TERUGBLIK
Zachte
krachten
van geweld
in tv-spel
Een
vlieger
voor God
TELEVISIE VANAVOI i
TELEVISIE DINSDAG
RADIO VANAVOND
RADIO DINSDAG
Paul Newman en Robert Wagner tegenover elkaar in liefde en racerij
ff
ff
ff
ff
MAANDAG 26 OKTOBER 1981 PJ
B
5'
NEDERLAND 1
NOS
18.20 Nieuws voor doven en
slechthorenden
TELEAC
18.28 Cursus geologie
NOS
18.58 Journaal
TROS
19.00 Een com boy te paard
19.08 Simonskoop
19.30 Winning, speelfilm
NOS
21.37 Journaal
TROS
21.55 Er kan gelachen worden
22.35 Overleven
NOS
23.15 Journaal
23.20 Nieuws voor doven en
slechthorenden
NEDERLAND2
NOS
18.35 Sesamstraat
18.50 Jeugdjournaal
VARA
18.59 Scooby Doo
19.20 Het donkere bos
NOS
20.00 Journaal
VARA
20.27 Achter het nieuws
21.10 De verdachten
22.05 Ombudsman
22.35 Op 't rechte pad
SOCUTERA
23.05 Film van de SNV
NOS
23.20 Journaal 23.25
voor doven en
slechthorenden
DUITSLAND 1
(Regionaal progr. NDR: 1i
18 30 Aktualiteiten. 1.45 Kill1
18.55 St Pauli Landung
19.25 Regionaal magazine.
grammaoverz. WDR: 18.00 v
rie. 18.30 Natuuraerle. 18.1
wortet wlrd Immer. 19.15,
ten. 19.45 In bester Gea
20.00 Journaal. 20.15 M rd'
21.15 Reportage. 22.00 An *el
sprogr. 22.30 Aktualiteiten. ie(
Teufel prugelt. 0.35 Journa^e
DUITSLAND 2
18.20 Bltte keine PollzeJ i
19.00 Journaal. 19.30 Vat :hc
20.15 Wetenschappelijk pn jjc
Aktualiteiten. 21.20 Die Hei en
des Assistenten Jung. 23.00 s
OUITSLAND 3 WDR
18.00 Kleuterprogr. 18.30 n
Duits. 19.00 Filmreportag )d
Journal 3. 20.60 Journaal. 2 .a;
serie. 22.30 Jagd auf die
non 23.35 Journaal.
BELGIE NEDERLANDS
18.00 Kinderfllmserie. 18.05
progr. 18.20 Tekenfllmsert en.
Open School. 19.17 Verklei
19.37 Toto, mededelingen
gen. 19.45 Nws. 20.10 We t
20.15 Met voorbedachten rt
Sportshow. 22.15 Informal
23.05 Nws. 26.20 Open Schjfl
TV BELGIE FRANS
19.00 Sport. 19.25 Totot e
richt. 19.30 Nws. 19.55 L«I
vin et des roses. Aansl. fTi
progr. 23.00 Nws. en v
NEDERLAND 1
NOS-NOT
10.00 Schooltelevisie
NOS
13.00 Nieuws voor doven en
slechthorenden
NOS-NOT
14.30 Schooltelevisie
NEDERLAND2
NOS
13.00 Nieuws voor doven en
slechthorenden
DUITSLAND 1
10.00 Journaal. 10.03 Vater unser.
10.45 Marya Sklodowska-Curie. 12.10
Wetenschappelijk progr. 12.55 Perso-
verz. 13.00 Journaal. 16.10 Journaal.
Jour'aaJ00 1700 Tekeo,ilm- 1750
(Regionaal progr NDR 9.25 Kleuter
progr.
DUITSLAND 2
10.00 Journaal. 10.03 Val« vt
10.45 Marya Sklodowska-Ci ut(
Wetenschappelijk progr. 12. „i..
verz. 13.00 Journaal. 16,3 e
voor ouderen. 17.00 Journap-
Gevarieerd kinderprogr. 17,
rieerd progr.
