Morismen om in ie zak te steken
Veen hutspot en haché
n Elseviers Culinair Handboek
BOEKEN
IUNDEL „NIET BIJ SPOT ALLEEN'
dEN DIJK VAN 'N KOOKBOEK, MAAR.
P
Joan Derk van der
Capellen tot den Pol9
grondlegger van onze
democratie
Handige
boekjes voor
huis, tuin en
keuken
JNST
LEIDSE COURANT
WOENSDAG 28 OKTOBER 1981 PAGINA 17
;eS1
ar «LDOORN Goed
MkCws voor liefhebbers
^.h!) aforismen. De bundel
?n If sPot aBeen" van
een pand van de Apeldoor-
igen' Kadé Bruin staat weer
van de zinrijke spreu-
i en ^kleine filosofietjes,
—jé Bruin staat voor Ka
le Bruijn, die inmid-
vijf boekjes heeft vol-
ihreven met „invallen
;uilen". „Er wordt in
and veel in 't rond ge-
vertelt Bruin. „Ik
dat graag ondergra-
De kunst is dat me zo
ig mogelijk woorden
loen. Heel kort dus.
lis lukt dat, vaak heb
vat meer woorden no-
inge Satire en sarcasme
jltatl vÜanclen van het
rouvfSme. Cynisme kent
Utp humor. En aangezien
is gjelf in het lichte genre
n gebruik ik daarvoor
°r. nor. En dat hoeft lang
iurh altiJd vrolijk te zijn.
n rjjindelijk gaat het in
t wereld lang niet al-
vrolijk toe."
Bruin vindt zichzelf be-
geen zware filosoof. De
aforisme acht hij dan ook
"Vaar beladen voor hetgeen
lan het papier prijsgeeft,
zelf ben dol op kolder.
1 het leuk om met taal te
>n. Wat me invalt schrijf
ik op. Schrijven is echter
schrappen, zei Willem Elschot
al. Dat gaat ook voor mij op.
Van hetgeen ik opschrijf is
slechts een deel voor publica
tie geschikt. En dan moet je
nog maar afwachten van wat
je uitgever er van vindt."
Het heeft lang geduurd voor
dat Bruin een uitgever had ge
vonden die brood in zijn werk
zag. „Pas in 1977 is mijn eerste
boekje uitgegeven. Het werk
dateert* echter van jaren her.
Sommige zaken heb ik her
schreven en aangepast. Een
zekere actualiteit is wel ver
eist. De Rijn is bijvoorbeeld
over vier jaar nog vuil en gul
zig zullen we ook wel blijven.
Om maar een paar voorbeel
den te noemen. Ik ben nu
weer bezig aan een boekje dat
volgend jaar pas op de markt
komt. En je moet oppassen
voor duplicaties. Dat is niet al
tijd te vermijden. Het kan im
mers voorkomen dat op het
zelfde moment iemand anders
een soortgelijke inval heeft.
Een zaak die bijvoorbeeld door
Fons Jansen wordt onder
streept."
Ook Wim Kan
Jansen is één van de conféren
ciers die gebruik heeft ge
maakt van de spitsvondighe
den van Kadé Bruin. De ander
is niemand minder dan Wim
Kan. Bruin: „De manager van
Wim Kan, Wout van Liempt,
vroeg me of ik wat wilde op
sturen. Hij heeft onder andere
een uitspraak van mij gebruikt
Karei de Bruin
toen Rotterdam een eroscen-
trum wilde bouwen. Ik schreef
toen dat burgemeester Van der
Louw als souteneur-generaal
kon gaan optreden. En ook
over de democratie heeft Kan
wat in zijn conférence opgeno
men. „Helemaal democratisch
zijn we pas als we op de auto
radio horen dat de troonrede
15 minuten vertraging heeft
omdat de gouden koets ook
vast zit in een file". Ik heb
Kan overigens maar een paar
keer heel kort gesproken. De
man is wat moeilijk te benade
ren. Veel geld verdien ik er
niet aan. Voor een goede grap
krijg ik 100 gulden. Voor een
grap die het wat rpinder lang
volhoudt vang ik minder.
