olksgezondheid:
'een direct gevaar
i Dordtse gifwijk
Leids onderzoek
geruststellend
voor zestigduizend
ex-bestraalden
Tien
jaar
goochelen
met
woorden
Tbc-keuring
bij onderwijs
nu afgeschaft
Gezinnen betalen
120 gulden per jaar
door dure stroom
[DANKS GROEIENDE ONRUST
j
weer
JNENLAND
LEIDSE COURANT
WOENSDAG 28 OKTOBER 1981 PAGINA 13
"ere voorschriften
br gebruik tampon
■((hAAG De tekst op de bijslui-
f de verpakking van tampons zal
aan aangevuld zijn met de tekst:
Trissel de tampon minstens ééns in
g tot acht uur en vergeet niet de
te tampon aan het eind van de pe
te verwijderen".
linisterie van volksgezondheid en
[rijven die tampons in de handel
>n zijn de verandering samen
,n gekomen. Aanleiding hiertoe
le conclusie van een onderzoek
Konsumentenbond dat de voor
in voor het hygiënisch gebruik
npons op de verpakking, tot nu
ivoldoende waren.
DEN HAAG De tbc-keuring voor
onderwijzend personeel, die 27 jaar
geleden verplicht werd gesteld, is
vanaf vandaag afgeschaft. Het risico
om in ons land met tbc te worden be
smet is zo klein dat de keuring over
bodig is geworden. Er zijn voldoende
mogelijkheden om op te treden als het
vermoeden bestaat dat er een infec
tiehaard op een school is. De tbc-ex-
Elosies die zich zo nu en dan voordoen
ij groepen van de bevolkings zijn
eveneens goed te bestrijden.
Veel interesse voor
eenmalig extraatje
DEN HAAG Bij de diverse ge-
meenten waren eind vorige week
ruim 150.000 aanvragen ingediend
voor een eenmalige uitkering. Dit
is ruim de helft van de mensen
met een minimum-inkomen die
daar recht op hebben. In ant
woord op vragen van uit de Ka
mer heeft staatssecretaris Dales
gezegd dat het aantal nog wel
flink zal stijgen, gezien de hoe
veelheden die nog dagelijks bij de
gemeenten binnenstromen. De
staatssecretaris ziet dan ook geen
aanleiding de termijn van inzen
ding, die 1 november afloopt, te
verlengen.
Binnenkort vacature
bank voor artsen
UTRECHT In samenwerking met het Ge
westelijk Arbeidsbureau zal er vanaf 1 januari
volgend jaar in het gebouw van de Koninklij
ke Nederlandse Maatschappij tot Bevordering
der Geneeskunst in Utrecht, een vacaturebank
voor artsen bestaan.
De Landelijke Vereniging voor Artsen in
Dienstverband (LAD) heeft dit gisteren mee
gedeeld. Het GAB zal voor personeel zorgen de
bestaande vacatures registreren.
Medio '81 stonden ongeveer 500 artsen inge
schreven als werkloze, een aantal dat nog
voortdurend stijgt In de vacaturebank komt
ook een „bedrijvencarthotheek" met informa
tie over de werkgever van artsen in dienstver
band, zoals ziekenhuizen en gemeentelijke ge
zondheidsdiensten.
ARNHEM De elektriciteit voor huishoude
lijk gebruik is in de eerste negen maanden
van dit jaar gemiddeld 3,7 cent duurder ge
worden dan begin dit jaar was geraamd.
Mede door de duurdere Amerikaanse dollar
zal de stijging aan het eind van dit jaar op to
taal vier cent uitkomen. Dit heeft de Vereni
ging Exploitanten Elektriciteitsbedrijven
(VEEN), gisteren bekendgemaakt. Voor het
gemiddelde huishouden betekent de stijging
een lastenverzwaring op jaarbasis van 120
gulden tot 130 gulden in plaats van de oor
spronkelijk geraamde 66 gulden.
