Egypte wijst
beschuldiging SU
over inmenging af
Polen bereidt zich voor op
koude en onzekere winter
Amerika wil atoomindustrie nieuw leven inblazen
Activisten willen onderzoek
van gesloten eiland
weestrijd op congres
Iritse Conservatieven
Solidariteit stelt regering ultimatum
ÜITENLAND
LEIDSE COURANT
DINSDAG 13 OKTOBER 1981
PAGINA 11
ikimo's willen in
jrenigde Naties
CHORAGE Eskimo's die le-
in de poolgebieden van Alas-
Canada en Groenland willen
aansluiten bij de Verenigde
jes. Dit maakten Eskimo-lei-
aan het slot van een confe-
[ie van Eskimo's in Groenland
end.
irzitter van de Eskimo-confe-
lie Hans Pavia Rosing zei aan
eind van de bijeenkomst dat
Eskimo's in de Verenigde Na-
willen om mee te kunnen
en over het Poolgebied. Ook
en zij te profiteren van de
rvloed van informatie, docu-
itatie en deskundigheid bij de
enigde Naties over het Poolge-
I.
Two first
ladies
Een hartelijk weer
zien van twee vroe
gere First Ladies,
mevrouw Bird Joh-
son (rechts), wedu
we van president
Johnson (1963-
1968) en mevrouw
Betty Ford, de
echtgenote van ex-
president Gerald
Ford (1974-1976).
De twee ontmoet
ten elkaar tijdens
een bijeenkomst
van de Amerikaan
se beweging die
strijdt voor de ge
lijkberechtiging van
de vrouw.
LONDEN Engelse milieu-activis
ten hebben staatïnstanties voor mi
lieubeheer zakken met aarde toege
zonden, die afkomstig zou zijn van het
Schots eilandje Gruinard. Óp het ei
landje zouden in de Tweede Wereld
oorlog proeven met bacteriologische
wapens zijn genomen, waardoor de
grond besmet is geraakt met miltvuur.
Dit eiland is sinds 1941 voor het pu
bliek gesloten. Richtlijnen van net
Britse ministerie van defensie voor
zien in een quarantaine-periode van
zeven maanden voor iedereen die een
voet op het eiland heeft gezet
Miltvuur (Anthrax) is een zeer be
smettelijke infectieziekte die vooral
dieren, maar ook mensen dodelijk kan
treffen. De milieugroep wil met zijn
actie bereiken, dat de regering iets
aan de besmetting van het eiland gaat
doen. Zij stellen onder meer voor
Gruinard met een dikke betonlaag te
bedekken. Neemt de regering geen
maatregelen, dan kan volgens milieu
deskundigen het eiland de komende
duizend jaar niet door mensen worden
betreden.
Microbiologen van het Britse ministe
rie van defensie zullen morgen pas
kunnen zeggen of het hier om een
macabere grap of echt met miltvuur
besmette grond gaat.
Walen kwaad
op Nederland
LUIK Franssprekende bewoners van de Bel
gische Voerstreek hebben zich verantwoorde
lijk gesteld voor het in brand steken van twee
Nederlandse auto's en het strooien van duizen
den spijkers op autowegen in de buurt van
Maastricht.
De Walen zeggen kwaad te zijn, omdat het af
gelopen weekeinde opnieuw Vlamingen via
Nederlands grondgebied in staat zijn geweest
het Franstalige gebied binnen te trekken om
daar een wandeling (de Vlaamse term voor de
monstratie) te houden.
Afgelopen zondag werden twee Walen in Ne
derland gearesteerd nadat zij autobussen be
schadigden waarmee Vlaamse betogers naar de
Limburgs-Belgische grens waren gekomen en
daarna met een auto op de Nederlandse politie
inreden. De Belgische volksvertegenwoordiger
Gendebien heeft bij zijn minister van buiten
landse zaken aangedrongen stappen te onder
nemen bij de Nederlandse regering om de twee
Walen vrij te krijgen.
