Leidse Courant | 1981 | 28 juli 1981 | pagina 6

Kenners zien niet veel hoop
voor een nieuwe zeepiraat

Nog geen rust vooi
Ned. Dans

IN 1886
VENEMA ZIJN

SCHIP OP DE ZUIDERZEE....

KUNST

LEIDSE COURANT

.DINSDAG 28 JULI 1981 PAGINA 6 ]\J

SCHEVENINGEN Of de nieuwe zeezender
Paradise Radio, die twaalf mijl uit de kust van
Scheveningen ligt, ook een nieuwe periode van
zeepiraterij inluidt, zoals dat in de jaren zestig
het geval was, is maar de vraag. Veel hoop voor
de zeepiraat is er niet volgens kenners niet. Het
uitzenden op zee is, nadat Nederland het ver
drag van Straatsburg ondertekende, namelijk
een bijna onmogelijk zaak geworden. Alleen
van een land dat het verdrag niet ondertekende
Spanje in dit geval kan het schip de Mag-
da Maria ongestraft bevoorraad worden.
Een oud-medewerker van een zeezender wist te
vertellen dat de kosten, die dit met zich meebrengt,
aanzienlijk zijn. „Hoewel ze beweren grote adver
teerders te hebben, moet je wel heel goed betalende
reclames hebben om dat te kunnen bekostigen".
Volgens een medewerker van Paradise Radio, die
zijn naam niet in de krant wil, ook zijn schuilnaam
niet, levert het aan boord brengen van proviand en
programmabanden (die 's nachts zullen worden
uitgezonden) geen problemen op. Welke manier
daarvoor gevonden was, wilde hij echter niet zeg
gen. Een andere bron had het over de oude ver
trouwde methode om het door vissers, die daarvoor
rijkelijk betaald worden, te laten doen en noemde
als ander mogelijkheid het gebruik van een heli
copter of sportvliegtuigje. Deze zouden dan op
steeds verschillende plaatsen in Nederland, België
en Frankrijk gehuurd moeten worden.
Het opzetten van Paradise Radio, die via drie ver
schillende zenders vanaf 1 augustus 24 uur per dag

zijn via Italië naar het zendschip verscheept. Daar
ji|||| kwamen ze onder de deskundige handen van ex-
S|p§!| Caroline-medewerker Peter Chicago, die ze in orde
jlffi bracht. Naast Tony Allen, die niet alleen voor Ra-
dio Northsea International en Radio Caroline, maar
llllll ook voor Mi Amigo en het legale Schotse lokale ra-
illll diostation Radio Forth werkte, zullen de program-
jpiPPI mabanden en live-programma's voor een groot deel
ffilPll worden vervaardigd door de oude Caroline-ploeg
(o.a Ton van der Velde), die in maart 1980 een zin-
III kena schip moesten verlaten. Ook wordt de naam
van Will Luikinga genoemd.

Ipjlji Een van de mensen achter de organisatie is de Ier
llppl Ronan O'Rahilly (Radio Caroline). In verband hier-
llllll mee doen de geruchten de ronde dat hij, wanneer
jplral alles goed draait, de naam Paradise Radio wil laten
vallen om opnieuw de naam Radio Caroline te kun-
De Magda Maria op zijn ankerplaats in de Noord-

nen voeren.

zee ter hoogte van het oude REM-eiland. Paradise Radio gaat in twee talen uitzenden, in het

Engels en het Nederlands. Eén zender zal daarbij

m de lucht hoopt te zijn, heeft rond de vier miljoen (zowel de presentatie als de platen) volledig Neder-
dollar gekost, een bedrag dat de organisatie er vol- landstalig zijn Volgens de medewerker van Para-
gens kenners nooit uitkrijgt. Als financiers van het dise Radio zou met de Nederlandstalige afdeling
zendschip worden vooral Nederlandse en Belgische onder andere Vader Abraham zich bezighouden.

zakenlui genoemd, die hiervoor gebruik zouden

hebben gemaakt van hun zwarte geld.