193 Nederlanders
in buitenland
vast voor drugs
DEN HAAG Volgens het ministe
rie van justitie zitten er 355 Neder
landers in buitenlandse gevangenis
sen. Van hen zijn er 193 veroordeeld
wegens het bezit van drugs. Eén zit
in Bangkok een levenslange gevan
genisstraf uit wegens handel in her
oïne. Verreweg de meesten zitten
vast in de Bondsrepubliek, namelijk
103; van hen 52 wegens drugsbezit.
Voor België zijn deze cijfers resp. 51
en 11, voor Spanje 41 en 34, voor En
geland 23 en 21, voor Frankrijk 18
en 15 en voor Zweden 14 en 13.
pRECHT „Er is
et ogenblik geen
van een gevaarlij-
atie", zegt dr. H. de
regionaal inspec-
ïn de Volksgezond-
n Hygiëne van het
in de provincie
lolland. Gistermid-
ia de vergadering
Dordtse gemeente-
ver het voorkomen
E in de Merwedepol-
Dordrecht, achtte
en aanleiding aan-
tot directe stappen,
een bevolkingson-
k of het ergens an-
ïderbrengen van de
prs. „We moeten
ie onderzoeken af
in". Wethouder ir.
Éovel voegde er ge-
•llend aan toe; „Als
acrnd[g is zal er iets ge-
Maar het heeft
in om mensen uit
liizen te halen".
eel van de twijfel
nder De Kovel had het
liddag moeilijk in de
ltrgadering. Hij heeft
Tk het vertrouwen van
pYking van de gifwijk
«n en daarmee het ver-
n van een groot gedeel
de raad. Hij vroeg wel
1 voordeel van de twij-
b vergadering verliep
3 tumultueus als menig-
»d gedacht. Hoogstens
jiek door het aanbieden
f kistjes groente door
Eecomité uit de wijk,
iecomité dat vindt dat
gemeentewege wel de-
ets moet gebeuren en
t. Uit protest zijn enke-
tnamen in de wijk, na-
Vlist, Dieze en Grift
jen door Gist, Vieze en
De gemeente Dordrecht heeft
zich gehaast gisteren een brief
bij alle bewoners van het hoge
en lage gedeelte van de Mer
wedepolder te laten bezorgen,
waarin de bewoners worden
gerustgesteld en wordt gezegd
dat op de resultaten van de
onderzoekingen die door het
Rijksinstituut voor de Volks
gezondheid (RIV) worden ver
richt, moet worden gewacht
Het gaat hier om nieuwe on
derzoekingen. Eerder hadden
het GEB en TNO al onderzoek
verricht dat zoals al in deze
krant vermeld erop wees
dat er naast tolueen, xyleen,
benzeen en fenol nog meer
giftige stoffen, zoals cyanide,
zink en lood in de grond zit
ten. Meer dan werd verwacht,
zij het niet zo erg als in Lek-
kerkerk, volgens het Dordtse
GEB.
„Harde gegevens"
Het gemeentebestuur wijst de
bewoners er in de brief op, dat
de verontreinigende stoffen
wel in de bodem zitten maar
dat het grondwater geen rela
tie heeft met het drinkwater.
De drinkwaterleidingen liggen
in het hoge gedeelte allemaal
„op het droge", dus niet in het
vervuilde grondwater.
„Een zoethoudertje", was de
eerste mening van de getrof
fen bewoners van de Merwe-
depolder. Die opmerking had
het gemeentebestuur in de
brief reeds voorzien: „Op
nieuw lijkt het er misschien op
dat er gekozen wordt voor een
technische benadering en dat
de verontreiniging gebagatelli
seerd wordt", zegt de brief.
„Het gemeentebestuur beseft
echter terdege de onrust van
de bewoners, maar is ook van
mening, dat die onrust slechts
door harde technische gege
vens kan worden weggeno
men, en daarvoor moeten on
derzoeken systematisch wor
den uitgevoerd. De regionale
inspecteur heeft zich ook ach
ter die systematische aanpak
geschaard en volgt alle ont
wikkelingen op de voet. Mocht
er aanleiding zijn om halver
wege de geplande onderzoe
ken in te grijpen, dan gebeurt
dat. Op dit moment is er geen
aanleiding toe".