Maar daar gaat het me niet di
rect om. Ik zie het meer als
een stuk erkenning."
„Fons Jansen is een ander
mens dan Kan. Met die man
heb ik lang gepraat. Onder an
dere over het geloof. „Mozes is
te haastig met zijn tien gebo
den gekomen. De helft van de
zonden was nog niet eens uit
gevonden". Ik kreeg daarop
krjtiek van een bepaalde
krant. Maar dat trek ik me
niet aan. Slechte kritiek is
minder erg dan doodzwijgen.
De meeste recensies waren
trouwens goed. Wat ik wel
iammer vond was dat een
crant schreef dat ik het niet
allemaal van mezelf had. Die
recensent had zeker een show
van Jansen of Kan gezien.
Soms werd me verweten dat
het allemaal te gezocht was.
Wel, „veel lezers zoeken vond
sten en vinden ze gezocht".
Daar doe ik dat dan mee af."
Debuut bij krant
„De krant.... bundel: die je be
drukt aankijkt". Ook dit medi
um heeft de milde spot van
Bruin ondergaan. Als scribent
maakte Bruin bij een regionale
krant zijn debuut. Van '74 tot
en met '75 waren zijn invallen
in de rubriek „Satyrdagse uit
smijters" te lezen. „Pas in 1976
heb ik een uitgever gevonden.
Daarvóór schreef ik in Den
Haag voor clubbladen van de
tennis en hockeyvereniging.
In 1956 ben ik naar Amerika
geëmigreerd. Ik werkte daar
als administratief medewerker
en boekhouder. Gepubliceerd
heb ik daar niet. Wel het een
en ander op papier gezet. Pas
toen ik in 1972 weer naar Ne
derland terugging heb ik se
rieus aan uitgeven gedacht.
Mede om in mijn levensonder
houd te voorzien."
De inmiddels gepensioneerde
Bruin besteedt een aanzienlijk
deel van zijn tijd aan het
schrijven. „Zo nu en dan valt
me iets in maar het kan ook
gebeuren dat ik er echt voor
ga zitten. Dat hangt voor een
deel van mijn stemming af.
Die stemming is verder bepa
lend voor het onderwerp
waarover ik schrijf. Ik probeer
een zo breed mogelijk terrein
te bestrijken. De ene keer zijn
dat overdenkingen, de andere
maal overpeinzingen. Het ver
schil? Ach, overpeinzingen
kan men terugvinden in het
begin van de boekjes, overden
kingen aan het eind. Spontaan
hoef je daarbij niet zijn. Een
relatief begrip spontaniteit. Ie
dere uitspraak is min of meer
overwogen, 't Is maar hoe je
het bekijkt:"
Links en rechts
Ik zou wel eens een boekje
willen uitgeven met op de lin
ker bladzijde linkse en op de
rechter bladzijde rechtse uit
spraken. Men kan diverse za
ken uit een bepaalde invals
hoek benaderen. Prijzen en lo
nen bijvoorbeeld. Links zou ik
dan schrijven: „het zijn niet de
lonen die beteugeld moeten
worden maar de prijzen". En
rechts: „het zijn niet de prijzen
die beteugeld moeten worden
maar de lonen". Lijkt me een
aardig idee voor de toekomst.
Politiek is een moeilijke zaak.
Leuk om over te schrijven. Ze
ker in deze tijd. „Eerlijk delen
staat in ons programma, maar
dat komt pas na de pauze. Gul
den, met de harde G van gas.
In een verknipt land viert het
volk zijn snipperdagen om
zich te bescheuren." Een on
derwerp, waarover je kan blij
ven schrijven."
Zelfs een toekomstig confron
tatie met de Russische bezetter
gaat Bruin niet uit de weg.
„Ben ik nu fout als ik straks
met Olga onder de Wolga?"
„Zo kunnen we wel door
gaan", aldus Bruin.