[RO De Egyptische re-
ng heeft gisteren catego-
1 de beschuldiging van de
jet-Unie afgewezen dat de
erikaanse regering zich in-
met de binnenlandse za-
van Egypte. „De houding
het Kremlin", zo ver-
irde een officiële woord-
rder in Kairo, „levert het
ijs van het overwicht dat
iovjet-Unie in het Midden
ten probeert uit te oefe-
Volgens de regering in
ro is de Sovjet-inmenging
Afghanistan een voorbeeld
deze inmenging in aange-
nheden van andere lan-
Moskou kent het verschil
tussen inmenging in bin-
landse zaken van een staat
anden van vriendschap en
enwerking die tussen twee
ien kunnen bestaan, aldus
rfficiële woordvoerder,
.officiële Russische Tege
nverklaring werd hoog op-
omen, omdat de Sovjet-
ie meldde dat haar veilig-
bbelangen door de ver
gde Amerikaanse interesse
Egypte in het geding was.
Igens het Israëlische dag-
li Maariv is het aantal
brikaanse marineschepen
de kust van Egypte aan-
lijk toegenomen. Volgens
blad bevinden zich het
'kampschip Nimitz, alsme-
;wee grote oorlogsschepen
en aantal kleinere vaartui-
zich ten noorden van de
ptische havenstad Alexan-
Volgens Israëlische mili-
experts is de concentratie
Amerikaanse schepen in
gebied nog nooit zo groot
eest.
Verenigde Staten zullen
lan van militair materieel
misschien van adviseurs
rzien, nu dit land door Li-
wordt bedreigd. Volgens
gan moeten zowel Egypte
Soedan versneld van wa
in Kairo werkt een man aan een reclamebord dat de Egyptenaren oproept morgen te gaan stem
men in het referendum dat de nieuwe Egyptische leider Moebarak formeel tot president van het
land moet maken.
penns worden voorzien hgge-
zien het „militaire avonturis-
me" van Libië.
President Nimeiry heeft giste
ren verklaard een prebventie-
ve oorlog te voeren tegen Li
bië. Hij zei er zeker van te zijn
dat Libië morgen of vandaag
zal invallen.
Erkenning PLO
De leider van de Palestijnse
bevrijdingsorganisatie Jasser
Arafat heeft in Tokio, waar hij
momenteel voor een officieel
bezoek verblijft, met instem
ming kennis genomen van het
voorstel van de Amerikaanse
oud-presidenten Ford en Car
ter een dialoog aan te gaan
met de PLO. Arafat deed later
een beroep op president Rea
gan om de PLO als voornaam
ste element in het vredespro
ces in het Midden-Oosten te
erkennen. Voordat Arafat had
gereageerd op de opmerkelijke
uitspraken van Ford en Car
ter, had een vooraanstaand lid
van de PLO in Beiroet ver
klaard dat de PLO geen
belangstelling had voor een
dialoog met de Verenigde Sta
ten. De Amerikaanse minister
van buitenlandse zaken
Alexander Haig heeft gisteren
verklaard dat er geen veran
dering is opgetreden in het
Amerikaanse standpunt tegen
over de PLO. Een dialoog is
niet mogelijk wanneer deze
organisatie niet het recht van
Israël erkende om binnen vei
lige grenzen te bestaan, aldus
Haig.
Van onze correspondent
I Roger Simons}
NDEN Het 98e congres
de Britse Conservatieve
lij, dat vanmorgen in de
plaats Blackpool is begon-
belooft een ongewoon
ige en tegelijk sombere ge-,
rtenis te worden. De oor-
is tweeledig: de toene-
ide kritiek vanuit het ei-
kamp op het beleid van de
iring van mevrouw That-
r en de vooral bij Soctland
d levende vrees, dat de
nier het volgende doelwit
tn een nieuwe terreurcam-
ue van de IRA.
Yard is er kennelijk van
ftuigd, dat de IRA overal
i toeslaan. Toen premier
teher gisteravond uit Lon-
naar Blackpool vertrok,
zij volledig omringd door
'apende politiemensen in
Eer. Ook in de congresstad
«pool is voor haar en alle
ere leidende Conservatie-
versterkte politiebescher-
g van kracht. Een en an-
heeft tot gevolg, dat de
nming onder de congres
ses er niet vrolijker op
Jtraal staat de economische
financiële politiek van pre-
r Margaret Thatcher, wel-
van verschillende kanten
*kritiseerd wordt. Hoewel
I bijna twee en een half
1 aan het bewind is, heeft
"chers strijd tegen de infla-
n°8 niet veel vruchten af
topen. Er zijn drie miljoen
toozen, de rente heeft
*we hoogten bereikt en het
toa het andere bedrijf gaat
meer Conservatieven
verklaren openlijk, dat ze
bang zijn voor een catastrofe.
