Europese kerken beleggen
oecumenische ontmoeting
%.nnie M.G.
Helft griffel voor
Fiep Westendorp
9?
,Om bezieling door te
geven aan volwassenen
iereformeerde
ynode bezorgd
®ver groeiend
anti-semitisme
kerk
wereld
Nauwere
samenwerking
Memisaen
Medicus Mundi
KORTE METTEN
7 t/m 17 okt.
1981
^NST
LEIDSE COURANT
DONDERDAG 8 OKTOBER 1981 PAGINA 7
JDENS OPENING KINDERBOEKENWEEK
!MAAR „Een héél die de Gouden Penseel kreeg
boek". Met deze voor zijn Sagen en Legenden,
>rden prees gisteren deelde deze mening. Hij nam
gemeester C.M.L.
•zemond van Alk-
ir het met de Gouden
{fel bekroonde kin-
boek „Otje" van An-
M.G. Schmidt, tijdens
opening van de kin
boekenweek in het
cmaarse Cultureel
ntrum De Vest.
tiie nam de griffel pein-
d in ontvangst en had een
al heel gaaf commentaar,
jn moeder heeft me altijd
terd, dat je een gegeven
td niet in de bek mag kij-
1", legde de schrijfster uit.
aar ik kijk nu een kreupel
td in de bek, of liever, ik
k naar de benen, het loopt
pk. Otje heb ik met Fiep
itendorp gemaakt, met
ik al vijfentwintig jaar
ienwerk. Eigenlijk zou ik
griffel in tweeën moeten
(ken, maar daar heeft Fiep
einig aan. Ik wil het ver
niet bederven, maar ik
it 't toch wel even zeg-
van dat kreupele paard",
dit commentaar bracht
ie Schmidt onder woor-
wat al jaren schrijvers
In Alkmaar, een dag voor de
herdenking van het ontzet
van deze stad, is gisteren de
kinderboekenweek met
ÏM nL v J kinderboekenweek met
j<hun> .Uu^atoren dwars ïaart verve gBOpend.
In veel kinderboeken
nen de illustraties met de
t een eenheid, die soms
bewust wordt op-
uwd. Wanneer een van
wordt bekroond,
Jrdt de ander automatisch
[kort gedaan.
Bk illustrator Piet Klaasse.
het hele land zijn sinds van
daag de gevolgen merkbaar.
Den Haag heeft het Centraal
Station als middelpunt ge
kozen, waar het komende
weekeinde een grote kinder
boekenmarkt wordt gehou
den.
het woord van Annie over en
wilde zijn penseel delen met
de schrijver van het boek,
Eelke de Jong. Maar dat ging
niet. „Ik ben massief over
het paard getild en sta nog
niet met beide benen op de
grond", aldus Klaasse, danig
met de penseel in zijn sas.
De uitreiking van de griffels,
penseel en boekensleutel
vormde het hoogtepunt van
de opening van de kinder
boekenweek, waarbij vrijwel
alle vaderlandse schrijvers,
tekenaars en uitgevers verte
genwoordigd waren. Er zaten
ook kinderen in de zaal, tot
wie burgemeester Rooze-
mond voornamelijk het
woord voerde; de burgemees
ter had zich op zijn werk
echter niet of nauwelijks
voorbereid. Zijn papieren
raakten in de war, hij ver
wisselde schrijvers met
schrijfsters. De lachers kreeg
hij daarmee op zijn hand,
maar het valt te betwijfelen
of hij zo had kunnen optre
den, als het de opening van
de boekenweek voor volwas
senen had betroffen.
De volwassenen die er wa
ren, bleken mild gestemd. De
meesten waren vanuit Am
sterdam per boot aangevoerd,
en hadden er al drie aange
name uren opzitten. Later op
de middag bleken heel wat
meer kinderen de weg naar
de boekenmarkt te hebben
gevonden. En daar troffen zij
bijna al hun favoriete schrij
vers, die zich de vingers
blauw schreven aan opdrach
ten. En maar wat graag.
FRITS BROMBERG
Paul Biegel, op eigen plekje.
AMSTERDAM „Eerste
roman van Paul Biegel
voor volwassenen". Zo
noemt uitgeverij Holland
het eerste deel van Bie-
gels trilogie „Haas",
zojuist verschenen met de
ondertitel „Eerste boek:
voorjaar". Volgend jaar
verschijnen de delen II en
III: „Zomer" en „Najaar".
