dodewaard
rengt
Kernenergie
terug naar af
TINDEM ANS WEIGERT MET
SOCIALISTEN TE REGEREN
JNENEAND/BUITENLAND
:a-
Belgische ex-premier weer van corruptie beschuldigd
LE1DSE COURAN1-
VRIJDAG 25 SEPTEMBER 1981 PAGINA 15
mi-m
Een van de meer vreedzame onderdelen van het beleg van Dodewaard, het afgelopen weekeinde: M.E.'ers trekken een
menselijke barricade uit elkaar die een van de toegangswegen afsluit.
tfDDEWAARD Mogen de blok-
eJdes en demonstraties van het af-
j|J/ope/j weekeinde plus maandag
de buurt van de kerncentrale in
\ewaard nu als geslaagd wor-
beschouwd? Het hangt er
iar van af uit welke hoek je deze
ies bekijkt Wie stelt dat het er
ging de confrontatie te zoeken
•t het Nederlandse staatsbestel,
terugzien op een aantal uiterst
\aagde dagen. De actievoerders
mden tegenover de handhavers
uitstek van dat staatsbestel: de
\sen van de Mobiele Eenheid.
dde strijd was ongelijk. Zo'n
gewonde actievoerders tegen
of drie gewonde M.E. 'ers
kt in dat opzicht duidelijke
Maar daar staat tegenover, dat
IE. over aanmerkelijk beter
'teriaal beschikt, voor dit soort
frontaties is opgeleid en conti-
haar troepen aan de fronten
verversen.
als het erom ging dat aangevallen
e^atsbestel voor grote moeilijkheden te
atsen en flink op kosten te jagen, dan
nnen de actievoerders erg tevreden
j j. Van overheidszijde is „Dodewaard"
ez i gigantische operatie geweest, met
inzet van duizenden mensen, enor-
hoeveelheden materieel en een kost-
-e voorbereiding. En het repareren
i de aangerichte schade aan over-
I "1 ds-eigendommen en die van particu-
\en gaat nog eens tonnen kosten. De
ie heeft wel degelijk een aanslag ge-
egd op de middelen van de zo ver-
Uwe overheid.
'at mankeert er aan de
'erheid?
actievoerders zijn het er vrij eensge
zind over eens, dat ons staatsbestel, ons
wettenstelsel en onze democratie niet
deugen. „Het parlement heeft geen aan
sluiting meer met wgt de meerderheid
van de bevolking wil", verkondigde een
woordvoerder van de persgroep van de
actievoerders, voorda( de driedaagse
veldslag in Dodewaard losbarstte. „Deze
kerncentrale is daar een goed voorbeeld
van. De meerderheid van de bevolking
wil dat de kerncentrale wordt gesloten.
Maar het parlement houdt hem vrolijk
open. Het parlement gaat rustig door met
nieuwe opwerkingscontracten, het parle
ment gaat rustig door met het goedkeu
ren van dumpingen van radioactief afval
in de Oceaan. We hebben nu tien jaar
lang de politieke weg bewandeld zonder
enig resultaat. We gaan nu zelf de cen
trale afgrendelen en proberen te voorko
men dat er kan worden doorgewerkt.
Waar haalt de politiek, na tien jaar eigen
falen, het recht vandaan ons het recht op
blokkeren te verbieden?
Uit die krachtige taal van de kant van
de actievoerders kan worden opgemaakt,
dat het in Dodewaard in feite om twee
zaken ging, die onverbrekelijk met el
kaar verbonden zijn: het directe doel in
de vorm van-snelle sluiting van de kern
centrale in Dodewaard en het indirecte
doel irt de vorm van een aanval op het
systeem van grootschalig denken waarin
instellingen als kernenergie, leger en po
litie hun zelfstandig en oncontroleerbaar
bestaan lijken te leiden.
Daarbij dringt meteen de vraag op of nu
Dodewaard de aangewezen plaats is om
acties met deze doelstellingen te voeren.
