IMF: steun
voor beleid
Reagan en
Thatcher
Relatie VS-Israël-Zuid-Afrika bloeit op
Rapport Rode Kruis over toestanden in Noordierse gevangenis
Hongarije: kans op
optreden
tegen Solidariteit groeit
VERTAALFOUT
MET DYNAMIET
buitenland
Fransman
hoeft
niet in
computer
Complot
in Egypte
opgerold
SCHMIDT:
Ik zou Reagan neutronen
wapen hebben afgeraden
VREES VOOR „EEN GEVAARLIJKE DRIEHOEK"
Het zijn de Sow jet
tanks, niet de Navo-
defensie die de vrede
in Europa bedreigen
Russen zouden dodelijk gif
gebruiken in Zuidoost Azië
LEIDSE COURANT
MAANDAG 14 SEPTEMBER 1981 PAGINA 7
(Van onze correspondent Roger Simons)
i LONDEN De Britse regering bekijkt deze
week een rapport van het Internationale Rode
Kruis (IRK) over de toestanden in de beruchte
afgelopen juli vijf dagen doorgebracht in
Noord-Ierland, om na te gaan of de eisen en
klachten van de republikeinen gerechtvaardigd
Maze-gevangenis van Belfast, waar momenteel
7 republikeinse veroordeelden in hongersta
king zijn. Drie inspecteurs van het IRK hebben
Het IRK had jaren geleden al voorgesteld een der
gelijk onderzoek te doen. Minister Humphrey At
kins van Noord-Ierland werd echter pas deze zo
mer door de openbare mening gedwongen de ver
eiste toestemming te geven, dit als gevolg van de
internationale weerslag van de hongerstaking.
De vertegenwoordigers van het Rode Kruis heb
ben in de Maze gepraat met republikeinen, die
toen van plan waren hun actie tot de dood toe vol
te houden. Er zijn al tien hongerstakers gestorven.
Vijf nemen nu op verzoek van hun familie onder
medisch toezicht weer voedsel tot zich.
De Britse regering is niet verplicht het IRK-rap-
port te publiceren. Minister Atkins schijnt echter
wel van plan te zijn de pers volledig op de hoogte
te brengen van de inhoud, die naar verluidt het al
gemene gevangenisregime nergens afkeurt.
Ondertussen gaat de hongeractie in de Maze ge
woon verder. Vanmorgen meldde zich een nieuwe
kandidaat voor de hongerdood: de 21-jarige Gerard
Hodgins, de vroegere celgenoot van wijlen Bobby
Sands. Hoe lang de staking nog zal duren, blijft een
open vraag. Sommige waarnemers verwachten een
vrij spoedig einde, terwijl anderen voorspellen dat
de actie nog vele maanden zal aanhouden, zonder
dat de regering Thatcher concessies doet
KRAP GELD-BELEID
ABSOLUUT NOODZAKELIJK
WASHINGTON De inflatie in de industrielanden kan al
leen worden teruggedrongen als de vraag in de hand wordt
gehouden, met andere woorden als er minder wordt uitgege
ven. Een rem op de groei van de geldomloop is daarvoor ab
soluut noodzakelijk, samen met een aangepast belastingbe
leid. Alleen op deze manier kan de strijd tegen de inflatie
succes hebben. Dit schrijft het Internationale Monetaire
Fonds (IMF) in zijn jaarverslag over 1980.
Het IMF houdt in zijn verslag een duidelijk pleidooi voor een
monetaire politiek zoals die wordt toegepast door de regeringen
van Reagan en Thatcher. Dat aan zo'n politiek ook bezwaren
ldeven is het fonds bekend. Het is zeer goed mogelijk dat de
produktie lange tijd zeer laag blijft, terwijl de werkloosheid al
maar op zich heen grijpt. De industrielanden zullen zich deze
offers echter moeten getroosten, zo meent het IMF, willen zij
hiln economieën weer gezond krijgen.