Biegel: „Haas is toch niet
mijn eerste boek voor vol
wassenen; vier jaar gelden
schreef ik De wenende
aap van Kleef, dat was
mijn eerste. Het is in elk
geval niet voor jonge kin
deren". Pas later, na
moeizaam denkwerk: „Als
je jong bent heb je nu een
maal niet de ervaringen
van een volwassene; een
jongen van veertien kent
bijvoorbeeld de werkver
houding in een groot be
drijf niet, kan het niet
herkennen. Er zijn snaren,
die pas later gaan meetril
len. Ik denk dat Haas kan
worden gelezen door
mensen van twaalf jaar en
ouder, het genre dat van
fantasieverhalen houdt,
dat in de dieren die in
Haas voorkomen, volwas
sen mensen herkent".
In de trilogie „Haas" beschrijft
Biegel met bijzonder gevoel
voor humor een grote achter
tuin en zijn bevolking: mieren,
bijen, padden, drie motvlin
ders, een mussenechtpaar, een
eenzame goudvis en Haas.
Maar Haas is er niet, Haas is
de verdwenen ordebrenger, op
wie met smart wordt gewacht.
De tuinbevolking kent Haas
slechts uit overlevering. Co
Loerakker heeft een schitte
rend omslag gemaakt, waarin
het hele boek zowat wordt
weergegeven, met slechts de
schaduw van Haas.
De dieren van Biegel kunnen
TRILOGIE PAUL BIEGEL:HAAS
spreken. De schrijver kent de
bezwaren die daar tegen wor
den aangevoerd, maar hij
wuift ze weg. „Reinaard de
Vos kon al spreken, dat genre
heeft altijd bestaan. Later is
beweerd, dat je door spreken
de dieren in te voeren, de
mens scherper zou kunnen te
kenen, maar dat lijkt me een
verklaring achteraf. De reden
waarom dieren in boeken
kunnen spreken, zit ongrijp
baar diep, ik zie het in elk ge
val niet als een verbod en ik
ben de enige niet".
Biegel grijpt terug naar Anton
Koolhaas, die nog duidelijker
voor volwassenen schrijft en
nauwelijks anders doet, dan
dieren menselijk te maken. De
dieren die in Biegels werk
voorkomen, zijn representatief
voor mensen, maar kunnen er
niet door worden vervangen.
Biegel: „Ik heb vaak genoeg
geprobeerd wat je noemt een
echte roman voor volwassenen
te schrijven, maar het lukte
me nooit; ik heb de strijd opge
geven, ik kwam nooit verder
dan bladzijde vier. Later
merkte ik, dat je de meeste be
vrediging hebt als je je aan je
eigen plek houdt".
De jaren overwegend waarin
Biegel die „echte romans" wil
de schrijven: „De Umwelt stelt
verwachtingen aan je. Je moet
overgaan, je moet een vak kie
zen. Pas later ben je daar niet
meer zo van onder de indruk
en ga je leren, wat je materiaal
is. Ik ken mijn materiaal nu:
kinderboeken zoals de Kleine
Kapitein en nu, voor ouderen.
Haas. Als je wilt voldoen aan
onmogelijke verwachtingen,
dan mislukt dat en wordt je
ongelukkig. Ik probeer dat
niet meer, néé...!"
Genre
Paul Biegel houdt zich aan zijn
genre, waar duidelijk vraag
naar is: zijn Tuinen van Dorr
geldt als een meesterwerk, de
verhalen van Virgilius van
Tuil doen het per radio en
boek al lange tijd uitstekend.
En met illustrator Carl Hollan
der is hij een heel welbekende
in Donald Duck. Zijn taal is le
vendig en voor alles duidelijk,
met sprankelend gevoel voor
humor, in beschrijvingen en
dialogen.
Biegel: „Wie Haas leest, kan
me wellicht voorhouden dat ik
ben beïnvloed door Tolkiens
„In de ban van de ring". In
ben ook vervuld van Tolkien.
En er zijn overeenkomsten. Ik
gebruik eveneens een ring, die
een rol gaat spelen; Tolkien
beschreef Sauron, die in de
hele trilogie nergens werkelijk
zichtbaar wordt. Mijn Haas be
staat, althans in het eerste
deel, ook alleen door verhalen
over hem. Maar ik schrijf toch
mijn eigen verhaal, ik schrijf
geschiedenis, dat is het
exactly".
