*)ovjet-onderzeeer zet
defensiepolitiek Zweden
>p losse schroeven
Saoedisch vredesplan
|eidt tot intensief
'diplomatiek verkeer
'tr
f
Walesa boekt succes tegen stakingen
Columbia klaar
voor tweede
ruimtependel
Franse eilandbewoners in verzet tegen komst Basken
JITENLAND
I )0 neo-nazi's actief
i Bondsrepubliek'
4N De Bondsrepubliek telt op het ogen-
tegen de 150 neo-nazi's die er niet voor terug-
ikken met wapens en door middel van aan-
ën hun idealen te verwezenlijken. Dit heeft
Vestduitse minister Gerhardt Baum gisteren
#laard in een vraaggesprek met het dagblad
Welt. Het totale aantal leden van nco-nazisti-
organisaties schatte Baum op zeshonderd,
r geldelijke steun kunnen zij zich verlaten op
1 jveer vierhonderd financiers. Baum zei ver
de rechtse extremisten in West-Duitsland
aanslagen vanuit Frankrijk en Libanon
eg'bereiden. „Het ontdekte wapendepot op de
eburger heide toont aan dat de neo-nazi's nog
^^s gewelddadige acties kunnen ondernemen",
b r\s Baum.
LEIDSE COURANT/
DINSDAG 3 NOVEMBER 1981 PAGINA 13
Een overzicht van het wapentuig van rechtse extremisten dat op de West-
duitse Lüneburgerheide werd ontdekt.
Ontruiming voor
vliegveld Frankfurt
FRANKFURT In de Westduitse stad Frank
furt en een nabijgelegen bos is het gisteren tot
botsingen gekomen tussen enkele duizenden
betogers en de politie. Deze ging tot ontruiming
van een tentenkamp over dat de aanleg voor
een nieuwe startbaan voor een luchthaven bij
de stad in de weg stond.
Enkele honderden mensen hielden een beto
ging door de stad om tegen het optreden van de
politie te protesteren. Zij gingen over tot de be
zetting van het centraal station van Frankfurt
als gevolg waarvan het treinverkeer gedurende
enkele uren tot stilstand kwam. Eerder op de
dag waren duizenden mensen in het bos ten
zuiden van de stad bijeengekomen om te pro
testeren tegen de ontruiming van het tenten
kamp.
Ontsmetting Harrisburg
kost miljard dollar
WASHINGTON Alle Amerikanen hoe
ver ze ook van Harrisburg af mogen wo
nen, zullen moeten meebetalen voor het
ontsmetten van de kerncentrale in Harris
burg. Ruim twee jaar na het ongeluk in de
centrale op 28 maart 1979 staat er nog altijd
een laag van 2,4 meter radio-actief besmet
water op de vloer van de centrale.
Tot nu toe heeft de Amerikaanse regering
al twaalf miljoen dollar besteed aan stra-
lingsonderzoek in de centrale. Voor dit jaar
is nog eens negentien miljoen dollar uitge
trokken. Het Congres zal zich. binnenkort
moeten uitspreken over een programma
van honderd miljoen dollar voor de onts
metting. De totale kosten van de ontsmet
tingsoperatie worden geraamd op een mil
jard dollar.
Kraker krijgt
21 maanden
NEURENBERG Een recht-
bank in Neurenberg heeft een
23-jarige kraker gisteren tot 21
maanden gevangenisstraf ver
oordeeld. Hij wordt beschouwd
als de belangrijkste persoon bij
een kraakactie in Neurenberg
eerder dit jaar.
De kraker werd onder meer
schuldig bevonden aan huis
vredebreuk, verzet tegen een
ambtenaar en het oprichten
van een misdadige organisatie.
In het proces werden andere
krakers veroordeeld tot cel
straffen die varieerden van
vier tot twaalf maanden.