Thatchers meest uitgesproken
tegenstander is haar voorgan
ger Edward Heath. Deze heeft
het trouwens nooit verborgen
gehouden, dat het beeld van
een vrouw aan het stuur hem
met afschuw vervult.
Margaret Thatcher lijkt echter
niet van plan op het congres te
buigen voor haar critici. In
haar omgeving wordt gezegd,
dat ze vastberaden zal voort
gaan op de ingeslagen weg.
Hoewel de premier pas vrij
dagmiddag het woord zal ne
men, is ze gisteren, een dag
eerder dan gepland, naar
Blackpool vertrokken. Dit
houdt verband met de openlij
ke anti-Thatcher beweging,
die ze eigenhandig wil bekam
pen. Dat niet wil zeggen, dat
de premier zich ernstig be
dreigd voelt. Maar ze vindt het
wel nodig de kritiek die haar
positie ondermijnt eens en
voor goed te ontzenuwen.
Ramp bij kopermijn
Redders zoeken in modder en puin naar overlevenden van de
ramp, afgelopen vrijdag, toen een barakkenkamp van een koper
mijn bij Maco op de Filippijnen door een aardverschuiving totaal
werd vernield. De aardverschuiving volgde op langdurige regen
val, die al voor overstromingen had gezorgd. Voorlopig zijn 194
doden geboren, 49 mensen worden nog vermist.
WARSCHAU Het dagelijks bestuur van het Poolse vakver
bond Solidariteit heeft de Poolse regering een ultimatum ge
steld. Het vakverbond eist dat onmiddellijk besprekingen wor
den geopend over de levensmiddelenvoorziening en het prijsbe
leid. Als die onderhandelingen voor 23 oktober niet met succes
zijn afgerond, zal er mogelijk een nationale staking worden af
gekondigd.
De Poolse regering heeft inmiddels al toegestemd in de bespre
kingen met Solidariteit Wanneer het gesprek wordt gehouden
is echter niet bekend.
Intussen blijkt de onvrede onder de bevolking over de economi
sche politiek van de regering en de gevolgen daarvan op het da
gelijks leven toe te nemen.
De leider van de Poolse katholieke kerk, aartsbisschop Jozef
Glemp, gaat waarschijnlijk het komende weekeinde naar Rome
voor gesprekken met paus Johannes Paulus II. De paus wil
voortdurend op de hoogte worden gehouden van de gebeurtenis
sen in zijn geboorteland.
GDANSK Om in het
appartement van Franci
sek en Irena Dudziuk te
komen, moet je een stei
le, kale, houten trap op.
De trap komt uit op een
zolder, waar een deur
toegang biedt tot een ka
mertje van drie bij vijf.
In dat kamertje wonen
Francisek en Irena en
hun twee dochtertjes van
acht en zes jaar. De ka
mer heeft slechts een
klein raampje zodat zelfs
op een zonnige dag de
somberheid overheerst,
's Nachts verdwijnt de mees
te ruimte als de bank wordt
omgebouwd tot tweeper
soonsbed en een opklapbed
voor de kinderen wordt uit
getrokken. Er staat een ko-
lenkachel die het niet goed
doet. ,,'s Winters doen we
het raam nooit open", zei me-
vruw Dudziuk. „Soms zetten
we de deur naar de zolder
open, maar dan zeggen de
kinderen dat ze het koud
hebben. Dus de stoom van
het koken condenseert op de
muren". Koud water haalt
het gezin Dudziuk uit een ba-
sin op zolder dat ze samen
met een ander stel gebrui
ken. Het toilet is beneden in
de tuin. Maar ook al wonen
de Dudziuks nu in grimmige
omstandigheden, ze zijn beter
af dan toen ze pas getrouwd
waren. Toen deelden ze een
nog kleinere kamer met Ire-
na's ouders.
Francisek werkt als elektri
cien op de Lenin Scheeps
werf in Gdansk. Hoewel hij
met een salaris van ruim
achtduizend zloty in de
maand (ongeveer 650 gulden
tegen de officiële wissel
koers) meer verdient dan de
gemiddelde Pool, heeft dat
hem geen beter onderdak op
geleverd. Het stel staat op
een wachtlijst voor een coöp
eratieve flat waarvoor ze
hebben gespaard.