SNET 1
li
a la carte. 8.00
music now. 9.30 (S) V lld<
en verre. 10.00 (S) Opi
twaalf. 12.00 (S)
13.00 Nws. 13.05 (SI
klassieke tien. 13.30 (S| PI
korpsen. 14.00 (S) Belcantorkjm.
Koot en Bie keerden gister
avond terug als gewoon Van
Kooten en De Bie. Die herstel
lende naamsverandering bleek
geenszins van invloed te zijn
geweest op hun gedrag. En dat
was uiteraard alleen maar toe
te juichen, want zij waren
goed zoals zij waren. Voor
deze eerste keer hadden zij
een bijzonder geserreerde
show gemaakt, waarin zij op
de van hen bekende intelli
gente wijze de draak staken
met zulke barre verschijnselen
als het raak-kletsende inter
view, de vrijblijvende, geheel
in de lucht hangende, reporta
ge over de heroïne-verslaving
(die men op het scherm nogal
eens tegenkomt) en met dat
van de uitermate stompzinnige
bedrijvigheid van de „piraten
zender". Groot werk natuur
lijk weer.
Bij de KRO bracht Frans Hal-
sema een selectie uit zijn laat
ste theatershow. Daar is uiter
aard al voldoende over ge
schreven. Niettemin voel ik er
behoefte aan bij deze met vol
doening vast te stellen dat hij,
sinds hij geheel op eigen benen
is gaan staan, sterk aan per
soonlijkheid heeft gewonnen.
Dat wil zeggen: hij is een uit
zonderlijke figuur onder de
grote kleinkunstenaars gewor
den.
Zaterdagavond de eerste afle
vering van „Man alleen", een
nieuwe serie van Frans Boelen
op tekst van Jan Boerstoel en
Jan Riem. Die gaat opzienba
rend over „gewone mensen",
met in de hoofdrol de gestalte
geworden „gewone man",
Hein de Leeuw. Die hooofdrol
wordt vervuld door Piet Hen
driks, die op zijn beurt een
naam heeft op te hou J-00
•de man, die zo „natui r
teert. Hij wordt daarbij e,J-
geassisteerd door zijn
speelster Mieke Verstra °n
op dat gebied zeker ni< M®
hem onderdoet. Het tol
sultaat is dan ook een i
lijks te overtreffen v '™a
van natuurlijkheid, dat jJe
duur iets aanstellerigs ouc"
Eerlijk gezegd wist ik 'ens.
het eerste gezicht niet i [hui
raad mee. Uiteraard 1
confrontatie met zoveel J1"
voudigen des harten" rbl'
anderen logen er namel
niet om iets ontro
Maar ik moet toch no L*®'
afwachten hoe het allen
genlijk gaat uitpakke H J
minste moeite had ik k™,
toe met de hond, die ovi
dan ook kortweg „J
heette.
„Showroom" werd weel
vat Tot mijn innig gene
Ook in dit geval was er
lijk sprake van „gewonf r 1
sen", maar nu waren zij
nig uit het echte leven
pen, dat men met hoogs
zonderlijke wezens van ci
kreeg. En Jan Fillekei jj v,
tretteerde hen, zoals ge ,rt jj
lijk op een heel indrin
maar niettemin discrete e
ieder geval op een zeer i
lijke manier. Ik heb wfl 'jj.
gefascineerd zitten toe
naar een dame als me'
Hope Alexander, die eet s w
nelijk tumultueus vei 1
bleek te hebben omge jins
een heden van bespiegi
tevredenheid en naar eel ,en$
als Siemen Vlaar, een j,et
rend toonbeeld van ver{
derde argeloosheid. r u,
HERMAN HOFHC
RADIO/TELEVISIE leidse courant/
Jonne Severijn: „Janneke
maakt zich niet alleen los van
haar vader, maar voor haar ge
voel ook van God de Vader".
Iris Misset als Janneke in het tv-
spel „Een vlieger voor God"
(Foto Mattheus Engel Loeners-
loot).