Het schip Magda Maria zou volgens een zegsman

De taak van Vader Abraham ofwel Pierre Kartner
die enige tijd geleden verklaarde Hilversum een
lesje te zullen leren en met een eigen Nederlandsta-

van de organisatie enige tijd in een haven in Noord Iig radiostation te zullen komen is volgens de

Holland hebben gelegen en zou zonder apparatuur Zegsman het aanbrengen van nieuw Nederlands ta-

aan boord zijn vertrokken, waardoor hij door justi- lent In hoeverre de platenmaatschappijen CNR,

tie niet tegengehouden kon worden. De studio s zijn Dureco en Kilroy met Paradise Radio te maken

op volle zee gebouwd. De zenders, twee middengolf hebben, wist hij niet.

en een FM-zender zijn afkomstig uit Amerika en HANS PIËT

Wethouder Van Lier begroet op Schiphol de leden van het ndt.

AMSTERDAM De ver-
moeidheid was maandag
ochtend van de gezichten
af te lezen. De dansers en

oen ïondgang langs
(vu aantal nnndcix
bckcndcimisca...-;^
en liun ,'""0
collecties yV"

V 1 11\(tw Jf.,Jr~1~ W+M*, MutJ.m qjl jL V f

In 1948 werd in de buurt van het dorpje Na-
gele in de Noordoostpolder een oud scheeps
wrak aangetroffen. Het was een van de
vele schepen, die hun einde vonden op de
bodem van de voormalige Zuiderzee, en ze
kwamen weer „in zicht" toen begonnen
werd met het droogmalen van de IJssel-
meerpolders. Het schip, dat bij Nagele
werd ontdekt, bleek een forse 17e eeuwse
koopvaarder te zijn, die 26 meter mat en
gebouwd was volgens het Pinas-principe
uit die dagen. Het schip had een nuttig
laadvermogen van rond 200 ton (100 ton
last zei men in die dagen) en het had ooit
drie masten gevoerd.

Vandaag de dag is de koopvaarder althans
wat er van overgebleven is een van de trek
pleisters van het scheepsarcheologisch museum
in Ketelhaven in de polder Oostelijk Flevo
land, die in 1957 droog viel. Na een lange, in
tensieve conserveringstijd blijkt dat het schip
voor het overgrote deel gebouwd is volgend
het pin-en-gat-principe, zij het dat hier en daar
de zware huidplanken bij de boeg met ijzeren
nagels zijn vastgezet.

Het hout blijkt nog steeds in (relatief) uitste
kende staat te verkeren, reden waarom de ar
cheologen van de Rijksdienst voor de IJssel-
meerpolders zich afvragen waarom in hemels-

meerpolders zien aivragen waarom in nemeis- Museumvitrine met delen van een scheepsinventaris zoals enkele voorraadpotten uit het Duit- mn; ulnn. aJmiraai TWsn

naam het schip nooit is geborgen. Eén van de se Rijnland. Met de drooglegging van de Noordoostpolder is het scheepsarcheologisch onder- 8 ocenbiikPsiae ieverde teeen dé

IJsselmeerpolders vaak een race tegen de klok
te zijn, omdat in de meeste gevallen wegenbou
wers en aannemers te springen staan om met
hun werkzaamheden te beginnen, waarbij de
archeologen soms als hinderlijke modderwroe-
ters worden beschouwd. Toch slaagt de Rijks
dienst in vele gevallen er in de bouwers voor
te blijven, zoals vorig jaar toen nabij Lelystad
een redelijk compleet vrachtscheepje uit de 16e
eeuw werd aangetroffen. Het kon in allerijl ge
borgen worden, waardoor thans delen uit de
scheepsinventaris (rood aardewerken kookpot
ten, vuurtangen, een koperen aker, houten en
aardewerken borden en een tinnen lepel) ten
toongesteld worden.