^CKHOLM Het
-^rdringen van een Rus-
qy :he onderzeeër tot de
<ritoriale wateren van
^»eden zal vele Scandi-
vische politici en defen
ce -deskundigen tot ande-
^gedachten brengen in-
„£>ce vraagstukken van
ide en veiligheid. Het
Q niet anders of het in-
ijent, dat geen twijfel
_s£^t bestaan over de om-
4ig van de Russische
>rine in de Oostzee en
nog omvangrijkere
Dotconcentraties in het
p hterland van Moer-
knsk, betekent een zwa-
1 slag voor de anti-
kVO lobby van de
^leedse vredesbeweging.
het enthousiasme
jPior het door de Sovjet
lef"0 gesteund voorstel
Noord-Europa zowel
oorlogs- als vredestijd
Jrnwapenvrij te maken
behoorlijk is getemperd,
staat na de gebeurtenissen
rond de onderzeeër wel
vast.
De onderzeeër is vastgelopen
kort voor het moment waarop
de Zweedse defensiecommissie
van het parlement advies zal
uitbrengen over de militaire
uitgaven in de periode 1982-
1987. Dit jaar bedraagt het de
fensiebudget in tptaal ruim 9.5
miljard gulden, een spectacu
laire bedrag van 275 miljoen
gulden voor de burgerlijke
luchtbescherming inbegrepen.
Maar op het geheel van de be
groting genomen heeft de
Zweedse defensie de afgelopen
jaren snel terrein verloren in
de reeks van prioriteiten. Van
een piek van vijf procent van
het nationaal inkomen in 1956
wordt momenteel slechts 3 tot
3.5 procent aan 's lands verde
diging uitgegeven. Vergeleken
land, maar minder dan Joegos
lavië. Nederland geeft jaarlijks
ongeveer vier procent van het
nationaal inkomen aan defen
sie uit, de Sovjet-Unie ruim
twaalf procent.
Gevaren
Niemand verwacht nu, dat de
defensiecommissie een ingrij
pende verhoging van de be
groting zal voorstellen. Ook
vanuit legerkringen wordt
daar niet om gevraagd. Toen
de opperste bevelhebber van
de strijdkrachten generaal
Lennart Ljung in september
zijn rapport indiende bij de
commissie, wees hij vooral op
de gevaren van een verminde
ring van de defensie-uitgaven
en vroeg hij om meer vliegtui
gen, boten en raketten. Hij
pleitte niet voor een drastische
uitbreiding van de defensie
uitgaven, maar wil de steeds
stijgende loonkosten een halt
toeroepen. Om dit te bereiken
zullen ontslagen in het leger
moeten vallen en minstens zes
zeven regimenten ontbonden
of overgeplaatst worden. En
dat terwijl de Zweedse strijd
krachten 'in de afgelopen twin
tig jaar reeds met de helft zijn
teruggebracht.
Debat
Al voordat de Russische on
derzeeboot vastliep op de kust
van Karlskrona was er in
Zweden een verwoed debat
gaande over de aard van de
Zweedse neutraliteit. Door en
kele onverstandige verklarin
gen en nauwelijks overtuigen
de herroepingen hebben de
Amerikaanse minister van de
fensie Weinberger onlangs
op bezoek in Zweden en
zijn Zweedse collega Torsten
Gustafsson vraagtekens gezet
bij de geloofwaardigheid van
het beleid van de regering in
Stockholm. Munt slaande uit
het bezoek van Weinberger
beschuldigde de Russische
krant Izvestia de Amerikanen
van pogingen om Zweden in
het NAVO-kamp te lokken en
zo de Zweedse neutraliteit te
ondermijnen.
De kapitein van de gestrande onderzeeër, Goesjin, die
evenals zijn officieren van de Zweedse regering een ga
rantie voor een vrije terugkeer naar het schip gekregen
heeft.