Filmer Jonne Severijn,.
allergisch voor geweld,
niet alleen dat van oor
log en straatterreur, niet
minder het geweld van
het woord van wie beve
len en het zachte geweld
van de religie die ande
ren keurslijven aanlegt.
Voor die verschijnings
vormen van geweld
kwam hij óp het goede
adres bij Dick Walda.
Die schreef het tv-spel
„Een vlieger voor God"
over een jong meisje, dat
tegen het gebod van de
vader in entstof tegen
polio inneemt, ofschoon
haar geloof haar dat ver
biedt. Woensdagavond te
zien bij de NOS op Ned. I
om 20.00 uur.
Een pakkend verteld stuk
harde werkelijkheid, zoals
da| enige jaren geleden zich
in ons land afspeelde. Een
nieuwe uitbarsting van polio,
waar vooral kinderen gevoe
lig voor zijn, er aan sterven
of levenslange verlamming
oplopen. Dokters hebben die
ziekte in de hand, beschik
ken over entstof om erger te
voorkomen. Leden van de
Gereformeerde Gemeenten,
een kerkelijke stroming, die'
in ons land 200.000 gelovigen
telt, kunnen wat zij als Gods
woord ervaren echter niet in
overeenstemming brengen
met die medische voorzie
ning, omdat volgens Lucas V
„zij die gezond zijn geen ge
neesheer nodig hebben, maar
zij die ziek zijn".
Dit leidde in 1978 in ons land
tot 75 slachtoffers in die ge
reformeerde gebieden van
wie velen nu in een rolstoel
rijden, 'overtuigde lidmaten
in kleine geïsoleerde ge
meenschappen, waar alleen
die dominees beroepen wor
den, althans bedienaren van
het woord, die zich o.a. tegen
vaccinatie van polio uitspre
ken. Het afwijzen van inen
ting wordt in die kringen be
schouwd als een bewijs van
Godsvertrouwen, geloof in de
Voorzienigheid.
Walda laat zijn verzonnen,
maar op ware gegevens steu
nende geschiedenis spelen in
het bedachte plaatsje Reer-
vliet, dat in Overijssel werd
gesitueerd en daarvan de
landelijke lokatie meekreeg.
Filmer Severijn plaatst dit
harde verhaal in de rustieke
trekken van de natuur die
bedreiging inhoudt, maar te
gelijk de mogelijkheid van
verweer aanreikt. Bovendien
speelt de landelijkheid in dit
alles een sfeerbepalende rol.
Het begint met het ontwaken
van het meisje, en een moe
der die de gordijnen open
schuift, zicht opent op de
weidse werkelijkheid van de
schepping, en eindigt weer
met het sluiten van de gordij
nen. Daartussen in ligt een
familiedrama, waarin het
zachte geweld van verborgen
krachten botst, een vader en
een moeder die God niet
wensen te verzoeken, een
dochtertje van rond dertien
dat gruwt van de rolstoel
waarin zij levenslang zal krij
gen als de ziekte ook haar be
springt.
ZACHTMOEDIG
Zij heeft een voorbeeld voor
ogen. Dat van haar ongeveer
20-jarige broer, die als kind
van acht door deze ziekte
werd getroffen. Een jongen
gekluisterd aan zijn rolstoel
en geteisterd door het voor
uitzicht van zijn levenslange
lot, maar door zijn berusting
tegelijk een zeldzaam zacht
moedige jongen, die zijn zusje
steunt in haar besluit enststof
te nemen. Zij wil gezond zijn,
hij toont zich gaaf in de aan
vaarding van zijn handicap,
al wil hij niet meer wonen in
het huis van zijn vader. Dit is
mooi in dit verhaal, dat het
vol verwijzingen zit, met zorg
verfilmde, blijkbare details
die het verhaal buiten het
verhaal om eigenlijk al ver
tellen in een soort contrapun-
tische opzet. Zijn lot gunt hij
geen ander, zeker niet zijn
zusje. Hij gebruikt de snel
heid van zijn gemotoriseerde
invalidenwagentje om voor
zijn zusje een vlieger op te la
ten. Die reikt zo hoog in de
hemel, dat de vlieger ver
dwijnt als het touw losschiet.