Goed, de centrale staat levensgroot in
deze gemeente en je moet echt steke
blind zijn wil je dit complex over het
hoofd zien. Maar het gemeentebestuur
noch de bevolking van Dodewaard heeft
ooit om de komst van deze centrale op
deze plaats gevraagd. En in de centrale
zelf werken slechts uitvoerders van een
beleid dat in eerste instantie Den Haag
en in tweede instantie bij de „Stroom-
boeren" in Arnhem, de zogenaamde
Arnhemse Instellingen, worden ge
maakt. Wie toch in Dodewaard de uit
voerders van het beleid het werken on
mogelijk wil maken, kan op zijn klom
pen aanvoelen, dat de makers van het
beleid er alles aan zullen doen dat te
verhinderen. Een dergelijk eigenmachtig
optreden van de demonstranten past niet
in de democratie, ook al zal het waar
schijnlijk best waar ziin, dat intussen de
meerderheid van de bevolking wil, dat
de kerncentrale dicht moet.
Mislukt
Terugkijkend naar de driedaagse velds
lag in Dodewaard, en kijkend naar de
doelstellingen die de actievoerders nog
vlak tevoren verkondigden, moet wor
den geconstateerd dat de acties in Dode
waard gewoon mislukt zijn. Verspeelde
energie, zogezegd. De centrale is niet ge
sloten. Tijdens de blokkade-acties is het
werk in de centrale heel gewoon doorge
gaan. Het personeel is steeds op tijd afge
lost, hetzij over de weg, hetzij over de
Waal.
Ook het tweede doel, de aanval op het
grootschalige denken en op de werking
van de parlementaire democratie, is niet
Bereikt. Wie in een democratie aan wil
tonen dat de democratie faalt, zal de
meerderheid van de bevolking achter
zich moeten krijgen. Die meerderheid
mag dan misschien te vinden zijn (ge
weest?) voor de sluiting van de kerncen
trales, maar die is er zeker niet voor de
wijze, waarop de actievoerders ten strij
de zijn getrokken in Dodewaard.
Met hun gewelddadige manier van op
treden tegen de gewone politie en de
M.E. hebben de actievoerders veel good
will verspeeld. Weinig mensen kunnen
bewondering hebben voor het gebruik
van levensgevaarlijke katapults en ben
zinebommen, voor stenenregens en zak
jes verf in de richting van de wetshand-
havers, die óók maar uitvoerders zijn
van een elders bedacht beleid. Er zal
veel tijd en ook veel wijsheid voor nodig
zijn het nu verloren vertrouwen in de
zaak van de actievoerders tegen kerne
nergie terug te winnen. De oorlog in Do
dewaard heeft de tegenstanders van
kernenergie misschien wel terugge
bracht naar af.
Door het gewelddadige karakter van de
confrontaties in Dodewaard zijn de actie
voerders, anders dan vorig jaar, er niet
aan toegekomen de wereld bekend te
maken met het waarom van deze acties.
Vorig jaar bleef geweld uit. De kranten,
radio en televisie kregen zodoende ruim
te om aandacht te besteden aan de ge
dachte achter de demonstraties en de zi-
tacties bij de centrale. Niemand kan ont
kennen, dat de vastberadenheid waar
mee de actievoerders vorig jaar, ondanks
verschrikkelijke weersomstandigheden,
op hun post bleven en de vrede wisten te
bewaren, groot respect afdwongen. De
Anti-Kernenergie Beweging kweekte er
veel goodwill mee.
Grimmigheid
Geweldloosheid werd ook deze keer ge
preekt. Maar tegelijk voerde een grote
mate van grimmigheid de boventoon.
Van meet af verkondigden de actievoer
ders dat ze wilden overgaan tot effectie
ve blokkade van de kerncentrale, hoe
wel vanaf datzelfde moment de overheid
stelde, dat zulke blokkades niet zouden
worden toegestaan. Anders dan vorig
jaar hebben de actievoerders nagenoeg
elk contact met de autoriteiten afgewe
zen, zowel vooraf als tijdens de acties.
Dat zijn twee beleidsuitgangspunten die
een goede voedingsbodem voor geweld
tijdens de acties vormen.
Achteraf is duidelijk, dat ook de over
heid in de praktijk de geweldsuitbarsting
flink in de hand heeft gewerkt, welke
nobele bedoelingen aan het beleid ook
ten grondslag hebben gelegen. Toen de
actievoerders hun tenten hadden opge
slagen en verkenners vooruit stuurden
naar de centrale, bleek dat er nauwelijks
politie patrouilleerde, dat de brug naar
de centrale slechts matig bewaakt en ge-
barricadeeerd was en dat iedereen
heel anders dan vorig jaar zich vrije
lijk over de weg langs de centrale kon
bewegen. De burgemeester stelde later,
dat dat alles was gedaan om de actie
voerders goed gestalte te kunnen laten
geven aan hun recht op demonstreren.
