Hamlet of
hoe amateurs
Shakespeare
beleven
„Een kwestie van smaak" over
voedselindustrie in Derde Wereld
Berend Boudewijn kwist rustig
verder maar nu met jongeren
if
T
TERUGBLIK
dnBT
Henk Visser
opvolger Han
Mulder
TELEVISIE VANAVON
TELEVISIE ZATERDAG.
RADIO VANAVOND
RADIO ZATERDAG
RADIO/TELEVISIE
LEIDSE COURANT
VRIJDAG 2 OKTOBER 1981
PAGIf T
V
serie I-
KRO-tv wilde wel vooraan zitten, toen een groep van 75 to
neelamateurs „Hamlet" van Shakespeare op het repertoire en
op de schouders nam. Een zwaar stuk. Zij trokken een jaar
voor de repetities uit. En zij leerden Shakespeare kennen en
meer nog de figuur van Hamlet, de Deense prins, met zijn
vaderhaat en zijn moederliefde, zijn dromerige of juist door
dringende kijk op de menselijke verhoudingen aan het hof.
Maar bovenal leerden zij elkaar door en door kennen, de le
raar, de machinebankwerker, de student, de huisvrouw, de
laborant, de oogheelkundig assistente en de kelner. De opvoe
ring werd zelfs bijzaak. Toen de eerste claus van Shakespeare
in de zaal viel, stopte de camera met zoemen en inzoomen.
Het toen gerede filmprodukt „Zijn de spelers klaar?" ziet
men zondagmiddag op het scherm op Ned. II om 16.35 uur.
Scène uit de film „Zijn de spelers klaar".
Er ontstond aldus een documentaire
film met een menselijke inslag over
toneelamateurs, die zich geheel aan
de grote toneelschrijver wijdden, in
het bijzonder aan diens Hamlet, die
op het repertoire thuis hoort van
elke rechtgeaarde tonelist.
Dit groepsgebeuren kristalliseerde
niet alleen uit rond het gesproken
woord, de in de toneeltaal verscho
len intentie, maar vooral ook rond
alles wat rond een voorstelling
speelt, zoals de vele vaardige handen
voor de costumering, de decors, het
licht etc. Men kon voor dit alles te
recht in het Bussumse Theater 't
Spant, een fijne plek om in te spelen
vanwege de daar kortelings aange
brachte vernieuwingen, zeg maar
nieuwbouw.
Deze film kwam mede tot stand met
geld van CRM en bood de jonge fil
mers Joop Burcksen en Ruud Her-
blot een kans om zich van hun beste
filmische zijde te laten zien. Zij kre
gen de hulp van wel een half dozijn
deskundigen op diverse toneelmatige
terreinen. Te veel om op te noemen.
Juist daarom valt in deze film enigs
zins tegen, dat er vooral veel hande
ling wordt vertoond -het passen en
meten van de costuums, het leren
schermen- en dat er eigenlijk weinig
inzicht wordt geboden in de tekstbe
handeling. En daar gaat het bij Sha
kespeare toch vooral om. Diens rijke
taal moet tot spreken gebracht wor
den, tot ze spreekt over de mens.
Om dan nog maar te zwijgen over de
opvatting van de figuur van Hamlet,
die blijkens de historie van dit stuk
wonderlijk veel interpretaties toe
staat. Hamlet als labiele zwever.
Hamlet als de grote wreker. Hamlet
als de psychisch getourmenteerde
mens, Hamlet als ja elke nieuwe
toneelstijl en/of maatschappij-opva
ting staat een nieuwe benadering
van dit toneelpersonage toe. En
daarvan wordt men in deze film niet
zo heel veel gewaar. Jammer, want
de filmers hebben er duidelijk echt
hun best op gedaan. Aan de Shakes-
peareaanse diepte zijn zij echter een
beetje voorbijgelopen.
