Hnsti
E
DROMMEN KINDEREN NAAR
HISTORISCHE SPEELGOED
MUSEA
Duitse kerken helpen
verkeersslachtoffers
jKaarhiï
2>iü'is
Wetsontwerp nieuw
ijbewi js naar
weede Kamer
Tijdschrift
voor
Regout-
verzamelaars
Zandvoort
heeft voor
de vi jfde
maal zijn
jazz-festival
kerk
wereld
Luv' blijft
nog even
bestaan
LHDSE COURANT.
WOENSDAG 22IULI1981 PAGINA 7
('II 11)11(1^1111^ linies
en iiiintiil iiiiimIciv
D - )(,k(Mi<l(Miiiis(ia,;V
^'•iiiiiin
ffiloIhvfiVs yV"'
de oude Hanzestad Deventer ligt
ij wijze van spreken het verleden
p straat, vooral in de directe omge-
\ng van het Bergkwartier. Voor het
verige is Deventers verleden terug te
Inden in drie musea die zijn onderge-
•acht in historische panden, waar
in het in 1528 gebouwde Waagge-
>uw de meeste aandacht trekt. Ech-
ook het uit 1575 stammende aanpa-
nde koopmanshuis „De drie harin-
■n" van waaruit de vroegere Herbert
tper handel dreef (in gedroogde
eljauw, ofwel stokvis) met o.a.
et Noorse Bergen, is een opvallend
ebouw.
de Deventer musea komen vooral
iK nderen aan hun trekken. We moeten
^■'in met name naar de Noordenberg-
V raat, waar in een gerestaureerd 17e
||iuws pand sedert 1972 een collectie me-
ïanisch speelgoed is ondergebracht,
ier kunnen kinderen hun hart ophalen
in allerlei beweegbare treintjes, vlieg-
igjes, auto's, poppen en noem maar op.
eelal zijn deze stukken speelgoed af-
imstig uit de verzameling van de schil-
r Jan Stekelenburg. Daarbij trekt
loral een immens spoorwegemplace-
ent op de zolder van het museum de
aandacht. Daar rijden oude treinen langs
oude stations, worden seinpalen in wer
king gezet en spoorwegovergangen ge
blokkeerd. Het is een prachtig geheel,
dat zijn evenknie vindt in een in minia
tuur uitgevoerde attractie van de
wereldtentoonstelling uit 1900 in Parijs.
Hier gaat het om een soort podium, dat
op diverse niveaus ronddraait en dan in
diverse richtingen.
Behalve in de Noorderbergstraat is ook
oud speelgoed te zien in het museum
„De drie haringen", waar evenals dat
het geval is in het museum voor mecha
nisch speelgoed de kostbaarste stuk
ken achter glas liggen. Het begint al met
wat de Deventenaren „een Chinese
kiekdeuze" noemen: een uit 1790 date
rende en in Louis XVI-stijl uitgevoerde
illuminatiekast, waarin middels een
veer-uurwerk althans zo ging het
vroeger gekleurde platen werden
rondgedraaid met daarachter een kaars,
waardoor het er op leek dat het om be
wegende beelden ging. Vandaag de dag
gaat het electrisch, maar verder is deze
voorloper van de bioscoop volledig in
tact.
Het speelgoed, dat in „De drie haringen"
bijeen is gebracht, is statisch speelgoed,
d.w.z. het beweegt niet, zoals wèl het ge
nkele bijzondere stukken uit de collectie van het museum voor mechanisch
péelgoed aan de Noorderbergstraat in Deventer. Samen met de verzameling
peelgoed in het museum „De drie haringen" bezit de voormalige Hanzestad een
-n de meest interessante en omvangrijke collecties speelgoed van ons land.
val is in de Noordenbergstraat. Maar er
is genoeg, waaraan kinderen zich kun
nen vergapen. Zoals bijvoorbeeld een
reusachtige kathedraal, „opgetrokken"
met behulp van stenen bouwblokken
(voorloper van Lego), een theaterpodium
met allerhande poppen, poppenkasten,
circusopstellingen, een mini-draaimolen
enz. Ook zijn er allerlei winkeltjes-in-
miniatuur ingericht, zelfs een schoolklas
compleet met de meester ervoor, een
poppenkeukentje en noem allemaal
maar op. Vergeet ook niet de tientallen
(nostalgische) plakplaatjes, de marionet
ten, de toverlantaarns en de miniatuur-
stijlkamers, die echter niet bedoeld wa
ren als kinderspeelgoed, maar die de
meubelmaker als „model" gebruikte, dat
hij aan zijn klanten liet zien....
