De Gaay Fortman:
Er kan en mag nu
niets meer misgaan
Risico van pil vooral
in combinatie met 1
teveel roken en eten
Frontale aanval Wiegel op formatie-akkoord
'ittig en voordelig.
Zi jn we getroffen door een epidemie
of is er iets loos met onze motivatie?1'
„SCHIJNAKKOORD EN MOERASSIG VERHAAL"
Rector hogeschool tilburg
Reuzevrijheid in
tweefasenstructuur
yerder op de tocht
Juliana bij kinderzegels
3INNENLAND
LEIDSE COURANT
1
DONDERDAG 3 SEPTEMBER 1981 PAGINA 11
Defensie in
apschudding
ia uitlatingen
/an kapitein
stelling
(Van onze parlementaire
redactie)
)EN HAAG In het
lefensie-apparaat is op-
tieuw hevige ontstem-
ning ontstaan over uit-
atingen van lucht-
nachtkapitein Stelling.
)eze atoompacifist heeft
ijdens een door de
fPRO georganiseerde
liscussie over kernwa-
>ens zondagavond mi-
lister-president Van Agt
>eticht van het spreken
ran onwaarheid en de
rrijheid van meningsui-
ing en de rechtspraak
n Nederland vergeleken
net die in nazi-Duits-
and. Op dit moment lij-
;en er geen voornemens
e bestaan tot een actie
egen Stelling.
,)e betrokken luchtmachtkapi-
eir) heeft door zijn anti-kern-
irapenhouding reeds vaker de
andacht getrokken en ver-
ntwaardiging gewekt, maar
ez.e keer lijkt de toorn groter,
ittende in een forum voor
en volle zaal, betichtte hij
remier Van Agt van het ver
ellen van leugens in de kern-
•/apendiscussie. Hij zei voorts,
lat er in ons land evenmin
(prake is van vrijheid van me-
lingsuiting is als er tijdens de
jorlög in Duitsland was en de
"ederlandse rechtspraak, in-
usief die van de Hoge Raad,
ind Stelling overeen komen
de nazi-rechtspraak. De
lerking van Stelling over
-rije meningsuiting en recht-
;praak bleken uit de VPRO-
ipnamen verwijderd te zijn,
an het adres van de pre-
ging echter wel de lucht
(Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG Volgens ex-informateur
De Gaay Fortman kan en mag er niets
meer gebeuren, waardoor de totstandko
ming van het beoogde kabinet nog in ge
vaar zou komen. Voor Prinsjesdag moet
de nieuwe ministersploeg er zeker zijn en
„in volle rechten", aldus De Gaay Fort
man. „Het zou absurd zijn, wanneer de
Troonrede nog onder verantwoordelijk
heid van het demissionaire kabinet zou
worden voorgelezen".
De politicus-in-ruste, zoals hij zichzelf wel
omschrijft, zei dit gisteren op een persconfe
rentie, nadat hij aan de koningin had geadvi
seerd de beoogd premier Van Agt opdracht
te geven tot de formatie van een centrum
links kabinet. Overeenkomstig dit advies
verzocht de vorstin later op de dag de CDA-
leider een kabinet te vormen, „dat zich ver
zekerd weet van een zo breed mogelijke
steun in de volksvertegenwoordiging". Van
Agt maakte vervolgens bekend dat hij zijn
werk als formateur zou verrichten in het
Catshuis. Gisteravond nog ontving hij daar
zijn partijgenoot Lubbers. Vandaag komen
de leiders van PvdA en D'66, Den Uyl en
Terlouw.
De opmerkingen van De Gaay Fortman
stonden in schril contrast met die van VVD-
leider Wiegel, die concludeerde dat de „he
ren op de stoep van het Catshuis staan, maar
dat ze nu al aan het vechten zijn".
De Gaay Fortman vertelde dat naar zijn me
ning de regeringsverklaring, waarmee het
kabinet zich presenteert aan de Tweede Ka
mer, alleen „een vertaling en logische sa
menvatting" behoeft te zijn van alle akkoor
den, die zijn gesloten sinds de verkiezingen
van 26 mei. Op die manier krijgen ook de be
oogde ministers tijdens het zogeheten consti
tuerend beraad de kans mee te praten over
de wijze, waarop hun te voeren beleid past in
het kader van het regeerakkoord. Over iets
anders behoeft volgens de ex-informateur tij
dens de formatie niet te worden gesproken.
