fmmt
~4rJ3&
Roofinsekten, schimmels en parasieten effectieve
wapens in
plaagbestrijding
1
Zeer oude
nederzetting
gevonden
bij Uitgeest
BINNENLAND
LEIDSE COURANT
VRIJDAG 18 SEPTEMBER 1981 PA<
Ook bij Assendelft zijn opgravingen aan de gang. Daar zijn de resten van een boerderij van 600
vóór Christus opgegraven, zoals wij gisteren hebben gemeld. Een archeoloog houdt een aardewerk
pot in de hand, terwijl op de voorgrond de resten van een wiel zijn te zien met een ijzeren asgat
(foto rechts).
UITGEEST Bij de afgravingen van een
terrein nabij het gehucht Dorregeest (bij
Uitgeest) in Noord-Holland zijn de resten
van een nederzetting uit de derde eeuw
blootgelegd. De vele voorwerpen, zaden en
dierlijke en menselijke overblijfselen die
zijn gevonden zijn van groot archeologisch
belang en geven een duidelijk inzicht in de
wijze waarop de mensen toen leefden. Het
staat vast dat zij een levendige ruilhandel
dreven met de Romeinse bezetters, die op
enkele tientallen kilometers van de neder
zetting waren gestationeerd.
Aan het begin van onze jaartelling was dat deel van
Holland, eerst een soort waddengebied, zover opge
droogd dat de mensen zich op de zandruggen konden
vestigen. De nederzetting uit de Romeinse tijd bleef
bewoond tot rond het jaar 400. Op het terrein dat door
de Rijkdienst voor het oudheidkundig bodemonder
zoek uit Amersfoort wordt afgegraven zijn onder meer
resten van waterputten gevoftden, maar ook enige gra
ven met goed geconserveerde skeletten van de oor
spronkelijke bewoners. Naast resten van huizen, ge
maakt van leem, gevlochten biezen en riet en inheems
aardewerk zijn er veel Romeinse „importartikelen" te
voorschijn gekomen: Bronzen sieraden, zoals mantel
spelden, fragmenten van bronzen vaatwerk en munten
uit de tweede en derde eeuw. Ook zijn er veel zaden
gevonden van gerst, haver, lijnzaad (vlas) en duivebo-
nen.
De derde eeuwse bewoners verzamelden ook wilde
planten en vruchten. Er zijn zaden gevonden van ha
zelnoten, bramen en vlierbessen. Botten van runderen,
schapen, geiten, varkens en paarden wijzen erop dat er
naast landbouw ook veeteelt werd bedreven. De in
heemse bevolking leefde van de ruilhandel met de Ro
meinen, die zij vee, vlees, huiden, leer, linnen, wol en
moerasijzer leverden. De rijksdienst is zeker nog tot
volgend jaar met het onderzoek bezig.
Het tot nu toe best geconserveerde skelet uit de derde eeuw is gevonden
bij opgravingen in Uitgeest, waar een nederzetting uit de Romeinse tijd is
blootgelegd. Het geraamte is van een man van 1.70 meter lengte (foto
links).
NS wil
dubbeldeklp
naar eigen
ontwerp
UTRECHT De
minister Zeevalkii
verkeer en water;
stemming gevraagd i
bouw van 75 dubbelj
tuigen, die in Aken
gen ontwerp van de
ten worden gebouwd
Als de order van 95|
doorgaat, kan de
briek de rijtuigen in
veren. Tot die tijd hui
treinen van buite
spoorwegen om de gr
het reizigersverkeer ai
te vangen. De dubbelt)
nen worden ingezet tu
kop van Noord-Hol'
Amsterdam. De Net
industrie zal zoveel
bij de bouw van de
treinen worden ingei
Bezwaar tege
pensioenkorl
niet gegrondw
DEN HAAG Hi
meen Burgerlijk Pt
fonds is het niet e<
het bezwaar van ongt
gepensioneerde ambj^
tegen de korting op hj
sioenen.
De korting houdt in djfo
kantietoeslag aan eew
mum wordt gebonden»
de toeslag omlaag gaan
naar 7,5 procent. De,d
vloeit voort uit de loon»
gel die de voormalige
Albeda per 1 januari af
de. Salarismaatregelen ir
bij ambtenaren meesljp
in hun pensioenen. Dep»
naren meenden gegrofc
zwaren te hebben, omft
gens de pensioenwet z«
ting moet worden vapl
in een algemene mit
van bestuur, hetgeen i
gebeurd.