Stijlkamers-in-het-groot zijn er ook in
„De drie haringen" van Deventer. Op de
eerste verdieping vindt u er twee, die
vooral zijn ingericht met behulp van
Louis XV en Louis XVI-meubelen. Op
de begane grond trekt een collectie da-
mescostuums de aandacht Kleding van
de goed gesitueerde, modebewuste
vrouw, die gedurende de Napoleontijd
een lange rechtvallende japon droeg met
hoge taille, maar deze later met name
ten tijde van de Biedermeierstijl weer
liet zakken, zij het dat er toen een sleep
je aan vastgezet werd, de zgn „Queue de
Paris".
In dit verband duikt de naam Ankersmit
op, een oud Deventer fabrikantenge
slacht. In 1865 stichtte H.J. Ankersmit
de NV Exploitatie van Ankersmits Ka-
toenfabriek, nadat hij eerder enkele
weefgetouwen bij boeren had geplaatst,
die hem van de benodigde grondstoffen
voorzagen. Ankersmit is een van de ve
len, die in de 19e eeuw gezicht gaven
aan de zij het bescheiden industria
lisatie van ons land, en „Daventre" zoals
de nederzetting aan de IJssel ten tijde
van de evangelieverkondiger Lebuïnus
in de 8e eeuw genoemd werd, probeerde
een graantje mee te pikken van de opko
mende economische bedrijvigheid.
Eigenlijk zijn we dan al aangeland bij de
plaatselijke historie van Deventer en
omgeving, waarvoor we eigenlijk terecht
moeten in het laat-gotische Waagge
bouw. En al weer komen we terecht bij
zo'n 19e eeuwse „industrieel". Want tot
dat formaat groeide de Deventer smid
Hein Burgers uit nadat hij in 1870 de
eerste Nederlandse fiets in elkaar zette.
Weliswaar voorzien van houten wielen
en daaromheen ijzeren banden en zon
der kettingloop een „loopfiets" dus
maar het was een voertuig waarmee
men zich kon voortbewegen. In het
Waag-museum staat een prachtige verza
meling Burger-fietsen. Maar daar tussen
door vreemde vehikels als driewielers,
waarbij de bestuurder ietwat vreemd zat
weggezakt tussen twee wielen vóór en
eentje achter.
Maar er is meer in de Waag, waar de
contouren worden getrokken van de ge
schiedenis van de oude IJsselstad. Zeker
niet „moeders mooiste", maar wel uiter
mate opvallend is een reusachtige zilve
ren beker (deels verguld), die in 1660
vervaardigd werd door de Amsterdamse
edelsmid Michiel van Esselbeeck. Deze
met veel drijfwerk versierde beker werd
gemaakt voor burgemeester Adriaan van
Bockholt (1583-1660), die behalve eerste
burger van Deventer ook de functie ca-
meraar bekleedde, d.w.z. hij beheerde
stads financien. De beker werd vervaar
digd van het geld, dat Van Bockholt nog
Behalve oude fietsen zijn in het Waagmuseum in Deventer ook andere interessan
te dingen te zien. Zoals deze twee laat-renaissance beelden van Bentheimerzand-
steen, voorstellende de kracht en de gematigdheid, die vroeger in huize „De Pen-
ningshoek" stonden. Boven de twee sculptures drie (polychrome) kacheltegels.
Ten tijde van de middeleeuwen waren enkele aardewerkfabriekjes in Deventer op
gericht, vandaar dat er nogal wat scherfmateriaal is gevonden. Ook is er een aan
tal prehistorische voorwerpen in het Waagmuseum tentoongesteld.
tegoed had van de stad, vandaar dat het
deksel het familiewapen van de Van
Bockholts (een bok) toont samen met de
adelaar van Deventer.
Er is meer antiek zilver en dan minder
protserig dan de „burgemeestersbeker".