In Noorwegen zullen de ge
beurtenissen van de afgelopen
week de nieuwe conservatieve
regering in haar opvatting sta
ven om niet met de Sovjet-
Unie te gaan onderhandelen
over een kernwapenvrije zone
zonder daarover eerst overleg
te hebben gepleegd met de
NAVO-partners. En ook in
Denemarken, uitgang van de
Oostzee, zou de wijsheid om de
defensiebegroting vast te pin
nen op een bedrag onder de
aanbevelingen van de NAVO
wel eens opnieuw aan kritisch
onderzoek onderworpen kun
nen worden.
DONALD FIELDS/THE GU
ARDIAN
lertARSCHAU Vak
bondsleider Lech Walesa
eenteft gisteren een eerste
cces geboekt tegen de
1de stakingen die al en-
tle maanden in Polen
!e irust veroorzaken.
de zuidelijke provincie Tar-
nobrzeg wist de leider van de
onafhankelijke vakbond onge
veer honderdduizend stakers
te bwegen tot opschorting van
hun op 23 oktober begonnen
aktie. Hij gaf toe dat hun eisen
gerechtvaardigd waren, maar
deed uit naam van de arbei-
derssolidariteit een beroep op
hen het werk te hervatten om
zo gunstige voorwaarden te
scheppen voor onderhandelin
gen met de regering. Volgens
Walesa zou de staking kunnen
worden hervat als de onder
handelingen met de regering'
zouden mislukken.
Evenals bij veel andere wilde
stakingen het geval was, was
zij uitgeroepen uit onvrede
met het voedseltekort.
Solidariteit heeft vandaag een
commissie van discipline inge
steld die voor elke staking
gaat uitmaken of zij gerecht
vaardigd is of niet. Volgens
leider Walesa kan de commis
sie iedereen uitsluiten die zich
niet aan de besluiten van de
comissie houdt.
De vakbond heeft zich verder
gunstig uitgelaten tijdens haar
vergadering in Gdansk over
de voorstellen van partijleider
Jaruzelski voor het instellen
van raadplegende organen. Ja
ruzelski stelde vrijdag het
Poolse parlement voor een
raadplegende vergadering op
te richten voor controle op de
regering en de oprichting van
sociale comités voor controle
op de markt.
Volgens het be
stuur van Solidariteit zijn de
voorstellen de eerste poging
tot ontspanning" en openen zij
perspectieven voor uiteindelij
ke onderhandelingen tussen
regering en vakbond.
e vo
IADH Het Saoedische
lan voor vrede in het
Jidden-Oosten staat op
et ogenblik in het mid-
en van intensieve diplo
matieke activiteit. Van-
chtend is de Britse minis-
tr van buitenlandse za-
ien, Lord Carrington,
laar Saoedi-Arabië ver-
Tokken om daar als voor-
I jtter van de Europese Mi-
listerraad dit vredesplan
bespreken.
•e Jordaanse koning Hoessein
am zondag in Washington
om daar instemming
fachten te vinden met het
irabische vredesstreven. Ten-
deed de Saoedische
•nprins Fahd gisteren een
•roep aan de Arabische lan-
in de eenheid te herstellen,
seinde gezamenlijk aan een
le in het Midden-Oosten te
innen werken.
•k drong de Saoedische
roonprins er gisteren bijde
^rabische landen op aan druk
lit te oefenen op de twee grote
mogendheden. Op deze wijze
zouden behalve de Verenigde
Staten ook de Sowjet-Unie be
trokken moeten worden bij
het ontwikkelen van een alge
hele vredesregeling. In een in
terview met het officiële Saoe
dische persbureau zei Fahd
gisteren, dat de VS de PLO
moeten erkennen als enige
vertegenwoordiger van het
Palestijnse volk. „Het is duide
lijk dat er geen oplossing kan
zijn voor het Arabisch-Israëli-,
sche conflict zonder de Pales-
tijnen en geen onafhankelijke
Palestijnse staat zonder de
PLO", aldus de Saoedische
kroonprins.
Tot nu toe weigert Washing
ton een dialoog met de Pales
tijnse Bevrijdingsorganisatie
aan te gaan. De VS menen dat
de PLO hiervoor allereerst het
bestaansrecht van Israël moe
ten erkennen. Het plan-Fahd
kan nu dienen als basis waar
op de VS de PLO als onder
handelingspartner accepteren.
