>rdt de PPR een permanente splinter? p, Een inhaalmanoeuvre tegen de wapen wedloop met weinig kans van slagen IRISTEN-RADICALENENHUN IDENTITEITSCRISIS ËNLAND LEIDSE COURANT ZATERDAG 28 NOVEMBER 1981 PAGINA lilHHIIilWiliW'il WHBMWM1 IBPPPHPCiPMPffPKWHillgPW nol d üft> ofb bezoek 1 Kamer krijgt vol- If twee dagen achter oog Bezoek. Op j december zal Sin- bet parlementsge- opwachting maken, wordt een traditie die in 1978 plotse- fgebroken. Een ka- weten al wie, maar ppen we nog niet) ds in bisschoppelijk yr de Wandelgangen n vervolgens in één fitting houden ten- \antal personen uit 7 bij zich op het Iepen. Vol verwach- ons hart. Komende b deze plaats meer chting kloppen aan en, Vthof ook de harten aUtoruitzicht van het aan:p& dat zich een dag rbaa\sdag dus, zal aan- ukk» automatische deu- d eihoofdingang zullen s kij open gaan voor alsjj'nder dan koningin Me prins Claus. toep 1964 is het Neder- ten \atshoofd voor het mitfe Tweede Kamer ede De toenmalige ko- ana woonde toen de or viering bij van het 500-jarig bestaan van de Kamer. Nu, bijna achttien jaar later, komt haar opvolgster met eigen ogen bezien hoe de volksverte genwoordiging met het ganse raderwerk eromheen functio neert. Een uitzonderlijke ge beurtenis derhalve, die echter ook uitzonderlijk moet blijven, want volgens ons staatsrecht hoort een regerend vorst(in) helemaal niet in het parlement thuis. In het parlement wordt politiek bedreven en zoals be kend staat de koningin „boven de partijen". Zij zal dit tijdens haar bezoek ook letterlijk in praktijk brengen, door slechts vanuit een hoge loge bovenin de vergaderzaal op het kamer- gebeuren neer te blikken. De zaal zelf mag ze niet betreden. hoog bezoek 2 Het aanstaande koninklijke bezoek heeft zijn schaduwen al wekenlang vooruitgeworpen. Koortsachtig is er gewerkt aan het fatsoeneren van de inge wanden van het kamerge bouw. Je kon niet door een gang lopen zonder te struike len over schoonmakers, schil ders, timmerlieden of stuca- doors. Alle plekjes waar de ko ningin dinsdag langs zal ko men, moesten in ordentelijke staat worden gebracht. Ramen werden gezeemd, vloeren ex tra geboend, schilderijen afge stoft, het interieur van tele fooncellen opgekalefaterd, ko zijnen gerepareerd, scheuren in plafonds weggewerkt en muren van een nieuwe laag verf voorzien. De witte torna do gierde door de wandelgan gen. Een personeelslid merkte deze week met ingehouden lach op: „Als je wilt weten, hoe de koningin door het ge bouw zal wandelen, moet je met ie vingers langs de muren strijken. Waar de verf nog nat is, daar komt ze langs". De operatie-„Beatrix" leverde ook nog een aardig voorbeeld van tijd- en geldverspilling op. In een gang, ergens in het hart van het kamergebouw, waren nijvere ambachtslieden twee weken geleden begonnen met het aanbrengen van een nieu we tussendeur, ter vergroting van de brandveiligheid. Oude plinten werden weggebroken en een deel van het stucwerk werd weggehakt. Een slordig gezicht. Tot overmaat van ramp bleek echter al spoedig dat het karwei niet vóór het koninklijk bezoek geklaard zou kunnen worden. Wat te doen De oplossing was even simpel als deernis- en lach wekkend. Besloten werd, de branddeur voorlopig nog maar niet aan te brengen en alles weer in de oude toestand te herstellen. En zo werd het ka- potgehakte stucwerk opnieuw gepleisterd, de oude plinten werden weer aangebracht en netjes gelakt en deze week zag je er al geen barst meer van, dat op die plek ooit een aan vang was gemaakt met het aanbrengen van een nieuwe tussendeur. Hoeveel zou zo'n truc nou hebben gekost hoog bezoek 3 Overigens werd afgelopen woensdag in de Kamer een brief van de griffier verspreid, gericht aan „allen die in de Tweede Kamer werkzaam zijn". De