Nog resterende kleine zaken, zoals de taakaf
bakening van de departementen, zouden
maar moeten worden overgelaten aan een
werkgroep onder leiding van de minister
president.
„Al het andere valt onder de nu bereikte
overeenstemming", aldus De Gaay Fortman.
Volgens hem geldt dat ook voor de verkla
ring van de PvdA-fractie op 4 augustus „dat
een kabinet met de PvdA niet zal kunnen
besluiten tot plaatsing van kruisraketten".
De Gaay Fortman wees erop dat de onder
handelaars van het CDA, eerst Van Agt en
later Lubbers, deze verklaring niet aan de
orde hebben gesteld, niet bij hemzelf als in
formateur noch bij de formateurs Kremers
en Van Thijn. „En ik heb ze uitdrukkelijk
gevraagd: was dat alles?. Maar andere dan
sociaal-economische punten waren er niet".
Ex-informateur De Gaay Fortman keert Fractieleider Den Uyl na zijn bezoek aan
vrolijk gestemd terug van een bezoek aan de koningin,
de koningin.
(Vervolg van de voorpagina)
VVD-leider Wiegel heeft in
tussen een frontale aanval
gedaan op de tussen CDA,
PvdA en D'66 bereikte over
eenstemming. Hij sprak gis
teren van „een schijnak-
koord en een moerassig ver
haal" en constateerde dat de
ploeg nog voor het
verschijnen in het Catshuis
al aan het ruziën is. Over de
cijfermatige onderbouwing
van het akkoord was Wiegel
vernietigend: „De goochel-
doos is weer te voorschijn
gehaald". Wiegel bestreed de
stelling van Den Uyl dat de
groeiverwachting voor de
economie thans twee pro
cent zou zijn. Hij liet door
schemeren dat de aanstaan
de miljoenennota niet ver
der komt dan anderhalf, wat
een verschil betekent van
anderhalf miljard gulden.
Ook CDA-leider Lubbers en
topmensen van het ministe
rie van Financiën hebben
deze stelling van Den Uyl al
bestreden.
Verder stelde Wiegel dat de
extra aardgasbaten waar Den
Uyl nu mee schermt al lang in
de komende begroting zijn
verwerkt. Op grond daarvan is
er volgens Wiegel geen andere
conclusie mogelijk dan dat er
zeker 4,5 miljard zal moeten
worden omgebogen door het
nieuwe kabinet, als dit ten
minste ernst wil maken met
wat is afgesproken over de te
rugdringing van het financie
ringstekort en het stabiliseren
van belastingen en sociale pre-
Verwijzend naar de al direct
aan het licht getreden ver
schillen van mening over de
uitleg van het akkoord houdt
de VVD-leider er ernstig reke
ning mee dat het nieuwe kabi
net er nog maar niet zonder
slag of stoot zal komen. „De
verdere gang van zaken in
deze formatie is zeker niet lou
ter een formaliteit", aldus
Wiegel.
Inwonertal
vrijwel gelijk
DEN HAAG Nederland telt
op dit moment 14.246.000 in-
woners. In de eerste helft van
dit jaar is het inwonertal ge-
stegen met 37.000 personen. E-
venals voorgaande jaren wer- -
den er minder huwelijken ge- -
sloten: 36.000 tegen 38.000 in -
de eerste helft van 1980. In de
eerste zes maanden van 1981
werden er 89.000 kinderen ge- -
boren, wat evenveel is als in
dezelfde periode in 1980. Ook
het aantal buitenechtelijke
kinderen dat werd geboren
steeg het eerste halfjaar. Van
elke 1000 pasgeborenen waren
er 45 buitenechtelijk tegen 38
vorig jaar. Het aantal overle
denen bleef hetzelfde als vorig
jaar, namelijk 58.000.
Sinterklaas
in Hindelopen
HILVERSUM - NOS-tv heeft
uit Madrid van Sinterklaas
vernomen, dat hij van plan is
dit jaar met zijn boot in Hinde
lopen te arriveren.
Dit gaat gebeuren op zaterdag
14 november en zal via Ned. I
van 12.00 tot 13.00 worden uit-
gezonden.