Maar daar ging het ook niet hele
maal om. Een van de bij deze pro-
duktie betrokken toneelregisseurs,
een vaardige amateur met toch wel
kijk op dit soort zaken, Frank Leen-
derts met name, liet eerder al weten:
„Het valt op dat mensen op het to
neel, als ze hun werk als acteur goed
doen, emoties hanteren, waarmee ze
in hun privéleven soms de grootste
moeite hebben. Dat heeft ermee te
maken, dat ze zich op het toneel
kunnen verschuilen achter de illusie
van het spel en dingen doen die ze
zich normaal niet durven permitte
ren. Bang te ver te gaan. Ze vinden
en nemen het dagelijks leven te
bloedserieus om ermee te durven
spelen, terwijl het daagse doen daar
voor toch aanknopingspunten ge
noeg biedt. Rijker maakt. Het leven
biedt die ontsnappingsmogelijkheid,
maar buiten het toneel durven wei
nigen er gebruik van te maken. Ge
lukkig schept het toneel mogelijkhe
den om over de grenzen van je eigen
emotie heen te gaan, daar ronduit
mee voor de dag te komen, om ver
volgens te ontdekken, dat je eigen
emoties met anderen gedeeld, samen
beleefd kunnen worden. Dat maakt
het leven een stuk mooier".
Frank Leenderts komt zondag trou
wens zelf in beeld. Hij heeft veel be
wondering voor de vertolker van de
titelrol, Hans Melissen. Daar kan de
kijker echter niet over oordelen, om
dat hij alleen de voorbereidingen
van het spel te zien krijgt.
CRM liet weten aan deze film graag
fiat te hebben gegeven, omdat het
gaat over een zinvol stuk vrijetijds
besteding. Daar biedt Hamlet zeker
de kans toe, omdat hij in welke to
neelopvatting ook gespeeld toch al
tijd zal blijven gelden als de mens
die gevoel en verstand tot overeen
stemming moet zien te brengen. Een
dagelijkse opgaaf voor iedereen, in
het werk en in de vrije tijd.
TON OLIEMULLER
HILVERSUM „Een kwestie van smaak"
is de titel van een documentaire over de
voedselindustrie in de Derde Wereld, die de
VARA-televisie zondagavond (Ned. I, 22.15-
23.15 uur) op de televisie brengt. Het is de
zevende aflevering in een inmiddels vijf
jaar oude serie over een van de meest om
streden fenomenen van onze tijd, de multi
nationale onderneming. Het zevende van de
voorlopig tien portretten van „De Multina
tionals" handelt over de wijze waarop de
multinationale bedrijven hun stempel we
ten te drukken op de voedselproduktie in
een bepaald land en indirect op de
voedselsituatie in de hele wereld.
„De Multinationals" is de verwezenlijking van
een jaren oud VARA-idee. In 1976 maakte deze
omroep, in samenwerking met de NOVIB, het
eerste portret van een multinationaal bedrijf.
Na 1979 is Belbo Filmproducties, het bedrijf
van ex-VAR A's Ben Eikerbout, met de samen
stelling ervan belast.
Belbo Film heeft zich speciaal toegelegd op de
bij de Nederlandse televisie nauwelijks bedre
ven „onderzoeksjournalistiek". Met name de
diepgravende reportages van de Britse televisie
hebben, zo blijkt, als voorbeeld gediend. Een
belangrijk verschil is evenwel, dat de maat
schappij in de regel zelf ideeën ontwikkelt en
op grond van een uitgewerkt plan wordt beke
ken of er gegadigden zijn. Gebruikelijk is, dat
een t.v.-zender of -station een programma be
denkt en voor de uitvoering daarvan naar een
producent toestapt. Die andere werkwijze lijkt
Belbo echter geen windeieren te hebben gelegd.
In vrijwel alle Europese landen, Canada, de
Verenigde Staten en Australië zijn de reporta
ges over buitenlandse politiek, de ontwikkeling
van de Derde Wereld, de mensenrechten-kwes
tie en tal van andere onderwerpen op de televi-
De makers van ,,Een kwestie van smaak" tijdens de opnamen op de Filippijnen.
Tweede van links is regisseur Steven de Winter.
sie te zien.
Steven de Winter, al sinds 1976 bij de samen
stelling betrokken, benadrukt het journalistieke
karakter van „De Multinationals". Zijn obsessie
voor de multinationale bedrijven, die regerin
gen naar hun hand kunnen zetten, de wereld
economie in zekere zin in gijzeling houden,
vaak meer invloed blijken te hebben dan bij
voorbeeld de Verenigde Naties maar tegelijker
tijd in de huidige economische orde onmisbaar
zijn, heeft niet geresulteerd in een uitgesproken
oordeel over de multinationals. Integendeel, e-
venals in de voorafgaande afleveringen wordt
in „Een kwestie van smaak" getracht alle kan
ten van de medaille te tonen: het hoe, wie, wat
en waarom van de multinationale bedrijven. De
kijker mag zelf zijn conclusies trekken.
