieden en kleine fabri
kanten links liet liggen en on
middellijk grote supermoder
ne fabrieken naar westers
voorbeeld uit de grond begon
te stampen. In Japan waren
het bijvoorbeeld de smeden
die het eerst leerden om sta
len platen te maken. Aan hen
heeft de gigantische, wereld
beroemde scheepswerf in Yo-
kosoeka bij Tokio zijn bestaan
te danken. De technologie om
de stalen platen te maken was
al lang voordat Japan zijn
deuren openzette naar het
Westen, afgekeken van Russi
sche zeelui die voor de Japan
se kust schipbreuk hadden ge
leden.
De moderne industrie heeft
zich met zoveel succes in Ja
pan weten te wortelen omdat
ze gebaseerd was op vakman
schap dat zich niet beperkte
tot een eenvoudige imitatie
van de geïmporteerde techno
logie, maar dat met vallen en
opstaan inspeelde op de Ja
panse eisen en behoeften.
„Het Japanse succesverhaal is
een opeenstapeling van mis
lukkingen. Pas na dertig jaar
(gerekend vanaf 1868 toen Ja
pan zich met het herstel van
de keizerlijke macht, de Meid-
ji-restauratie, begon te ont
wikkelen van een feodale
politiestaat tot een modern
land) begon het te lonen",
zegt Dr. Moeshakoji.
Familiesysteem
Maar het was het behoud van
de Japanse waarden en de
zorgvuldige aandacht voor de
Japanse mentaliteit, die dit
land in staat stelde om het te
gen de westerse uitdaging op
te nemen zonder zijn eigen
identiteit te verliezen. En met
name dit deel van het succes
verhaal wekt in het Westen
jaloezie. Van meet af aan ble
ven de Japanse leiders het fa
miliesysteem met de keizer
aan het hoofd van de pyrami-
de cultiveren en zorg en aan
dacht besteden aan het gevoel
van saamhorigheid dat de Ja
panners omringt met het co
con van veiligheid en samen
hang en hen vervult van
dankbaarheid en respect je
gens hun superieuren. Om te
zeggen dat de directeur de va
der van de arbeiders is voor
Japanners bij lange na niet
zo'n cliché als voor westerlin
gen, hoewel hierin nu ook in
Japan langzaam maar zeker
verandering begint te komen.
De hechte structuur van het
familiesysteem en de collec
tieve werkcode van de dor
pen, waar de boeren met ver
enigde krachten werkten aan
bevloeiïngssystemen voor een
goede oogst, is wat de Japanse
fabrieken vandaag de dag zo
perfect doet functioneren.
Andere kenmerken van het
Japanse succes zoals aandacht
voor het detail, gierigheid en
zorg voor eerlijke winst en
het algemeen welzijn zijn
overgenomen van de koop
mansklasse.
Buitenlanders worden meer
aangetrokken door het ro
mantische beeld van de Ja
panners als samoerai (heer
sers) trots, stoïcijns, agres
sief een heldhaftig beeld
waar vele Japanners naar
streven. Maar sommige ge
leerden wijzen erop dat de
houding van de samoerai ge
woon de Japanse „tatemae" is,
een uiterlijke facade, een ma
nier voor de Japanner om zijn
tanden te laten zien tegen
buitenlandse vijanden zoals
concurrenten op het zakelijke
vlak.
De succesvolle manier waarop
Japan de traditionele waar
den wist te koppelen aan de
beschikbare technologie wekt
jaloezie en achterdocht in de
buitenwereld. „Dat kan ik be
grijpen; zelfs als het niet hele
maal ervaren wordt als het
gele gevaar, moet het een
angstige gewaarwording zijn
als een niet-westerse natie je
dreigt in te halen", zegt Dr.
Moeshakoji. „Als wij tijdens
de inhaalmanoevre geheel
zouden verwesteren, zou er
niets aan de hand zijn. Maar
nu ziet het Westen een
vreemd volk dat niet volgens
de individualistische regels
van het spel werkt, maar vol
gens de op de familie gerichte
regels".
De botsing tussen het oude sy
steem en de individualistische
eisen van een moderne sa
menleving leidt tot spannin
gen die zich uiten in een toe
nemend misdaadcijfer onder
jongeren, een schrikbarend
aantal zelfmoorden bij oude
ren en een scherpe stijging
van psychiatrische ziekten bij
loonarbeiders. „Het hele sy
steem bevindt zich in een ha
chelijke situatie", zegt Dr.
Moeshakoji. „U denkt mis
schien dat Japan een succes
verhaal is, maar in werkelijk
heid maken we een zeer
moeilijke overgangsperiode
door".
Broederschap
Hij verwacht niet dat in Ja
pan een individualistische in
stelling tot ontwikkeling zal
komen zoals die in het Wes
ten bestaat, maar hoopt dat de
hechte structuur van de Ja
panse samenleving bewaard
kan worden door „een hori
zontaler soort broederschap"
als vervanging voor de ver
houding vader-kind, meester-
discipel die nu nog over
heerst „Ik ben bang dat het
gevaar hiervan is dat sommi
ge politici willen terugkeren
tot de oude waarden door bij
voorbeeld militaire dienst
plicht in te voeren. Daardoor
zal de familie- en clanmenta
liteit in stand worden gehou
den, zeggen ze. Dit soort nos
talgie vind je overal.".
In deze eeuw heeft geen land
de blanke suprematie zo'n ge
voelige klap toegebracht als
Japan. Alleen Japan heeft de
automatische gedachte van
het Westen dat zijn systeem
en zijn cultuur superieur is,
aangekaart. Het proces begon
met de Japanse aanval op de
koloniale domeinen van de
Blanke Man in Azië en duurt
nog steeds voort, zij het nu op
wat vreedzamer wijze.
ROBERT WHYMANT THE
GUARDIAN
