Tevredenheid bij Westeuropese leiders
Reagan slaat terug in strijd
om de Westeuropese opinie
USSISCHE VAKBONDEN OP HUN
fOEDE VOOR SUCCES SOLIDARITEIT
Zegge
&schri|we.
iïa
'Wao is ook een
Hollandse Ziekte'
leacties
SALT-gesprek in
januari hervat
Paisley dreigt met
inzet eigen leger
foidóc Qomo/nt
fITENLAND
LEIDSE COURANT
DONDERDAG 19 NOVEMBER 1981 PAGINA 9
|én klap
onair
Nieuw incident
met onderzeeër
in de Oostzee
STOCKHOLM Een heli-
kopter van de Zweedse marine
is gisteren beschadigd toen de
luisterapparatuur van het hef-
schroefvliegtuig onder water
vast kwam te zitten op de
romp van een onderzeeër. Het
vaartuig bevond zich buiten de
Zweedse territoriale wateren.
Hoewel de onderzeeër niet
kon worden geïndentificeerd
menen Zweedse marine- func
tionarissen dat het om een
schip van het Warschau-Pact
ging. Het luisterapparaat van
de helikopter werd, zoals ge
bruikelijke, door zee gesleept
toen het vast kwam te zitten
op de romp van de onderzeeër.
De piloot zag echter kans om
los te komen.
Gevangen zwarte
leider overleden
JOHANNESBURG Een lei-
der van de door de Zuidafri-
kaanse regering verboden
„Black People's Convention",
een beweging die zich beroept
op het „zwarte geweten" van
de meerderheid van de Zuid-
afrikaanse bevolking, is na
twee dagen gevangenschap
plotseling overleden. Tshifhi-
wa Muofhe was, aldus het
zwarte dagblad Sowetan, in
goede gezondheid toen hij door
de politie werd aangehouden.
Nog niet door het apartheids
regime verboden zwarte orga
nisaties hebben een onderzoek
geëist naar de omstandighe
den. waaronder Muofhe in de
gevangenis is overleden.
VS willen
vredesmacht
Tsjaad steunen
WASHINGTON De Ameri-
kaanse regering heeft besloten
de Afrikaanse vredesmacht in
Tsjaad actieve steun te verle
nen. President Reagan zal bin
nenkort het Congres vragen
zijn goedkeuring te hechten
aan het verlenen van steun in
de vorm van sportvliegtuigen,
communicatiemateriaal, voed
sel en medicamenten.
De Amerikaanse regering be
studeert ook de mogelijkheid
de troepenmacht economische
steun te geven. De VS zullen
geen militair personeel leve
ren, aldus een woordvoerder
van het Amerikaanse ministe
rie van buitenlandse zaken.
(Vervolg van voorpagina
DEN HAAG Verbazing bestaat, zo blijkt uit de verhalen in de
Herald Tribune, nog steeds over de woonerven, „speciale straten
waar wagens mogen komen, maar waar zij niet meer rechten
hebben dan elke andere vorm van verkeer, of het nu een voet
ganger of een dier is".
Opvallend is verder dat naast de ..Hollanditis", waarover onder
meer minister Van der Stoel en IKV-voorman Mient Jan Faber
aan het woord komen, ook de wao als een „Hollandse ziekte"
wordt aangeduid. „Je vertelt je dokter dat je ontslagen gaat wor
den en hij ondertekent een verklaring dat je fysiek of mentaal
niet in staat bent om te werken", aldus omschrijft de verslagge
ver van de IHT de wijze waarop Nederlanders in de WAO te
rechtkomen.
Andere onderwerpen die in de bijlage ter sprake komen zijn de
succesverhalen van Fokker en Heineken. de Nederlandse activi
teiten in de ruimtevaart, de scheepsbouw, het fenomeen kraken
en de strijd van de de Friezen voor hun eigen taal.
HAAG Het is „een ge-
jge stap vooruit", dat de
migde Staten de zoge-
'de nul-optie centraal
i in de onderhandelingen
le Sovjet-Unie over be
ing van tactische kernwa-
[voor middellange afstand
november in Genève
[nen. Dit zei gisteren de
van buitenlandse za-
|Van der Stoel, in een
lentaar op president Rea-
|de belangrijke rede van
int Reagan blijkt nu dat
van plan zijn dit voor-
irect ter tafel te brengen.
geheel overeenkomstig
[ederlandse wens. Presi-
Reagans verklaring be-
dat een land als Neder-
rol kan spelen in het
ibeheersingsoverleg",
let Stoel.
de kant van de Neder-
vredesbeweging werd
lend gereageerd op de
van Reagan. „Het voor-
'an de Amerikaanse presi-
is volstrekt onrealistisch
at weet Reagan zelf ook.
agandistisch is het echter
buitengewoon aardig
itel en vormt het voor de
■ikanen het beste alibi om
delijk toch de 572 middel-
afstandsraketten in
•Europa te plaatsen". Dit
steravond Mient Jan Fa-
van het Interkerkelijk
esberaad.
