De werpers van
de eerste atoombom
hebben geen last
van schuldgevoelens
Jeroen Krabbé praat
met Monique van de Ven
TERUGBLIK
TELEVISIE VANAVOND'e
TELEVISIE ZATERDAG
RADIO VANAVOND
RADIO ZATERDAG
VRIJDAG 7 AUGUSTUS 1981 PAGINj
TROS
19.00 Pluto heeft honger
19.09 Salty, het gekaapte
zeehondje
19.55 The lady of the house,
tv-film
TROS
21.55 Krabbe en Van de Ven,
gesprek
NOS
21.37 Journaal
22.50 Nieuws voor doven
en slechthorenden
NEDERLAND2
NOS
18.25 Nieuws voor doven
en slechthorenden
18.57 Journaal
AVRO
18.59 Doctor Snuggles
19.05 De dukes uit Hazard
AVRO
20.27 Dalla
21.15 Babbelonie
21.45 AVRO-Acedemie,
cursus schaken
21.55 Gier en Anjelieren,
tv-serle
22.20 Televizier-magazine
23.00 De toestand
In de wereld
23.05 Vegas
DUITSLAND 1
18.00 Informatieve serie. 18.10
Ausstelger. 19.15 Journaal. 2
Journaal. 20.15 Striptease fur I
land. 21.45 Economisch magaj
22.30 Aktuallteiten. Met parlemen
nws. 23.00 Sport. 23.25 Eln Sherf
New York. 0.40 Journaal.
DUITSLAND 2
18.20 Het zwarte goud. west
18.57 Tip. 19.00 Journaal. 19.30
tenlandse reportages. 20.15 Die
des Monsieur Chabrol. 21.40 Ha
hoch. der Meister kommt. 22.00
tuallteiten. 22.20 Cultureel magaj
23.05 Dracula jagt Mlnl-Madcl
0.35 Journaal.
DUITSLAND WDR 3
18.00 Kleuterprogr. 18.30 Kinder
rte. 19.00 Gesprek. 19.45 Verhafe
20.00 Journaal. 20.15 Klassieke n
21.45 Gevarieerd progr. 23.20 Jc
naai.
BELGIE NED. 1
18.30 Klnderfllmserle. 18.45 Kl<
progr. 19.00 Slapstick. 19.05 Infoi
tlef progr. 19.35 Mededelingen
Morgen. 19.45 Nws. 20.10 W<
richt. 20.15 Spel met de dood. 2'
Doe. serie. 22.40 Culturele aktuall
23.10 Nws.
BELGIE NED. 2
18.30 Klnderfllmserle. 18.45 Kle_
progr. 19.00 Slapstick. 19.05 Inforil
tlef progr. 19.35 Mededelingen f
Morgen. 19.45 Nws. 20.10 Weeri
richt. 20.15 WIJ, heren van Zlchs
21.15 Amusementsprogr.
BELGIE FRANS
18.00 Tekenfilms. 18.30 Amusem
sprogr. 19.00 Regionaal magazi
19.25 Weerbericht. 19.30 Journi I
19.55 Spelprogr. 20.25 Doe. sei
21.20 Charles et Lucle. 22.55 Jo#w
naai en weerbericht.
NEDERLAND 1
NOS
13.00 Nieuws voor doven en
slechthorenden
15.30 Journaal
TROS
15.32 De Afrikaanse olifant
17.02 De vijf, jeugdserie
NEDERLAND2
NOS
13.00 Nieuws voor doven en
slechthorenden
DUITSLAND 1
10.00 Journaal. 10.03 Die Falie des
monsieur Chabrol. 11.30 Economisch
magazine. 12.10 Cultureel magai
12.55 Persoverz. 13.00 Jourm jj£&
13.40 Programmaoverz. 14.10 Jo
naai. 14.15 Kleuterprogr. 14.45 Inf
matlef progr. 15.30 Circus. 17.00
aprek.
DUITSLAND 2
12.00 Programmaoverz. 12.!
gramma voor buitenlandse werl
mers. 14.45 Journaal. 14.47 Tek
fllmserle. 15.10 Kinderfilm. 18
Hobbymagazine. 17.05 Journ S;
17.10 Aktueel magazine.
HHHISiai leder heel uur nieuwe. VARA 7.03
ÉH (S) Hallo hier Hilversum. 8.03
H Dingen van de dag. 9.30 (S De
rJ Lj VARA feliciteert. 10.30 (S) rl.
PiCht 12.30 (S) Tuaaen start en finish.