Lichtpunten
Buiten deze sombere boodschap maakt het fonds in zijn jaarvers
lag melding van een aantal lichtpunten. De olieprijzen zijn de
laatste maanden gestabiliseerd, en het ziet er niet naar uit dat
daar voorlopig verandering in komt. Veel industrielanden zijn
er bovendien in geslaagd de loonkosten binnen de perken te
houden. Positief is in de ogen van het IMF ook dat de samen
hang tussen economische groei en olieverbruik veel minder
nauw is geworden. De industrielanden verbruiken op het mo
ment net zoveel olie als in 1973, terwijl hun gezamenlijk bruto
n nationaal produkt met reëel negentien procent is gegroeid. Ten
s'slotte zijn de geldoverschotten van de olieproducerende landen,
tnde zogenoemde oliedollars, weer vlot in de omloop gebracht
Arme landen
Uiterst zorgelijk is, zo schrijft het IMF, de situatie bij de circa
negentig olie-importerende ontwikkelingslanden. Zij dreigen het
slachtoffer te worden van de hoge rentestand en inzakkende
vraag naar hun goederen in het Westen. Reden temeer voor de
geïndustrialiseerde landen om orde op zaken te stellen, zo
schrijft het fonds.
PARIJS De
Fransen zullen
geen identiteits
bewijs krijgen
dat door een com
puter te lezen is.
De minister van
binnenlandse za
ken, Gaston De-
ferre, maakte za
terdag bekend dat
door dit plan, dat
nog onder presi
dent Giscard was
ontworpen, een
dikke streep ge
haald heeft
Het plan ontmoette
destijds veel kri
tiek van de linkse
iitie. In de
omgeving van Pa-
ijs was al een deel
van de identiteits
kaarten uitgereikt
en het lag in de be
doeling dat alle
Fransen in 1983
i'n kaart op zak
zouden moeten
neoDen. ue gege-
zouyden wor-
den opgeslagen in
zes hoofdcomputers
die in verbinding
zouden staan met
alle kantoren van
de prefecten en
sub-prefecten. Met
enkele aanslagen
op het toetsenbord
zouden dan de per
soonlijke gegevens
van iedere Frans
man kunnen wor
den opgeroepen.
De regering Mit
terrand bestempelt
de nieuwe identi
teitskaarten als een
gevaar voor de
persoonlijke vrij
heid van de Frans
man en heeft de
kaarten nu verbo
den.
Trein
ongeluk in
Portugal
Zes personen
kwamen om het
leven en
vijfenveertig
raakten er
gewond bij een
nachtelijke
botsing tussen
drie treinen op
de lijn Lissabon
Oporto. Het
ongeluk
gebeurde in het
weekeinde nabij
Fatima, 140
kilometer ten
noorden van
Lissabon.
BOEDAPEST De Hongaarse
communistische partij heeft giste
ren gewaarschuwd voor de steeds
groter wordende mogelijkheid
van communistisch optreden te
gen de Poolse vakbond Solidari
teit. De partij liet weten, dat Hon
garije en andere landen van het
Warschaupact een dergelijk op
treden zullen steunen.
De leider van Solidariteit, Lech Walesa,
heeft zich zaterdag in Gniezno verdedigd
tegen de beschuldiging, dat hij de macht
van de partij in Polen wil overnemen.
Walesa zei, dat de bond de macht niet wil
grijpen, maar haar wil controleren, zodat
de staatsmacht de bevolking dient
Hij zei voorts, dat de staatsmedia behoren
aan het volk en waarschuwde, dat het
verbond zelf een televisiezender zal laten
bouwen als de autoriteiten blijven weige
ren Solidariteit toegang Je geven tot de
media. Hij zei, dat de bond al over de no
dige apparatuur beschikt.
De regering heeft inmiddels al gezegd niet
te zullen buigen voor zijn eisen. De anti
crisisstaf van de Poolse regering heeft in
een rapport gezegd, dat Polen wordt ge
confronteerd met het gevaar van een „to
tale economische ineenstorting", tenzij de
sterk teruggelopen steenkoolproduktie
aanzienlijk wordt verbeterd. Gevreesd
wordt, dat talrijke fabrieken moeten slui
ten en dat de elektriciteitsvoorziening ge
vaar loopt
De Russische militaire oefeningen nabij
Polen zijn zaterdag geëindigd. Medege
deeld werd, dat „de doelstellingen van de
oefeningen zijn verwezenlijkt De troe
pen, ter zee en te land, keren terug naar
hun permanente stationeringsplaatsen.
KAIRQ De Egyptische
veiligheidsdienst heeft een
door de Russen gesteund
spionagecomplot opgerold,
die tot doel had omverwer
ping van het regiem van pre
sident Sadat. Dat schrijft
vandaag het weekblad
Mayo, het orgaan van de re
gerende nationale democra
tische partij.
Volgens het blad bevinden
zich bij de 1536 personen die
elf dagen geleden werden
gearresteerd een aantal agen
ten van de groep die de code
naam „moeras" droeg. De
bende zou een onderdeel vor
men van een wijdvertakt com
munistisch complot om de
strijd tussen de Koptische
christenen en extremistische
moslems uit te buiten voor een
omverwerping van het bewind
van Sadat.