Centraal in „Een kwestie van smaak" staan de
bananenplanters op de Filippijnen en multina
tional Unilever, die een niet onaanzienlijk deel
van de wereldvoedselproductie in handen
heeft.
De bananenplantages op de Filippijnen zijn in
handen van een paar grote Amerikaanse be
drijven, die boeren van hun land jagen. Op de
grond, tot voor kort door plaatselijke boeren ge
bruikt om voedsel voor eigen gebruik te ver
bouwen, worden nu voor de export naar Japan
bestemde bananen geteeld. De situatie van de
arbeiders is slecht, zij worden als een soort sla
ven bewaakt. De regering wil van misstanden
niets weten en zet de poorten zo wijd mogelijk
open voor buitenlands kapitaal (lees: multina
tionale bedrijven).
Unilever is een voorbeeld van een multinatio
nal die vooral zijn grondstoffen uit de Derde
Wereld betrekt. Van de verdere activiteiten
van het concern lijkt men op dé Filippijnen
weinig te merken. Maar toch: op de eilanden
groep heeft het bedrijf een veelbelovende
markt, sandwichspread, ondekt. Een lekker
westers product, maar waarvan de invoer tot
gevolg heeft dat een land dat rijst als voor
naamste voedsel kende, zich steeds meer tot het
kort geleden nog volkomen onbekende brood
bekeert. Of wat te denken van de t.v.-reclame
voor Royco-soep in een land, waar twee derde
van alle kinderen ondervoed is en dagelijks
duizenden mensen de vuilstortplaatsen afstro
pen in hun eindeloze speurtocht naar voedsel-
resten). Stuk voor stuk treffende scenes, die de
kijker wegwijs maken in de problematiek en
genoeg bouwstenen aandragen voor het vor
men van een eigen oordeel.
Vijf maanden is Steven de Winter met de sa
menstelling van „Een kwestie van ismaak" in
de weer geweest. Gedurende zeven weken
filmde hij op de Filippijnen, twee weken in
Groot-Brittannië en nog een week in Duitsland.
Tijdens zijn verblijf in het Verre Oosten maak
te hij tegelijkertijd opnames voor het achtste
deel van de serie, dat in november wordt uitge
zonden en over de farmaceutische multinatio
nals gaat.
JOS TIMMERS
Welke kwismasters zich ook
nieuw aandienen Berend
Boudewijn blijft op zijn
oude vertrouwde stek zijn
werk doen. Vanavond speelt
hij opnieuw zijn eigen kwis
nog steeds onder de titel
„BB-show". En opnieuw
voor het goede doel, waar
voor eerder artiesten hun
prijsen beschikbaar stelden.
Dat was in het vorige sei
zoen zo. Ditmaal gaat BB
werken met jongeren. Zij
treden in de plaats van de
vroeger veel gevraagde be
kende Nederlanders. Die
twee teams van drie jonge
ren uit Surhuisterveen (Fr.)
willen het minstens even
goed doen en nemen het op
voor Tineke en Kees Boer
uit dezelfde plaats. Dit echt
paar heeft drie kinderen,
alsmede zes pleegkinderen,
van wie enkelen gehandi
capt. Op de duur ontstonden
hier financiële problemen,
gevolgd door getob met de
gezondheid. Voor die men
sen willen de jongeren
graag een goed bedragje
winnen en beschikbaar stel
len.
Ned. I 19.00 uur.
Galactica
Een ijsberg bedreigt de Galac-
Michel Fugaln en zijn levenslustige dansen
Minister-president
tica. Planeetbewoners schieten
echter te hulp.
Ned. I 20.05 uur.
Charlie Chaplin
Van Charlie Chaplin de film
„The idle class", waarin hij de
spot drijft met rijke mensen.
Ned. I 20.55 uur.
