Regering VS: 'Aanval niet uitgelokt'
deTijd
Politie ontruimt
Z-Afrikaans kamp
Actie Solidariteit heeft groot succes
taking
ij Britse
poorwegen
Jreigt
pagTITENLAND
Handel VS-Libië beter dan politieke verstandhouding
UITBREIDING BINNENLANDSE
SPIONAGE IN VS BEPLEIT
POLEN VRIJWEL ZONDER KRANTEN
iSl&tRS
n
i
ran
deQJbENE
LEIDSE COURANT
DONDERDAG 20 AUGUSTUS 1981 PAGINA 11
vatoi
Ie o|
lden«
m val
n duj
n. 41
afisi
ages
ngei
gboelf
brine „schiet"
illar te hulp
_ERDAM De koers
de dollar, die de afgelopen
n onder druk stond, is gis-
i op de Westeuropese wis-
arkten stevig gaan stijgen
et bekend worden van het
jcht tussen Amerikaanse
ibische straaljagers boven
liddellandse Zee.
isterdam was de handel
inen op een koers van
'5 gulden. Na het bekend
van het incident
men al op een koers
1,7780 gulden uit en later
de dollar nog wat verder,
in Londen werd het
ikaanse geld onmiddel-
leer waard na het nieuws
;de schietpartij. Ook op de
arkt zorgden de gebeur
en voor een nerveuze
ling. De handelaren wis-
liet goed wat ze met de
ieke gevolgen ervan aan
WASHINGTON De
Amerikaanse regering
heeft verklaard dat het
gevecht met de Libische
gevechtsvliegtuigen
niets is uitgelokt. Hier
mee werd gereageerd op
berichten in de Ameri
kaanse pers, als zou de
oefening vlak voor de
kust van Libië zijn ge
houden om de reacties
van de Libische leiders
te testen.
Het luchtgevecht is de climax
in een al veel langer durende
politieke strijd tussen de VS en
Libië. In de loop der jaren
hebben veel Amerikaans rege
ringen zich tegen Khadaffi
verzet, maar geen enekele
heeft dat zo sterk gedaan als
de huidige regering-Reagan,
die Libië de drijvende kracht
achter het wereld-terrorisme
heeft genoemd en een niet af
latende strijd tegen dat terro
risme heeft aangekondigd. In
dit licht bezien kan het neer
schieten van de vliegtuigen als
een waarschuwing aan Tripoli
worden beschouwd. In mei
yan dit jaar werden Libische
diplomaten de VS uitgewezen sen beide landen een aantal
en vroeg Washington de Ame- weken geleden weer op, toen
rikanen in Libië naar huis te- Khadaffi Washington ervan
rug te keren. Daaraan is geen beschuldige plannen te hebben
gehoor gegeven. Na een perio
de van betrel
om hem ten val te brengen. De
•etrekkelijke rust laai- Amerikaanse minister Haig zei
Libië wel een beetje had ver
wacht. De Verenigde Staten
oefenden in een gebied, waar
Libië aanspraak op maakt,
maar dat niet internationaal
als Libisch territorium wordt
den de propaganda-strijd tus- gisteren, dat hij de aanval van erkend. „Het gaat om interna
tionaal water, de vrijheid van
verkeer boven zee. Wij zullen
deze tot het uiterste verdedi
gen". Verder provocaties zul
len, aldus Washington, zonodig
met geweld worden beant
woord.
WASHINGTON De verslechtering van de
politieke en diplomatieke betrekkingen tus
sen de Verenigde Staten en Libië van de
laatste tijd heeft de ontwikkeling van de
handel tussen de twee landen beslist niet ne-
Stief beïnvloed. De CIA, de Amerikaanse
lichtingendienst, heeft laten weten dat de
export van de VS naar Libië de eerste vijf
maanden dit jaar een waarde heeft bereikt
van 348,5 miljoen dollar, ruim 63 procent
meer dan in de eerste vijf maanden van vo
rig jaar.