13.03 (S) Commentaar Karei
Roskam. 13.15 (S) Mooi Holland. De woelige
laren van de Ramblers. 14.02 (S) Het begon
met refrain, doc. progr. 15.02 (S) Muziek uit
de Dobber In Korten hoef. 16.02 S0 De
Speeldoos.
Nws. 13.11 Introduktle Kernpunt. 1
de binnen pagina. 14.00 Kernpunt. 15
Sport na sport. 15.30 Kieskeurig. 16.0011
tua zomerserle Per Bedrijfstak. 17.24 fc'
delingen. 17.30 Nws. 17.36 Aktua.
HfflQgCT leder heel uur nieuws. NCRV
WW (S) Popfrlsser. 6.03 (S) HU
sound. 10.03 (S) Popsti
ry) I. 11.03(3) Pop-non-stop.
7.30 Nws. 7.36 Aktua. 8.00 Nws.
,8.11 Toeraktua. 8.30 Nws. 8.36
Toekaktua li. 9.00 Gymnastiek
voor de vrouw. 9.10 Waterstan
den. 9.15 Onder de menean. 10.00 Doe.
10.30 Coulissen. 11.30 Janboel. 12.00 Tros
ten Los. 12.26 Mededelingen voor land- e
tuinbouw. 12.30 Nws. 12.36 Aktua. 13.00 Pakistan. 16.15 (S) Op 't Schellinkje.
Mattlnale. 12.00 Nws. 12.021
Kasteelconcert. 14.00 Nws. 141
(S) Rond 1910. 16.00 (S) Volksmuziek l
De Vara bracht gisteravond de
laatste aflevering van een uit
drie delen bestaande Russische
film „Wij trekken vuur". Zij
ging over het verzet van de
bewoners van het dorpje Stesja
gelegen in de nabijheid van
Moskou tijdens de Tweede
Wereldoorlog. Het betrof hier
ongetwijfeld een aan de histo
rische werkelijkheid ontleende
geschiedenis. Ook in dit geval
ging het om een herhaling.
Maar de ene herhaling is de
andere nog niet. Ik wil maar
zeggen: dit voortreffelijk in
beeld gebrachte en zeer
boeiende verhaal kregen we
terecht nog eens te zien.
Achter het Nieuws was kenne
lijk even uitgekeken op de ka
binetsformatie, want die
kwam in het geheel niet aan
bod. Wel werd aandacht b
steed aan een betoging die gi
teren (het was op de dag af 1
jaar geleden dat de atoombcDE"
op Hiroshima viel) door Vrolde
wen voor Vrede in Den Ha# V<
en meteen ook aan de volen
van het Vredespaleis werd grijk
houden. Verder waren er iCte
portages over tankers die in
Westerschelde kennelijk i
achteloos LPG, dat vervi
gingsmiddel voor benzine, vi
voeren en over de steeds stjlen
gende prijzen van ge wol
benzine. W.L. Brugsma vat1
tenslotte alles samen in
bijzonder dreigend en ontmi
digend toespraakje. Gevrt
moet alleen worden dat
nog gelijk had ook.
HERMAN HOFHUIzi tij,
Teleac-cursus-
sen Engels en
Italiaans
HILVERSUM De Stich
ting Teleac start woensdag 7
oktober a.s. met Follow me-
2, een cursus Engels voor ge
vorderden. Deze cursus Is be
doeld voor cursisten, die vo
rig jaar Follow me-1 volg
den, maar óók voor mensen
die vroeger al enige basis
kennis van het Engels heb
ben opgedaan en nu hun ge
heugen willen opfrissen.
Dit zijn de lessen 31 tot en met
60, als vervolg op Follow me-1.
De 61ste les is een toetsles. De
tv-uitzendingen zijn op woens
dag van 18.28-18.58 uur
Ned. I. De herhalingen zijn
zondag van 16.15-16.30 uur vfaak
Ned. I.
Voorts op het programma d
cursus „Avanti! Avanti!" Ipvei
liaans voor op vakantie. Detle j
bestaat uit dertien tv- en tjond
diolessen. De cursus start op *gd
oktober a.s. met de tv-less» En
De uitzendingen vinden wel *nt
liiks plaats op zondag 15.1 «jv
16.15 uur via Ned. I. De herh dat
lingen op donderdag vi naa
18.28-18.58 uur via Ned. I. T»t,
ondersteuning van de telei gem
sielessen worden ook dertii va
radioprogramma's verzorj elej
De eerste radio-uitzendi ita
vindt plaats op woensdag i
oktober a.s. van 09.33-10. t d<
uur op Hilversum 2, even*>sla
de overige lessen. De herhaü
gen op zaterdag van 22.(#tes
23.00 uur op Hilversum 2. l
Jubt
-RADIO/TELEVISIEleidse courant/
Bommenrichter Tom Perebee heeft
geen lust om zich te laten zien op
de regelmatige reünies.