Taai en spekulaties
Bruin heeft zich inmiddels
verzekerd van een vast lezer
spubliek. „Maar het lezerspo-
tentieel kan nog groter wor
den", zegt Bruin optimistisch.
Zijn tweede boek „leve de dik
ke Van Dale" haalde een der
de druk. Ruim 12.500 exem
plaren gingen over de toon
bank. „Ik ben nu eenmaal niet
zo bekend als een Toon Her
mans", spot de auteur van het
spitsvondige woord. „Straks is
het weer Sinterklaas en dan
worden de boekjes in het alge
meen goed verkocht. Voor die
komende dagen is het volgen
de aardig van toepassing.
„Volgens sommigen blijkt onze
economie taaier dan taai te
zijn, volgens velen zijn het al
lemaal spekulaties."
De koopwoede mag dan vol
gens Bruin onbevredigde
kooplust zijn, ook Bruin hoopt
een graantje mee te pikken uit
de Sinterklaaspot. Om met zijn
eigen worden te spreken:
„Kleine schrijvertjes zijn net
als lezertjes genummerd. Al
leen een paar hele grote kun
nen geletterd worden." Een
aardig staaltje van zelfspot. We
kunnen het net als de pocket
„niet bij spot alleen" in onze
zak steken.
DAVID LEVIE
te L
t afyj
eïsolt
lil
de sij
)p ol
van
bode
t (11)
vas
(wie aat aan ook
ijnst^n zijn) „willen dit
^m^kookboek voor jong
>rcherud zeer aanbevelen
de rfijn uitgebreide, prak-
de rae, plezierige en een-
opglige informatie, gede-
fd® Jrecepten en tips". En
nka["Dit boek bewijst zijn
eeijisbaarheid in de prak-
van voor een ieder die
werg goed kookt en ge-
sntiteVan de goede dingen
;euyevens".
^en(staat in het voorwoord
j .let bij Elsevier Focus (in
^ficiltwerking met NLK-Boek
i daraat^ vefschenen „Else-
Culinair Handboek",
heifoor bet Engelse „The
)e g< Housekeeping" model
den^ Trimbach en Annelies
ar Zi>elburg beweren, dat ze
het s "iet ^ulp van een P^0-
-ïrtalers een volkomen
lands kookboek van
n n'n gemaakt, maar oerva-
een ^dse gerechten als hut-
eliïk i baché staan er niet in.
'fln de al of niet „verne-
^et pdste" Indische keuken
_h -I ook geen enkele van de
vn„r,dan vijfhonderd bladzij-
,™orWsteed.
deze constatering wil
zins gezegd zijn, dat het
1 a*8roord van deze tot in de
dit %s verzorgde culinaire
ivoca0vertrokken is. Wél dat
s gehdanks alle inspanningen
euzerje redactie in grote trek
tangen Engels kookboek is
aak, (,en met veej mutton,
e r®y, bacon en pork, ook al
portidat dan lamsvlees, kal
de v ham en varkensvlees,
iaarbwel een geweldig boek,
a dels ondertitel „Stap voor
bet token in woord en beeld"
.reeg, terwijl de oorspron-
lertieje uitgave het alleen
ttti met "steP*by-step Cook
moest doen. Dat woord
en (vooral) beeld verdient ove
rigens wel een eervolle ver
melding, want voorin het boek
zit een bijna honderd bladzij
den dikke katern met mis
schien wel duizend kleurenfo
to's, die stuk voor stuk verwij
zen naar een schat van recep
ten. Echt lekkermakertjes, die
foto's, bij het bekijken ervan
komt je het water in de mond!
Veel meer illustraties trou
wens, in deze handleiding.
Ook tekeningtetjes, die om
standig laten zien hoe bepaal
de handelingen precies moeten
worden uitgevoerd. De bijbe
horende tekst is er overigens
bepaald niet minder duidelijk
om. Aan keukenattributen na
tuurlijk ook geen gebrek. Alle
potten, pannen en verdere
kook- en bakbenodigdheden
staan er ten voeten uit (in
woord en beeld) in.