In verband met voorbereidin
gen van de plannen van het
nieuwe kabinet wil de minis
ter-president nog steeds niet
praten ondanks de aankondi
ging in de gidsen. Er voor in
de plaats komt een iets langere
Michel Fugain
In Parijs bleef Michel Fugain
lang actief met zijn dansshows,
waarin hij vooral een stuk le-
vensplezier tot uitdrukking
wil brengen. Zijn ideaal was
en bleef een eigen studio. Die
heeft hij nu gevonden in Nice.
Van daaruit beelden.
Ned. I 22.05 uur.
Gehoorzaam
De vraag of je je hele leven ge
hoorzaam zou moeten zijn kan
door iedereen anders worden
ingevuld. De 53-jarige Ameri
kaanse predikant William
Sloane trainde CIA-spionnen
en zette Vietnamsoldaten aan
tot desertie. Juist hij werd
kortgeleden benoemd tot voor
ganger in de Riverside-ge-
meente in New York, die be
schikt over een pompeuze
kerk, waarvan hij een bede
huis voor armen wil maken.
Ned. I 22.50 uur.
Charlie's Angels
De engelachtige dames gaan er
werk van maken, dat er biet
langer mooie meisjes zullen
hou r i
het lJ
scherm
in het
oog
worden vermoord op het
strand van Malibu.
Ned. II 18.59 uur.
Beste André
De beste van André, hoogte
punten uit zijn tv-carrière,
worden opnieuw op een rijtje
gezet.
Ned. II 20.27 uur.
Het nieuwe land
Deel 2 uit de serie „Timeless
land", waarin Australische
emigranten kampen met ont
beringen, tekorten aan voedsel
en medicamenten.
Ned. II 21.30 uur.
Soap
Jessica in het rebellenkamp en
Mary omgeven door misdaad
pogen er het beste van te ma
ken.
Ned. II 23.10 uur.
Morgenmiddag
Vier films morgenmiddag, t.w.
over de natuur van Everglades
in Florida; kapitein Caveman
en zijn rhinoceros, Joe de held
van Vliegenland en als klap
stuk ome Willem.
Zaterdag Ned. I 15.30 uur.
BB nu met jongeren in de
kwis-show
HILVERSUM Henk Vis
ser (42), is door de NOS met
ingang van 1 januari 1982
benoemd tot eindredacteur
van de televisierubriek „Den
Haag vandaag". Visser volgt
Han Mulder op, die naar het
ministerie van CRM is ver
trokken.
Na zijn loopbaan bij het ANP
te zijn begonnen, verhuisde
Visser in 1968 naar de KRO-
radio, waar hij sociaal-econo
misch redacteur werd. De laat
ste tien jaar was Visser bij die
omroep als politiek redacteur
werkzaam.
NEDERLAND 1
NOS
18.20 Nieuws voor doven
en slechthorenden
18.58 Journaal
KRO
19.00 Tweetietekenfilm
19.10 De BB-show
20.05 Galactica, tv-serie
20.55 The idle class, speelfilm
KRO
21.55 Praten met de minister
- president
22.05 Atelier Fugain
filmreportage
IKON
22.50Waarom zou je heel je
leven gehoorzaam zijn
filmportret
NOS
23.35 Journaal
23.40 Nieuws voor doven
en slechthorenden
NEDERLAND2
NOS
18.25 Paspoort voor
Spanjaarden
18.35 Sesamstraat
18.50 Juegdjournaal
TROS
18.59 Charlie's Angels,
tv - serie
23.10 Soap, tv - serie
NOS
23.40 Journaal
23.45 Nieuws voor doven
en slechthorenden i
DUITSLAND 1
(Reg. progr.: NDR: 18.00 SlapL
18.30 Actual. 18.45 Kleuter!
18.55 Gevar. progr. 19.25 RegJ
gaz. 19.59 Progr. ove.-z. WDR f"
Amus. progr. 18.30 Inform, p
18.40 Amus. progr. 19.15 Acj
20.00 Journ. 20.15 Der letzte W
(The last wagon), speelfilm, j
Economisch magaz. 22.30 Actuif]
parlementair nws. 23.00 Sportjr
'23.25 Sheriff aus New York. poliM»
rie. 0.40 Journ. nr
DUITSLAND 2
18.20 Slapstick. 18.40 Slap
18.57 Progr. overz. 19.00 J[
19.30 Buitenlandse reportages.
al. 22.20 Cultureel magaz. 23.0$
Herren Dracula (Dracula pere etfc i
speeplfilm. 0.40 Journ.