Welke Amerikaanse bedrijven verantwoorde-
lijk zijn voor de toeneming van de export wil
de CIA niet zeggen. Deze informatie schijnt ge
heim te zijn. Uit regeringskringen is vernomen
dat vooral Amerikaanse oliemaatschappijen
veel zaken doen met Libië. Het Amerikaanse
ministerie van handel heeft de bedrijven in de
VS een aantal malen laten weten dat Libië een
„riskante markt" is, maar dit heeft geen effect
gesorteerd. Libische ondernemingen hebben
veel „oliedollars" uit te geven en export naar
Libië is niet onderhevig aan enige beperking
van Amerikaanse zijde.
Het is nog moeilijk te overzien wat de economi
sche gevolgen van het incident op de lange
duur zullen zijn. Weliswaar zijn de Verenigde
Staten een belangrijke afnemers van Libische
olie, maar daar staat tegenover dat er noch in
de VS, noch daarbuiten een tekort aan olie be
staat. Integendeel, het overschot op de wereld
markt is waarschijnlijk in geen jaren zo groot
geweest en de Amerikanen hebben de Libiers
niet echt nodig voor hun olievoorziening.
jd-
leinc
tome
itoor
i Mii
Ams
ehoi
gt
(Van onze correspondent Bert van Velzen)
NDEN Er worden koortsachtige pogingen
gewend om een rampzalige Britse spoorwegsta-
,jjn g te voorkomen die op een 31 augustus zou moe
de beginnen. Als de staking doorgaat zullen de
..m orwegen zich daar wellicht nimmer van kunnen
ndv stellen. Volgens de president van British Rail,
rk 1 Peter Parker, kan een staking een modernise
ren W0!6®* *er waarde van 5 miljard gulden torpe-
ge I en. De posities van de partijen in het spoorweg»
zond afliet lijken onwrikbaar. De vakbonden zouden
:oek< gens een onafhankelijke bemiddeling een loons-
">ebb hoging van elf procent moeten krijgen, maar
kre8 Igens Sir Peter Parker moet drie procent daarvan
an fden gekoppeld aan een plan tot verhoging van
productiviteit
Opa stations" zonder kaartjescontroleurs, treinen met slechts
en man op de bok en andere stroomlijningsplannen vallen, zon-
jkifinjnciële vergoedingen daarvoor, niet in goede aarde bij de
kgrwegbonden. Er wordt nu een nieuwe poging tot onafhan-
wke bemiddeling ondernomen, maar de machtigste spoorweg-
fbondsleider, Sid Weighel, heeft al laten weten dat hij niet
plan is een compromis te sluiten. Militante vakbondsleiders
e steenkolenmijnen en de staalfabrieken hebben een solida-
tspact gesloten met de stakingsgezinde spoorwegbonden om
Iritse economie tijdens een staking vrijwel lam te leggen,
samenspannen van de bonden kan de grootste crisis veroor-
;n voor de regering van Margaret Thatcher tot dusver. Door
spoorwegstaking kunnen voedselleveranties aan winkelbe-
ven, de distributie van post en kranten in een stad als Lon-
die ten zeerste van de spoorwegen afhankelijk is, stagneren,
enige hoop op het voorkomen van een nationale spoorweg-
ing werd woensdag gebaseerd op het feit dat de gevolgen
an zo ernstig zullen zijn - ook al door een permanent verlies
duizenden arbeidsplaatsen - dat niemand er baat bij kan
ben.
Britse spoorwegen hebben voor dit jaar, zelfs als de staking
zou doorgaan, al een verlies op stapel staan van meer dan
miljoen gulden.
Home
sweet
home
„De huwelijksreis
was fantastisch,
maar we zijn liever
hier, op Balmoral,
dan op de Rode
Zee", aldus prins
Charles en prinses
Diana, die gisteren
op het kasteel Bal
moral in Schotland
voor het eerst na
terugkeer van hun
huwelijkscruise over
de Middellandse
Zee de pers te
woord stonden.
„Balmoral is een
van de beste plaat
sen op de wereld",
aldus een gebruinde
prinses die samen
met haar man en de
overige leden van
de Britse koninklijke
familie nog twee
weken in Schotland
zal doorbrengen,
voordat het leven
zijn dagelijkse loop
herneemt.