Na de kleurenfoto's volgen in
een schier eindeloze reeks de
lekkerste voorgerechten en
soepen; eier-, kaas-, schaal- en
schelpdiergerechten, vis-,
vlees-, wild- en gevogeltescho-
tels; groenten en fruit; salades,
deegwaren en rijstgerechten;
klein en groot gebak; nage
rechten, cakes, biscuits en
koekjes; suikerwerk, eenvou
dige baksels en sandwiches;
sausen, inmaaksels en ook
dranken.
Tot besluit veel nuttige infor
matie over gezellig samenzijn,
eten buitenshuis, kruiden en
specerijen, de provisiekast,
voedings- en calorieëntabellen.
Ook een culinair en een alfa
betisch register.
Een grote plus van het boek is,
dat het moderne kooktechnie-
ken en -tijden huldigt. Dus
§een door en door gare (en
aardoor verpieterde) groen
ten en veel aandacht voor -
bijvoorbeeld - de snelkookpan.
Maar pureren in een electri-
sche mengbeker hoeft natuur
lijk niet, ook al zweert het
boek er bij. Tropische vruch
ten worden veelvuldig aanbe
volen, waarbij gelukkig niet
wordt verzuimd om (al weer
in woord en beeld) uit de doe
ken te doen hoe die precies
moeten worden behandeld.
Elseviers Culinair Hand
boek, samengesteld onder
eindredactie van Cees Trim-
bach en Annelies Hammel-
burg, is een uitgave van El
sevier Focus in samenwer
king met NLK Boek en
Plaat. De prijs: 69.50
„AAN HET VOLK VAN NEDERLAND
MANIFEST VAN EEN PIONIER
DEN HAAG Twee eeuwen geleden in de nacht van 25 en
26 september 1781, werd in een groot deel van het land een
fors pamflet verspreid, een boekje van 76 bladzijden, dat in
sloeg als een bliksem. Het was een open brief aan het „Volk
van Nederland" zogenaamd afkomstig uit Oostende en on
dertekend door iemand die zich noemde „Uw getrouwe me
deburger". Hoewel de verkoop en het in bezit hebben van
het geschrift onmiddellijk werd verboden, ging het van
hand tot hand, werd dat jaar nog viermaal herdrukt, in spe
ciale leesgezelschappen besproken en in het Frans, Duits en
Engels vertaald.
Het was de hartekreet van een patriot een felle aanval, door tal
rijke historische gegevens geschraagd, op het beleid van de
Oranje's in het bijzonder de toenmalige stadhouder Willem V
over wie uitvoerig uit de doeken werd gedaan waarin hij had
gefaald of zijn macht misbruikt. Conclusie van het stuk was een
oproep aan het volk om de zaken in eigen hand te nemen. Im
mers: „Het land behoort aan U allen met elkaar, en niet aan de
Prins met zijn groten alleen, die U die ons allen, die Neerlands
hele volk, de afstammelingen der vrije Batavieren, beschouwen
en behandelen als hun erfelijk eigendom, als hun ossen en scha
pen, welke zij naar hun goeddunken of scheren of slachten kun
nen en mogen".
Overigens was het geen wilde tot revolutie. „Ter redding van
ons waarlijk bijna onherstelbaar verloren vaderland" werd de
burgers van stad en land geadviseerd om vreedzaam bijeen te
komen en „een matig aantal goede, deugdzame, vrome mannen,
goede patriotten" te kiezen als gecommitteerden om bij en sa
men met de Staten van de provinciën „nauwkeurig onderzoek
te doen naar de redenen van de verregaande traagheid en slap
heid waarmee de bescherming van het land tegen een geduchte
en vooral actieve vijand wordt behandeld". Bedoeld was Enge
land, met wie de vierde oorlog ter zee aan de gang was doch.