400 wrakken

In totaal zijn thans in de IJsselmeerpolders
zo'n 400 scheepswrakken opgespoord, waarvan
er nog circa 150 in de modder zitten. Omdat
het middengedeelte van Zuidelijk Flevoland
nog in cultuur moet worden gebracht, ver
wachten de archeologen van de Rijksdienst dat
er nog meer wrakken ontdekt zullen worden.
Verder verwacht men nog een en ander van
de drooglegging van de Markerwaard (als die
tenminste doorgaat...!), waarbij men in de
buurt van het Hoornse Diep rekening houdt
met het aantreffen van restanten van de (ver

veronderstellingen daaromtrent is dat de koop-

se nijniana. nnei ae ciroogiegging van ot> «ooraovoipmuwr ia iroi w.iiwj^otwrovivyi«.ii U"UDI j: 7PkPr Ooenblik slae leverde teeen de

zoek pas goed op gang gekomen: 16 wrakken, die werden aangetroffen in de Wieringermeer °Ae "Pogenblik slag leverae tegen ae

vaarder wellicht aan de grond is gelopen en zijn - zonder dat ze onderzocht konden worden - allemaal vernietigd. T op heden zijn er zeven scheepstypen onder

vervolgens is komen vast te zitten ineenisnel de 'wrakken aangetroffen Het be-

heT^7sTaanekrulen eThet bovenste gedeelte Drama's museumvitrines liggen evenwel de stille getui- gin. met.een 15 meter Jang[vrachtscheepje mt
van het schip kapot heeft gedrukt, waarna
men de hoop zou hebben opgegeven het alsnog
te bergen. Het zou de moeite niet meer hebben

gen van vroegere scheepsrampen: verweerde de 14e eeuw, terwijl het eindigt met de 19e
kledingstukken, al dan niet kapot schotelwerk eeuwse Groninger tjalk „De Zeehond". Hoewel
te bergen, net zou ue moeite niet meer neooen De thans opgestelde restanten van schepen in uit de schMpsinyentaris rnunten en loodjes er vanaf het jaar 1200 duidelijke tewjjzen
geloond, temeer omdat men eerder al de lading het Ketelhaven-museum laten zien hoeveel die waarschijnlijk dienst deden als bewijs dat voorhanden zijn van be'wonmg rond,am de
in inventaris van boord had gehaald. Toen dl drama's zich op de Zuiderzee hebben afge- de schippers zijn bijdrage had betaald aan het ZuiderzMzyn tot dusver vrijwel geen wrak
archeologen het wrak nl. doorzochten bleek speeld, al heeft men in de loop der tijd slechts onderhoud van de vuurbakens, tegels van ken udjde periode tussen 1200 en 1500 gevon-
het in tegenstelling tot veel andere schepen drie stoffelijke overschotten (of resten daar- oude scheepsstookplaatsen, eet- en kookgerei... den. De Rijksdienst-archeologen hebben
n^.jn.tegensteuingrot ik; pe van) aangetJroffen in de poidergrond. In de Eén zo'n wrak hebben de archeologen van de nauwelijks een verklaring voor

Diilro^inn.f nnlnfnn nn rln nloofc 11/oop 70 haf Tri nrvafn 7hnlr nPCtaat hpt 1 TT Kpt

geheel leeg te zijn.