DUITSLAND 3 WDR F
18.00 Kleuterprogr. 18.30 Cul
19.00 Vrijetijdsmagaz. 19.45 JoF
3. 20.00 Journ. 20.15 FlImreporÖe
21.00 Reportages uit Duitsland, p
Religieus progr. 22.00 Sklaven, tl
rle. 22.50 Filmportret. 23.50 Joui
BELGIE NEDERLANDS NET
18.00 Kinderserie. 18.05 Kindi
sere. 18.20 Kleuterprogr. 18.35
School. 19.07 Uitz. voor
19.37 Meded. en morgen. 19.45 I
20.10 Weerber. 20.15 Solo sij
speelfilm. 21.55 Boekenrubriek. 2
Nws.
BELGIE NEDERLANDS NET 2
Van 18.00 tot 20.15: Zie NET 1.
Wij, heren van Zichem, tv-serie.
Amus. progr. 22.15 Cultureel rr
TROS
20.27 De beste van Andre
21.30 Het nieuwe land,
tv - serie
22.55 AktuaTV
BELGIE FRANS
19.00 Reg. magaz. 19.25 Wei
19.30 Nws. 19.55 Inform, progr. i
L'amour handic&pe (behinderte 1
be), docum. 23.15 Nws. en weery
NEDERLAND 1
NOS
13.00 Nieuws voor doven
en slechthorenden
15.30 Journaal
VARA
15.32 VARA s filmclub
15.33 De Everglades in Florida
15.48 Captain Caveman,
tekenfilm
16.00 Joe, de held van
Vliegenland, jeugdfilm
17.00 De film van Ome Willem
NEDERLAND2
NOS
13.00 Nieuws voor doven
en slechthorenden
DUITSLAND 1
10.00 Journ. 10.03 Die Falie des
Monsieur Cabrol, tv-serie. 11.30 Eco
nomisch magaz. 12.10 Cuftuf
progr. 12.55 Persoverz. 13.00 Jqj
13.40 Progr.overz. 14.10 Journ. 1
Kleuterprogr. 14.45 Inform, pi
15.30 Muz. progr. 16.15 Reporl
17.00 Reportage. (Reg. progr.: fi
17.30 Progr. overz. 17.31 Geantld(
tet wird immer, tv-serie. WDR: l| I
Actueel progr. 17.55 mi^s. progr.Ljj
DUITSLAND 2
12.00 Progr. overz. 12.30 InfL
progr. 14.45 Journ. 14.47 Tekenlf
serie. 15.10 jeugdfilm. 16.05 TipsF
ideen. 16.15 Kinderprogr. 16.40 B
mer, der Streuner, tv-serie.
Journ. 17.10 Inform, progr.
BELGIE NEDERLANDS
14.30 Cultureel magaz. 15.00 0eh
School. 15.30 Paardenpluimen (Hj
feathers), speelfilm. 17.00
progr.
BELGIE FRANS
10.30 Cursus Engels. 11.00 D
serie. 11.30 Gesprek. 12,00 I
voor buitenlandse werknemers.
Toneelstuk. 16.45 Inform, serie.
Rockmagaz. 17.55 Gevar. jeugc
gaz.
HILVERSUM 1
NOS: leder heel u
18.21 (s) Punt uit.
(S) Country time. 21.02 (S)
jazz. 22.02 (S) Goal NOS: 23.02 (S) Met het
oog op morgen. NCRV: 0.02 (S) Op goed
geluk (met om 0.10 Popconcert; 1.00 Happy
sound In de nacht.).
HILVERSUM 2
VOO: 18.00 (S) De grote verwarring. OVER
HEIDSVOORLICHTING: 18.40 De Neder
landse Antillen. 18.50 PP: Ultz. va
P.P.R. VOO: 19.00 (S) Veronica Sport.
20.00 (S) Europees Concernlpodium:
terdams Filharmonisch Orkest Klass.
22.30 Nws. 22.40 (S) De Buiksluller,
spel. 23.55 Nws.
HILVERSUM 3
NOS leder heel i
Hitparade. 19.02 De Rock en Roll i
NOS: leder heel uur nws. VARA:
7.03 (S) Hallo hier Hilversum.