Ondertussen groeit de onrust
in de acht jaar geleden op een
vuilnisbelt gebouwde woon
wijk. „Ze hebben mooi praten,
de stank in mijn huis is niet
om uit te houden en wie weet
hoeveel ziektes we ons hier op
de hals hebben gehaald", zegt
een lid van het actiecomité.
„En hoeveel schade lijden we
als we hier uit moeten. Ons
huis raken we aan de straat
stenen niet meer kwijt". In
derdaad staan er al wat huizen
te koop.
Een vraag aan plaatsvervan
gend inspecteur H. de Vries:
„Zou u hier willen wonen?".
„Ik zou hier willen en durven
wonen, mits het onderzoek
wordt voortgezet. Ik zou wil
len weten wat er onder me ge
beurt".
Het Rijksinstituut voor de
Volksgezondheid komt naar
verwachting eind volgende
week met de resultaten van de
gifmonsters die genomen zijn
in de kruipruimtes en in de
kelders in de Merwedepolder.
Een vergelijking hiervan met
de gegevens van TNO en met
een toxicologische (gifkundige)
beoordeling van deze gegevens
kan wel worden gemaakt. Het
onderzoek van het grondwater
is afgerond. Dat onderzoek
heeft er op gewezen dat er niet
alleen chemische afvalstoffen
zijn aangetroffen, maar ook'
andere stoffen die duiden op
andere stortingen. De vervui
ling is over de hele stortplaats
verspreid, zegt de gemeente,
maar er is nog niet achter
haald van wie die stortingen
afkomstig zijn en of het hierbij
om vaste stoffen of om vloei
stoffen gaat
Het Rijksinstituut voor de Volksgezondheid is begonnen
met het nemen van luchtmonsters in de kruipruimten
onder de huizen van de Dordtse Merwedepolder. Hier
wordt de apparatuur in gereedheid gebracht.
Shell en BP zien af van investering in
LPG-terminal
ROTTERDAM De oliemaatschappijen Shell en BP zien defi
nitief af van hun plannen om een overslagstation voor vloeibaar
petroleumgas (LPG) in de Rotterdamse haven te bouwen. Het
LPG zou gebruikt worden als grondstof voor de chemische in
dustrie. In een brief aan minister Zeevalking van Verkeer en
Waterstaat schrijven de oliemaatschappijen dat de kosten door
de strengere milieu-eisen te hoog zijn opgelopen.
Volgens Shell zijn de kosten tweemaal zo duur geworden als
aanvankelijk was begroot. De maatschappijen hebben vooral be
zwaar tegen de door de overheid noodzakelijk geachte aanvul
lende investeringen ter grootte van 200 tot 300 miljoen gulden
voor pijpleidingen vanaf de terminal naar het achterland.
Voorts is van invloed geweest dat de overheid het Sloegebied bij
Vlissingen heeft aangewezen als aanlandingsplaats voor LPG.
LEIDEN Nederlanders
die in de jaren dertig of
later wegens goedaardige
aandoeningen zijn be
straald in het gebied van
hun hals, lopen maar heel
weinig extra kans op kan
ker. Bij nietwneer dan één
a twee procent van deze
groep van in totaal 60.000
ex-bestraalden manifes
teert zich thans een
kwaadaardig gezwel dat
met de behandeling van
destijds in verband kan
worden gebracht.
Tot deze conclusie komt de
kankerspecialist en radiothe
rapeut W. van Daal op grond
van een onderzoek, waarop hij
vandaag aan de Leidse univer
siteit is gepromoveerd tot doc
tor in de geneeskunde. Voor
hij aan zijn onderzoek begon,
verwachtte Van Daal dat het
aantal ex-bestraalden dat als
gevolg hiervan op latere leef
tijd met kanker wordt gecon
fronteerd, de tien procent zou
belopen. Aanwijzingen voor
een percentage in deze orde
van grootte zijn te vinden in
onderzoeksgegevens, zoals die
onder meer door de Verenigde
Naties zijn verzameld. „Je mag
de resultaten van mijn onder
zoek dan ook opvatten als een
vingerwijzing, dat het risico
dat je loopt als je aan een ge
ringe dosis straling wordt
blootgesteld, kleiner is dan
men in het algemeen aan
neemt", aldus Van Daal, die
verbonden is aan het Acade
misch Ziekenhuis Leiden en
aan het St. Elisabeth-zieken-
huis in Leiderdorp.