HILVERSUM - Na afgelopen zondag de cynische en elkaar
beconcurrerende makers van de atoombom, de neutronen
bom en de waterstofbom tegen elkaar te hebben uitge
speeld, vervolgt VPRO's Roelof Kiers zondag de tv-serle
van vijf stuks over dit onderwerp met interviews met de
bemanning van het vliegtuig, dat op 6 augustus 1945 de
atoombom op Hiroshima wierp en daarmee Japan tot on
voorwaardelijke overgave dwong. Vooraf laat hij in een do
cumentaire film overlevende slachtoffers aan het woord.
Een en al verschrikking, een getekend-zijn voor het leven,
zowel naar lichaam als geest, een rampspoed en tegelijk een
historische omwenteling, het begin van het atoomtijdperk.
Piloot Bob Lewis zegt dat het tot,
zijn taak als militair behoorde om
de atoombom af te werpen.
Misschien komt Roelof Kiers
daar in latere uitzendingen
nog aan toe, maar as. zondag
missen we een beschouwing
over de diepere achtergrond
van dit gebeuren. Hij verzuimt
dit onmenselijke, tegelijk stra
tegische feit te plaatsen in de
sfeer van die tijd.
Afgelopen zondag al liet hij
deskundige Amerikanen ver
klaren, hoe Amerika na de
verwoestende krijg in Europa
andermaal voor berekeningen
kwam te staan hoeveel man
nen geofferd moesten worden-
om een invasie in Japan moge
lijk te maken. Het ging om
honderdduizenden mensen,
doden en voor het leven ver
minkten. Deze afschuwelijke
cijfers werden aangehaald in
de eerste aflevering van de
aan de atoombom gewijde se
rie. Niet of tenauwernood
kwam aan de orde de oorlogs
moeheid van de gealliëerden,
die na vijf jaar oorlog met
tientallen miljoenen doden
eenzelfde rekening moesten
opmaken met betrekking tot
de strijd in de Pacific, die al
evenzeer gruwelijke vormen
had aangenomen. Dit vooruit
zicht, dat de angstige stem
ming in die dagen bepaalde,
moet mede betrokken worden
in de vraag of het menselijker
wijs gesproken verantwoord
was om de atoombom te ge
bruiken als een strategisch
middel.
Ter vergelijking de berekenin
gen voor D-day in Europa: uit
verkenningen en spionagege-
gevens wisten de gealliëerden
hoeveel man, mensen dus, per
uur gedood konden worden
door vijandelijk geschut op de
Franse kust. Dit ging om tien
duizenden levens. De landin
gen daar moesten derhalve
uitgevoerd worden met het
dubbele aantal mensen om
bruggehoofden te kunnen vor
men. Voor dergelijke sinistere
cijferreeksen werden de stra
tegen toen gesteld. Met een zo
danig ruïneuse verschrikking
kregen de gealliëerden ten
tweede male te maken, toen de
strijd in Europa beslecht was
en Japan nog beoorlogd moest
worden. In die sfeer kon een
besluit om de atoombom te ge
bruiken eenvoudig niet tegen
gehouden worden. Te minder
nu kan de vliegtuigbeman
ning, die de atoombom wierp,
gevraagd worden, of zij dit wel
had moeten doen. En toch be
wegen de gesprekken van
Roelof Kiers met deze oud-mi
litairen zich in deze richting.
Niet onjuist, omdat van mili
tairen mag worden verwacht,
dat zij denkende wezens zijn.
Maar het antwoord op die
vraag moet veeleer gezocht
worden in Japan, waar de
strategen wonen die Amerika
bij verrassing (Pearl Harbour)
in deze oorlog hadden betrok
ken en die besloten tot hard
nekkige voortzetting van de
strijd na de capitulatie van
Hitier. Bij die Japanse strate
gen berust een niet minder
gruwelijke verantwoordelijk
heid voor de wending die deze
oorlog nam, de atoombom.
Kiers biedt net als afgelopen
zondag opnieuw een indruk-
Paul Tibbets, de commandant van het vliegtuig, dat de
eerste atoombom wierp op Hiroshima.
wekkende reportage over dit
onderwerp, maar door zich
uitsluitend met de Amerikaan
se verantwoordelijkheid in
deze bezig te houden levert dit
nochtans een eenzijdig beeld
op. Een conclusie over deze
zaak zal wel moeten luiden,
ook al omdat men vóór Hiros
hima niet bekend was met de
verschrikkelijke uitwerking
van de bom: verantwoordelijk
voor het gebruik van dit on
menselijke wapen is in eerste
instantie niet de werper, maar
de aanstichter van een nieuwe
oorlog, hoe klein ook, omdat
die gemakkelijk uitdijt.