De Saoedische kroonprins
noemde gisteren de recente
uitlatingen van president Rea
gan ten aanzien van het vre
desplan „bemoedigend". De
Amerikaanse president heeft
laten weten, dat het Saoedi
sche plan „een begin voor on
derhandelingen" kan zijn.
Volgens Fahd geven de reac
ties op het Saoedische voorstel
„aanwijzingen dat de aandacht
van de wereld kan worden g
evestigd op een alternatieve
vredesformule, die verschilt
van de akkoorden van Camp
David".Deze akkoorden zijn
Belang
De Amerikaanse regering
houdt echter tot nu toe onver
kort vast aan de akkoorden
van Camp David, die tot een
vrede tussen Egypte en Israël
hebben geleid. Naar aanlei
ding van het bezoek van de
Jordaanse koning Hoessein
aan de VS zei de Amerikaanse
minister van defensie, Wein
berger, gisteren: „Ik denk dat
het van het grootste belang is
dat het vredesproces van
Camp David niet in de waag
schaal wordt gesteld.". Ameri
kaanse functionarissen wezen
er op dat president Reagan
van mening is, dat het Saoedi
sche vredesplan naast ernstige
tekortkomingen bemoedigen
de elementen bevat, met name
de kennelijke bereidheid om
President
Reagan
verwelkomde
gisteren de
Jordaanse
koning
Hoessein, die
voor een
officieel bezoek
van elf dagen
in de
Verenigde
Staten verblijft.
Israël te erkennen.
Binnen de Europese Gemeen
schap bestaat meer waardering
voor het Saoedische plan. Lord
Carrington, die momenteel in
de Saoedische hoofdstad Riadh
verblijft, is van mening dat er
geen tegenspraak bestaat tus
sen het Saoedische vredesplan
en de verklari ng van Venetië,
die de EG in het vooijaar van
1980 uitgaf over de situatie in
het Midden-Oosten.
LONDEN Met de lancering van de space-shuttle Co
lumbia, morgenmiddag om half twee Nederlandse tijd
vanaf het Kennedy Space Center op Cape Canavarl in
Florida, zal voor het eerst in de geschiedenis een en
hetzelfde ruimtevaartuig voor de tweede keer een reis
naar het heelal ondernemen. Kolonel Joe Engle en
marinekapitein Richard Truly zullen aan boord van de
Columbia vijf dagen in de ruimte doorbrengen. De eer
ste reis van de ruimtependel in april van dit jaar duur
de 54 uur.
Aanvankelijk stond de tweede vlucht van de Columbia begin
oktober op het programma. Maar een ongeluk op het lanceer-
platform leverde bijna een maand vertraging op. Bij het vullen
van de brandstoftanks voor de stuurraketjes in het neusgedeelte
van de shuttle kwam wat brandstof tussen de aluminium-huid
van de Columbia en de hittebestendige tegels. De lijm waarmee
de tegels waren bevestigd werd zo snel weggevreten, dat tiental
len tegels gewoon van het vaartuig afvielen. Ruim 300 van de in
totaal 31.000 tegels moesten opnieuw op de romp van de shuttle
worden aangebracht.
De belangrijkste proeven tijdens de komende shuttle-vlucht zijn
de experimenten met een in het vrachtruim opgesteld instru
mentarium voor aardobservatie en atmosfeeronderzoek en het
uitproberen van de vijftien meter lange „arm", die bij toekom
stige vluchten van de Shuttle satellieten vanuit de vrachtruimte
in de vrije ruimte moet zetten of kunstmanen-met-problemen
uit hun baan om de aarde pakt om ze aan boord of op de aarde
te inspecteren. Met het in het vrachtruim opgestelde instrumen
tarium wil NASA onderzoek verrichten naar onder meer geolo
gische structuren op aarde. Dit speurwerk is belangrijk in ver
band met de opsporing van gas, olie en mineraal-houdend ge
steente. Verder kunnen metingen worden gedaan van de kleur
verschillen in de oceaan, wat weer van belang is voor het opspo
ren van visconcentraties en watervervuiling. Ook wordt onder
zoek verricht naar het verband tussen vochtgehalte en planten
groei in gewichtloze toestand. Voor dit doel heeft de Columbia
72 dwergzonnebloemen aan boord.