brief, die geheel ge wijd was aan het bezoek van koningin en prins, bevatte on der meer de volgende passage, die wij u niet willen onthou den. „Op u allen wordt een dringend beroep gedaan, wan delgangen, trappenhuizen e.d. te ontruimen zodra een ka merbode of beveiligings beambte zulks verzoekt. Het is de bedoeling, dat Hare Majes teit en prins Claus een indruk krijgen van het kamerbedrijf. zoals dit normaal reilt en zeilt, maar in onze nauwe gangen en trappen zullen de bezoekers en hun begeleiders vlot moe ten kunnen passeren om het krappe tijdschema te kunnen aanhouden Twee vraagjes onzerzijds: Als de koninklijke gasten uitslui tend door verlaten gangen en over lege trappen lopen, krij gen ze toch allesbehalve een indruk van het normale reilen en zeilen van het kamerbe drijf Zou het daarom niet be ter zijn, tijdens de komende rondwandeling gewoon eerlijk tegen het Paar te zeggen: „Zo ziet de Kamer er ongeveer tij dens een recesperiode uit"? zwembaden Net als discussies in drinkgele- genheden waar alcohol wordt verstrekt hebben ook kamer debatten de eigenschap, vaak te verzanden in opmerkingen die nauwelijks of niets meer met het oorspronkelijke on derwerp van gesprek te ma ken hebben. Neem nou de ge- dachtenwisseling die woens dagavond werd gehouden over het wetsontwerp ter verhoging van de „hygiëne en veiligheid in zweminrichtingen". Alle zwembaden in ons land moe ten binnenkort aan strenge re gels voldoen, vooral waar het de schoonheid varifjjhet zwem water betreft. De VVD-afge- vaardigde Erica Verkerk- Terpstra die in de zestiger ja ren, toen zij nog gewoon Erica Terpstra heette, een prijzen- kast vol medailles en bekers bijelkaar zwom, voerde na mens haar partij het woord. „Ik constateer", zo zei Erica (tussen haakjes, de Kamer constateerde onlangs dtit de nogal fors uitgevallen Erica tijdens het zomerreces maar liefst 20 kilo was afgeslankt; maar dit terzijde) „dat deze wet niet voor privé-zwemba- den geldt. Als men privé wil zwemmen in een eigen bad, gevuld met bier, dan heeft de overheid daar niets mee te makenEn gniffelend de zaal rondkijkend liet zij erop vol gen: „Hooguit met het oog op de accijns". De heer Van der Vlies, een nieuweling in.de SGP-fractie, voerde in het zwembad-debat- je eveneens het woord. Ook hij dwaalde af van het eigenlijke onderwerp, want 'hij deelde staatssecretaris Ineke Lam- bers-Hacquebard (Volksge zondheid) die het wetje verde digde, het volgende mee: „Wij bezien dit wetsontwerp met gemengde gevoelens, omdat er nogal wat zwembaden op zon dag, de dag des Heren, open zijn gesteld en omdat er zwem- gelegenheden zijn, waar men in toenemende mate oneerbaar gekleed of, beter gezegd, ont kleed gebruik van maakt. Déar moet de overheid net zo goed tegen optreden als tegen de verontreiniging van zwem water". sinaasappels Nog een exemplaar in deze se rie. De kamercommissie voor economische zaken vergader de deze week met staatssecre taris Van Zeil (inderdaad, ook van Economische Zaken) over de problemen in het midden- en kleinbedrijf. Daar valt van alles en nog wat onder: win kels, kléine fabriekjes, garages, fietsenmakers, agrarische be drijven, noem maar op. Hal verwege de vergadering kwam het gesprek op boeren die eigen produkten, zoals melk of eieren, aan particulie ren verkopen. Je ziet wel eens van die bordjes langs de weg staan met „Hier eerste kwali teit aardappelen of zoiets. Dat mag allemaal, verklaarde Van Zeil, zolang het maar om din gen gaat die op het eigen be drijf groeien of worden gepro duceerd. Zegt de CDA'er Van Muiden opeens: „Ik heb gehoord, dat, er op het platteland tegen woordig in toenemende mate sinaasappelen groeienVra gende gezichten alom. Bedoel de Van Muiden te zeggen, dat er steeds meer