(Van onze correspondent Ami
van Vree)
BERLIJN Aan de
vooravond van Haigs
bezoek aan de Bondsre
publiek en Berlijn heeft
bondskanselier Schmidt
op een persconferentie
in Rome zaterdag na
zijn ontmoeting iiiet de
Italiaanse minister-pre
sident Spadolini kritiek
geuit op het militaire be
leid van Washington. De
beide staatslieden zeiden
het zeer te betreuren dat
Reagan de bondgenoten
vooraf niet had ingelicht
over zijn besluit om de
N-bom te gaan produce
ren.
Zij voegden eraan toe dat, als
een dergelijke consultatie wel
had plaatsgevonden, zij de pre
sident van de Verenigde Sta
ten ernstig dit besluit zouden
hebben afgeraden, omdat het
de zaken in de huidige'situatie
nog moeilijker maakt dan zij
al is. f
Gisteravond heeft bondskan
selier Schmidt met minister
Haig in Bonn een uitvoerig
onderhoud gehad waarbij hij
deze voor zijn bezoek aan Ber
lijn nadrukkelijk heeft be
dankt In een tv-interview zei
Haig gisteravond de, discussie
in Europa over het N-wapen
'te vroeg' te vinden aangezien
nog helemaal niet is besloten
deze in Europa op te stellen.
(Van onze correspondent Dick Toet)
WASHINGTON - De Amerikaan
se media, die doorgaans in hun
politieke verslaggeving slechts
winnaars en verliezers kennen,
hadden het de afgelopen week
niet gemakkelijk. Afgezien van
1 het feit dat zowel premier Begin
als president Reagan beiden
voortdurend de zelfverzekerde
glimlach van de winnaar naar
„buiten droegen, leek er met geen
'mogelijkheid een winnaar van
het duel aan te wijzen.
Begin slaagde er niet in de Ameri
kaanse president van zijn plannen
af te brengen om vijf vliegende
«spionage- laboratoria" (de zoge
naamde AWACS) aan Saoedi-Ara-
bië te leveren. De miljardenverkoop
kan echter nog worden tegengehou
den in het congres, waar ook veel
partijgenoten van Reagan zich er fel
tegen verzetten. Het Witte Huis oe
fent weliswaar hevige druk uit op
de Senaat en Huis van Afgevaardig
den, maar met name in het Huis
lijkt de goedkeuring van de verkoop
er op dit moment niet in te zitten.
„De levering van dit materiaal aan
Saoedi-Arabië betekent het aanste
ken van lucifers boven het meest
explosieve gebied in de wereld", al
dus afgevaardigde Clarence Long,
een democraat uit Maryland en aan
voerder van felle oppositie tegen de
plannen. Hij weet zich onder meer
gesteund door generaal George
Keegan, voormalig hoofd van de in
lichtingendienst van de Amerikaan
se luchtmacht, die er tijdens de'
hoorzitting in het Congres geen
doekjes om wond. „De AWACS
wordt in militaire kringen be
schouwd als een krachtig aanvals
wapen".
Wat dat betreft lagen de zaken dus
nog even onduidelijk als ze waren.
Begin verloor, maar kan nog win
nen en Reagan heeft nog niet ge
wonnen. Maar het werd ook duide
lijk, dat Begin niet alleen naar Was
hington was gekomen om Reagan
ervan te overtuigen, dat de levering
van het verkenningsysteem aan Sa
oedi-Arabië een btu.-ci^in^ van de
veiligheid van zijn land zou beteke
nen. In feite, zo zeiden waarnemers,
bleek Begin zich al te hebben neer
gelegd bij Reagans beslissing en
heeft de Israëlische premier zijn
hoop gevestigd op het Congres. In
tussen echter bood de omstreden
wapenverkoop em de gelegenheid
op andere terreinen flinke winst te
boeken. Hoewel de details nog moe
ten worden uitgewerkt en Ameri
kaanse woordvoerders de grootste
moeite deden de omvang van het
fiakket te minimaliseren is er afge-
open week een zeer sterke militaire
alliantie tussen de Verenigde Staten
en Israël op touw gezet. De over
eenkomst bindt de Verenigde Sta
ten op militair gebied zeer nauw
met een land dat ook volgens vele
Amerikanen een niet al te duidelijk
onderscheid weet te maken tussen
defensieve en offensieve militaire
operaties. De alliantie, zo valt hier
en daar in politiek Washington te
beluisteren, kan gevaarlijke ver
plichtingen opleveren. In dat ver
band wordt ook gewezen op de
sterk verbeterde relaties van de
Amerikaanse regering met de blan
ke machthebbers in Zuid-Afrika,
een land dat ook zo zijn eigen op
vattingen heeft over defensief op
treden en dat op nucleair gebied een
nogal mysterieuze, maar volgens in
siders onmiskenbare band onder
houdt met Israël. In progressieve
kringen, maar ook door sommige
militaire experts, wordt ten aanzien
van de opbloeiende relatie tussen de
Verenigde Staten, Israël en Zuid-
-Afrika gesproken van „een gevaar
lijke driehoek". Deze relatie heeft
de potentie om Amerika mee te sle
pen in explosieve en weinig popu
laire avonturen, zo verwoorden te
genstanders van de nieuwe Reagan-
-politiek hun vrees.