Naast de ellendige woonom
standigheden worden de
Dudziuks ook nog geplaagd
door de voedseltekorten,
waar iedere Pool mee te ma
ken heeft. Nu al ziin vlees,
boter, suiker, spek, rijst,
bloem, margarine en koffie
op de bon. Maar het bon
nensysteem houdt niet de ga
rantie in, dat het voedsel ook
in de winkels verkrijgbaar is.
Irena staat elke dag ongeveer
vier uur in de rij voor de
winkels. De plaatselijke sla
ger heeft een lijst met namen
opgesteld van mensen die in
zijn winkel mogen kopen,
maar de klanten moeten ge
regeld hun gezichten in de rij
laten zien, willen ze niet van
de lijst geschrapt worden.
Artikelen die niet op de bon
zijn, zijn bijna nergens meer
te krijgen. Kaas bijvoorbeeld,
is zo goed als verdwenen in
Polen. „Ik stuur mijn dochter
's ochtends om zes uur naar
de melkboer voor melk. Als
je iets later gaat, is er geen
druppel meer. Je kunt eieren
kopen op de particuliere
markt van de boeren, maar
de prijzen zijn schrikbarend,
ongeveer vijftien zloty (ruim
een gulden) voor een ei".
„Lichamelijk zijn we uitge
put. Elke dag moeten we
uren in de rij staan, winkelen
kun je het niet meer noemen.
De mannen zijn in wezen
veel beter af. Ik zou ook lie
ver twaalf uur per dag in een
fabriek werken en thuisko
men in een schoon huis met
alle boodschappen gehaald".
Winkeltjes
Zygmunt Madela is monteur
op dezelfde scheepswerf als
Francisek en verdient onge
veer evenveel. Maar zijn
vrouw werkt ook. Met dat
extra salaris en wat geld van
hun ouders hebben ze een
vrijstaand huis kunnen ko
pen in een nieuwe woonwijk
op ongeveer twaalf kilometer
van Gdansk. Hoewel hun
leefomstandigheden onverge
lijkbaar veel beter zijn dan
die van Irena en Francisek,
moeten ook zij dezelfde dage
lijkse strijd leveren om het
voedsel voor henzelf en hun
twee kinderen. Als voordeel
hebben zij dat het kantoor
waar Elzbieta Madela werkt
een winkeltje heeft geopend
voor het personeel. Je kunt
er alleen voedsel kopen dat
op de bon is, maar je hoeft in
ieder geval niet zo lang te
wachten. „Maar zelfs daar
moet ik soms uren in de rij
staan", zegt Elzbieta. „Vorige
week ben ik meer dan vier
uur bezig geweest om zeshon
derd gram ham, een stukje
biefstuk, zes knakworstjes en
een stuk gerookte worst te
kopen. Ik was heel tevreden
over mezelf". Elzbieta mag
één keer in de veertien da
gen in de winkel kopen.
Stakingen
De stakingen in Polen op de
scheepswerven en in de mij
nen hebben natuurlijk wei
nig te maken met de stagna
tie in de voedselaanvoer. De
stakingen zijn eerder een ge
volg van de voedseltekorten
dan andersom. Doordat er
niet genoeg te eten was, be
gonnen de arbeiders vorig
jaar hun geduld te verliezen.
Sindsdien is de economie bij
na helemaal ineengestort. De
arbeidsonrust in Polen heeft
uiteindelijk de ruggegraat ge
broken van een distribu
tiesysteem dat toch al nauwe
lijks efficiënt viel te noemen.
Daar komt bij dat er op land
bouwkundig gebied al jaren
sprake was van wanbeleid,
hetgeen de particuliere boe
ren niet aanzette tot meer
produktie. En het een heeft
zijn invloed op het ander.
Door de benzinetekorten
kunnen vrachtwagens geen
voedsel vervoeren. De boe
ren produceren niet zoveel
als ze zouden kunnen omdat
ze met het geld dat ze ermee
verdienen toch niets kunnen
kopen en de ondervoede ar
beiders werken minder hard.
Sommige mensen denken cfat
de Russen de hand hebben in
de beperkte produktie. Ande
ren geven Solidariteit de
schuld. Mensen uit de stad
leggen de schuld bij de boe
ren.
Vertrouwen
Zowel Francisek en Irena als
Zygmunt en Elzbieta hebben
veel vertrouwen in Solidari
teit. „Het is onze laatste kans.