Ter toelichting, Biegel: „Ik
weet toch niet, wat door al
mijn voorouders in me is ge
stopt. Wat ik straks, of over
acht jaar schrijf, dat zit nu al
in mijn hoofd. Ik moet het
naar boven halen en afstoffen
en in de goede volgorde weer
geven. Op mijn manier en dat
doe ik zo goed mogelijk. Maar
tevreden ben ik nooit.
Dat kan ook niet; iedere
schrijver wil doorgeven wat
hem bezielt, dat doe je door
middel van een gegeven, dat je
zo goed mogelijk uitwerkt. Zo
probeer je mensen mee te be-«
zielen en dat kan maar tot be
paalde hoogte. Ik kan me
voorstellen dat je geboeid luis
tert naar een man die over een
tocht naar de Dam vertelt, en
dat je verveeld hè jasses denkt,
als iemand het heeft over een
reis naar Japan. Ik kan nooit
zeggen, waarom ik iets goed of
niet goed vind; het zit 'm niet
in de woordjes achterelkaar,
die een zin vormen. Je raakt
mee-bezield of niet, dat hangt
misschien af van hetgeen je
zelf hebt ervaren".
Comm uniceren
„Schrijven en lezen is een
vorm van met elkaar commu
niceren. Als ik nu naar buiten
kijk en zeg: gó, wat is dat een
mooi geel blad, dan is dat een
mededeling waar een ander
wat mee kan doen of niet. En
wat mijn boeken betreft: ik ge
bruik een bepaald gegeven,
zoals alle schrijvers een gege
ven gebruiken, dat je kan sa
menvatten tot een verhaal van
een minuut. De hele trilogie
van Tolkien komt neer op het
gegeven: een ring moet naar
een berg worden gebracht,
waar hij moet worden gesmol
ten. Zo eenvoudig is dat. Maar
het gaat niet om het gegeven,
maar om de manier waarop
het is uitgewerkt.
Sommige van mijn boeken
zoals Haas, zijn zo uitgewerkt
dat ze niet geschikt zijn voor
jonge kinderen. Om de zins
bouw al en de herkenbaar
heid. En het is ook de vraag of
een jongen die net van het
basketballen thuiskomt, mijn
verhalen wil lezen. Daarom
kan ik niet zonder meer zeg
gen, dat Haas voor volwasse
nen is. De lezersgroep tot
twaalf jaar is nog overzichte
lijk; daarna wordt het moeilij
ker en dat geldt voor alle
schrijvers. Tenzij je bewust
werkt voor de groep veertien-,
achttien-jarigen, die zonder
meer Wolkers uit de kast trek
ken. An Rutgers, Gertie Even
huis en anderen, die hebben
met hun werk een bedoeling.
Ik heb geen bedoeling, ik wil
entertainen. Met verhalen die
ik niet in de hand heb. Ik be
doel daarmee, dat de stof voor
mijn verhalen vast ligt, waar
ik niet onderuit kan. En dan
gaat het om de manier, waarop
ik de gegevens naar boven
haal, die ik zo min mogelijk
probeer te beschadigen. En
daarom kan ik van de ring in
Haas geen dobbelsteen maken,
er is nu eenmaal een ring. Ik
wil mijn lezers boeien, dat is
m'n vak. Om het pedagogisch
element maak ik me niet zo
druk, ik moet er ook niet veel
van hebben. Al heeft dat ele
ment altijd bestaan; denk maar
eens aan Jantje zag eens prui
men hangen. En wat mijn
werk betreft, zonder pedago
gisch element, ach, ik word
gelezen. En daar gaat het me
FRITS BROMBERG
Ik ben onder de indruk gekomen van de grote hoeveel-
eid antisemitische uitlatingen ook van christenen. Anno
981 worden jodenkinderen in Nederland uitgescholden
oor jezus-moordenaars. Ook volwassen joden worden
agelijks geconfronteerd met antisemitische pesterijen,
let is schokkend maar waar"
'at zei prof. dr. A. Wessels van de Vrije Universiteit op de
snerale synode van de gereformeerde kerken, tijdens de be-
landeling van het rapport over de relatie tussen de kerk en
sraël. De synode is deze week in Lunteren bijeen.
I fet antisemitisme speelde een belangrijke rol in de rapporta-
e. Geconstateerd werd, dat niet alleen in Nederland, maar
pk in de rest van de wereld, de anti-joodse uitlatingen steeds
eelvuldiger worden en dat in sommige gevallen een grimmi-
er anti-joodse houding ontstaat. Deze ontwikkeling werd
net zorg geconstateerd. Van de kerken werd dan ook ge
il raagd in deze erg waakzaam te blijven.