DA-fractie in de Tweede
x constateerde dat presi
BONN, LONDEN Westeu
ropese politici en autoriteiten
hebben gisteren in het alge
meen positief gereageerd op
president Reajans voorstel
voor wederzijdse verminde
ring van de nucleaire wapens
en conventionele strijdkrach
ten.
Bondskanselier Schmidt en
premier Margaret Thatcher,
die bij eerstgenoemde gisteren
een bezoek heeft afgelegd, be
tuigden met nadruk hun in
stemming met de voorstellen
van Reagan. Schmidt zei dat
in de nieuwe Amerikaanse
vredesstrategie „datgene tot
uitdrukking wordt gebracht
wat wij Duitsers moesten wen
sen en hebben gewenst".
Volgens Schmidt is Reagan op
bijzonder zorgvuldige wijze op
de strategische, politieke en
psychologische situatie in Eu
ropa ingegaan.
Secretaris-generaal Luns van
de NAVO noemde Reagans
voorstellen „een historisch ini
tiatief bij het zoeken naar vre
de en veiligheid in de wereld".
Een pessimistisch geluid liet
het hoofd van het in Stock
holm gevestigde internationale
instituut voor vredesonder
zoek, het SIPRI, horen. Direc
teur Rolf Bjorerstedt zei dat de
zogenaamde nul-optie „onder
de huidige omstandigheden
verre van aanvaardbaar is".
Gezien het gespannen klimaat
zal het langdurige onderhan
delingen vergen om dit denk
beeld tot een succesvolle reali
teit te maken", aldus de
Zweed.
In het Amerikaanse Congres
betuigden zowel Republikei
nen als Democraten hun in
stemming met Reagans toe
spraak. De leider van de De
mocraten in het Huis van Af
gevaardigden, Jim Wright,
sprak van een „nuttig en
stoutmoedig" initiatief. Sena
tor Byrd was van oordeel dat
de president op doeltreffende
wijze het initiatief uit handen
had genomen van de Russen".
President Reagan toonde zich
gisteravond „zeer tevreden"
over de eerste reacties in de
Verenigde Staten en in West-
Europa, aldus zijn woordvoer
der.
Deze deelde verder mee dat
vijftig landen voor de uitzen
ding van de rede gebruik heb
ben gemaakt van een satelliet
van het Amerikaanse agen-
schap voor communicatie. Ze
ven landen waaronder Neder
land hebben de toespraak
rechtsstreeks uitgezonden. Uit
de Amerikaanse schatkist is
50.000 dollar betaald (125.000
gulden) voor het gebruik van
de satelliet. Speakes noemde
deze uitgave normaal gezien
„het verlangen van de Vere
nigde Staten dat de verklaring
van de president een zo groot
mogelijke weerslag vindt".
(Van onze correspondent Dick
Toet)
WASHINGTON In wat
al genoemd wordt „de
strijd om de Westeuropese
opinie" bracht de Ameri
kaanse president Reagan
gisteren zijn favoriete wa
pen in de strijd: het voor
dragen van een gedegen
voorbereide tekst. De
Reagan blijk geeft van j rechtstreeks in de Vere
voor „de grote zorgen nigde Staten en een aantal
>nder de Westeuropeanen
^Clfiover de gevaren, die met
e West-Europa zouden
bedreigen als gevolg
J, een eventuele verdere es-
blvtie van de wapenwedloop",
'veede Kamerfractie van
'DA vindt het „verheu-
dat de Amerikaanse
lent zich „zo positief"
uitgesproken over het
van wapenbeheersing
/apenvermindering. De
k-fractie betreurt het dat
££]an niet wil meewewrken
de ratif icatie van SALT
plaats daarvan nieuwe
thandelingen wenst.
f66 fractie meent dat Rea-
•fhet zijn aanbod om te ko-
Lllljtot wapenbeheersing en
iienlijke vermindering"
jhet aantal wapens een
koers heeft ingeslagen.