WAGENINGEN
Ongewenste eters als
insekten, rupsen en
mijten heten al snel
een plaag. Daarom
duikt er in de wild
groei van specialisa
ties een nieuw feno
meen op: de „insect-
control-expert" ofte
wel iemand die er zijn
vak van maakt insek-
tenplagen onder con
trole te brengen. Wat
vindingrijke breinen
in de loop der jaren al
niet aan oplossingen
hebben aangedragen,
daar neem je je pet
voor af. Schimmels,
virussen en hormo
nen zijn in de striid
geworpen teneinde de
vraatzucht van plaag-
insekten binnen de
perken te houden.
Want elke hap gaat
ten koste van de
mens, die het onder
ste uit de kan wil
hebben.
Wat ze in India nog
maar enkele jaren ge
leden tegen me zei
den: „Bestrijdings
middelen zijn goed,
want wij verkopen
ze" gaat niet meer op,
want het biologische
denken is in opmars.
De spuitbus ruimt het
veld voor de sluip
wesp en de roofmijt,
terwijl ook oorwur
men, lieveheersbees
tjes en zweefvliegjes
een stevige biologi
sche duit in het be-
strijdingszakje doen.
Geen insecticiden
meer die niets ont
ziend vriend en
vijand om zeep hel
pen, maar selectieve
bestrijdingsmethoden
die korte metten ma
ken met één bepaalde
soort en alle andere
ongemoeid laten.
Aan het woord is
prof. dr. J. de Wilde
die deze week in Wa-
geningen een interna
tionaal congres af
sloot, waar kopstuk
ken uit binnen- en
buitenland het thema
„De insektenbestrij-
ding van morgen" be
handelden ter gele
genheid van de 65e
verjaardag van deze
hoogleraar. De Wilde
staat bekend als voor
vechter van alterna
tieve en biologische
bestrijdingsmethoden,
gebaseerd op kennis
van het insekt en zijn
relatie met zijn voed
selbron, de plant. Hij
stond aan de wieg
van het onderzoek
naar de zogenaamde
geïntegreerde bestrij
ding van plagen,
waarin naar de beste
combinatie gezocht
wordt van biologische
en chemische midde
len en methoden.
„Nog steeds", zo zegt
hij nadrukkelijk, „zijn
er bestrijdingsdeskun-
digen die aan het
oude geloof van de
volledige uitroeiing
van bepaalde insek
ten vasthouden. Maar
die uitroeiingsgedach
te is onverenigbaar
met zorgvuldig be
heer".
Wetenschappers en
onderzoekers, die met
eindeloos geduld ja
renlang veldwerk
hadden verricht of
belangwekkende re
sultaten hadden ge
boekt, waren vanuit
de hele wereld naar
het symposium geko
men om verslag uit te
brengen. Daaruit
bleek overduidelijk
dat de biologische be
strijding in opmars is.
Meestal is een plaag
te wijten aan de in
voer van landbouw-
planten met aanhan
gende plaaginsekten.
Het gesleep met deze
planten heeft weer
gesleep met roofin-
sekten en parasieten
tot gevolg. Een insek-
tensoort als zodanig is
nooit schadelijk, maar
bepaalde hoeveelhe
den ervan kunnen
zich onder gunstige
omstandigheden tot
een plaag ontwikke
len, vaak het gevolg
van menselijk ingrij
pen.
Coloradokever
Een sprekend voor
beeld daarvan is de
coloradokever, die in
Mexico wilde nacht
schade als voedsel
bron verkiest boven
de aardappel, terwijl
hij op veel plaatsen in
Europa en Amerika
ware plagen veroor
zaakt in de aardappel
cultuur, doordat daar
geen nachtschade,
meer voorhanden is.
Eén van de belang
rijkste conclusies van
het symposium was
voorts dat het insekt
speciale zintuigen
heeft om signalen van
hun specifieke voed
selplant op te vangen.
Iedere plant heeft
minstens één insekt
dat hem als voedsel
bron gebruikt Daar
op is een van de be
strijdingsmethoden
gebaseerd. Verander
de smaak van het
aardappelblad en de
volwassen colorado
kever komt niet
meer, terwijl de larve
vergeefs op het blad
zit en wacht tot hem
prikkels bereiken die
hem tot eten zullen
aanzetten. Als ze uit
blijven legt hij door
uithongering het
loodje.