De patiënten waarop het on
derzoek van de radiotherapeut
betrekking heeft, zijn be
straald in verband met ziekten
die tegenwoordig langs heel
andere weg bestreden worden.
Destijds echter werd radiothe
rapie bijvoorbeeld toegepast in
de strijd tegen tuberculose.
Ook slijtage van de gewrichten
in de halswervelkolom en po
liepen van de stembanden
werden wel op deze manier
behandeld. Het totaal aantal
Nederlanders dat in verband
met deze en andere momen
teel vrij onschuldige ziekten is
bestraald, ligt rond de 100.000.
Van hen zijn er inmiddels
40.000 overleden. In het Aca
demisch Ziekenhuis Leiden
ziin tussen 1932 en 1963 een
kleine 4.000 mensen bestraald
in het hals-gebied. Uit deze
groep ex-patiënten trok Van
Daal een steekproef van ruim
600 personen. Hij ging de
doodsoorzaak na van diegenen
onder hen die inmiddels zijn
overleden en nodigde de 360
overigen uit voor een onder
zoek. Een kleine 260 waren
daartoe bereid. Bij hen is ge
zocht naar tumoren van de
huid, de mond-keelholte, de
speekselklieren en de schild
klier.
In zijn proefschrift beperkt de
Leidse radiotherapeut zich tot
het onderzoek naar afwijkin
gen van de schildklier, omdat
dit het voor straling gevoelig
ste orgaan is. Knobbeltjes aan
de schildklier constateerde hij
bij één op de drie onderzochte
ex-bestraalden, wat ongeveer
acht keer zoveel is als bij men
sen die niet zijn bestraald. In
afwijking van zijn verwach
ting echter, trof hij slechts bij
één op de tien patiënten, die
wegens deze afwijking geope
reerd werden, een kwaadaar
dig gezwel van betekenis aan.
Omrekening van deze gege
vens naar het totaal aantal
mensen dat bestraald is, levert
de conclusie op dat één twee
procent aan de behandeling
van destijds een kankergezwel
heeft overgehouden.
Van Daal: „Mensen die vroe
ger lange tijd bestraald zijn ge
weest in de hals, moeten dus
bedacht zijn op knobbels in de
schildklier, maar deze knob
bels berusten niet vaker op
een kankergezwel dan het ge
val is bij mensen die nooit be
straald zijn".
Of patiënten die na de oorlog
zijn bestraald om kankerge
zwellen juist te bestrijden ook
conclusies mogen verbinden
aan de resultaten van het on
derzoek?
Van Daal: „Nee, bij de bestra
ling die tegenwoordig wordt
toegepast bij de behandeling
van kanker, zijn veel grotere
doses in het geding. De gerust
stellende gegevens die uit mijn
onderzoek naar voren komen,
hebben alleen betrekking op
de bestraling wegens goedaar
dige aandoeningen, zoals die
in de jaren dertig en veertig
veel is toegepast".
Verdeeldheid
binnen EG over
textielverdrag
LUXEMBURG De minis-
ters van buitenlandse zaken
van de EG zijn het gisteren in
Luxemburg niet eens gewor
den over een gemeenschappe
lijk standpunt voor de confe
rentie in Genève, waar met de
ontwikkelingslanden gespro:
ken zal worden over een ver
lenging van het zogenaamde
multivezelakkoord. Dit ak
koord werd vijf jaar geleden
gesloten om de Europese
markt de gelegenheid te geven
zich aan te passen aan de in
voer van goedkope textiel.