Als we niet meer op Solidari
teit kunnen vertrouwen, op
wie kunnen we het dan wel",
zegt Irena Dudziuk. Maar So
lidariteit kan geen wonderen
verrichten en tijdens het re
cente congres van het vrije
vakverbond was iedereen in
gedachten bij de komende
winter.
Lech Walesa herinnerde
eraan dat de autoriteiten
druk zouden kunnen uitoefe
nen op Solidariteit „door ge
woon de kranen dicht te
draaien als we niet genoeg
respect voor hen tonen. Er
zou een tekort kunnen on-
staan aan brood en andere le
vensbehoeften en nu al moe
ten we alles op alles zetten
om dat te voorkomen".
Als laatste hulpmiddel, zo
stelde hij voor, moet elk fa-
briekscomité in contact tre
den met een naburig dorp.
Het ontwerpprogramma van
Solidariteit roept op tot het
instellen van noodcomités om
's lands distributiesysteem in
goede banen te leiden en
brandstof, kleding en voedsel
op te slaan voor de winter.
De verandering in stemming
sinds de lente is opmerkelijk.
In het vooijaar zagen de
mensen nog vol verwachting
uit naar het partijcongres
omdat ze hoopten dat de her
vormingsgezinde partijleiders
zouden gaan samenwerken
met Solidariteit. Nu zijn de
vooruitzichten veel somber
der.
Het is alsof het land zich be
gint voor te bereiden op een
lange belegering, niet tegen
een buitenlandse vijand,
maar tegen een koude, don
kere tijd van honger en poli
tieke spanning waarvan nie
mand de afloop kan voor
spellen.
JONATHAN STEELE/THE
GUARDIAN
(Van onze correspondent
Dick Toet)
WASHINGTON Amerika probeert de in
grote problemen verkerende „atoomindustrie"
nieuw leven in te blazen. De maatregelen die
later deze maand worden bekendgemaakt om
vatten onder andere meer mogelijkheden om
Amerikaans plutonium te exporteren en min
der strenge voorschriften bij de bouw van
nieuwe kerncentrales.
In een eerder rapport van een speciale commissie zijn
soortgelijke voorstellen gedaan. Die speciale commis
sie stond onder leiding van James L. Malone, een
vooraanstaand advocaat, die onder zijn belangrijkste
klanten enkele grote atoomindustrieën had. Malone
nu staatssecretaris op het ministerie van buitenlandse
zaken, speciaal belast met nucleaire aangelegenheden.
Het aanvaarden van de voorgestelde maatregelen be
tekent een breuk met de Amerikaanse politiek van de
laatste jaren. President Ford had de aanmaak van plu
tonium (te gebruiken voor atoombommen) uit ge
bruikte atoombrandstof van kerncentrales feitelijk
verboden. President Carter maakte er een definitief
verbod van. In de nieuwe voorstellen wordt er echter
van uit gegaan dat niet alleen Amerika zelf grote hoe
veelheden plutonium nodig zal hebben voor het nieu
we ambitieuze wapenprogramma van Reagan, maar
tevens dat Amerika weer een „betrouwbare leveran
cier" van plutonium kan worden op de wereldmarkt.
Waarnemers verwachten dat door de voorgestelde
maatregelen de non-prolifcratic-politick, die gericht is
op het tegengaan van een verdere verspreiding van de.
kernwapens, ziin kracht helemaal zal 'verliezen.
Rcagans stimulerende maatregelen ten behoeve van
de „atoomindustrie" komen op een moment, dat ker
nenergie-bedrijven geplaagd worden door ingrijpende
veiligheidsproblemen in tientallen kernreactoren, op
nieuw toenemende onrust bij de bevolking en een
sterk dalend enthousiasme voor kernenergie in de fi-
nancieel-economische wereld. Hoewel Reagans plan
nen zich nog slechts in een voorbereidend stadium be
vinden, wordt hier en daar al vernietigende kritiek
geleverd. Een aantal Democratische senatoren heeft
op voorhand laten weten dat Reagan op „sterke oppo
sitie" kan rekenen. „President Reagans steun aan de
kernenergie boven duidelijk betere alternatieven is
het logische vervolg op zijn begrotingspolitick van het
volproppen van het ministerie van defensie, terwijl hij
de armen en de werkende klasse laat verhongeren",
aldus Mark Hertsgaard, een onderzoeker van het In
stituut voor Politieke Studies in Washington en schrij
ver van The Atomic Brotherhood, een binnenkort te
publiceren aanklacht tegen de „atoomindustrie".