Dit is de vlieger voor God,
waaraan het verhaal zijn titel
ontleent. Een symbool ook
van zijn zorg voor haar. Zij
moet haar eigen weg kiezen,
de zachte kracht van de be
ginnende volwassenheid.
Dit leidt tenslotte tot de zelf
standig genomen stap van
het meisje om in het medisch
centrum in de naburige stad
een suikerklontje te gaan ha
len. Die nacht blijft zij van
huis weg in de open lucht om
door haar koortskleuren zich
thuis niet te verraden. Na te
rugkeer neemt zij haar moe
der in vertrouwen, het mo
ment waarin opnieuw een
zachte kracht werkzaam
wordt, want vader en moeder
hebben gebeden voor behou
den terugkeer van hun ver
miste dochter. Wel, zij komt
gezond terug, door inenting
méér behouden dan zij met
hun eigen levensovertuiging
in overeenstemming hebben
kunnen brengen. Dit werkt
uit als een geheim tüssen
moeder en dochter. Niet min
der ook past deze verzwijging
in de levenssfeer van de va
der, die inenting nog steeds
niet met zijn geweten kan
verantwoorden, maar gek op
zijn dochter God gebeden
heeft haar te behouden. Hij
wordt tegen beter weten in
dus toch verhoord. Daarheen
ook leidt dit verhaal, dat ge
bedsverhoring plaats vindt
door middel van de onge
hoorzaamheid van de doch
ter. Allemaal werkzame
zachte krachten.
Voor de rol van het meisje
Janneke stuitte men bij een
auditie op Iris Misset uit Bad
hoevedorp.
Zegt Jonne Severijn: „Dat
waren moeilijke audities voor
meisjes op die leeftijd. Het
meeste beweegt zich dan in
de sfeer van punk en disco
met bijbehorende frivolitei
ten. Voor die rol moest ik
echter een beetje gesloten
meisje hebben. Eén met v£n
binnen een duidelijk leven
dat doorstraalt naar buiten.
Er was er maar één in wie ïk
dat herkende en dat was Iris.
Als je dat vindt, dan roept er
iets „hoera" van binnen".
Guus v.d. Made speelt overi
gens een niet minder mooi
ingehouden Geert, terwijl we
Ab Abspoel, Manon Alving
en Tilly Perin-Bouwmeester
zien als vader, moeder en
grootmoeder.
GEWELD
In de bioscopen loopt deze
week Severijn's film „Come
back". Hierin speelt een
saxofoonblazer letterlijk de
rol van zijn leven. Een rug
blessure maakt hem normaal
leven onmogelijk, maar door
wilskracht werkt hij zich uit
de nesten en zijn handicap.
Hij kreeg op deze film de kri
tiek, dat deze bijna documen
taire speelfilm door beschei
den dramatische aanpak zixh
te weinig leent voor een
groot doek. Het is en blijft
een innerlijk drama met ge
ring vertoon.
Innerlijk drama vindt men
ook in „Een vlieger voor
God", maar dit is voor de
huiskamer bestemd, op maat
gesneden voor huiselijk ge
bruik, ïnaar niet minder in-
dringend.
Jonne Severijn: „Wat ik wil
duidelijk maken in mijn
films is dat je in deze samen
leving kunt lijden onder een
enorme hoeveelheid varian
ten van geweld. Geweld
waar je nooit over hoort of
leest. Ik ben zes jaar lang
ambtenaar geweest op CRM
in Rijswijk. Daar zit je in een
leeuwenkuil. Daar maak je
kennis met heel geraffineer
de vormen van geweld, gesti
leerd geweld, waarin werke
lijke belangen worden over
spoeld door webben en dra
den waar soms heel andere
zaken een hoofdroi in gaan
spelen. Ik zou exact hetzelfde
verhaal als in mijn films
kunnen vertellen over een
ambtenaar, die in een knelsi-
tuatie op zijn werk zit en dat
in zijn privéleven meedraagt.