Wanneer een nieuwe textielo-
vereenkomst uitblijft, de hui
dige loopt 31 december af, dan
zal het voor de landen in Eu
ropa veel moeilijker zijn om de
goedkope textiel uit de ont
wikkelingslanden buten de
deur te houden.
abhuisjes in Breda
een kraan voortgaal met het afladen van nieuwe
ell,K frames, zijn vanmorgen in de Haagse Beemden,
luwbouwwijk van het „Haagje van het zuiden",
gfje eerste vijf van een complex van 66 prefabwo-
opgeleverd. De huisjes waren aanvankelijk ont-
als vakantiehuisjes, maar door enkele aanpas-
feijn ze nu geschikt voor permanente bewoning,
[spronkelijke bouwmateriaal, aluminium, is veelal
en door kunststof en hout. De woningen zijn
gemeente Breda gebouwd zonder geldelijke
bn het Rijk. Mede door de huur van 350 gulden
fnd zijn de huisjes geschikt voor jonge gezinnen
paren die kleiner willen gaan wonen. Eind vol-
naand kan het hele complex zijn opgeleverd.
DEN HAAG Toen de
politiek onervaren jurist
mr. Dries van Agt in 1971
toetrad tot het kabinet-
Biesheuvel, was hij „niet
onverdeeld blij" met zijn
nieuwe baan. Hij consta
teerde ook al gauw, dat de
politiek eigenlijk niks
voor hem was en een half
jaar later deed hij zelfs
publiekelijk de volgende
uitspraak: „Langer dan
één kabinetsperiode zal ik
niet dienen
Wij (en ook hijzelf) weten in
tussen wei beter. Ondanks zijn
herhaaldelijk uitgesproken
weerzin tegen het politieke be
drijf, bleek hij niet uit het
Catshuis weg te slaan. Aanbe
den en verguisd, gehoond en
geprezen is Van Agt een sleu
telfiguur geworden in de Ne
derlandse politieke geschiede
nis van de afgelopen tien jaar.
Een bijzonder kleurrijke sleu
telfiguur zelfs, daar zijn vriend
en vijand het over eens. Dat is
niet in de eerste plaats te dan
ken aan zijn grillige karakter,
maar bovenal aan zijn schil
derachtig taalgebruik. Talrijke
uitdrukkingen van hem zijn in
de politieke wereld tot gevleu
gelde woorden geworden. Van
Agt, opgegroeid „in de oor
schelp van de Heer" is „voor
de duvel niet bang" en „taai
als een reptiel" en hij loopt
nog lieverdoor een glazen
deur dan toe te geven aan har
de eisen van de PvdA. Van
Agt is een meester in het for
muleren van zinnen, een goo
chelaar met woorden, een man
die de rijkdom van de Neder
landse taaischatkist tot op de
bodem weet uit te buiten. Dat
hij daarbij ook wel eens woor
den uit een andere taal pleegt
te lenen, met name uit het
Frans, doet aan de voorgaande
kwalificatie niets af.
Het was dan ook geen slecht
gedachte van de journaliste
Dieudonnée ten Berghe, om
eens een bloemlezing samen te
stellen van de meest opmerke
lijke, komische en bizarre uit
spraken die Van Agt in de af-
UITSPRAKEN VAN
VAN AGT GEBUNDELD
TIJDELIJK MEER
WIND
DE BILT-KNMI Boven de
Atlantische Oceaan heerst in
de hogere luchtlagen een
krachtige westelijke stroming,
die zich nu tot in West-Europa
uitbreidt. Met deze stroming
trekken gebieden met veel be
wolking en regen, afgewisseld
door opklaringen, naar onze
omgeving. Een dergelijke re
genzone was vanmorgen Ier
land binnengedrongen en
wordt in de komende nacht
boven ons land verwacht. Er
zal dan weinig nachtelijke af
koeling zijn, de minimumtem
peraturen worden ongeveer 8
graden. Morgen overdag zul
len er enkele opklaringen
voorkomen, afgewisseld door
een bui. De middagtempera-
tuur zal omstreeks 11 graden
bedragen. De wind zal zuid
westelijk zijn, vrij krachtig,
aan de kust tijdelijk hard.