Zoals bijvoorbeeld de zilveren plaatjes
(in de vorm van een scheepje), die over
de baar hingen wanneer een lid van het
Deventer schippersgilde begraven werd.
Dat zilver dateert uit het tweede kwart
van de 17e eeuw, zoals ook enkele gilde-
bekers van de schippers dat doen. Uit
deze Gouden Eeuw die kunstnijverheid-
voorwerpen van voortreffelijke kwaliteit
opleverde, dateert eveneens veel tin dat
in de Waag te zien is, benevens een reus
achtige kast met fraai Chinees porselein
(o.a. Kang H'si) en een indrukwekkend
chine de commande-bord van Overijssel.
Ook de collectie munten verdient specia
le aandacht: een halve Hollandse daalder
(1577), een Overijsselse statendaalder
(1578), een Zeeuwse daalder (1602)...
Fraaie sluitgewichten zijn er tentoonge
steld en. tal van trotseerloodjes, waar
mee de loden schildjes worden bedoeld,
die door leidekkers en loodgieters op de
loden strips op het dak aangebracht wer
den ten teken dat zij bepaalde werk
zaamheden hadden uitgevoerd. (Vaak
zijn de trotseerloodjes voorzien van in-
tialen van de betrokken werklieden,
compleet met jaartal).
Ook polychrome kacheloventegels uit de
16e eeuw zijn in de Waag te zien. In die
tijd waren Hans Krafft en Hans Swin-
gendenst „gleibakkers" in Deventer,
waardoor er veel tegelscherven en ande
re aardewerkfragmenten in de bodem
van de oude Hanzestad zijn gevonden,
waaronder zelfs een hele majolica-oven.
Hoezeer de IJssel van belang was voor
de stad bewijzen o.a. scherfvondsten van
aardewerk uit het Rijnland (Keulen,
Frechen, Siegburg), dat hier werd bin
nengebracht door Rijnschippers. Ook in
de buurt van het voormalige klooster
Ter Hunnepe is veel aardewerk gevon
den; het klooster werd in 1578 tijdens
een belegering verwoest.
Zoals gezegd: in Deventer ligt het verle
den op straat, voorzover het niet uitge
stald is in de vitrines van de drie musea.
Tezamen trekken zij jaarlijks zo'n 52.000
bezoekers, warbij de meeste aandacht
uitgaat naar het museum voor mecha-
•nisch speelgoed aan de Noordenberg
straat: ruim 20.000. Hier zijn het vooral
de kinderen die hun ogen uitkijken naar
al dat beweegbare „gedoe", dat door
gaans machinaal is vervaardigd.
Het echte, historische „handwerk" daar
entegen is vooral te vinden in de Waag
en in wat mindere mate in „De drie ha
ringen". Zo treffen we in de Waag een
fraaie tegelschouw aan in een verder 19e
eeuws ingerichte keuken. Dié tegels zijn
afkomstig uit de gerestaureerde Berg-
kwartierhuizen. Overigens is deze keu
ken uit de vorige eeuw (compleet met
kakstoel voor de baby) lang niet zo „stijl
zuiver" ingericht als die in het provin
ciaal museum te Zwolle. Ook dat is een
historisch gericht museum, dat het afge
lopen jaar zo'n fraaie blik bood op het
burgermansinterieur uit de (late) mid
deleeuwen. Uit die tijd dateren ook de
strafwerktuigen in de Deventer: brandij
zers (voorzien van een dubbele galg of
het Deventer stadswapen), schandstenen,
waarmee gestraften door de straten
moesten rondlopen enz.
Pleegde iemand voor de derde maal een
vergrijp van enige omvang, dan volgde
de galg, aldus de tekst op een begelei
dend kaartje....
KLAAS GOINGA
Van onze parlementaire
redactie)
N HAAG Rijbewijzen
rden bijna nooit gewei-
d op basis van de eigen
lische verklaring die een
omobilist bij het Cen-
Bureau Rijvaardig-
dsbewijzen (CBR) in
et indienen. Dit staat in
toelichting op de nieuwe
die minister Tuijnman
de Tweede Kamer heeft
ediend.
automobilisten jonger dan
aar gaf de verklaring in 2,9
cent van de gevallen aan-
ing tot een nader medisch
lerzoek. Daarna werd het
ewijs in 0,09 procent van
gevallen geweigerd. Bij au-
lobilisten boven de zestig
werd bij 34 procent op ba-
van de eigen medische ver-
ring een onderzoek nodig
cht. Op basis daarvan werd
tl,7 procent een rijbewijs ge-
gerd.