In allerlei situaties kun je te
maken krijgen met machten
die je niet eens meer kunt
aanvallen op het individu
daar achter. Ik geloof niet in
regisseurs die de acteurs tot
in de kleinste details vertel
len hoe die het doen moeten.
Met die vorm van regie ont
neem je jezelf enorm veel
kansen. Bovendien vind ik
het een buitengewoon arro
gante manier. Als je de ac
teur of actrice langs indirecte
weg oplaadt en van achter
gronden voorziet, bedenken
ze zelf een heleboel dingen
waar je zelf nooit opgekomen
zou zijn. Het resultaat zal op
die manier altijd rijker zijn.
Je drijft elkaar op die manier
op tot prestaties".
Gaat hij in de verzinnebeel
ding van het geweld in zijn
tv-spel „"Een vlieger" niet te
ver als hij het van huis weg
gelopen pieisje laat verzeilen
tussen grommende tanks op
oefening van het 101e tank
bataljon Amersfoort?
Jonne Severijn: „Ik dacht het
niet. Het zich losmaken van
haar vader en daardoor in
het gevoelsleven van dit reli
gieuze meisje van God de Va
der ondergaat zij als een
overweldigend apocalyptisch
gebeuren. Daar had ik grim
mige tanks voor nodig".
Paul Newman en Robert
Wagner staan elkaar als
race-idolen naar het leven
in de film „Winning", die
draait oni de concurrentie
in de formule 1. Frank
(Newman) verwaarloost
zijn vrouw in zijn bezeten
heid voor de autoracerij,
maar als hij in Indianapo
lis tegenover zijn rivaal
Luther (Wagner) komt te
staan, ook in de zaak van
de liefde, begint Frank
wat dieper na te denken
over het nut van een goe
de relatie. Hij en zijn
vrouw. Elora (Joanne
Woodward) gunnen el
kaar éen nieuwe kans.
Ned. I 19.30 uur.
Simonskoop
Simon van Collem gaat het
over de nieuwste films heb
ben, zoals „Tarzan" met Bo
Derek, de nieuwe Elvis Pres-
ley-biografie en „Escape to
victory" met o.a. de oud-
Ajaxied Cootje Prins.
Ned. I 19.08 uur.
Berkien
Een nieuw optreden van de
Utrechtse humorist Herman
Berkien, wiens shows aan nog
al wat kritiek onderhevig zijn.
Ned. I 2L55 uur.
Over leven
De medische serie „Over le
ven" handelt vanavond over
de operatie bij een moeder, die
levensloze kinderen voort
bracht, een niertransplantatie
en een open hart-operatie. De
presentatie geschiedt door de
anaesthesist dr. Menno Sluy-
ter.
Ned. I 22.35 uur.
Scooby Doo
Angsthaas Shaggy geeft het
honcfje Scooby Doo weer heel
wat te stellen.
Ned. II 18J>9 uur.
Brendon chase
Terwijl Monica in haar vlieg
tuig nog steeds zoekt naar Ro
bin en zijn vrienden, verblij
ven deze laatsten in een bos,
waarin het er door slecht weer
steeds ongezelliger op wordt
Ned. II 19.20 uur.
De verdachten
In het slot van „De verdach
ten" ontdekt ook vriendin
Myra, dat Paul zijn vrouw om
het leven -heeft gebracht. Zij
moeten beiden voor de rechter
verschijnen, maar Paul speelt
tenslotte open kaart
Ned. II 2L20 uur.
Ombudsman
Ombudsman Frits Bom neemt
het opnieuw op voor mensen
die maatschappelijk of ambte
lijk in de knoei zijn geraakt
Ned. II 22.05 uur.
Rechte pad
In „Op het rechte pad" komt
vader Fletcher in de proble
men als hij geld op tafel moet
bregen voor het huwelijk van
zijn dochter.
Ned. II 22.35 uur.
Vrijwilligers
Nederlandse vrijwilligers zet
ten in het westafrikaan se Be
nin een onderwijssysteem op.
Hierover bericht Socutera.
Ned. II 23.05 uur.