Dreigbrief voor
personeel
van Dodewaard
ARNHEM Alle 140 werkne--
mers van de kerncentrale in
Dodewaard hebben deze week
op hun privé-adressen een
brief ontvangen waarin hen
wordt aangeraden op te hou-.,
den met hun werk. Doen zij
dit niet dan is de verantwoor-
ding voor henzelf. Deze brief
moet afkomstig zijn van anti-
Dodewaard-activisten, aldus
een woordvoerder van de cen
trale.
Met de komende blokkade in
het vooruitzicht, is het aantal
telefonische en schriftelijke"
bedreigingen dat binnenkomt
bij de Arnhemse elektriciteits
bedrijven gestegen. Bij vorige
acties tegen Dodewaard heeft
zich een dergelijk verschijnsel
niet voorgedaan.
TILBURG De uitvoering van de tweefasenstruc-
_tuur aan de Nederlandse universiteiten zal er in
■reel gevallen op neer komen, dat de oude studiepro
gramma's blijven gehandhaafd, maar in het vierja
rig keurslijf worden samengedrukt en samenge
perst. Daarbij zal de toch al beperkte keuzevrijheid
~7an de student op de tocht komen staan.
:i prof.dr. H. van Riemsdijk, hoogleraar bij de nieuwe stu-
iërtchting taal- en literatuurwetenschap, vanmiddag bij de ope-
irig van het academisch jaar van de Katholieke Hogeschool Til-
urg. Hij toonde zich een voorstander van de tweefasenstructuur
L,n dë daaraan gekoppelde beperkte doorstroming van studenten
aar de tweede fase. De nieuwe opleiding aan de Tilburgse ho-
eschool, die gekenmerkt wordt door een grote flexibileit, zou
ls voorbeeld kunnen dienen voor een goede tweefasen-oplei-
ing.
an Riemsdijk wees erop, dat het vooral belangrijk is om inter-
ationaal concurrende tweedefase-programma's te maken en dat
lat met de huidige invulling waarschijnlijk niet zal lukken.
Prinses Juliana heeft gisteren in het Rotterdamse stadhuis, begeleid door ontwerper Swip
Stolk, de uitvergrote ontwerpen van de nieuwe kinderpostzegels bezichtigd. De zegels werden
er gisteren gepresenteerd. De kinderzegelactie staat dit jaar in het teken van het jaar voor de
gehandicapten.
BOSTON/GRONINGEN Pilslikkende
vrouwen, die ouder zijn dan 35 jaar en daar
bij roken en aan overgewicht lijden, lopen
een verhoogd risico op het krijgen van een
hart- of vaatziekten. Dit zegt dr. H.W. van
Lunsen, gynaecoloog aan de Rijksuniversi
teit Groningen, naar aanleiding van een on
derzoek aan de universiteit van Boston. Uit
het Amerikaanse onderzoek blijkt, dat vrou
wen die langer dan tien jaar de anti-concep
tiepil slikken, twee tot drie keer zo veel
kans hebben op een hart- of vaatziekte, dan
vrouwen die dat niet doen.
Van Lunsen wijst er op dat meer factoren een
rol spelen, zoals bijvoorbeeld karaktereigen
schappen en reactiepatroon. De belangrijkste
factoren zijn naar zijn mening echter leeftijd en
levenswijze. Vooral roken en te veel eten, in
combinatie met langdurig pilgebruik, verhogen
de kans op een hartinfarct of een vaatziekte-
Uit het Amerikaanse onderzoek blijkt, dat
vrouwen tussen de 45 en 49 jaar, die langer dan
tien jaar de pil slikken, het meeste risico lopen.
Dit gevaar blijft de eerste tien jaar na het stop-
pen met de pil nog bestaan.
Dr. van Lunsen stelt, dat vrouwen onder de 35
weinig of geen risico lopen met het slikken van
de pil. Vrouwen tussen de 35 en 45 jaar, die
meer dan 20 sigaretten per dag roken, doen er
beter aan geen pil te gebruiken, vooral als zij
aan een flink overgewicht lijden. Vrouwen bo
ven de 45 zouden slechts bij hoge uitzondering
gebruik moeten maken van de pil. Een recente
Engelse studie bevestigt de opvatting van Van
Lunsen, dat leeftijd en roken belangrijker zijn,
dan het aantal jaren dat de pil geslikt wordt.