H heeft minister Tuijnman
rkeer en Waterstaat) de
y~~l ®er laten weten in een toe-
iting op zijn wetsontwerp af
ippen van de verplichting
rijbewijs iedere vijf jaar te
lengen met de medische
- (klaringen. Volgens het
wetsontwerp wordt het rijbe
wijs onbeperkt geldig. Alleen
automobilisten ouder dan 60
jaar moeten iedere vijf jaar het
rijbewijs verlengen met de
medische verklaring. De mi
nister heeft daartoe besloten
op basis van de CBR-cijfers. Er
zijn in ons land vijf miljoen
rijbewijzen. Jaarlijks moeten
er een miljoen worden ver
nieuwd.
In zijn toelichting zegt Tuijn
man verder dat de afgifte van
rijbewijzen voorlopig nog via
de Commisarissen van de Ko
ningin blijft lopen. Het over
hevelen van de afgifte van rij
bewijzen van provincie naar
gemeenten is echter geen een
voudige zaak. Met het niet
overhevelen van de afgifte-
bevoegdheid voor rijbewijzen
van de provincies naar de ge
meenten gaat de minister in
tegen motie die het oud-ka
merlid Hartmeijer (PvdA) in
apirl 1980 indiende. Daarbij
werd overwogen om naast een
vereenvoudiging van de pro
cedures rond de verlenging
van het rijbewijs (door af
schaffing van periodieke ver
nieuwing en medische verkla
ringen) ook de afgifte zelf
dichter bij de burger te bren
gen.
Er is een nieuw tijdschrift op de markt
verschenen. Een tijdschrift met als titel
„Regout" en bestemd voor liefhebbers,
kenners en verzamelaars van aardewerk
van Petrus Regout en Co, „De Sphinx"
te Maastricht. De bedoeling van de re
dactie van dit nieuwe tijdschrift is ver
schillende facetten van het bij Regout
gefabriceerde aardewerk te bespreken,
waarbij o.a. zal worden ingegaan op de
verschillende merken en (blind)stem-
pels. De lezer wordt opgewekt actief aan
het tijdschrift mee te werken, o.a. door
het opsturen van foto's van Regout-aard-
ewerk eventueel vergezeld van bijzon
derheden van het betreffende stuk. Op
deze wijze hoopt men de kennis omtrent
het aardewerk dat in Maastricht is ge
maakt, te vergroten.
Het eerste nummer van het tijdschrift
bevat onder meer een aantal kleurenfo
to's van borden, schaaltjes en ....paraplu-
bakken, waarbij gevraagd wordt of de
lezer meer objecten (met een andere
voorstelling) heeft uit een bepaalde serie.
De redactie van „Regout" wordt ge
vormd door L. Vellinga te Leeuwarden
en P. Houben te Maastricht. Het corres
pondentie-adres is: Postbus 1067 te Leeu
warden.
ZANDVOORT Op vrijdag 31 juli, za
terdag 1 en zondag 2 augustus wordt in
Zandvoort voor de vijfde maal een jazz
festival gehouden. 21 verschillende for
maties, waarvan er 4 ook op het North-
sea Jazz Festival optraden, verlenen hun
medewerking. Het festival biedt overal
gratis toegang en wordt opgesplitst in
een aantal evenementen:
JAZZ BEHIND THE BAR (vrijdaga
vond) In 12 café's treden tot in de kleine
uurtjes jazz-formaties op, waarbij veel
stijlen vertegenwoordigd zullen zijn. Tot
de solisten behoren Greetje Kauffeld,
Milly Scott, Conny van Bergen en Berryl
Bryden.
JAZZ IN THE STREET (zaterdagmid
dag) Van 13.00 u. af maken verschillen
de jazz-orkesten, aangevuld met andere
attracties, een 'Street-parade' door het
dorp.