boeren zijn die sinaasappelen verkopen In derdaad. Dat wilde hij even kwijt. „Tja", zei de staatssecretaris peinzend. „Ik ben geen minis ter van landbouw geweest en ik ben het ook nu niet, maar voor zover ik het Nederlandse klimaat ken, groeien hier geen sinaasappelen. Als deze toch op boerderijen worden ver kocht, moeten zij dus ergens anders vandaan komen Waarna PvdA-commissielid Nora Salomons uitriep: „Die komen natuurlijk allemaal met die illegale gastarbeiders mee". Haar impulsieve „grap" werd nauwelijks gewaardeerd. Nora had er kennelijk later ook spijt van, want we vonden haar uitroep niet in het steno grafisch verslag terug. Had ze zeker laten schrappen. dick Van rietschoten aa oals I is gé g\GAanstaan- viag is het dan J J°ver* Nadat de 1 ™jgen in Genève hejaar lang hebben als direct ge- de machtswisse- kmerika, wordt »g tussen de bei nachten over de van jge-afstandswa- ngeri>g hervat, ng ip3'genoeg ontbreken meest betrokkenen srleg: de Westeuro- '|0A wie nota bene in Jrzoek tot plaatsing Gj7apens is uitgegaan ejniets liever willen besluit daartoe als- hoeft te worden als de Russen ten- iortgelijke stappen inwezig aan de on- ngstafel, de Europe- 'ven en met name de van;bben de onderhan- cen.ties van de beide n wel beïnvloed. anle Westduitsers be- jènaamde nul-optie Amerikaanse de Russen hun SS- terugtrekken) is de onderhandelin- len. De Russen van hebben afgelopen het eerst te kennen it zij eventueel be lt aantal SS-20 ra- irlagen. wantrouwen «raiMTwwfifttii agaBriMï höfb hofb ONDERHANDELINGEN IN GENEVE: President Reagen tijdens zijn rede van verleden week, waarin hij pleitt£ voor de zogenaamde nul-op tie. Op de kaart gaf hij aan dat het terugtrekken van de SS-20 achter de Oeral niet voldoende is, omdat deze raketten dan alsnog West-Europa bedreigen. \ll hebben de Russen itua?ver Schmidt bereid n jeerlijk en serieus te rucelen, het wantrou- en je Russen jegens de erfn is en blijft le- oalsl Onvoorstelbaar is en |inst. Ongetwijfeld is/eel waars in de op- Ie jan Breznevs woord- zejamjatin deze week vollat de Sovjets nog en £rd zijn aangevallen norperikanen als onder r af aan is het beleid Regeringsploeg van nmers gekenmerkt Jor 'een revanchisti- ing. Wie Reagan of ers hoorde spreken, JTEAde jaren vijftig op- ^5rkelijkheid zouden O'S L worden. Steeds maakte Rea gan duidelijk dat hij de Ameri kaanse superioriteit op wapen- gebied opnieuw zou herstellen. Maatregelen in die richting zijn de reeds aangekondigde aanmaak van het neutronen wapen, de nieuwe MX-raket- ten, de ontwikkeling van nieu we bommenwerpers, en ande re systemen, waarvan de ef fectiviteit vanuit strategisch oogpunt door deskundigen twijfelachtig wordt genoemd. Het verbaasde vorige week dan ook niet weinig dat de Amerikaanse regering bereid was de nul-optie als uitgangs punt voor de onderhandelin gen in Geneve te aanvaarden, omdat dit zo inging tegen het beleid dat de Amerikanen tot nu toe hebben gevoerd. Nu zij zich bekeerd hebben tot het nul-optie-standpunt, bete kent dit dan ook allerminst dat zij hun streven naar een heroveren van de superioriteit op wapengebied hebben opge geven. De Amerikanen van het type Reagan spreken in dat verband liever niet van su perioriteit maar van de nood zakelijke veiligheidsmarge die nodig is om zich veilig te kun nen voelen, zelfs al lijkt het einde van de middelen waar mee dit nog bereikt kan wor den, in zicht. Te streven naar een bewapeningsevenwicht in Europa staat dan ook haaks op de vele malen geuite Ameri kaanse bedoelingen op dit ter rein. Gezien het huidige beleid van de conservatieve Amerikaanse regering en de benarde positie waarin de Russen zich bevin den als gevolg van hun optre den in Afghanistan en de cri sis -rond Polen, lijkt