Westeuropese landen op
tv uitgezonden toespraak,
vier dagen voor het be
zoek van de Russische
president Brezjnev aan
Westduitsland, was Rea
gans eerste grote tegenof
fensief ten aanzien van de
groeiende ongerustheid in
West-Europa en de in
Amerika als „succesvolle
propaganda" bestempelde
welwillendheid, die de
laatste maanden door de
Russische leiders is be
toond.
„Hij heeft West-Europa ver
teld wat ze wilden horen. Hij
heeft ze bloemen gestuurd",
aldus enkele van de eerste
Amerikaanse reacties op Rea-
5HINGTON Het
[leg tussen de Ameri-
minister van bui-
ïdse zaken, Alexan-
laig, en zijn Russi-
ambtgenoot Gromy-
ter de beperking van
^ategische wapens (de
lamde SALT-be-
lingen) zal op 26 en
iiuari in Genève wor-
voortgezet. Dat heeft
functio-
gisteren in Washing-
to;ezegd.
gens wil de Amerikaanse
ng de term SALT (Stra-
Arms Limitation Talks),
•ij
de besprekingen over de be
perking van de atoomwapens,
veranderen in START (STra-
tegic Arms Reduction Talks),
de besprekingen over echte
vermindering van de atoom
wapens. President Reagan
deelde dist gisteren in zijn te
levisierede mee.
De regeringsfunctionaris, die
anoniem wilde blijven, zei dat
de Sovjet-Unie zich in Ameri
kaanse ogen correct had ge
dragen na de ambtsaanvaar
ding van Ronald Reagan, maar
dat er nog wrijvingspunten be
staan over vroegere zaken
zoals Afghanistan. Desalniette
min beschouwde hij de ko
mende ontmóeting als een
veelbelovende stap.
gans poging de Verenigde Sta
ten weer „redelijk en flexibel"
te laten klinken. Behalve een
zet in de strijd om de Westeu
ropese opinie, betekende Rea
gans toespraak ook een uiteen
zetting van de Amerikaanse
startpositie bij de onderhande
lingen over mogelijke beper
king van atoomwapens voor
de middellange afstand in Eu
ropa, die 30 november in Ge
nève beginnen.
Zoals reeds eerder was uitge
lekt, zijn de Verenigde Staten
bereid in Genève de door
West-Europa geïnspireerde zo
genaamde „nul-optie" te ac
cepteren. De „nul-optie" houdt
in, dat de NAVO-landen ge
heel willen afzien van de in
stallatie van 572 nieuwe rake
t-installaties, als de Sovjet-
Unie bereid is al haar middel
lange afstandsraketten te ont
mantelen. Voor het eerst
maakte Reagan duidelijk daar
bij niet alleen het oog te heb
ben op de nieuwe Russische
SS-20-raketten, maar ook op
de oudere SS-4 en SS-5-raket-
ten. In een brief aan zijn Rus
sische collega heeft Reagan
ook voorgesteld zo spoedig mo
gelijk in 1982 opnieuw te star
ten met onderhandelingen
over „belangrijke reducties"
op het gebied van de strategi
sche (intercontinentale)
atoomwapens. Een akkoord
daarover (Strategic Arms Li
mitation Treaty - SALT II)
werd onder president Carter
bereikt, maar het verdrag is
nooit door de Amerikaanse Se
naat goedgekeurd. Het werd
door de nieuwe regering-Rea-
gan als ongunstig voor de Ver
enigde Staten terzijde gescho
ven. Reagan wilde nieuwe on
derhandelingen, waarin ge
streefd zal worden naar reduc
ties tot gelijke aantallen, een
nieuwe naam geven: START
(Strategie Arms Reduction
Talks). Reagan stelt ook voor
de onderhandelingen over be
perking van conventionele
strijdkrachten te intensiveren
en een grote conferentie te
houden over mogelijkheden
het risico van een verrassings
aanval te verkleinen.
Reagan begon zijn toespraak
met het memoreren van een
persoonlijke brief, die hij tij
dens zijn verblijf in het zie
kenhuis na de aanslag op zijn
leven aan Breznjev had ge
en gaf de verzekering dat geen
atoomwapen ooit door de
NAVO in de Europa zal wor
den gebruikt, tenzij in ant
woord op een aanval. Hij
schreef de langste periode van
vrede in Europa in deze eeuw
toe aan het afschrikkingsef-
fekt van de NAVO-wapens.