„We wisten dat men wilde demonstreren
bij de centrale", zei hij, „wel, daartoe
hebben wij hen volop de gelegenheid
willen geven".
Naïef
De burgemeester is zo naïef geweest te
geloven, dat de demonstranten hun be
weringen over blokkades bij beweringen
zouden laten. En de actievoerders waren
minstens even naïef door aan te nemen,
dat het visueel ontbreken van politie en
van prikkeldraad op de wegen bij de
centrale betekende dat ze rustig hun
gang konden gaan met het opwerpen
van blokkades en het bouwen van anti-
atoomdorpen op de wegen bij de centra
le. Beide partijen hebben zich achteraf
bedrogen gevoeld. De actievoerders
voelden zich „in de fuik gelokt" toen ze
zaterdag bij hun eerste actie van de plot
seling massaal en massief aanwezige
M.E. te horen kregen, dat de barricades
dienden te worden opgebroken. In zo'n
sfeer is het niet verwonderlijk, dat al
gauw met allerlei rommel in de richting
van de M.E. wordt gegooid. Dat gebeur
de dan ook in royale mate, inderdaad
vóórdat anders dan actievoerders be
weren de M.E. tot de aanval over
ging.
De actievoerders mag vanaf dat moment
best een stevig verwijt gemaakt worden.
Want nadat de overheid via de M.E. zo
nadrukkelijk haar tanden had laten zien
en had aangegeven wóar de grens lag
tussen wat mocht en wat niet mocht,
hebben zij alles nagelaten om terug te
keren tot de geweldloosheid. Overwogen
had kunnen worden alleen nog de wel
getolereerde menselijke blokkades te
vormen. Dat is niet gebeurd. Gepoogd
had kunnen worden net als vorig jaar de
toen nog kleine groep voorstan
ders van geweld in toom te houden. Ook
dat is niet gebeurd. Via hun radiozender
Radio Actief werden de demonstranten
aangespoord waar mogelijk, nieuwe
blokkades van bouwmateriaal op te wer
pen, wegen te ondergraven en materiaal
van de politie te vernielen.
Kans gemist
Toen in de nacht van zondag op maan
dag het geweld leek te luwen, trok de
M.E. zich zichtbaar terug en werd de
weg langs de centrale vrijgegeven voor
demonstraties en menselijke blokkades.
De actievoerders grepen die kans aan
door onmiddellijk nieuwe barricades op
te werpen, kraaiepoten op de wegen te
strooien en ijzerdraadjes op scheenbeen
hoogte te spannen. Dat had niets met de
eerder gepreekte geweldloosheid te ma
ken. En daarmee is de zaak van de Anti-
Kernenergie Beweging grote schade be
rokkend. De AKB heeft zichzelf in de
hoek gezet van „het tuig, dat uitsluitend
uit is op rellen en niet op het verwezen
lijken van idealen". ^Daaraan doet niets
af, dat de politie op een aantal momen
ten wel erg overtrokken van leer is ge
trokken tegen groepen actievoerders die
op die momenten echt heel vreedzaam
bezig waren te demonstreren en op het
wegdek te zitten, of het feit dat de politie
bij haar acties met infiltranten binnen de
gelederen van de demonstranten heeft
gewerkt (Al blijft het een bijzonder
kwalijke zaak dat politiemensen zich bij
het uitoefenen van hun politietaak hier
en daar hebben verscholen achter een
perskaart, al staat daar weer de net zo
kwalijke zaak tegenover dat enkele pers
vertegenwoordigers, toen in het week
end hun werk erop zat, hun perskaarten
aan actievoerders hebben gegeven, die
daarmee als infiltranten achter de poli-
tielinies konden komen. Met beide acties
wordt de onafhankelijke opstelling van
de pers ernstig ondermijnd).