de conclu sie dan ook gewettigd dat de tijd op zijn zachtst gezegd niet erg gunstig voor zelfs maar een bescheiden inhaalmanoeu vre via onderhandelingen op de kernwapenwedloop. De tijd dat Nixon en Brezjnev over eenstemming wisten te berei ken over een beperking van het intercontinentale raketten, die resulteerde in het eerste SALT-overleg, lijkt al onmete lijk ver weg. Technologie De inhaalmanoeuvres door middel van overleg worden naarmate de tijd verstrijkt zelfs steeds moeilijker. Geen wonder dan ook dat er velen zijn die radicaal de nu gevolg de weg willen verlaten, ook al biedt die andere weg („de kernwapens de wereld uit, te beginnen uit Nederland") bit ter weinig aansluiting op de realiteit van de machtsverhou dingen en perspectief op meer veiligheid. Bij onstentenis van het wapenoverleg ontwikke len de Amerikanen nieuwe wapensystemen zoals de MX- raket en nieuwe bommenwer pers en zijn de Russen driftig bezig nieuwe korte middellan- ge-afstandswapens te ontwik kelen, zoals de SS-22. Een van de gevolgen- van deze enorme proliferatie en geva rieerdheid van het kernwa pentuig is dat de nieuwe wa pens zich niet genWtkelijk in een aantal simpel^fcategoriën laten onderbrengen. Toch is categorisering absoluut nood zakelijk voordat er überhaupt succesvol kan worden onder handeld. De totstandkoming van het eerste SALT-akkoord, waarin de beide supermachten zich vastlegden op een maxi mum aantal intercontinentale, de oceaanoverbruggende, ra ketten, was relatief eenvoudig in vergelijking met de proble matiek waarvoor de groot machten nu staan. De zoge naamde grijze-zonewapens waartoe de middellange af standsraketten behoren, vor men namelijk een uiterst com plex geheel. Deze wapens vor men in hun totaliteit qua ge vechtsmogelijkheden een vloeiende overgang tussen enerzijds de (strategische) in tercontinentale raketten en de (tactische) kernwapens voor gebruik op het slagveld, waar toe het neutronenwapen be hoort. De categorisering van de grijze zonewapens wordt uiterst be moeilijkt door gevechtskracht mogelijkheden en overwegin gen van strategische aard die daarmee verbonden zijn. Een van de grootste struikel blokken in dat verband zijn de wapens van de zogenaamde Forward Based Systems, een volgens velen al weer verou derd onderdeel van de grijze- zonewapens. De Russen willen per se dat zij bij het overleg over de middellange-afstands- wapens worden betrokken. Het gaat hier globaal gespro ken om atoomwapens die de NAVO heeft geïnstalleerd op schepen en (voornamelijk in Engeland gestationeerde vlieg tuigen van het type F-lll en de Vulcanbommenwerpers. Deze wapens zijn door de in stallatie van de Russische SS- 20 -raketten uiterst kwetsbaar geworden en daarom geen vol waardige tegenhanger meer van de Russische raketten. Met name de F-lll vliegtuigen kunnen hun kernladingen niet meer door het afweergeschut van de Warschau Pactlanden heen sturen. Technisch ge sproken ligt hier dan ook de belangrijkste reden waarom de NAVO wil overgaan tot de in stallatie van 572 nieuwe kruisr raketten en Pershings-II in West-Europa. De nieuwe ra ketten kunnen immers niet meer worden uitgeschakeld door het luchtafweergeschut van de landen van het War schau Pact en zouden daarmee het gewenste afschrikkingse- venwicht op zijn minst her stellen. Hoe groot overigens ook de technische problematiek is waarvoor de wapenonderhan delaars staan, de vergevorder de technologie van de kernwa pens is en blijft in de eerste plaats de uitdrukking van een levensgroot politiek wantrou wen tussen de beide super machten. Een uitweg uit deze politieke impasse lijkt misschien alleen gegeven te kunnen worden door een vastberaden eensge zinde Europese houding jegens de onderhandelende groot