Hij wees erop, dat de Ameri
kanen de afgelopen tien jaar
minder aan defensie zijn gaan
besteden, maar dat de Sovjetu
nie is doorgegaan met een
enorme wapenopbouw. „Hoe
effektiever onze wapens zijn,
hoe onwaarschijnlijker het is
dat we ze moeten gebruiken",
aldus Reagan. Het bereiken
van de „nul-optie" zal volgens
Reagan te vergelijken zijn met
de eerste menselijke voetstap
op de maan. Niets, zo zei Rea
gan, zal éen hogere prioriteit
hebben in de Amerikaanse po
litiek dan het bevorderen van
de vrede en de vrijheid in de
wereld.
De voornaamste Amerikaanse raketten in Europa zijn de Lance-raket (geheel rechts),
een tactisch kernwapen met een bereik van ongeveer 50 kilometer, en de (nog te
plaatsen) Pershing II (rechts) en kruisraket (boven). Beide hebben een bereik van
meer dan 2.000 kilometer.
stuUrd. In die brief had hij
Breznjev ondermeer geschre
ven, dat er geen enkel bewijs
is voor Amerikaans imperialis
me. De Verenigde Staten zou
den de wereld hebben kunnen
domineren, toen het na de
Tweede Wereldoorlog de enige
onbeschadigde industriële na
tie was. „Wie zou ons hebben
kunnen tegenhouden?", aldus
Reagan.
Hij zei begrip te hebben voor
de Westeuropese bezorgdheid
til HSCHAU Ondanks
eIk>fficiële bezorgdheid
de succesvolle activi-
n van het vrije Poolse
'erbond Solidariteit
>en de Russische auto
pa ten de laatste twaalf
Te)nden aanmerkelijk
aandacht besteed'
het welzijn van de ar-
ers in de Sovjet-Unie.
wel het 17e congres
de officiële Russische
londen pas over een
jaar plaats vindt, staat
nu al ruimschoots in
publiciteit met een
sitter, Alexei Shibay-
die geen gelegenheid
voorbij laat gaan om de
rol van de vakbonden in
het politieke systeem van
de Sovjet-Unie te onder
strepen.
Bij het aanprijzen van de Rus
sische vakbonden staan de au
toriteiten voor een lastig pro
bleem. Feit is dat de officiële
vakbond in Polen in ernstig
diskrediet is gebracht door de
successen van Solidariteit. Mil
joenen Polen hebben zich aan
gesloten bij de onafhankelijke
vakbond. Tijdens het onlangs
gehouden congres van de in
dustriebond in Warschau werd
zelfs gesteld dat de belangen
van de vier miljoen arbeiders
aangesloten bij de officiële
vakbond aanmerkelijk minder
bij de regering worden behar
tigd dan die van evenveel ar
beiders van Solidariteit.
De meeste Russen zijn zich
terdege bewust van de door
Solidariteit bereikte doorbra
ken zowel wat betreft de orga
nisatie, vrijheid van menings
uiting en onderhandelen op
voet van gelijkheid als wat be
treft het recht op staken en
andere acties. Hoe ongunstiger
de Russische pers over Solida
riteit gaat schrijven, hoe gro
ter, zo weet de Rus die na ja
renlange oefening zeer bedre
ven is geworden in het tussen
de regels doorlezen, zijn de
successen van het Poolse vak
verbond.
Stakingen en werkonderbre
kingen komen ook in Russi
sche fabrieken voor, maar de
officiële pers besteedt er geen
aandacht aan. Ook worden er
af en toe demonstraties gehou
den om steun te betuigen aan
Solidariteit, met name in de
republieken aan de Oostzee.
Maar pogingen om zelf onaf
hankelijke vakbonden op te
richten zijn allemaal op niets
uitgelopen, omdat het de op
richters ontbrak aan organisa
tietalent.
De opvallendste poging in
deze richting werd een paar
jaar geleden gedaan door de
Oekraïense mijnwerker Vladi
mir Klebanov. Klebanov die
de leiding had over een ploeg
■^arbeiders, was zo boos over de
werkomstandigheden in het
belangrijke mijngebied Don
bass dat hij weigerde zijn man
nen daar te laten werken. Zijn
daaropvolgende actie om wat
hij nonchalant noemde een
Associatie van Vrije Vakbon
den op te richten, kreeg steun
van tenminste tweehonderd
man. Maar zijn voortvarende
gedrag betekende het einde
van hem en de meesten van
zijn sympathisanten. Net als
alle dwarsliggers in de Sovjet-
Unie viel hun een grondige
psychiatrische behandeling of
gevangenisstraf ten deel.