RINK DROST
ongerstaker Bernard
;t<
ingerstaker
eft actie op
•AST IRA-hongersta-
ïernard Fox heeft giste-
na 32 dagen vasten, zijn
voor het verkrijgen van
ilitieke status in de Maze-
igenis in Belfast opgege
id is in een ziekenhuis op-
nen. Fox besloot zijn ac-
stoppen nadat hem was
ld, dat hij bij voortduren-
•edselweigering nog maar
laar dagen te leven had.
is de zesde IRA-honger-
i t die zijn actie opgeeft en
het ziekenhuis wordt
jebracht. Tien medestan-
c zijn sinds maart van dit
aan de gevolgen van hun
1 erstaking overleden. Fox
in straf uit van tien jaar
'fcns terroristische activitei-
pniüiiiiiiiiiiiiiiiiuiHiiiiiiiiiiiiuimii
(Van onze correspondent Mare de Koninck)
BRUSSEL Koning Boudewijn van België
heeft gisteren de aftredende socialistische
minister van Economische Zaken (tevens
vice-premier) Willy Claes tot informateur
benoemd. Na de val afgelopen maandag
van het rooms-rode kabinet Eyskens,
moet Claes allereerst nagaan of er zeer snel
een nieuwe regering te vormen is, zonder
eerst vervroegde verkiezingen te houden. In
dien het onmogelijk zal blijken op korte ter
mijn een nieuwe coalitie op de been te krij
gen hetgeen de algemene verwachting is
zal informateur Claes de politieke en fi
nanciële gevolgen in kaart moeten brengen
van het overgaan tot verkiezingen (moge
lijk op zondag 22 november). Die gevolgen
zijn volgens de socialist Claes ingrijpend,
want een stembusstrijd betekent veel tijd
en geldverlies. Zulks temeer omdat de ver
houdingen binnen het demissionaire kabi
net (met name tussen de Waalse socialisten
en de Vlaamse christen-democraten) derma
te vijandig zijn, dat de informateur zal moe
ten onderzoeken in hoeverre de ministers
bereid zijn „lopende zaken" af te handelen.
Tot nog toe weigeren de Franstalige socia
listen van PS-partijleider Guy Spitaels om
nog enig ander regeringswerk te doen zo
lang de financiering van de Waalse staalin
dustrie (waarover het kabinet Eyskens
viel) niet rond is.
Willy Claes wees er gisteren op dat het kabinet
nog geen begroting 1982 heeft opgesteld en dat
een verdere „staking" van de Waalse ministers
zal betekenen dat per half oktober aanstaande
de werklozen niet meer uitbetaald kunnen
worden en het onderwijs geen geld meer krijgt.
Een en ander vergt immers kabinetsbeslissin
gen inzake leningen en subsidies. Vervroegde
verkiezingen kunnen bovendien de Vlaams-
-Waalse emoties in het land aanwakkeren, nu
de staalcrisis in beide landsdelen de roep om
zelfbeschikking heeft versterkt. Een versnelde
ontwikkeling naar een Vlaams-Waalse 'echt
scheiding' heeft onvoorzienbare economische
en staatkundige gevolgen.
Ondanks de kennelijke voorkeur van koning
Boudewijn voor een nieuwe regering zonder
verkiezingen, sluiten de inmiddels door de par
tijen ingenomen standpunten dat geheel uit. De
Vlaamse christen-democraten van voorzitter
Tindemans hebben de Waalse PS-socialisten als
coalitiepartners afgezworen en de Vlaamse li
beralen willen alleen in een centrum-rechts ka
binet stappen na voor hen zeker gunstige
verkiezingen. Een liberaal-socialistische rege
ring is uitgesloten en een zakenkabinet wil in
formateur Claes onder geen beding proberen.
Een en ander heeft de CVP woensdagavond
reeds tot de conclusie gebracht: verkiezingen en
niets dan verkiezingen. De Waalse socialisten
daarentegen stellen dat de hele ruzie vergeten
zal zijn indien de staalindustrie rond Luik en
Charleroi van de ondergang zal zijn gered. Al
leen indien daarvoor binnen enkele dagen de
benodigde 2 miljard gulden alsnog zouden wor
den gevonden, zou Claes een theoretische kans
De Belgische informateur Willy Claes.
hebben CVP en PS weer bij elkaar te krijgen.