Het lijkt verbazing
wekkend dat er maar
twee roofinsekten zijn
die vrijwel alle plan
tenziekten de baas
kunnen: de sluipwesp
en de roofmijt De
roofmijt, die puur toe
vallig uit Peru meek
wam op orchideeënk-
nollen, bleek een ac
tieve vreter, die dol is
op de beruchte fruit-
spintmijt. Ook de
sluipwesp is een veel
vraat die niet kies
keurig is in zijn dieet.
Bladrollers, motjes,
bloedluizen, spintmij-
ten en witte vlieg,
waarvan onze kassen
rijkelijk voorzien zijn,
betekenen voor hem
luilekkerland. De be
strijding met roofmij-
ten wordt al op zo'n
grote schaal toegepast,
dat ze massaal in fles
jes te koop zijn en ex
portartikel zijn ge
worden. Het is maar
hoe je het bekijkt. In
China jagen ze een
den door de rijstvel
den en ook dat is ef
fectief gebleken tegen
bepaald ongedierte.
Er zijn allerlei metho
den om de insekten-
bestrijding biologisch
aan te pakken. Door
middel van cultuur-
maatregelen, zoals het
kweken van kleine
boompjes met een
gladde stam, die veel
minder insekten aan
trekken dan grote bo
men met een ruige
stam. En eerder
zaaien of later oog
sten, zodat je de pe
riode waarin een be
paald insekt vliegt,
vermijdt. Het invoe
ren van natuurlijke
vijanden, dat altijd
moet gebeuren bij een
plaag die ook inge
voerd is. Een voor
beeld daarvan is de
bloedluis die uit Ame
rika komt en die hier
geen vijanden heeft,
zodat hij welig kan
tieren. Pas nadat de
sluipwesp was inge
voerd, werd de plaag
weer onderdrukt.
Bij een inheemse
plaag hoeven geen
vijanden te worden
ingevoerd, want die is
er al. Maar vaak is
dan deze inheemse
vijand niet voldoende
werkzaam omdat hij
bijvoorbeeld door be
strijdingsmiddelen is
uitgeschakeld. Dat
komt in ons land voor
bij de spintmijt Zijn
vijand, de roofmijt,
moest plaatselijk weer
worden ingevoerd.
Nauwe relatie
Er is een nauwe rela
tie tussen het insekt
en zijn „gastheer-
plant". De beruchte
Floridamot, een grote
rupsensoort uit Ame
rika, komt veel voor
in kassen voor de
bloementeelt. Hij is
dol op het kasklimaat
en op chrysanten. „Er
zijn allerlei dingen
geprobeerd om hem
in te tomen", legt dr.
P. Gruijs, directeur
van het Rijksinstituut
voor Natuurbeheer
uit, die het als voor
malig onderzoeksbe-
heerder van de proef-
boerderij De Schuy-
lenburg kan weten,
„tot een nieuw ont
wikkeld insecticide
toe. Nu zijn er erg
hoopvolle resultaten
met viruspreparaten,
die kunstmatig te fa
briceren zijn". Ook de
roofmijt bleek een
liefhebber van het
kasklimaat en de kas-
spintmijt te zijn en
dat kwam goed uit.
Want de mens trekt
zijn neus op voor
komkommers, toma
ten en paprika's met
aangevreten huidje,
maar de roofmijt lust
van de boosdoeners
wel pap. De biologi
sche bestrijding begon
dan ook in komkom-
merkassen.
Maar het is allemaal
niet zo eenvoudig als
het lijkt. Om bij die
komkommers te blij
ven, een optimale
oogst door geïnte
greerde bestrijding,
het grote ideaalbeeld
van het congres
betekent in de prak
tijk blauwzuurgas om
de witte vlieg om
zeep te helpen, de
roofmijt om de spint-
mijt te verorberen en
chemische (selectieve)
middelen om de
meeldauwschimmel
de baas te blijven. De
appelboom is er nog
veel erger aan toe: die
staat ook nog eens
bloot aan allerlei an
dere schimmels,
schurft, kanker en
vruchtmot. Je kunt
wel aan het spuiten
blijven.