KAAPSTAD De Zuidafri-
kaanse politie heeft gisteren
het kamp Nyanga buiten
Kaapstad ontruimd. Rond
honderd politiemannen met
honden kwamen gisteren te
gen het aanbreken van de
dag met vrachtwagens aan
en dreven de rond tweedui
zend zwarten in het kamp
bijeen. Volgens minister
Piet Koornhof van samen
werking en ontwikkeling
werd opgetreden om het op
lopen van de spanning te
voorkomen, nadat gisteren
overleg over andere huisves
ting en werk in de omgeving
van de stad was mislukt.
De zwarten, meest vrouwen
en kinderen, klommen bid
dend en zingend in de politie
voertuigen. Incidenten werden
niet gemeld. Koornhof zei dat
het kamp alleen maar groter
werd zolang er gepraat werd.
Hij zei dat de bewoners elders
aangeboden werk hadden ge
weigerd en in plaats daarvan
eisen bleven stellen die slechts
tot een botsing zouden hebben
kunnen leiden.
De Nederlandse regering on
derzoekt de mogelijkheid van
humanitaire hulp voor de be
woners van Nyanga.
WASHINGTON In een
nieuw rapport van de Ame
rikaanse regering over de
mislukte moordaanslag op
president Ronald Reagan
wordt gepleit voor een uit
breiding van de binnenland
se spionage en voor betere
verzorgingsmaatregelen om
zo de kans op nieuwe aan
slagen te verkleinen.
Volgens het rapport wordt het
vergaren van inlichtingen
over personen die mogelijk
een bedreiging van de presi
dent vormen, belemmerd door
wettelijke bepalingen welke
misschien minder strak ge
maakt kunnen worden. Zo zou
de geheime dienst beduidend
minder bruikbare informatie
hebben gekregen sinds de bin
nenlandse activiteiten van de
FBI, de federale recherche,
aan wettelijke banden werden
werden gelegd.
WARSCHAU Het initiatief van de
vrije Poolse vakbond Solidariteit om
de krantenbedrijven in het gehele
land plat te leggen is gisteren op de
eerste dag een groot succes gebleken.
Vrijwel nergens in het land kwam
een krant uit Pogingen van de autori
teiten om noodedities te slijten
strandden op het gebrek aan mede
werking van transporteurs en ver
kopers.
De drukkersstaking en de bezetting van druk
kerijen, een dag tevoren door leden van Solida
riteit, verhinderden echter niet dat twee lande
lijke kranten toch uitkwamen. Volgens Solida
riteit waren de kleinere edities van het par
tijorgaan „Trybuna Ludu" en de legerkrant
„Zolnierz Wolnosci" gedrukt op persen van het
Poolse leger. De nummers waren in Warschau
nergens te krijgen, behalve dan bij het gebouw
van de hoofdredacties... De regeringskrant „Zy-
cie Warszawy" werd in een oplage van 5000
exemplaren eveneens op noodpersen gedrukt,
maar op straat was er geen een te krijgen.
Pap ging uitgebreid in op de stevige kritiek die
Trybuna en Zolnierz Wolnosci jegens Solidari
teit uitten.
„Waar haalt Solidariteit het recht vandaan om
schaamteloos de banden tussen miljoenen lezers
en hun kranten te verbreken", aldus de krant.
Solidariteit voert een blinde actie ten nadele
van duizenden mensen die met lege handen
van kiosken terugkomen en het maakt de vak
bond niets uit dat de spanning in het land er
opnieuw door stijgt. Dat is kennelijk hetgeen
extremisten in Solidariteit nastreven", aldus de
krant volgens de lezing van Pap.
Volgens officiële berichten kwamen elders in
Polen tenminste zes regionale partijbladen uit,
dunner en in een kleinere oplage dan normaal.
Maar volgens Solidariteit weigerden kioskhou
ders in Katowice, Szczecin, Radom, Opole en
Lublin ze te verkopen.
De journalisten in Polen bleken de actie overi
gens onverdeeld te steunen.