(8 03 Dingen van de Dag.). 10.30
(S) Z.l. 12.03 (S) Tussen start en
llnish. 13.03 (S) In de Rooie
Haan. 15 02 (S) Muz. uil de Bui-
l en sociëteit in Zwolle. 16.02 (S) De Speel-
7.30 Nws. 7.36 Aktua. 8.
8.11 Toeraklua. 8.30 Ni
Toeraktua. 9.00 Gymnastiek
de vrouw. 9.10 Water
9.15 Onder de mensen. 10.00 Docu
Coulissen. 11.30 Janboel. 12.00
12.26 Meded. voor land- en tuinbouw. 12.30
Nws. 12.36 Aktua. 13 00 Nws. 13.11 Intro-
duktle Kernpunt. 13.15 Van de blnnenpagi-
na. 14.00 Kernpunt. 15.00 Sport na sport.
15.30 Kieskeurig. 16.00 Aktua-Extra. 17.00
breed. 17.24 Mi d
NOS: leder heel uur nws. N
702 Popfrisser 9 03 F
sound. 10.03 Popstalion.
Pop non stóp. 12.03 Los
14.03 Op stap. 15.03 Disc*
pres. 16.03 Zaterdag Sport.
AVRO: 7.00 Nws. 7.02 (S) Op
klein stationnetje. 8.00 (S) H
met Caroline è.00 Nws. 9.0
Plano-an. 10.00 (S) Con
Vill<lt Mattinale. 12 00 Nws. 12.0
Liever de lucht In. 13.15 (S)ÊI]
14.00 Nws. 14 02 (S)
lijns Philharmonisch Orkest. 15.43 (S) H ie
muz. 16.00 (S) Volksmuz. 16.15 (S) Ope
een andere versie. a'
John van de Rest begint zijn
feuilleton over Mata Hari met
het meest dramatische mo
ment, haar terechtstelling in
de slotgracht van Vincennes.
Daarmee heeft hij al veel kruit
verschoten. Wel een verras
send begin, wat camerawer
king en locatie betreft. Het
deed meteen een en ander
verwachten. Maar wie nog iets
wil ontdekken aan de reeds
van vele kanten bespiede fem
me fatale, die in een boek nog
eens ooit een exotische bloem
van de Friese velden is ge
noemd, moet van goeden huize
komen. Het drama staat en
valt dan ook met de keuze van
de hoofd rol vertolkster. Dat
werd Josine van Dalsum,
vrouw van John van de Rest.
Een dergelijke bintenis kan
mooie resultaten opleveren,
gedacht vanuit de wetenschap
dat die twee elkaar goed ken
nen. Dat is in een soortgelijke
coproduktie als „Kant aan
mijn broek" echter al eens fa-
likant uitgekomen.
Natuurlijk is het te vroeg aan
de hand van het eerste deel al
een eindoordeel te vellen.
Daarin werd stap voor stap te
ruggegaan in het leven van de
courtisane tijdens haar onder
vraging door de officier van
d-
g
ld
D.
S
de Parijse Krijgsraad. Een r g
bepaald originele, wel brijn
bare leidraad waarmee je er
voornaamste tonelen uit M i
Hari's fameuze loopbaan
een hoed kunt toveren zon 110
het risico in een overladen Sf
rie te belanden. Of die met!
de ook in het vervolg vru en
ten zal afwerpen weet de leyt
ker uiteraard niet. ian
Toch werpt zich reeds vr(ie
de vraag op of men in de M V
Hari van Josine van Dalsi so
zal kunnen geloven. H scl
wreekt zich reeds het feit, nd.
zoveel illustere modellen v is
haar op toneel en film in o rati
loop zijn. Onwillekeurig wo ja5
ze daaraan gemeten. Voors i a
nog komt ze over als een c
weinig grote tragedienne v«tiër
zo'n met zoveel voorbeeli cht
belaste rol. Nu komt in toesl
eerste deel nog hét vrolij v
kind uit een provincienest sj jcj-
len, dat niet volwassen tor
worden. Maar als het om f rrfc
portret gaat zou daar toch sch
de fatale vrouw van later in t jr
proeven moeten zijn. Het bl 3
ook veel te veel uitstalling v hap
fraaie kostuums en mooie loi idin
ties. De ziel van het drai 0f
valt daar nog niet in te h de
kennen. Idei
HAN JONKERS rlai