JAZZ AT THE CHURCH (zondagmor
gen) Interkerkelijke samenkomst op het
Gasthuisplein met muzikale medewer
king van van Berryl Bryden (gospels), de
Ruud Jansen Combo en een gospelgroep.
JAZZ BEHIND THE BEACH (zaterdag
en zondagmiddag) Openluchtfestival op
het Gasthuisplein resp. van 16.00 en
15.30 uur af met o.m. Revival Jazz Band,
Down Town Jazz Band, Power House
Six Milly Scott vocaal.
Het festijn wordt zondagavond besloten
met een 'Slot-Jazzweekend' in Restau
rant Manege aan de Zandvoortselaan.
Financiële
reorganisatie
RK-kerk
Spanje
MADRID De Spaanse
bisschoppen hebben een
grondige financiële reorga
nisatie van de R.K. kerk in
Spanje doorgevoerd. Het
prebende-systeem is afge
schaft. Alle priesters krij
gen voortaan het mini
mumloon van 25.000 pese
ta's per maand, ongeveer
750 gulden. Met 65 jaar mo
gen zij met pensioen. Met
70 moeten zij. De reorgani
satie is per decreet inge
voerd. Het decreet is door
Paus Johannes Paulus II
goedgekeurd.
De reorganisatie houdt voor
al in, dat alle inkomsten van
de kerk moeten worden afge
dragen aan een interdioce
saan fonds, die voor de alge
hele financiering van het
kerkelijk bedrijf verantwoor
delijk is. De afschaffing van
het prebende-systeem bete
kent, dat er geen bevoorrech
te priesters meer zijn, die
krachtens hun speciale func
tie een inkomen hebben uit
voormalig vastgestelde insti
tuten of fondsen.
Ook wanneer priesters nu
verschillende functies bekle
den, behouden zij toch het
minimumloon. De gelijkscha
keling van alle beroeps
krachten in de kerk was voor
het dagblad „Ya" aanleiding
om op te merken, dat met
hun financiële reorganisatie
de bisschoppen „het socialis
me in de kerk hadden inge
voerd".
Het decreet legt ook vast hoe
de staatssubsidies dienen te
worden besteed, namelijk
aan de voortzetting van de
eredienst, de betaling van de
priesters, de financiering van
het apostolaat en het onder
houd van gebouwen.
KEULEN In de Duitse Bondsrepu
bliek hebben twee kerkelijke organi
saties, de „Johannitei^Unfallhilfe"
van de Evangelische Kerk en de „Mal-
teser-Hilfsdienst" van de Rooms-Ka-
tholieke kerk een „Unfallfolgedienst"
opgericht, een instantie die verkeers
slachtoffers en hun familieleden met
raad en daad kan bijstaan.
De nieuwe hulporganisatie heeft 78 pos
ten door heel West-Duitsland en wil zich
in de eerste plaats bezighouden met
mensen die ver van huis gewond zijn ge
raakt door een ongeval, waarbij ook ge
dacht wordt aan buitenlandse toeristen.
Dergelijke slachtoffers en hun mederei
zigers kunnen ver van huis geen directe
hulp verwachten van vrienden, kennis
sen en familie. De „Unfallfolgedienst"
helpt o.a. bij het onderdak brengen van
medereizigers die niet gewond zijn, voor
het veilig ergens opbergen van de baga
ge, voor bezoeken aan de gewonde in het
ziekenhuis, voor het waarschuwen van
de familie en voor hulp bij het eventueel
voortzetten van de reis.
Aan de verschillende politiebureaus in
de Duitse Bondsrepubliek is gevraagd de
telefoonnummers van de 78 posten van
de „Unfallfolgedienst" bekend te maken
en door te geven aan de betrokkenen bij
een verkeersongeval. De posten zijn 24
uur per dag bezet. Zij werken nauw sa
men met de politie en de ziekenhuizen
in de omgeving. De „Unfallfolgedienst"
onderzoekt de mogelijkheid om ook de
plaatselijke gemeenten en parochies bij
dit werk te betrekken.
WERELDRAAD:
Sextoerisme uitroeien
SHEFFIELD Een wereld
omvattend studieproject
moet worden opgezet om de
prostitutie üit te roeien die
door internationale bedrij
ven wordt georganiseerd.