machten. Daarbij zou gelijk waardige en gelijktijdige ont wapening het hoofddoel moe ten zijn. PAUL VAN VELTHOVEN «flh|AG De af- voorzitter van de lan Verbeek, pro- prige week op het ïgres van zijn partij :NZrst omzichtige be- riïTj?n te verbloemen Klldléen toch al wist: in heerst grote ver- Zijn oproep tot in- iroedering en een- >ij voorbaat zinloos. irende woorden in 'an „wij moeten er len tegenaan" kon 8. M maanden voortsle- in de partij worden be- meningsverschil te volgen politieke zaak van de twees- Rich al te diep vast- de beleidsvoorstel- het partijbestuur ie rgeefs getracht bei- jngen te verenigen iradoxale uitspraak: SS iiest voor een eigen •aal! st$: hardnekkig n h vriendelijk vast- dag moest het con- lanzien van de poli- a. wmaanae; lOnflict in Jr fr meer '"let menii tieke koers van de partij kie zen tussen twee mogelijkhe den: we gaan door op dezelfde lijn en we versterken de actie- gerichtheid; óf we gaan ons wat milder, vriendelijker op stellen en werven zodoende weer kiezers in het politieke midden, waardoor we kunnen groeien tot een partij die weer meetelt in het parlement. Het congres koos met grote meer derheid voor het eerste: de lijn van het eigen partijbestuur. Daar stond overigens niemand verbaasd over. Ook niet de groep „dissidente" PPR-leden onder aanvoering van oud staatssecretaris Michel van Huiten. „Het valt ons nog heel erg mee, dat tien procent het wèl met ons eens is", zo stelde deze optimistisch vast. Ironie De ironie van alles is dat deze groep, die als „nieuwlichters" binnen de PPR bekend staat, voor een belangrijk deel be staat uit het oude kader, PPR- leden van het eerste uur. Twee die de partij in 19G8 mede hebben opgericht, Mi chel van Huiten en NOS-voor- zitter Eric Jurgens, ontpoppen zich anno 1981 tot voorvech ters van een andere koers dan de partijtop voorstaat. Voor „andere" koers mag in dit ge val ook gelezen worden „oude re" of „oorspronkelijke" koers; deze groep PPR-dissidenten wil immers in feite weer te rugkeren naar de succesfor mule van begin jaren zeventig: een Tweede-Kamerfractie van zeven zetels, de PPR weer in de regering (het kabinet-Den Uyl) en de PPR als partij die vele progressief getinte kiezers uit het CDA wist weg te trek ken. Het grote streven blijft uiteraard gericht op verwezen lijking van een progressieve meerderheid. Dat laatste is overigens ook geen punt van discussie tussen beide stromingen, alleen over het middel om dat doel te be reiken is men het volstrekt oneens. De PPR-getrouwen willen dit bereiken door zich te scharen aan de zijde van CPN en PSP, de dissidenten willen dat door samenwerking met PvdA en D'66. De disSidentengroep, in de wandeling aangeduid als „de Godebaldgroep" (genoemd naar de Utrechtse zaal waar de club regelmatig vergaderde), werd nog eens met de neus op de feiten gedrukt: de PPR van vandaag is heel iets anders dan de groeji christen-radica len, die in '68 uit de KVP stap te. Om dat te verklaren moe ten we weer even in de recen te historie duiken. Sinds het vertrek van Bas de Gaay Fortman uit de Tweede- Kamerfractie en de terugval van de PPR van zeven naar drie zetels in 1977 is dé aanpak van de partij veranderd. Zij verloor het elan van lastige, maar loyale coalitiepartner („de luis in de pels van de PvdA") en ging zich meer en meer richten op PSP en CPN. Als gevolg van een verande rend kiezersbestand trad een duidelijke verlinksing op. De PPR transformeerde zich tot een meer actiegerichte partij en ging zich ook minder vriendelijk opstellen jegens haar ex-coalitiepartnër en gro te broer, de PvdA. Gesprekken over samenwer king met nieuwe afsplitsingen uit het CDA (de groep-Goud- zwaard, Niet Bij Brood Alleen, de EVP) liepen alle op niets uit. Bovendien gingen