>e synode besloot voorts, dat bepalingen in de kerkorde, die
'ij predikantsbenoemingen discriminerend zijn voor de vrou
welijke predikant zullen worden gewijzigd en zonodig wor-
pn geschrapt. De synode toonde zich bezorgd over het wan-
■ouwen ten opzichte van de Vrije Universiteit in Amster-
lam. Dit wantrouwen blijkt steeds weer en heeft ook geleid
ot een daling van het aantal studenten. Volgens prof. dr. D.
Mulder, dekaan van de theologische faculteit, wordt deze
erugloop vooral veroorzaakt door de ongunstige beeldvor
ming van Amsterdam (onveiligheid en woningnood). Hij
loemde dit beeld onterecht.
Tachtig vertegenwoordi- 20 november in het
gers van bijna alle ker- Deense Logumkloster
ken uit West- en Oost- deelnemen aan een „Eu-
Europa zullen van 16 tot ropese oecumenische
ontmoeting", die wordt
georganiseerd door de
protestantse Conferentie
van Europese Kerken
(KEK), samen met de
Raad van Europese Bis
schoppenconferenties.
De eerste Europese oecume
nische ontwmoeting werd ge
houden in april 1978 in
Chantilly in Frankrijk. Toen
werd aan de orde gesteld de
taak van de kerken te stre
ven naar eenheid en vrede in
Europa. Ditmaal staan
„gebed en eredienst" in het
middelpunt. De KEK stelt in
een persbericht, dat geza
menlijk gebed en deelname
aan het geestelijk leven van
de verschillende christelijke
geloofstradities de basis die
nen te zijn van het getuigenis
van de hoop van christenen
in Europa.
In een klimaat van openheid
willende afgevaardigden tij
dens deze ontmoeting spre
ken over de mogelijkheden
en moeilijkheden op de weg
naar eenheid. Na de bijeen
komst zal een verklaring
worden uitgegeven.
Inleidingen zullen worden
gehouden door de katholieke
bisschop van Wiirzburg Paul-
Werner Scheele, prof. Dimi-
tri Popescu, orthodoxs studie
secretaris van de KEK en
William H. Lazareth, direc
teur van de afdeling Geloof
en Kerkorde van de Wereld
raad van Kerken.
Dr. G. Fleers bij agendacommissie LPO
De bisschopenconferentie heeft tot voorzitter van de
agendacomissie voor het Landelijk Pastoraal Overleg
ILPO) benoemd dr. G. J. Fleers (39). De benoeming gaat
m op 2 november na de zitting van LPO-III. De heer
Fleers volgt dr. M. Klompé op, die in november 1978 is
afgetreden.
De heer Fleers studeerde rechten in Groningen, was daar we
tenschappelijk medewerker en promoveerde er in 1976 op het
KJefschrift „Voorwaardelijk in vrijheid". Sinds 1973 is hij
rgemeester van Ootmarsum. Voorts is hij lid van het dage-
m lljks bestuur van het CDA en vice-voorzitter van de Europese
christen-democratische bestuurdersorganisaties. Zijn echtge
note, mevrouw A. Fleers-Scholten, is lid van de Utrechtse de
legatie op LPO-III.
Memisa en Medicus Mundi hebben besloten nauwer te
gaan samenwerken. Over de definiieve vorm van dit sa
menwerkingsverband wordt nog onderhandeld tussen de
beide organisaties, die zich al jaren bezig houden met be
middeling voor uitzending van artsen en paramedisch
personeel naar ontwikkelingslanden.
Voor de twee organisaties werken nu in totaal ongeveer 230
vrouwen en mannen, voornamelijk in katholieke ziekenhui
zen in een groot aantal derde-wereldlanden, vooral Afrika.
Naast ongeveer zeventig verpleegkundigen en ander parame
disch personeel, die grotendeels via Memisa uitgezonden wor
den hebben beide organisaties samen ongeveer 160 artsen in
het veld, of wel zeventig procent van het totale aantal artsen,
dat wordt uitgezonden via Nederlandse particuliere organisa
ties. Het samenwerkingsverband tussen Memisa en Medicus
Mundi maakt een betere en ruimere aanpak van de uitzen
ding van medisch personeel mogelijk, zodat een grotere wis
selwerking kan ontstaan tussen hen die in ontwikkelingslan
den werkzaam zijn en de projectbestedingen.