Dr. van Lunsen waarschuwt voor paniekreac
ties, die in het verleden optraden bij publicaties
over het risico van pilgebruik. Veel vrouwen
gaan als reactie over op het spiraaltje en dat is
evenmin goed voor de gezondheid van de
vrouw. Ook vroegtijdige sterilisatie is een mo
gelijke reactie en dat kan eveneens ongewenste
gevolgen hebben.
A UIUDAILVJLLM
3ouwe Egberts koffie....lekkere koffie.
LEIDEN „We kunnen twee din
gen doen", aldus vakbondsman
dra Piet Vos (FNV) gisteren op het
symposium van de Veer-Stichting in
Leiden. „Mogelijkheid I: „Werkne
mers die balen net zo lang naar de
psychiater sturen tot ze volledig zijn
aangepast aan de werkomstandighe
den". Mogelijkheid II: „Die werkom
standigheden aanpassen. De organi
satie van het werk zo inrichten, dat
de oorzaken van het „balen" ver
dwijnen. Ik kies voor de laatste aan
pak en pleit voor decentralisatie van
de werk-organisatie en een grotere
plooibaarheid ten opzichte van de
behoefte van de individuele werkne-
„Motivatie" luidde het thema van het
symposium, dat gisteren begon en van
daag is afgesloten, en dat werd georga
niseerd door, voornamelijk, werkne
mers in spé. De Veer-Stichting is in
1979 opgericht door drie Leidse studen
ten, met het oogmerk een beter contact
te bewerkstelligen tussen student en
onderneming. Vorig jaar werd hiertoe
een congres georganiseerd, waarin het
verband centraal stond tussen „creati
viteit, innovatie en universiteit". Ook
al omdat op die bijeenkomst „motiva
tie" een voorwaarde bleek voor creati
viteit, bogen de 300 deelnemers (150
studenten, 150 afgestudeerden) van dit
jaar zich over vragen rond „de zin in
werk", dat wil zeggen de zin in betaald
werk, de zin in een „baan". Dat het
hieraan de laatste pakweg tien jaar in
toenemende mate ontbreekt, formu
leerde rector L.J. Emmerij van het
Haagse Institute of Social Studies aldus:
„Als je kijkt naar het ziekteverzuim in
Nederland zijn er maar twee conclusies
mogelijk. Óf het land is getroffen door
een epidemie, óf er is iets loos met de
motivatie".
Waar de laatste veronderstelling de
waarschijnlijkste leek, werd nijver ge
zocht naar verklaringen voor die afge
nomen werklust Een afname die ogen
schijnlijk zo merkwaardig contrasteert
met het spook van de werkloosheid.
Maar juist die werkloosheid, zo kwam
naar voren, draagt bij aan het pessimis
tische levensgevoel, dat zovelen ervan
weerhoudt de handen eens lekker uit
de mouwen te steken. Ook milieuver
vuiling en oorlogsdreiging werden aan
gewezen als factoren die het „doem
denken" in de hand werken, en de nei
ging bevorderen om de wereld de we
reld te laten, en de levensvulling te
zoeken in de privésfeer. De teloorgang
van veel oude idealen en de verwar
ring bij het zoeken naar nieuwe, kreeg
eveneens de aandacht.
Standaard-mensen
Drs Piet Vos, hoofd van het weten
schappelijk secretariaat van de Indu
striebond FNV, liet deze overwegingen
rusten en legde de nadruk op verbete
ringen die kunnen worden aangebracht
in de organisatie van het werk. Uitban
nen van de ontmoedigende, „demotive
rende" elementen in de werkorganisa
tie is volgens hem een veel voor de
hand liggender aanpak dan „sleutelen
aan de mensen". Vos: „De industriële
ontwikkeling en de daarmee gepaard
gaande schaalvergroting heeft er, voor
al de afgelopen vijftien jaar, toe geleid
dat veel arteidsplaatsen een steeds on
persoonlijker karakter hebben gekre
gen. Het streven naar de meest effi
ciënte produktievormen heeft ons ba
nen gebracht, die zijn afgestemd op
niet-bestaande standaard-mensen. Met
persoonlijke omstandigheden en be
hoeften van de werknemers wordt
geen rekening gehouden; ruimte voor
persoonlijke inbreng en eigen verant
woordelijkheid is er in veel gevallen
nog maar nauwelijks.