sommi ge groepen binnen de PPR zich welhaast vijandig opstel len tegen kerk en geloof, zodat de christelijke radicalen van het eerste uur zich in hun par tij minder op hun gemak be gonnen te voelen. Een recente uitspraak van oud-vicevoorzit- ter Egbert Boeker tekent wat dat betreft de de sfeer binnen de partij: „Je bent in de PPR verdacht als je, zoals ik, iedere zondag haar de kerk gaat". Roer Het wordt dus hoog tijd dat het roer in de partij wordt om gegooid, vindt de Godebald groep. De PPR moet opnieuw een partij worden die plaats biedt aan gematigd progressie ven in het politieke centrum en zelfs rechts daarvan. „Zo niet, dan kan de PPR zich maar beter opheffen, want dan ligt het bereiken van een pro gressieve meerderheid niet in onze handen", zo zei Van Hui ten onlangs. Het resultaat van de afgelopen Tweede-Kamer verkiezingen levert hem een argument dat vóór die bewe ring pleit, want de nieuwe stemmen die de PPR verwierf, gingen voornamelijk ten koste van de PvdA. Als de winst van de ene pro gressieve partij verlies voor de andere progressieve 'partij tot gevolg heeft, bereik je inder daad nooit het doel van een progressieve meerderheid in ons land. Zoals de zaken er nu voorstaan, zijn er een half mil joen kiezers extra nodig om die meerderheid te realiseren. En waar moet je die vandaan halen Uit het CDA en de partijen rechts daarvan, zo luidt in het kort de niet van logica gespeende theorie van Van Huiten c.s. Men kan er rustig vanuit gaan dat de PvdA die progressieve meerderheid in ons land nooit in haar eentje kan bereiken. Als kleine linkse partij zal de PPR de ambitieuze plannen die zij heeft op het gebied van bijvoorbeeld inkomensherver deling, milieu en energievoor ziening niet waar kunnen ma ken. De rechtvaardiging van haar bestaan zou dus kunnen zijn: meer mensen te bekeren tot het progressieve kamp. Al leen dan zou een progressieve meerderheid gerealiseerd kun nen worden.. Secte De PPR is langzaam maar ze ker bezig een sekte te worden, zo schreef het weekblad De Tijd vorige week. Binnen de PPR viel de volgende woord speling te horen: de PPR is aan het ont-Aarden. Ex-ka merlid Aarden, nu lid van de Raad van State, was een van degenen die aan de wieg ston den van de PPR-geboorte. Kortom: het zit allemaal niet zo lekker binnetVfde gelederen van de Politieke Partij Radica len. De Godebaldgroep heeft afge lopen vrijdag alleen voorlopig het onderspit moeten delven tegenover het partijbestuur, want de discussie over de toe komst van de partij is zeer ze ker nog niet afgesloten. Tij dens het congres werden bui ten de officiële discussies tus sen katheder, bestuurstafel en interruptiemicrofoon om, heel wat onderlinge gesprekken ge voerd. Met een half oor mee luisterend kon je daar geheel andere geluiden opvangen. Heel wat meer PPR-leden lij ken de zorg van het oude ka der wel te delen, maar zij vin den het nog te vroeg om nu al de zaak op stelten te zetten. Dat is dan vooral met het oog op de komende provinciale en gemeenteraadsverkiezingen volgend voorjaar. Tot die tijd wilde men deze kwestie het liefst nog even opzouten. De Godebaldgroep was dan ook al vóór het partijcongres van vo rige week benaderd met het verzoek om pas op het voor jaarscongres in '82 met haar voorstellen te komen. De knuppel is desondanks met een fiere zwaai in het PPR- hoenderhok gegooid. Van Hul- ten en Jurgens kan een gebrek aan moed niet worden verwe ten, want sinds vorige week vrijdag gelden zij officieel als ketters. Wellicht is er nog een bedroevend verkiezingsresul taat nodig om duidelijk te ma ken dat de Godebaldgroep ten minste een deel van het gelijk aan haar zijde heeft. FRANS WEERT*

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1981 | | pagina 7