waarmee, volgens het pamflet Willem V toch onder één hoedje
bleef spelen. Bepleit werd ook dat de afgevaardigden een raad
voor de prins zouden kiezen en voorts met vrijheid van druk
pers openlijk verslag zouden doen van hun bevindingen. Ten
slotte werd het volk opgeroepen zich te wapenen onder zelfge
kozen commandanten. Onder verwijzing naar de toen lopende
vrijheidstrijd van „het volk van Amerika, waar geen druppel
bloeds gestort is, voordat de Engelsen hen eerst zijn aangeval
len", besloot het geschrift: „gaat in alles met bedaardheid en be
scheidenheid te werk, en Jehova, de God der Vrijheid, die de
Israëlieten uit den diensthuize heeft geleid en hen tot een vrij
Volk gemaakt, zal onze goede zake ongetwijfeld ondersteunen".
Inderdaad liepen nadien met name de patriotten als burgers te
wapen (een zaak trouwens waartoe de Unie van Utrecht van
1579 al had besloten): overal ontstonden het eerst in Deventer
exercitie-genootschappen" en „vrijkorpsen als een soort bur
gerwacht, waartegenover de Oranjepartij haar eigen volks-korp-
sen stichtte. In Zwolle bijvoorbeeld, richtten de patriotten een
Schutters Genootschap op en 19 januari 1784 hield hun gekozen
kolonel er een „aanspraak". Die spreker was Joan Derk, baron
van der Capellen tot den Pol, en niemand anders dan juist hij
was ook de schrijver geweest van het anonieme pamflet. Dat
bleef echter, merkwaardig genoeg, meer dan een eeuw lang ge
heim pas in 1891 kwam de waarheid aan het licht. Vreemd,
want voor wie achteraf het stuk leest een groot historisch ge
noegen, want het is meeslepend geschreven liggen aanwijzin
gen naar. de identiteit van de scribent er als het ware duimendik
bovenop. Aan de faam van de baron deed het overigens aller
minst afbreuk dat slechts een enkeling wist dat hij ook dit stuk
op zijn conto had: hij had zich mede als strijder tegen de ontwet-
tige drostendiensten in Overijssel en kampioen van de boeren
roem verworven en spreidde ook overigens als patriot met name
in zijn laatste levensjaren (hij stierf al op 6 juni 1784, 43 jaar oud)
enorme activiteit ten toon: hij liet anderhalf duizend pagina's
brieven, memorieën, adviezen en andere bescheiden na alsmede
vele patriottische bewonderraars, en veel vijandige Oranje-klan
ten. Deze bliezen in augustus 1788 bij Gorssel zijn grafmonument
met buskruit op en hielden tegen, dat een in Italië gemaakte
beeldengroep ter herinnering van Van der Capellen in de grote
kerk in Zwolle werd opgericht. En die beelden staan nu nog al
tijd te verkommeren in de tuin van de Villa Borghese.
Het vermaarde pamflet is zojuist opnieuw uitgegeven in de ei
gentijdse Nederlandse bewerking van de Wertheim's die ook in
een boeiende leiding vele aspecten van beschouwen rond het le
ven en de werken van een man, die door Jan en Annie Romein
onder hun 36 „Erflaters van onze beschaving" werd opgenomen
als de tribuun der burgerij. Meer nog: zij schrijven: „dat hij en
niemand anders de grondlegger is geweest van de moderne de
mocratie in Nederland". Redenen voldoende om blij te zijn met
deze nieuwe publicatie, die nog lezenswaard is ook.
JAN ONSTENK
„Aan het Volk van Nederland". Het democratisch manifest
van Joan Derk van der Capellen tot den Pol", ingeleid door
dr. W.F. Wertheim en dr. A.H. Wertheim-Gijse Weenink.
Met bijlagen bibliografie en illustraties, 160 pag. 26,50. Uit
geverij Heureka, Weesp.
ENERGIEBESPARING
TROEF
Of u nu aan de pil bent of
niet, u kunt er buiten uw
lichaam ook uw voordeel
mee doen: de pil in een
vaas houdt snijbloemen
langer vers. Dat verzekert
althans Edda Meyer-
Berkhout in haar bij Zo
mer en Keuning te Ede
verschenen boekje: Dui
zend tips voor huis, tuin
en keuken.