Rijksdienst gelaten op de plaats waar ze het In hoofdzaak bestaat het in Ketelhaven geëx-
hebben gevonden: op een landbouwkavel (F-3) poseerde materiaal uit restanten van vracht
ten zuidoosten van Lelystad, waar iedereen het en vissersschepen, waarbij op zeker moment
kan bekijken. Het is het wrak van een in 1878 een wrak werd gelokaliseerd met in een plank
in Groningen gebouwde en in 1886 vergane gekrast drie kruisjes en het jaartal 1664. On-
tjalk, die geladen was met 40.000 rode bakste- derzoek in het stadsarchief van Amsterdam
nen. Aan boord troffen de archeologen een lat leerden dat het een van de modderschuiten
aan met daarop de namen W. Venema en A. moet zijn geweest, die in dat jaar de haven
Koerts, benevens het jaartal, waarin het schip moesten verlossen van modder en slib. Omdat
„De Zeehond" was gebouwd. Naspeuringen de afvoer erg omvangrijk was, liet de stad een
leidden er o.a. toe dat men te weten kwam dat 125-tal van deze modderschuiten bouwen,
het schip een soort bruidsgeschenk was voor waarvan er dus één gevonden is in een IJssel-
het echtpaar Venema-Koerts. Wellicht is het meerpolder. Waarschijnlijk losgeslagen van
schip door een storm overvallen, waarbij de zijn touwen, de Zuiderzee opgedreven, vol wa-
luiken ziin weggeslagen, waarna „De Zee- ter gelopen en gezonken veronderstellen de ar-
hond" vol liep en zonk. De opvarenden wer- cheologen, die het voorschip van de Amster-
den gered, maar de familie van de schippers- damse modderschuit hebben tentoongesteld,
vrouw (de Koertsen) waren buitengewoon
slecht te spreken over haar man, die zij het IT|Vrf»n
zwaar toerekenden dat hij een (onverzekerd) ^zcrcu...

schip had verspeeld. Tot de bijzondere scheepstypen, die gevonden

Hoe het ook zij er ontstond een verwijde- zijni behoort ook het zgn. „wijd schip" uit de

ring tussenbeide families^ en^ Willem Venema eeuw, waarvan tekeningen en bouwwijze

i - in de loop der jaren geheel verloren waren ge-

gaan. Dankzij de Rijksdienst, die driekwart

Jaren later kwam de Rijksdienst bij toeval van oz»n HoroolnW cr-hin InkalispprHp. is dit tvoe
achter de verblijfplaats van een van de nabe

staanden van de familie en samen is men het
wrak bij Lelystad gaan bekijken. Bij die gele

van een dergelijk schip lokaliseerde, is dit type
weer „boven water" gehaald, waarbij het cu
rieuze van de vondst was dat in het ruim een
kist met 200 eieren werd aangetroffen, die nog

wal te brengen.

Romeins

Het Ketelhavense scheepsarcheologisch mu-

genheid bleek opnieuw hoezeer de Koertsen, inUkt waren zjj het dat de (hele) eierschalen

die „De Zeehond hadden gebouwd, het Wil- j™, waren Ook werd veel tin aan boord van

lem Venema kwalijk hadden genomen dat hij he, „hip aangetroffen. Vermoedelijk was het

er niet in was geslaagd het schip behouden aan bestemd om opnieuw gesmolten te worden. Ze-

"",1 *a K~r"TO" ventiende eeuwse scheepswrakken hebben
vaak restanten van kalkladingen aan boord,
omdat in die tijd veel kalk gebrand werd met
het doel er mortel van te maken, de voorloper

r0van de tegenwoordige metselspecie.

seum is destijds de plaats geweest waar men de Het is een wonderlijk en tegelijkertijd fascine-

-any j. -p zes bij Zwammerdam gevonden Romeinse rend allegaartje wat in het scheepsarcheolo-

jt y f*- schepen heeft geconserveerd. Het ligt in de be- gisch museum van Ketelhaven ligt uitgestald.

.A,»- doeling een van die schepen het grootste, Van hetgeen de archeologen aantreffen wordt

AJmfflBËjj&r U dat zo'n 34 meter lengte meet te reconstrue- overigens lang niet alles geëxposeerd. Het on-

W/Bm\ ■- I Éi' ren en wellicht te plaatsen in het museum, dat derzoek is wat men noemt „destructief", wat

gpjjllÈÈfmrWdaarvoor vergroot zou moeten worden. Des- wil zeggen dat de meeste opgravingen eindigen

i tijds is Van particuliere zijde 300.000 gulden op de brandstapel, ook al omdat het onmoge-