De aanwijzing van de Vlaamse socialist Claes
als informateur is tevens uitgelegd als de zorg
van de koning dat in deze crisistijd een rege
ring zou aantreden zonder socialisten. Daarmee
zou de kans op sociale onrust sterk toenemen.
ILLEGALE GIFTEN MIDDENSTANDERS AAN VERKIEZINGSFONDS
BRUSSEL In een gisteren
in België verschenen boek
geschreven door een
groep journalisten en advo
caten is Belgisch ex-pre
mier Paul Vanden Boey-
nants opnieuw van corrup
tie beschuldigd. De auteurs
van „Extreem rechts en de
staat" hebben documenten
van het Openbaar Ministerie
afgedrukt, waaruit blijkt
dat Vanden Boeyenants in
de tijd dat hij minister van
defensie was, van midden
standers die aan het leger le
verden grote bedragen voor
zijn verkiezingsfonds heeft
gevraagd en gekregen.
De betalingen zouden in 1973
en 1974 zijn gedaan. Paul Van
den Boeynants was toen lijst
trekker van de Franstalige
christen-democratische partij
PSC. Thans is hij voorzitter
van die partij.
Volgens de documenten ver
langde voorzitter Freddy R.
van de Stichting Sociale en
Culturele Actie voor het Le
ger, die ten behoeve van mili
tairen winkelcentra, woningen
en vakantiedorpen beheert,
van leveranciers een bijdrage
aan Vanden Boeynants ver-
kiezingskas. Deden zij dit niet,
dan zouden zij de krijgsmacht
als klant verliezen. Volgens
het omvangrijke justitieel rap
port was het op het kantoor
van de stichtingsvoorzitter dan
ook een komen en gaan van
kleine zelfstandigen.
Zo zijn er getuigenissen van
een grossier in kaas, een zui-
velfabrikant, een wafelbakker,
twee bierbrouwers en enkele
slijters, die cheques of contant
geld aanboden in bedragen
van drie- tot tienduizend gul
den. Zij ontvingen daarna een
brief van de minister persoon
lijk, die hen bedankte voor de
„milde schenking". Deze grove
wetsovertreding van de be
windsman was in 1978 tot in
de kleinste details bij het O-
penbaar Ministerie bekend,
maar heeft niet tot vervolging
geleid. De auteurs van het
boek (onder wie de journalist
Walter de Bock en de advocaat
Michel Graindorge) menen dat
Vanden Boeynants zich veilig
kan weten door zijn netwerk
van vrienden bij de justitie.
Deze nestor van de Belgische
politiek (62 jaar, van 1966 tot
68 premier, van 1972 tot '79
minister van defensie) is al va
ker in verband gebracht met
corruptieschandalen, maar
VdB, zoals pers en publiek
hem kortweg noemen, is altijd
vrijuit gegaan. Onlangs nog
werden financiële bindingen
onthuld tussen PSC-vertrou-
welingen van Vanden Boey
nants met verboden extreem-
-rechtse groepen in België.
NEW YORK TIMES:
Nixon wilde
knokploegen
inzetten tegen
Vietnambetogers
WASHINGTON Oud-pre-
sident Nixon heeft in 1971
overwogen knokploegen van
de vakbond van vervoer-
spersoneel in te zetten tegen
demonstranten-tegen de oor
log in Vietnam. Dat blijkt,
aldus de New York Times,
uit nog niet eerder vrijgege
ven bandjes van gesprekken
tussen de toenmalige presi
dent en zijn chef van de Wit
te Huis-staf Haldeman.
De conversatie zou hebben
plaatsgevonden in de ochtend
van de vijfde mei 1971, aan het
begin van de derde dag van
'grote anti-Vietnamdemonstra-
ties in Washington. De team
ster-knokploegen, die wel ge
bruikt werden om stakingen te
breken, hadden een zeer
slechte naam. Haldeman zou
die ochtend hebben voorge
steld teamster-president Fitz
Simmons te vragen zijn
„thugs'" („moordenaars") be
schikbaar te stellen „om wat
neuzen te verpletteren". Nixon
zou daarmee hebben inge
stemd. Of de knokploegen zijn
gebruikt, is nooit komen vast
te staan. Wel werden demon
straties in die tijd nogal eens
uit elkaar geslagen door groe
pen arbeiders en oud-strijders,
waarvan niet bekend is dat ze
van hogerhand waren ingezet.