Een paar voorbeelden. Nog niet eens zo
gek lang geleden was het in het be
drijfsleven gebruikelijk, om voor de ou
der wordende werknemer, die wat met
zijn gezondheid ging sukkelen, een an
dere, aangepaste functie te zoeken. Mo
menteel worden deze mensen massaal
naar de WAO verwezen. De jonge, be
ginnende werknemers, kregen vroeger
gedurende een bepaalde periode de ge
legenheid zich in te werken in hun
baan. Nu zie ie dat het bedrijfsleven
sterk de voorkeur geeft aan arbeids
krachten, die kant-en-klaar worden af
geleverd door de scholen, en vanaf de
eerste dag volwaardig kunnen functio-
En een voorbeeld uit een heel andere
sfeer de milieuvervuiling. Mensen die
bij een bedrijf werken dat mileu-over-
last geeft, zijn binnen dat bedrijf niet in
de gelegenheid voor die vervuiling op
lossingen aan te dragen. Als ze daarte
gen iets willen ondernemen, hebben ze
veel meer kans op succes als ze opere
ren vaguit een of andere externe actie
groep".
De uitdaging waarvoor we nu staan, is
volgens Vos om met behoud van de in
dustriële ontwikkeling, motor van onze
welvaart, het werk zo te organiseren,
dat het weer mogelijk wordt arbeids
plaatsen af te stemmen op de behoefte
en de eigen geaardheid van het indivi
du. Als dat lukt, zo stelt hij, keert, de
ruimte voor „motivatie" terug en krij
gen de mensen er als vanzelf weer zin
Hoe die herstructurering in zijn werk
moet gaan? „Ik heb niet meer dan een
begin van een antwoord. Decentralisa
tie, het opsplitsen van grote in kleine
werkverbanden, is ongetwijfeld nood
zakelijk. Maar voor een concrete uit
werking daarvan is nog veel studie no
dig. Technische en bedrijfs-economi-
sche factoren maken uiteraard, dat je
niet maar in het wilde weg kunt decen
traliseren. Een bedrijf als de Hoogovens
kan je niet zo maar in mootjes hakken.
Maar het moet mogelijk zijn om ook
binnen een mammoetstructuur tot klei
ne, overzichtelijke werkeenheden te
komen. Dan zal ook een grotere flexibi
liteit, een grotere plooibaarheid van de
werkorganisatie ten opzichte van per
soonlijke wensen en eigen inbreng van
de werknemer, gemakkelijker worden.
Ik denk dan niet alleen aan werkover
leg, maar ook aan zaken als variabele
werktijden, en de mogelijkheid om ge
durende langere tijd met al dan niet be
taald verlof te gaan, om bijvoorbeeld de
vakkennis op te vijzelen".
Weer zonnig
DE BILT Het wordt mor
gen weer een zonnige dag. Een
hogedrukgebied, waarvan het
centrum vanochtend boven de
Noordzee lag, trekt langzaam
naar onze streken. Op de na
dering van dit gebied met
hoge barometerstanden neemt
de noordoostelijke wind steeds
verder in kracht af. Vannacht
kunnen zich door de nachtelij
ke afkoeling opnieuw mist
banken vormen. De mist ver
dwijnt morgenvroeg. In het
temperatuurverloop verandert
maar weinig. Voor morgen-
middag worden temepraturen
rond 21 graden verwacht.
Britse Eilanden:
Wolkenvelden, ook zonnige
perioden. 16 graden in Schot
land tot 20 graden in Zuid-En-
geland.
Denemarken, Nederland, Bel
gië, Noord-Frankrijk, Duits'
land. Polen:
Droog en zonnig. Middagtem-
peraturen van 18 tot 21 gra
den.
Midden- en Zuid-Frankrijk,
Alpengebied en Noord-Italië:
Zonnige perioden, ook enkele
regen- of onweersbuien. 20 tot
25 graden.
Midden- en Zuid-Italië, Joe
goslavië, Bulgarije en Grie
kenland:
Zonnig en droog. Warm. 25 tot
30 graden.
Iberisch Schiereiland: zonnig
en warm, 22 graden in het
noorden tot 32 graden in Mid
den- en Zuid-Spanje.