Contra-revolutionair
ren onder wie journalisten van
het officiële persagentschap
TASS de naam van Solidari
teit koppelen aan „contra-re
volutionaire krachten" die
naar zij zeggen de „spanning
in Polen opzwepen" met „sta
kingen en chantage" daarmee
„anarchie en chaos" creërend.
Voorlopig kan een mopperen
de, ontevreden Russische ar
beider zijn grieven het beste
ventileren in de kolommen
van de vakbondskrant Trud.
De krant heeft de arbeiders
aangemoedigd hun klachten te
uiten in openbare „brieven"
en speciaal daartoe georgani
seerde bijeekomsten die steeds
vaker plaats vinden.
Tribune stort in:
'twaalf doden
IBAGUE Ten minste twaalf
mensen kwamen om het leven
en dertig anderen raakten ge
wond toen in een voetbalsta
dion in Ibague (Columbia) een
tribune instortte.
In het stadion bevonden zich
20.000 toeschouwers, hoewel er
officieel ,maar voor 15.000
mensen plaats was. Enkele mi
nuten voor het begin van de
wedstrijd Tolima-Deportiva in
de halve finales van de strijd
om de Columbiaanse titel be
gaf de tribune het. Duizenden
toeschouwers vielen tussen de
brokstukken, terwijl velen in
paniek het veld oprenden en
het stadion uitvluchtten.
Pakistan
protesteert
tegen Afghaanse
luchtaanval
ISLAMABAD De Paki
staanse regering heeft gisteren
een protest bij Afghanistan in
gediend tegen „bijzonder ern
stige en afschuwelijke" lucht
aanvallen op twee kampen
van Afghaanse vluchtelingen,
waarbij een vrouw gedood
werd en twaalf andere Af
ghaanse vluchtelingen gewond
raakten.
De Afghaanse zaakgelastigde
in Pakistan, Mohammed Slam-
reiz, werd gisteren op het Pa
kistaanse ministerie van bui
tenlandse zaken ontboden
waar hem werd meegedeeld,
dat vier Afghaanse gevechts-
kelikopters dinsdag aanvallen
hadden uitgevoerd op „onver
dedigbare" vluchtelingenkam
pen.
De algemene vergadering van
de Verenigde Naties heeft gis
teren met 116 stemmen voor,
23 tegen en 12 onthoudingen
opgeroepen tot de onmiddellij
ke terugtrekking van de Rus
sische soldaten in Afghanistan.
Het is de derde maal binnen
twee jaar, dat de VN over deze
kwestie heeft gestemd.
BELFAST „Het is buigen of barsten. Ofwel we bereiken ons
doel, ofwel we sterven in onze pogingen". Dat zei de Noordierse
dominee Ian Paisley gisteren op een persconferentie in Belfast.
Hij dreigde de regering in Londen met een openlijke confronta
tie tussen de Britse militairen en een nieuw op te richten „derde
macht". Die moet bestaan uit 50.000 gewapende Noordierse pro
testanten.
De Britse minister voor Noord-Ierland, James Prior, reageerde
direct op de dreigementen van Paisley. Zo'n protestants leger zal
even hard worden bestreden als de IRA, aldus de bewindsman.
De militante dominee lijkt zich van die waarschuwing echter
niets aan te trekken. „Wij moeten alle politieke beperkingen
overboord zetten evenals de controle van de Britse troepen. Het
wordt tijd dat we een echte oorlog met de IRA gaan uitvechten".
Intussen zet Paisley zijn plannen voor een grote protestantse de
monstratie komende maandag gewoon voort, ondanks dringende
oproepen van andere protestantse leiders om zijn actie uit te
stellen. Zij willen eerst zien of de jongste maatregelen van de
Britse regering, het zenden van extra commando-eenheden, ef
fect hebben.
Zegge en schrijve vragen wij slechts één nieuwe abonnee
voor de handige 4-kleurenbalpen.
van de Leidse Courant
Adres
Postcode/Plaats.
1
_als nieuwe abonnee I
I
-I
Betaald wordt per maand (met automatische afschrijving) a
L per kwartaal
Stuur een vierkleurenbalpen naar:
Naam1
Adres
Postcode/Plaats_
T elef oon
I Stuur deze bon in open envelop - geen postzegel plakken
I naar: LeidseCourant, Antwoordnummer 10070,
^2300 VB Leiden.