Komende zondag ziet men
eerst een documentaire ge
maakt temidden van de men
sen, die de bom op Hiroshima
hebben overleefd. Geteisterde
mensen met het beeld van de
verschrikking nog voor ogen
die hen in dat ene moment
van die explosie heeft getrof
fen. Zij tekenen hun ellende
uit met beelden van mensen
die voor hun ogen verschrom
pelden, tot schaduwen werden
gereduceerd.
Pijnlijk komt vervolgens de
confrontatie over in de tweede
documentaire, die in Amerika
is gemaakt op de reünie van
de ex-vliegers, de commando's
van de 509e Composite Group,
die in de oorlog stond voor het
uitvoeren van levensgevaarlij
ke opdrachten en vanwege die
verdiensten ook de atoombom
kreeg af te werpen. Een mili
tair succes van de eerste orde.
In één dag een oorlog beëin
digd, die nog vijf jaar had
kunnen duren. Dit feit wordt
nog steeds gevierd met vrouw
en kinderen door de oudge
dienden van deze Group, een
uitermate cynisch feest, waar
op men telkens opnieuw zwelt
van trots om wat militair werd
bereikt. Tijdens de oorlog ope
reerden zij onder de naam
„Untouchables", de onaan-
raakbaren, die in de strijd
werden gesteld tegenover de
kamikaze-piloten van de Ja
panse luchtmacht, die hun ei
gen levens offerden door met
vliegende bom en al zich op
Amerikaanse doelen te stor
ten.
Ten gunste van enkele man
nen, die de eigenlijke bom
wierpen, moet gezegd worden,
dat juist zij nooit op die feestjes
verschijnen. Zij hebben daar
geen behoefte aan. Eén van
hen, Claude Eatherly, is later
een natuurlijke dood gestor
ven, kanker. De anderen ver
vullen een baan in het burger
leven, resp. makelaar, direc
teur van een luchttaxibedrijf.
Zij zeggen nochtans er geen
spijt van te hebben ooit die
eerste atoombom te hebben ge
worpen. Zij hbben tijdens de
oorlog vele moeilijke opdrach
ten uit moeten voeren met di
rect gevaar voor eigen leven
en menen als militair ook deze
opdracht niet te hebben kun
nen weigeren.
Aan het woord komt Jacob
Beser, die ook nog mee hielp
een atoombom op Nagasaki te
werpen en die zich nu nog be
zig houdt met het organiseren
van genoemde reünies. Ex-ko
lonel Paul Tibbets neemt een
afstandelijker houding aan. Hij
was commandant van het
vliegtuig, dat de bom naar Hi
roshima bracht. Dit vliegtuig,
de toen beroemde B-29, kreeg
ook de naam van zijn moeder
„Enola Gay", de vrolijke Eno-
la. Tibbets komt nooit op die
feestjes. Hij zegt het te druk te
hebben met zijn baan en bo
vendien heeft hij geen reden
tot vrolijkheid over militaire
successen. Hij noemt ze op een
gegeven ogenblik noodzake
lijk. Daarom ook zegt hij geen
schuldgevoel te hebben over
het werpen van die bom.
Tom Perebee, de eigenlijke
richter en werper van de bom,
laat zich laatdunkend uit over
de feestvierders op de reünie.
Hij noemt dit mensen, die
vroeger al te licht werden be
vonden en aan wie nooit de
moeilijkste opdrachten werden
verstrekt. Zij gebruiken de
reünie om hun eigen, afwezi
ge, belangrijkheid te onder
strepen. Tussen dat soort men
sen voelt hij zich niet thuis.
Temeer niet als hij zich reali
seert welk een ellende die
atoombom heeft aangericht, al
betreurt hij die hem opgedra
gen oorlogsdaad nog steeds
niet. Die mening wordt ook
verwoord door Bob Lewis, die
het vliegtuig bestuurde. Zij
voeren een rustig burgermans-
bestaan, ook al leidden zij met
één klap en 100.000 wegge
vaagde mensen een nieuwe
historische periode in, het
atoomtijdperk.