Begin heeft in Washington ook
kunnen merken, dat het met de ir
ritaties over zijn conservatieve en
nogal agressieve beleid hier nogal
meevalt. Ook binnen de invloedrij
ke joodse gemeenschap in de Vere
nigde Staten zouden er velen zijn
geweest, die er geen traan om had
den gelaten als Begin eerder dit jaar
bij de verkiezingen zou zijn uitge
rangeerd. Maar nu hij opnieuw in
het zadel zit, blijkt hij onvoorwaar
delijk te kunnen rekenen op de
steun van de overgrote meerderheid
van de Amerikaanse joden. Begin
vond daarnaast nog een andere in
vloedrijke steunpilaar in de Vere
nigde Staten: dominee Jerry Fal-
well, hoofd van de in nauwelijks
twee jaar tot een krachtige ultra-
-conservatieve pressiegroep uitge
groeide „Moral Majority". Het bond
genootschap leek niet erg voor de
hand te liggen. Een vooraanstaand
lid van Faïwells organisatie veroor
zaakte begin dit jaar een flinke rel
door te verklaren dat „de Almachti
ge God het gebed van een jood niet
kan horen" en Falwell zelf hield
een duizendkoppige aanhang ooit
voor dat „een jood meer geld per
ongeluk kan verdienen dan jullie
met opzet". Maar desondanks kreeg
Falwell in juli van dit jaar een op
merkelijk telefoontje. Premier Be
gin was aan de lijn om Falwell hulp
te vragen bij het verspreiden van de
Israëlische verklaring voor de
luchtaanval op een kernreactor in
Irak. De afgelopen week bezegelden
Begin en Falwell hun merkwaar
dige vriendschap nog eens zeer na
drukkelijk.
(Van onze correspondent Ami van Vree)
BERLIJN Een op zichzelf kleine fout in de vertaling van de
tekst van Haigs toespraak in West-Berlijn kan tot grote verwar
ring en mogelijk tot conflicten tussen de NAVO-bondgenoten
voeren. In de oorspronkelijke toespraak zei Haig namelijk dat de
onderhandelingen met Moskou alleen succesvol kunnen zijn „als
de NA VO zijn plannen tot modernisering van de middellange
afstandsraketten voortzet (if NATO proceeds with its plans
etc.)". In de Duitse vertaling luidde deze zin echter: „Als de
NAVO zijn plan uitvoert (ausfuhrt)". Gezien de heftige discus
sies juist op dit punt wat betreft de ontwapening binnen het
bondgenootschap, waarbij het gaat om plaatsen of niet plaatsen
van de nieuwe atoomraketten en waarbij Nederland een voor
aanstaande rol speelt, kan zo'n foutje tot grote misverstanden
over de politieke koers van het bondgenootschap leiden. De
Duitsers hadden zich gelukkig gedekt door boven de vertaling
voor de journalisten te zetten dat deze „officieus" was.
HAIG IN BERLIJN
(Vervolg van de voorpagina)
BERLIJN In zijn met hoge verwachtingen tegemoet ge
ziene rede, een zogenaamd „major statement" ontwikkelde
Haig een filosofie over de 'democratische revolutie' die de
mensheid het verst heeft gebracht maar die thans door drie
gevaren wordt bedreigd.