'"MifWip v<x>r de berging van dit schip bijeengebracht lijk is alle houtrestanten te conserveren en te

en de Rijksdienst voelt het min of meer^s een bewaren. Wel wordt alles gefotografeerd, gete-

-WSBÊKm verplichting het schip te „herbouwen", opk al kend, beschreven en geregistreerd, waarbij

Een in 1664 in Amsterdam gebouwde modderschuit, waarvan het wrak in een van de IJsael- omdat slechts één boord is verdwenen eh, de waardevolle onderdelen (bijvoorbeeld inventa-

meerpolders werd aangetroffen. Alleen het voorschip is tentoongesteld in het scheepsarcheo- rest tamelijk gaaf uit de modder tevoprschijrt is nsstukken) op zeker ogenblik een plaats vin-

i- den in het museum.

logische museum te Ketelhaven; de rest van het schip is verbrand. De stenen voor in de punt gekomen.

zijn bedoeld als ballast.

Het speuren naar oude wrakken blijkt in de

KLAAS GOINGA

danseressen van het Ne- was aangekomen, bleken dnei

derlands Dans Theater decors te klein te zijn voo ei

hadden er dan ook een het gigantische podium vatoc

aantal zware, maar succes- de „MET" en moest een dee>o

volle weken In Amerika van de nieuwe kostuuirp's

opzitten. NDT-Directeur van de vernieuwde Symphctlf

Carel Birnie merkte bij nie in D (op muziek vaial

aankomst op Schiphol op: Haydn) nog worden afgcfcvt

„We kunnen rustig zeggen maakt. Bovendien verschodoc

dat we het gemaakt heb- voor de première bij 'danseag

ben. New York stond op res Eve Walstrum een werVoi

zijn kop". Het gezelschap vel waardoor ze werd uitgaid

dat (terecht) in New York, schakeld. bi

Washington en Boston De spanningen in de kleed 1

werd bejubeld, krijgt ech- kamer waren op de premiè d

ter niet veel tijd om bij te re-avond te snijden en hevl.

komen. Vandaag is het al- ger dan anders. Dat kwarpk]

weer naar Avignon ver- niet alleen door de nieuwite

trokken voor voorstellin- omgeving, maar vooral doojei

gen tijdens het vier dagen het gigantische podium

durende festival in het Pa
lais des Papes.

de enorme zaal waar voasti
gedanst moest worden. Ni$cl
alleen de dansers en dans$k;
Het Amerikaanse succes was ressen maar ook choreograd
voor wethouder A. van Lier Jiri Kylian had het Spaarn*
en een delegatie van het benauwd. Danseres Marir
Haagse gemeentebestuur re- Knoben merkte in de kleecL
den genoeg om het Neder- kamer bijvoorbeeld op: „IpJ
lands Dans Theater op wou dat ik nu in mijn keu
Schiphol hartelijk te verwei- ken doperwten stond te k<g
komen. Bij deze-gelegenheid ken", terwijl Jiri Kylian hëj^
kon de wethouder voor over vlinders in zijn buir
kunstzaken meedelen dat in had. De spanning was echti
december bekend zal wor
den of er voor het gezel
schap dat al vanaf het be
gin van de jaren zestig op de respons van het publii
nieuwe huisvesting zit te was volgens Marly Knobel
wachten alleen nieuwe
studio's gebouwd zullen wor
den of dat er misschien een _>ui
nieuw theater met aangren- noten, bleek vooral de laalj^

weg toen de dansers en dai\,
seressen eenmaal op het pq
dium hadden gestaan, wait

was volgens Many ivnouer
„warm, spontaan en stimule
rend". Hoe de Amerikamiy
van de Kylian-balletten gi^j

zende studio's komt.