De gruwelijke werkelijkheid
daarvan komt aan het licht in
een derde documentaire zon
dagavond onder de titel:
„Mama, ik hoor je". Het gaat
over een moeder. Haar zoontje
stierf in haar armen bij de
atoomontploffing. Het kind,
dat zij in haar schoot droeg,
werd maanden later met af
wijkingen geboren. Het bleef
ziekelijk en slechts heel lang
zaam drong tot onderzoekende
doktoren door, dat radio-actie
ve bestraling doende was dit
kind de dood binnen te voe-
TON OLIEMULLER
Monique van de Ven heeft
na haar opleiding aan de in
tussen verdwenen Haagse
Kleinkunstacademie als ac
trice inmiddels een interna
tionale carrière opgebouwd.
Dat levert genoeg stof op om
eens over te praten. Jeroen
Krabbé, zelf acteur, doet dat
in de derde aflevering van
de korte serie talkshows, die
de TROS deze zomer uit
zendt in theater „De Vest" in
Alkmaar. Het is deze keer
aan Monique van de Ven om
nummers te kiezen waarach
ter vragen schuil gaan.
Doordat de geïnterviewde
niet weet welke vraag er
achter het gekozen nummer
verborgen rit, is vooraf ook
niet precies duidelijk waaro
ver het interview zal gaan.
Genoeg reden dus om even
te kijken.
Ned. I 21.55 uur.
Pluto
De tekenfilmhond Pluto be
leeft allerlei avonturen wan
neer hii op een nacht ontdekt
dat hij honger heeft en besluit
er iets aan te doen.
Ned. I 19.00 uur.
Salty
De Walt Disney-productie die
de TROS op het scherm
brengt, gaat over het zeehond
je Salty, die in een zeehonden
kolonie in Californië wordt
geboren. Als hij op een dag op
onderzoek uitgaat, raakt hij
verstrikt in de netten van een
vissersboot.
Ned. I 19.09 uur.
The lady
De televisiefilm „The lady of
the house" uit 1979 is geba
seerd op het leven van Sally
Stanford. Deze nu 74-jarige
ex-burgemeester van Sausalito
(een voorstad van San Fran
cisco) groeide aanvankelijk als
Marcie Brown op voor galg en
rad. In de film, die in 1915 be
gint, komt ze via allerlei baan
tjes en een ongelukkige liefde
in de illegale drankstokerij te-
Monique van de Ven praat r
carrière.
recht. Later trouwt ze met Er-
nest de Paulo, een advocaat
van goeden huize, die niets
van haar verleden weet. Al
snel pakken donkere wolken
boven dit gelukkige huwelijk
zich samen, wanneer Marcie's
schoonzus bijzonderheden
over haar verleden te weten
komt.
Ned. I 19.55 uur.
De Dukes
Bo en Luke Duke krijgen het
weer eens hiet de hulpsheriff
Enos aan de stok wanneer zij
midden in Hazzard generaal
Lee op snelheid testen.
Ned. II 19.05 uur.
Dallas
JR- probeert Cliff Barnes
schaakmat te zetten. Hij roept
hiertoe de hulp in van de in
het verleden machtige politi
cus Sam McCullum.
Ned. II 20.27 uur.
Babbelonië
Ruud ter Weijden, Ad Visser
en Anne van Egmond moeten
in het spraakverwarrende spel
„Babbelonië" raden waar Lous
Haasdijk, Willem Duys en Jos
Jeroen Krabbé over haar
Brink het over hebben.
Ned. II 21.15 uur.
Gier en anjelieren
Von Quindt en zijn vrouw zijn
er van overtuigd de toekomsti
ge echtgenoot van Maximilia-
ne ontmoet te hebben, wan
neer Viktor een bezoek brengt
aan het landgoed Pönichen.
Ned. 11 21.55 uur.
Vegas
Bobby Howard is een succes
vol tennisspeler, die uitge
daagd wordt een wedstrijd te
spelen tegen Gino Lapescu. Er
staat maar liefst 100.000 dollar
op het spel. Voor de wedstrijd
wordt hem echter verteld dat
hij maar beter kan verliezen
omdat het anders wel eens
slecht met hem af zou kunnen
lopen.
Ned. II 23.05 uur.
Morgenmiddag
De natuurfilm, die de TROS
morgenmiddag uitzendt gaat
over de grootste olifant ter we
reld, die in de oerwouden van
Kenia leeft. De nieuwe afleve
ring van „De vijf" gaat over
verdwenen geleerden.
Zaterdagmiddag Ned. 115.32
uur.
Dyan Cannon als Sally Stanford en Armand Assante als Ernest de Paulo in „The lady
of the house".
Scene uit de tiende aflevering van „Gier en anjelieren" met Maximiliane als de bruid.