De naam Edda Meyer-Berk-
hout doet nogal Nederlands
aan, maar toch is zij een Duit
se; Pamela de Kat tekende
voor de vertaling van haar
„Tausend prima tips", dat vo
rig jaar al op de Duitse markt
kwam.
Nog een paar tips (voor het ge
mak van de achterflap ge
haald): Mieren halen het niet
in hun hoofd, nou hoofd...om
een krijtstreep te overschrij
den, nou schrijdenzout op
een vlek van rode wijn? Ja
maar dan wel eerst witte wijn
over die vlek. schoenen afge
trapt en geen poets in huis?
Probeer het eens met de bin
nenkant van een bananeschil,
"het resultaat glimt u toe.
Veel van de duizend tips heb
ben betrekking op het sparen
van energie. En verder staat
er zo ver-schikkelijk veel in dit
boekje (in alfabetische volgor
de, met leuke tekeningetjes in
de marge en een duidelijk re
gister voorin), dat ik verder al
leen maar zou willen zeggen:
kijk u zelf maar. Om de prijs
behoeft u het niet te laten!
„Duizend tips voor huis,
tuin en keuken" door Edda
Meyer-Berkhout is een uit
gave van Zomer en Keuning
boeken te Ede en kost
19,90.
Honderd vragen
„Honderd vragen over energie
besparen thuis" is een uitgave
van Libelle-Spectrum. Enkele
van de vragen: Kun je uitreke
nen hoeveel energie je be
spaart als het hele huis is geï
soleerd? Wat zijn goede mate
rialen om mee te isoleren en
waarom? Hoe kom je aan sub
sidie en Kun je voor isoleren
geld lenen?
De antwoorden zijn gedegen,
„to the point". Bij het beant
woorden van de eerste vraag
worden kubieke meters en
geen bedragen genoemd (goed
gezien met het oog op die als
maar stijgende gasprijs). In het
antwoord op de tweede vraag
worden niet de allernieuwste
materialen genoemd. Kan ook
niet want de ontwikkelingen
gaan snel. Maar daar moet de
lezer-gebruiker van zo'n boek
je natuurlijk wel rekening mee
houden.
Na een hoofdstukje algemeen
komen onder meer aan bod: de
keuken, deuren, muren, dak,
vloer, verlichting en zelfs de
auto. Dit lijstje is niet volledig,
omdat het mij toegezonden
boekje een misdruk met veel
witte bladzijden is.
Honderd vragen over ener
gie besparen thuis is uitge
geven door Libelle-Spectrum
en kost 8.75.
Plantendokter
Zomer en Keuning's „Groen-
boekerij" is uitgebreid met een
handig paperbackje van
Henny Cevat, dat „De kamer
plantendokter" heet. De au
teur, die als deskundige op het
gebied van gewasbescherming
kas- en klamerplanten ver
bonden is aan de Plantenziek-
tekundige Dienst te Wagenin-
gen, geeft daarin legio tips
voor de bestrijding van ziek
ten en ongedierte bij het hui
selijke groen.
In de inleiding interessante
cijfers over de belangstelling
van de plantenliefhebbers op
basis van vrij recente aanvoer-
gegevens. Ook een uitgebreid
hoofdstuk over preventie, om
dat zelfs bij planten voorko
men altijd beter is dan gene
zen. Voorts (heel interessant)
een tabel voor het bepalen van
de aard der ziekte 6f kwaal,
zeg maar: het stellen van de
diagnose.
En dan: fysiologische ziekten,
beschadigingen door dieren,
plantaardige ziekteverwek
kers, bacterieziekten, virus
ziekten, chemische bedrijfs
middelen en - hoewel de au
teur daarin niet zo bijster veel
vertrouwen heeft - ook alter
natieve bestrijdingsmethoden.
De kamerplantendokter
door H.N. Cevat Is versche
nen bij Zomer en Keuning
Boeken B.V. (Groenboeke
rij) te Ede en de prijs is
17.90.