Dit is een aanbeveling van
het internationaal beraad
over de rol van mannen en
vrouwen in de kerk dat af
gelopen week onder auspici
ën van de Wereldraad van
Kerken in Sheffield werd
gehouden.
De bij de Wereldraad aange
sloten kerken wordt gevraagd
informatie over genoemde
prostitutie te verzamelen en de
publieke opinie voor de kwes
tie te mobiliseren. De kerken
wordt ook verzocht de rege
ringen te polsen over hoe het
sextoerisme verhinderd kan
worden.
Het beraad kwam tot de slot
som dat de uitbuiting van de
armen voor sex een aspect is
van het enorm gegroeide in
ternationale toerisme. Vooral
rijken gaan naar arme landen
om zich daar over te geven
aan goedkope sexuele uitspat
tingen.
Een vertegenwoordigster uit
Indonesië, Marianne Katoppo,
suggereerde dat veel mannen
naar arme landen reizen van
wege de voortschrijdende
emancipatie van de vrouw in
het westen. „Ze zoeken soelaas
in cindere landen waar vrou
wen slaafser en onderdaniger
zijn", zo zei ze.
Ring mgr. Danneels gestolen
BRUSSEL Tot nog toe De heel dure bisschopsring
onbekende dieven hebben 'n zÜn werkkamer. De
de ring gestolen van de dieven braken midden in de
aartsbisschop van Brussel nacht in de woning van Dan-
en Mechelen, Godfried neels in- HiJ werd wakker en
Danneels. za8 twee mannen in de duis
ternis verdwijnen.
Blanken willen niet met zwarten naar
Jezus-film kijken
KAAPSTAD In het Zuidafrikaanse Oudtshoorn is de
vertoning van een film over het leven van Jezus Christus
afgelast, omdat blanke Zuidafrikanen niet met zwarten
in dezelfde bioscoop willen zitten.
De film „Jezus" zou voor een zwart-blank gemengd publiek
worden vertoond in een voor blanken gereserveerde cinema.
Pretoria had daar bij uitzondering toestemming voor gegeven.
De opbrengst zou worden gebruikt om een hieuwe sociaal
werker in een zwarte kerkgemeente aan te stellen.
Omdat talrijke leden van de blanke Nederduits-Gereformeer-
de kerk protesteerden tegen de aanwezigheid van zwarte kij
kers, besloten de organisatoren de filmvoorstelling niet door
te laten gaan.
',Dit voorval laat vermoeden wat Jezus tegenwoordig zou
kunnen verwachten als hij naar Zuid-Afrika kwam", aldus de
zwarte geestelijke James Ntuli. „Het laat opnieuw zien dat
vele Zuidafrikanen zich weliswaar christen noemen, maar
trouw zijn aan de God apartheid".
HILVERSUM Marga
Scheide, José van de Wijde-
ven en Ria Thiels hebben be
sloten nog even als Luv'
door te gaan. Reden is het
succes van hun nieuwe sin
gle Tingalingaling, die net
als eerdere singles weer snel
stijgt op de verschillende
hitparades in Europa. Daar
bij komt dat de organisato
ren van het Unicef Gala, dat
eind september in Athene
wordt opgenomen, Luv' voor
een optreden hebben ge
vraagd.
Dóór dit succes hebben Marga,
José en Ria besloten alsnog op
beperkte schaal promotie te
doen voor de nieuwe single,
die afkomstig is van de laatste
elpee Forever Yours. Ook ziet
Luv' het optreden voor de Eu
rovisie als een uitstekend af
scheid. Het Nederlandse pu
bliek kan vanavond al van
Luv' genieten wanneer ze in
het Veronica-tv-programma
Nederland Muziekland ^>un
laatste succesvolle plaat zin
gen.
Helemaal verloren voor de
platenindustrie gaan de drie
Luv'-jes niet. José wil een
solo-carrière opbouwen en Ria
gaat met een andere groep sa
menwerken. Alleen Marg^i
houdt voorlopig op met zingen.
Ze gaat in de toekomst kledin
gadviezen geven.
Geen krant ontvangen? Bel
tussen 18.00 en 19.00 uur num
mer 071-122248 en per speciale
koerier wordt de krant alsnog
nabezorgd.