Weersgesteldheid ven gisteren
Weer Mei Min Neer-
temp temp eleg
Amsterdam bew e 4 4 mm
gelopen tien jaar als politicus
heeft gedaan. Bij het uitwer
ken van haar idee maakte zij
gebruik van vele kamerversla
gen en circa 3000 knipsels uit
kranten en tijdschriften. Zo
ontstond het boekje „Sapristi
Van Agt", dat vandaag in het
Haagse perscentrum Nieuws
poort aan de demissionaire
premier is aangeboden.
Afgezien van een aantal sto
rende zetfouten is „Sapris
ti..." (een van oorsprong
Franse uitroep, die zoiets als
„drommels" betekent) een
amusant boekwerkje gewor
den. Vergezeld van enkele
cartoons van Frits Behrendt,
Wouter Lap en Jos Collignon
geeft de bloemlezing een aar
dig overzicht van de hoogte
en dieptepunten die de politie
ke Levensloop van Van Agt
hebben gemarkeerd. Van zijn
eerste schreden op het politie
ke terrein, via de roemruchte
kamerdebatten over de „Drie
van Bredade abortuskwestie
en de zaak-Menten, via de
strijd met en tegen „ome Joop"
en zijn avontuur met de VVD
tot en met het aantreden van
het tweede kabinet dat zijn
naam draagt, op 11 september
jongstleden.
Enkele voorbeelden. In 1975,
zes jaar geleden dus, zei Van
Agt: „Ik neem aan dat het Ne
derlandse volk zo langzamer
hand wel op mij is uitgekeken
en zal na dit kabinet niet in
een rol van enige betekenis te
rugkeren in de politiek". Een
jaar later rolde deze uit ziin
mond: „Je doet in dit vak alles
wat de dokter verboden heeft
Je slaapt te weinig, eet te on
regelmatig, leidt aan bewe
gingsarmoede en vertoeft de
ganse dag in rokerige lokali
teiten. Het is echt te gek, te
dol, kortom te dwaas".
In 1977, tijdens de verkiezings
campagne, waarin hij lijsttrek
ker van het CDA was, zei hij:
„Als ik met zoveel stemver
heffing en bombarie op het
spreekgestoelte bezig zou zijn
als mijn collega van de PvdA,
zou ik om mezelf moeten la
chen. Den Uyl is niet duide
lijk, maar rumoerig". In de
verkiezingscampagne van dit
jaar trok Van Agt nogal eens
van leer tegen D'66. Bijvoor
beeld zó: Van de ideologische
kledij van D'66 zijn mij snit en
makelij nog steeds niet bijster
duidelijk".
Tijdens een persconferentie
gedurende de moeizame kabi
netsformatie van de voorbije
zomer stelde een journalist
Van Agt een persoonlijke
vraag: „U wekt voortdurend
de indruk dat u met diepe te
genzin met de PvdA onder
handelt en dat u liever van
daag dan morgen weer met de
VVD wilt gaan regeren. Is die
indruk juist Van Agt staar
de de vragensteller enige se
conden verbijsterd aan en ant
woordde vervolgens onder
grote hilariteit: „Vriend, zijn
we nu in een politieke gedach-
tenwisseling gewikkeld of is
dit een psychiatrisch collec
tief Ook deze uitspraak
staat afgedrukt in „Sapristi
Van Agt". De vraag die eraan
vooraf ging ontbreekt, maar
ondergetekende weet nog pre
cies hoe zij luidde. Hij was na
melijk de vragensteller.
DIQK VAN RIETSCHOTEN
Aberdeen I bew
«.bew. 23 20 3 n
Innsbruck
Klagenfurl
Kopenhagen regen
bew. 10 2 2 n
Luxemburg
Casablanca h bew.
Las Palmas onbew.
onbew. 20 1 On
h bew. 3 2 9 rr
20 12 0 rr
24 15 0 IT
25 20 0 it