ste avond in de MET toen

CH

Er is dus weer een sprankje zaal bijna werd afgebrokeL t

hoop op betere huisvesting Het Nederlands Dans The.gC

en dat is altijd leuk om te ter keert dan ook zeker vo^ej

horen als je net een Ameri- gend jaar naar de Metropol

kaanse triomftocht achter de tan Opera in New York

rug hebt. De contacten over rug. a(

eventuele voorstellingen in u

de Metropolitan Opera in **et gezelschap werd echt€^

New York van het NDT-ge- ™et aïleen in New York b£

zeischap werden zo'n drie jubeld- Tijdens het vier di

jaar geleden gelegd. Carl 8en d"r®nd?I7 Woolf Tr^

Birnie: „Hoewel we ons fors ^ejjJh

hebben voorbereid, hadden tijdens de zes

we, toen we er eenmaal wa-

ren, toch de schrik in de be
nen. Het is een enorm thea
ter met 4700 plaatsen. Om er
volgend jaar te kunnen te
rugkeren, moesten we tij-

in de nieuwe opera in Bo?e
ton was het publiek eve c
enthousiast. Ook hier was d,'
opkomst van het publie"1
enorm. 't

Dat de tournee een slopenc^

dens de zeven uitvoeringen uitwerking op het geze|e

minstens 7tt procent van de schap had, blijkt uit de veiii

stoelen vullen. Achteraf blessures. Vele ruggen e

bleek dat er per voorstelling enkels van dansers en dan

gemiddeld zo'n 3400 betalen- seressen waren niet tegen dl

de bezoekers (ofwel 85 pro- afmattende voorstellinge

cent) in de zaal hebben geze- bestand. Het uitvallen valt

ten, die toch tussen de veer- de een betekende echter wu

tig en vijftig gulden voor dat de anderen extra harj

een plaats moesten betalen". moesten werken. Na Avit

Een prestatie als je bedenkt non hebben de leden vaP

dat het NDT niet het enige bet gezelschap echter de tij.

balletgezelschap was, dat de Gm weer wat op krachten r

stad in het kader van een komen en zich op te ladëj

balletfestival aandeed. Ook voor het nieuwe seizoen, dr

de Scala uit Milaan en het eigenlijk bijvoorbaat al nife

Londense Royal Ballet ga- meer stuk kan. Het is te h("

ven rond die tijd voorstellin- pen dat dan ook de problP

gen. De competitiestrijd was men met de huisvestir*3

dus groot. worden geregeld, waardor

Dat was echter niet het eni- het gezelschap wat meer P1

ge probleem. Toen het gezel- Nederland kan blijven.

schap eenmaal in New York

HANS PIË^
ïr

Zullen we handha ven
vraagt Fons Jansen

DEN HAAG Fons Jansen
geeft van maandag 3 augus-
tus af in de Koninklijke
Schouwburg een aantal

voorstellingen van zijn pro- ÉgF

gramma 'Zullen we handha- K l&Kj

ven?'Zelf schrijft hij als toe- Kjj llir

lichting op die titel: „In het

wapen van Nederland staat Rjt C

'Je Maintiendrai', ik zal tts

handhaven. Wie het leven S|| M J-

de kans geeft, zal opmerken a*

dat alles juist vanzelf veran-

dert. Niets blijft zoals het HB Ml

was. Een witte paal blijft bOI JÊfe

niet wit, een kleine bopm gSfó

blijft niet klein, een oud

mens blijft niet oud. Als je jpPS -bPl. H

niks doet, is alles bezig te - Ëttm

veranderen. Handhaven is JSHMpBy

dus een activiteit. Handha-

ven is een ingreep. Geen fa- L

natiekere woordvoerder dan zelf verandert, wat zitten

de conservatief. In dit pro- dan toch te handhaven^,

gramma de vraag: hoe zit Deze toch vrij serieuze

het met de veranderbaar- ken worden zoals altijd

heid van de samenleving, Fons Jansen in nonsens ve

van jezelf, het huwelijk, de pakt en (op de vleugel en k

overheid, de verhouding elektronische instrumented

oost-west, de defensie, noem begeleid door Frans Oudhct{

maar op. Als alles uit zich- of Wiebe Cnossen.