Het eerste gevaar is een groeiende neiging tot „navelstaren" in
de westerse democratieën die de wil tot verdediging verzwakt
en daarmee de vrijheid bedreigt Het tweede gevaar is het eer
der genoemde gebrek aan kritiek op de machtsexpansie en de
schending van de mensenrechten door het Oostblok zoals in Af-
thanistan en door de enorme militaire inspanningen van de
owjet Unie worden uitgeoefend. „Waar blijven de protesten
daartegen?", vroeg Haig zijn gehoor. „De democratieën ver
wachten meer van zichzelf dan van de tegenstander. Het zijn de
Sowjet-tanks, niet de NAVO-defensie die de vrede in Europa
bedreigen. Haig voegde daaraan toe de wederzijdse verminde
ring van het aantal wapens en de gesprekken daarover („die bo
ven aan de agenda staan voor miin ontmoeting in oktober met
mijn Russische collega Gromyko'hoewel de hoop daarop in
zijn ogen door deze „dubbele moraal" de kans loopt te vervlie
gen. Het derde gevaar voor het Westen is volgens Haig dat men
niet meer vastbesloten is zijn vrijheid te verdedigen en daar ook
niet meer het geld en de inspanning voor over neeft
Kracht democratie
Ingaand op de grootscheepse demonstratie in de stad tegen de
veiligheidspolitiek van Washington merkte Haig nog op dat hij
deze natuurlijk betreurde, maar dat belangrijker is in hoeverre
hierin de kracht van een democratie tot uitdrukking komt.
De schattingen omtrent het aantal deelnemers aan deze omstre
den demonstratie in West-Berlijn liepen uiteen van 30.000 (poli
tie) tot 80.000 (organisatoren). Zeker is dat het om een van dë
grootste demonstraties gaat die de laatste jaren tegen de bescher
mingsmacht Amerika in Berlijn is gehouden. Om strijd verze
kerden de woordvoerders bij de slotmanifestatie dat het hun
niet ging om de (militaire) aanwezigheid van de Verenigde Sta
ten in West-Berlijn, maar uitsluitend om Reagans beleid. Aan de
rand van de vreedzame betoging werden meer dan honderd
mensen voorlopig gearresteerd.
Enkele honderden demonstranten gingen na afloop in de rich
ting Schöneberg waar het stadsbestuur zetelt. Kleine groepjes
vandalen begonnen met stenen te gooien, sloegen ruiten in,
stichtten brandjes en richtten andere vernielingen aan. Het
kwam daarbij tot harde charges tussen demonstranten en politie,
waarbij meer dan vijftig agenten en een onbekend aantal bur
gers werden gewond. Een poging van een grotere groep demon
stranten om het dichte politiekordon rond het stadhuis te door
breken, mislukte. Circa 130 relschoppers werden gearresteerd.
Onbekende hebben zondagochtend drie brandbommen gewor
pen naar de woning van de Amerikaanse consul-gereraal in
Frankfort. Persoonlijke ongelukken hebben zich niet voorge
daan. De consul was met verlof in de Verenigde Staten.
De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Haig en zijn
Duitse collega Gensqher (rechts) bezochten gisteren in Berlijn
onder de Muur, het symbool van de scheiding tussen Oost en
West. De burgemeester van West-Berlijn, Von Weizsaecker, wijst
naar de op Oost-Berlijns gebied gelegen Banderburger Poort.
BERLIJN/MOSKOU De Amerikaanse minister van Bui
tenlandse Zaken Haig heeft gisteren op een persconferentie
in West-Berlijn verklaard dat de Sovjet-Unie en haar bond
genoten mogelijk een dodelijk gif gebruikt hebben of nog
gebruiken tegen de bevolking van Cambodja, Laos en Af
ghanistan. Juist nu de V.S. verweten wordt een vertragings
tactiek toe te passen op het gebied van wapenbeheersing, al
dus Haig, blijken andere landen een van de oudste overeen
komsten over wapensbeheersing te schenden en wel het Ge-
neefse protocol van 1925 dat het gebruik van vergiften in
een oorlog verbiedt.
Het officiële Russische persbureau Tass heeft de beschuldigin
gen van Haig „monsterlijk", „lasterlijk" en „ongegrond" ge
noemd. Volgens Tass wilde Haig met zijn uitlatingen „de aan
dacht van het wereldpubliek afleiden van de werkelijke drei
ging, die uitgaat van het Amerikaanse militaristische beleid als
ook de door Washington begonnen voorbereiding op een chemi
sche oorlog". Tass herinnerde er ook aan dat de VS tijdens de
Vietnamese oorlog duizenden Zuid-oostaziaten heeft gedood met
f het ontbladeringsmiddel Agent Oranje.