De belangrijkste regeringsonderhandelaar met
Solidariteit, vice-premier Rakowski, zei woens
dag ondanks alles nog de dialoog met de vak
bond na te streven. Het parket in Warschau
heeft een onderzoek gelast naar de actie van le
den van Solidariteit in de noordelijke stad
Olsztyn die werkwillige typografen het werk
zouden hebben belet
In Elsevier waardering voor
Van Agt „die het scenario ste
vig in handen heeft gehouden,
erwijl Den Uyl door het stof
troop en Terlouw gekoeio-
leerd werd". Met Luns wordt
esproken over de rondwaren-
e „Hollandse ziekte". „Een
[root deel van degenen die te
len bewapening zijn, heeft
[een bezwaar tegen een over-
ïeersing door Rusland en wijst
iu fond het democratisch be
tel af. Ik denk dan aan.-be
taalde actievoerders en aan
ten heleboel naïeve mensen,
nensen die worden beïnvloed
door linkse radicalen of uiterst
thische priesters". Het omsla-
artikel gaat over het heersen-
e anti-Amerikanisme. „De
ijgende werkloosheid in
Vest-Europa wordt ten dele
oegeschreven aan de feilen
"an de kapitalistische maat-
chappijvorm. Omdat Amerika
staat genoteerd als de kam-
>ioen van de vrije markteco-
ïomie, wordt de beschuldigen
de vinger al snel die kant uit
m [edirigeerd. In progressieve
iringen bestaat dan de neiging
It Slpm alle Amerikaanse verwor-
'enheden maar direkt op de
nestvaalt te deponeren". Een
nterview tenslotte met de suc-
esvolle jonge springruiter Rob
ïhrens. „Wat ik veel erger
Scl dan doping, dat zijn
!\waaie praktijken. Latjes voor
Ie sprong leggen, met spijkers
ïrin, zodat het paard zich pijn-
ijk stoot en uit angst hoger
JQ1 springt. Ik noem geen namen,
maar het gebeurt dat ruiters
jeen kroonkurk tussen de
:bf Jandages stoppen of een pu
naise onder de neusriem. Dat
Jebeurt nogal eens, vooral bij
i
uksdi
m
in de zin. Bij betalingsmoei
lijkheden moet de rente dan
maar bij de hoofdsom bijge
schreven worden in de hoop
en verwachting, dat de rente
stand zal dalen, dat de mensen
hun koopkracht minstens blij
ven behouden en dat de prij
zen op de huizenmarkt zullen
aantrekken. Levensgevaarlijk,
want als dat allemaiü niet ge
beurt, worden de problemen
alleen maar nog groter". Ook
een artikel over de geldjacht
in het wereldje van vrouwe
nartsen en vroedvrouwen.
„We hebben sterilisatie erbij
gekregen en nu komt weer het
ongedaan maken van sterilisa
ties. Daar gaat weer een halve
dag in zitten. En uitstrijken
voor baarmoederhalskanker,
daar zijn we ook gelukzalig
mee bezig. We scheppen onze
eigen markt wel. Uiteindelijk
gaat het toch keihard om de
centen". Een reportage voorts
over Iraanse bannelingen in
Parijs. „Het gekke is: waar je
ook komt, ze zeggen allemaal
dat het Iraanse volk achter
hen staat. Als je dat allemaal
bij elkaar optelt, zouden er wel
100 miljoen Iraniërs moeten
zijn". De Amerikaanse onder
minister van Defensie Perle
zegt in een interview: „De
neutronenbom heeft niets met
de onderhandelingen te ma
ken. De kernkoppen kunnen
niet worden geverifiëerd. Je
kunt ze dus niet bij onderhan
delingen over wapenbeheer
sing betrekken. Je kunt niet
vertellen wat voor kop er op
een wapen zit. Wat dat betreft
tast iedereen geheel in het
duister".
Stijde subtop".
In de Haagse Post aandacht
voor het hypotheekprobleem.
■Staatssecretaris Brokx heeft
levensgevaarlijke maatregelen
Vrij Nederland vindt tussen de
regels door dat er maar een za
kenkabinet moet komen met
Zijlstra als premier. Namen
van ministers: „Mensen als
Biesheuvel, Schmelzer, Wes
terterp, Langman voelen zich
niet te oud of versleten voor
een nieuwe carrière. Zij zou
den het niet onmogelijk ach
ten met vertegenwoordigers
van een jongere generatie poli
tici een kabinet te vormen.
Mensen als Wiegel, Pais, Gin
jaar, Van Mierlo zouden wel
licht op een uitnodiging kun
nen rekenen". Elders een pro
fiel van diezelfde Van Mierlo.