De beide astronauten die morgen met de Columbia vertrekken,
Joe Engle (49) en Richard Truly (43), zijn beiden nooit eerder
echt in de ruimte geweest. Wel hebben zij diverse proefvluchten
met de shuttle gemaakt, waarbij vooral goefend werd met het
aan de grond zetten van het ruimtevaartuig. Na een vlucht van
ruim vijf dagen zullen zij deze handeling volgende week maan
dag herhalen. De landingsplaats is evenals in april luchtmacht
basis Edwards in Californië. In deze tijd van het jaar wil het
gebied daar echter wel eens onder water staan als gevolg van
hevige herfstregens. In dat geval wöFdt de landing verplaatst
naar de basis White Sands in New Mexico. Voor noodsituaties
houdt de NASA nog twee andere landingsterreinen achter de
hand: de Amerikaanse marinebasis te Rota in Spanje en het Hic-
kam luchtmachtinstituut bij Honululu op Hawaii.
Het ruimteveer Columbia, klaar voor zijn tweede reis
naar het heelal.
(Van onze correspondent Jan
Drummen)
PARIJS Het eilandje Oues-
sant, gelegen voor het meest
westelijke punt van Bretagne,
heeft gisteren na drie dagen
„opstand" zijn zin gekregen
van de centrale overheid. De
minister van binnenlandse za
ken, Gaston Deferre, kwam
namelijk terug van zijn besluit
het eiland als verblijfplaats
voor twee Basken aan te wij
zen. Dat besluit had onmiddel
lijk de bevolking van twaalf
honderd mensen onder aan
voering van de gemeenteraad
in beweging gebracht. De ha
ven en vliegveld van Ouessant
werden geblokkeerd, een be
wakingsdienst werd georgani
seerd en het ontschepen van
twee gendarmerie-voertuigen
door de marine werd verhin
derd, zodat men zich letterlijk
van het Franse vasteland had
geïsoleerd.
De motivering liep enigszins
uiteen: een deel van de bevol
king was tegen het feit dat Pa
rijs het eiland als een soort
verbanningsoord beschouwde.
De meeste mensen waren er
vooral verontwaardigd over
dat dertig gendarmes met hun
uitrusting naar Ouessant zou
den komen om de twee Bas
ken te bewaken. Ouessant is er
trots op een rustig en vreed
zaam eiland te zijn dat nooit
politie en gendarmerie nodig
heeft gehad. Om de veertien
dagen komen er alleen maar
twee gendarmes uit Le Con-
quet op het vasteland voor een
zogenaamd routine-bezoek dat
voornamelijk bestaat uit het
drinken van een glas in een
café en het m^ken van een
praatje.
Het verzet was des te feller
daar de socialisten, toen deze
nog in de oppositie waren, het
vastzetten van Baskische
ETA-leden scherp veroordeel
den en de regering vervolgens
haar beginsel van raadpleging
en inspraak aan haar laars lap
te en niet geïnteresseerd was
in de mening van de eilandbe
woners. De ministers veroor
deelden toen het vastzetten
van Basken op het zuidelijker
gelegen eilandje Yeu als een
„schandaad van het bewind
Giscard".
Daar zijn opnieuw Basken
Geïnterneerd zonder dat daar
tegen de socialisten hebben ge
protesteerd.
De regering in Parijs zegt dat
het de Baskische gevangenen
ver van de Spaanse grens wil
houden om mogelijke vergel
dingsmaatregelen van uiterst
rechtse uit Spanje komende
elementen onmogelijk te ma
ken.