De Centrale voor Vor
mingswerk/Hervormde
Vrouwendienst organiseert
op 15 oktober een .stille
wacht" in Den Haag uit so
lidariteit met de Argentijn
se „dwaze moeders van de
Plaza de Mayo" in Buenos
Aires, die al jarenlang aan
de Argentijnse regering om
inlichtingen vragen over
hun verdwenen mannen en
kinderen. Van het Binnen
hof gaat men naar de Ar
gentijnse ambassade, waar
de .stille wacht" wordt ge
houden. Na afloop is er een
gebedsdienst in de Doops
gezinde kerk aan de Paleis
straat.
Tot zijn persoonlijke legaat
bij de opening van de plech
tigheden rond het vierde
eeuwfeest van het verschei
den van de heilige Teresa
van Avila heeft de paus de
aartsbisschop van Turijn en
president van de Italiaanse
bisschoppenconferentie, kar
dinaal Anastasio Balestrero,
benoemd. Balestrero behoort
tot de orde van de Onge
schoeide Karmelieten. Deze
tak van de orde is gesticht
door de heilige Teresa van
Avila. De plechtigheden zijn
op 14 en 15 oktober in Alba
Tormes en in Avila (Spanje).
De klinisch-psychologe me
vrouw Annelies Jouai zal
zondagmiddag 11 oktober
om drie uur in het Concert
gebouw te Haarlem een in
leiding houden over „Tere
sa van Jezus: het gesprek
met God". Zij doet dit in
het kader van het vierde
eeuwfeest van de sterfdag
van de mystieke schrijf
ster, kloosterhervormster
en kerklerares Teresa van
Avila en op uitnodiging
van het karmelitaanse
„Diepgangscentrum" te Ha-
zerswoude, dat dit jaar
voor de vijftiende keer een
cursusseizoen verzorgt. De
bijeenkomst is gratis toe
gankelijk voor iedereen.
De aartsbisschop van Mtln-
chen, kardinaal Joseph Rat-
zinger, zal zondag op de bijna
drieduizend meter hoge
„Zugspitze" de Mariakapel
inwijden, die een particulier
in München voor ruim een
half miljoen gulden op deze
hoogste berg van Duitsland
heeft laten bouwen. Het ge
bouwtje, dat aan vijftig men
sen plaats biedt is „Maria Vi
sitatie" genoemd. Hiermee is
na vijftig jaren het plan om
op de hoogsté plek van Duits
land een kapel op te richten,
werkelijkheid geworden. De
bouw liep aanzienlijke ver
traging op door slechte
weersomstandigheden.
Bisschop van
Tabora
bezoekt
Nederland
Mgr. M. Mihayo (73), aarts
bisschop van het bisdom
Tabora in Tanzania brengt
deze week een bezoek aan
Nederland. Sinds 1968 on
derhoudt Nederland, in het
bijzonder het bisdom Rot
terdam, zeer nauwe banden
met Tabora, een van de
armste streken in Tanza
nia.
Aartsbisschop Mihayo be
zocht gisteravond de bisschop
van Rotterdam, mgr. dr. A. J.
Simonis en enige van zijn
naaste medewerkers, alsmede
de directeur van de Pauselij
ke Missiewerken in Neder
land, rector J. A. Schoenma
kers.
Zaterdag ontmoet mgr. Mi
hayo vele Nederlandse oud
missionarissen, die ooit zijn
bisdom hielpen opbouwen.
De eerste bisschop van Rot
terdam, mgr. M. A. Jansen
en het bisdom adopteerden in
1968 officieel het bisdom Ta
bora. Sindsdien zijn vanuit
Zuidhollandse parochies tien
tallen projecten in Tabora
van de grond geholpen.
Vorig jaar maakten de Pau
selijke Missiewerken een be
drag van 386.510 gulden over
naar Tabora voor projecten
op het gebied van de kerkop
bouw en de evangelisatie.
Van dat bedrag kwam ander
halve ton uit parochies in het
bisdom Rotterdam. Een grote
bijdrage vanuit Nederland en
de PMW werd in de afgelo
pen jaren ook geleverd bij de
bouw van het onderwijs in
dit ontwikkelingsland.
Zondag zal de Tanzaniaanse
bisschop in de Willibrordus-
kerk in Oegstgeest in conce
lebratie voorgaan in de eu
charistieviering ter gelegen
heid van Wereldmissiedag.