„Hij heeft zijn voormalig ge
loof in het ontstaan van een
progressieve KVP zelfs ont
leend aan de opkomst van Van
Agt. Hij heeft zich niet vaker
vergist dan de meeste andere
politici, maar zijn vergissingen
blijven langer hangen. Ook bij
hemzelf. Een mogelijk minis
terschap van Defensie zou
wellicht zijn meest krankzin
nige avontuur kunnen wor
den". De bekende uitgever en
schrijver van Oorschot zegt in
een vraaggesprek: „Mijn grote
bezwaar tegen Hermans, wiens
werk ik uitgeef, is dat hij ei
genlijk niet van mensen
houdt. En ik vind dat hij met
zijn laatste roman en ook met
de twee kleine boekjes daar
vóór flutwerk aflevert, ver be
neden zijn niveau". Het blad
heeft een boekenbijlage.
De Tijd vindt dat Van Agt ge
lijk had toen hij probeerde zijn
mede-onderhandelingen een
bezuiniging van 4,5 miljard af
te dwingen. Maar hij had het
niet als ultimatum moeten for
muleren. Ook in dit blad een
profiel van Hans van Mierlo.
Marcel van Dam over hem:
„Nederland is altijd een anti-
militairistisch land geweest en
krijgt nu voor het eerst de mi
nister van Defensie die het
verdient. Want ik ben ervan
overtuigd dat Hans van Mierlo
erin zal slagen duidelijk te ma
ken dat Defensie een instru
ment voor de vrede is". Elders
een kritisch artikel over het
plan van de Hartstichting om
1 miljoen Nederlanders een
cursus te geven in reanimatie
bij hartstilstand. „Gevreesd
moet worden dat Nederland
hier met veel bombarie en on
der medisch toezicht een gi
gantisch oor wordt aange
naaid. Het leren reanimeren
en vooral de toepassing van de
opgedane kennis is niet zo'n
simpele zaak als ons wordt
wijsgemaakt. Dat is volksver
lakkerij". Een gesprek voorts
met mr. Anneke Visser, mo
menteel onze enige vrouwelij
ke commissaris van politie. „Ik
wil niet zeggen dat vrouwen
niet geschikt zouden zijn voor
de ME. Het is ook best moge
lijk dat vrouwen een positieve
invloed uitoefenen, juist op de
manier waarop door de politie
geweld wordt toegepast. Maar
ik denk dat het een te eenzij
dige benadering is te zeggen:
ze moeten zo nodig bij de poli
tie, dan moeten ze ook alles
doen. Mannen en vrouwen
zijn niet gelijk".
De Groene Amsterdammer
concludeert „dat de PvdA nu
eindelijk wel kan ophouden
zichzelf verwijten te maken
over de zgn. te harde onder
handelingstactiek van 1979".
Voorts een interview met de
vermaarde Britse vredesacti
vist Thompson. „Als de kruis
raketten hier zouden komen,
zullen we er voor gaan liggen.
Er zal massaal geweldloze ac
tie gevoerd worden. Daar be
staat geen twijfel aan. Ze zul
len niet komen. We zullen ze
tegenhouden". Elders, een ge
sprek met oud-president Bani-
Sadr van Iran. „Het gevaar
van een restauratie op Ameri
kaanse leest is levensgroot
aanwezig. Dat is op dit mo
ment voor ons het grootste ge
vaar. Het religieuze despotis
me heeft gefaald. Voorkomen
moet worden dat de leegte
door pro-Amerikaanse tenden
sen opgevuld worden. Het
dubbelartikel gaat over de mi-
litairistische schaduw boven
Spanje. „De sterkste divisie
van Spanje, de enige die een
beetje meetelt op Europees ni
veau, ligt vlak bij Madrid om
de politieke macht daar in de
gaten te houden".
Hervormd Nederland heeft
een vraaggesprek met de
scheidende theoloog prof. H.
Berkhof. „De huidige theolo
gie vind ik vaak een soort ver
edelde vorm van buikspreke-
rij, en het woord veredeld mag
u nog weglaten ook". Een in
terview voorts met de Ameri
kaanse priester-activist Berri-
gan, die uit protest een aantal
kernkoppen met een hamer
beschadigd heeft en daarvoor
gevangenisstraf kreeg. „We
konden gewoon niet meer
doorgaan met het leven zoals
we dat met z'n allen blijven
leiden. We moesten die fa
briek in. Ik wou dat ik het
niet had hoeven doen, omdat
ik me er ziek en bang door zou
gaan voelen". Aandacht ook
voor boycotacties tegen Chili.
„Ik krijg toch een beetje het
gevoel, dat een boycotactie het
geweten moet sussen, in de
geest van: het gaat rot in de
wereld en vervelende gevoe
lens daarover raak je kwijt
door actief te worden, in plaats
van door na het laatste jour
naal een pilletje voor de nacht
te nemen, zoals anderen
doen". Het hoofdartikel over
de formatie concludeert: „Het
kwalijke van de zaak is, dat
men alles vanaf het begin
heeft kunnen zien aankomen.
De aanwijzing van Van Agt als
lijsttrekker van het CDA is té
vanzelfsprekend verlopen,
zonder voldoende rekening te
houden met de problematiek,
die een min of meer voor de
hand liggende verkiezingsuits
lag voor hem en zijn partij zou
gaan meebrengen".
Verzet in EI Salvador:
„Amerikanen vechten mee"
SAN SALVADOR Volgens de guerrillabeweging in El Salva
dor nemen de 52 Amerikaanse militaire adviseurs in het land
actief deel aan de strijd tegen de guerrilleros. Ze zullen spoedig
naar de Vei - -*
Vietnam,
ding van I
do Marti". De Amerikaanse adviseurs zijn gezonden als instruc
teurs voor de Salvadoriaanse strijdkrachten en hebben orders
zelf buiten de gevechten te blijven. Sommige adviseurs hebben
hun ongenoegen over die instructie laten blijken, omdat ze dan
niet kunnen zien of het geleerde ook in praktijk wordt gebracht.
Opvarenden Tabarzin van boord
(Van onze correspondent)
TOULON Alle opvarenden van de vorige week gekaapte
Iraanse motortorpedoboot Tabarzin zijn gisteren van boord
gegaan, nadat de Franse regering had beloofd dat „de ka
pers volgens de wetten van het land behandeld zullen wor
den": zij zullen hoogst waarschijnlijk politiek asiel krijgen.
De Franse regering ondervraagt momenteel de kapers die zeg
gen te behoren tot de Iraanse verzetsgroep Azadegan, die wil dat
de zoon van de sjah in Iran aan het bewind komt Het schip zal
aan de Iraanse autoriteiten .worden teruggegeven, maar de ka
pers zullen niet aan Teheran worden uitgeleverd. De spanning
tussen Teheran en Parijs is daardoor opnieuw opgelopen.
Doodstraf voor zwarte guerrilla's
PRETORIA Drie zwarte nationalistische guerrillastrijders
van het verboden Afrikaans Nationaal Congres, ANC, zijn we
gens een golf van bom- en andere aanslagen vorig jaar, ter dood
veroordeeld. Toen rechter Charl Theron de doodvonnissen uit
sprak, lachte het drietal even. Een van hen draaide zich om
naar de volle publieke tribune om de groet van „Zwart aan de
macht" met de gebalde vuist te brengen.
De drie, Anthony Bobby Tsotsobe (25), Johannes Sjabangu (26)
en David Moise (25) waren dinsdag schuldig bevonden aan hoog
verraad.
Moskou wijst Britse diplomaat uit
LONDEN De Sovjet-Unie heeft de cultureel attaché bij de
Britse ambassade in Moskou verzocht het land te verlaten. Vol
gens het Britse ministerie van buitenlandse zaken is de uitwij
zing een represaille voor de uitwijzing van een Sovjet-diplomaat
uit Groot-Brittannië. De tweede secretaris van de ambassade
van de Sovjet-Unie, Victor Lazim, moest eerder deze maand En
geland verlaten wegens „activiteiten die onverenigbaar zijn met
zijn diplomatieke status".
Robert Russell Bennett overleden
New York De Ameri
kaanse componist en diri
gent Robert Russell Ben
nett, die voor de compositie
en instrumentatie van vele
bekende broadway-musicals
heeft gezorgd, is op 87-jarige
leeftijd te New York overle
den.
Hij werd vooral bekend door
zijn instrumentatie van succes
stukken als „Showboat",
„Oklahoma", „My Fair Lady",
„Annie Get Your Gun".
