42e Eucharistisch Congres
iLourdes
vrolijk
sbeuren
zonder
praal
jrl Baedeker
•isterfelijkerdan
]n leermeester
Zegenend begeeft kardinaal Gan-
tin zich naar het altaar om daar in
de open lucht voor te gaan in de
Eucharistie. Op de achtergrond de
basiliek van Lourdes.
idf Nederland met vakantie is, richt Karl Baedeker (1801-
ozlch van over het graf tot de Nederlandse vakantieganger,
aam dekt althans de lading van vier reisgidsen (Duitsland,
i/i]k, Spanje en Oostenrijk) met hun klassieke band, in de Leeslinten
,önde kleuren rood en blauw. Uitgeverij Kosmos hoopt, dat
li»,aartsvader" van de reisgids veel mensen er toe zal aan-
h om zich zo'n lijvig werk (formaat 14 x 26.5 cm, gewicht
600 gram, prijs 29.90) aan te schaffen. Baedeker is on-
>tijker gebleken dan John Murray, min of meer zijn leer-
lar, die op dit gebied pionierswerk heeft verricht.
reisboek dezelfde zes pagina's met standaardtips voor autorij
ders en de inschakeling van benzinestations als verkooppunten.
[tker was altijd een begrip voor betrouwbaarheid en perfec
te „nieuwe generatie reisgidsen voor een nieuwe generatie
Jtlegangers" Is in de eerste plaats bestemd voor automobi
le Shell is nu ook bij de uitgave betrokken. Vandaar in elk
Een grote, los bijgevoegde landenkaart verhoogt de gebruiks
waarde van deze Baedekers in slechts geringe mate. De „lees
baarheid" laat te wensen over. In de boeken zelf met hun sjie-
ke leeslinten ontbreekt het aan detailkaarten. Wel zijn er veel
duidelijke plattegronden van steden in opgenomen.
Een aantal toeristische routes Is zeer summier aangegeven. Ver
der vindt men eigenlijk geen speciaal voor de automobilist be
stemde Informatie. De Baedekers zijn veel meer algemene reis
gidsen voor iedereen die onderweg is. Binnen een omvang van
Sterretjes
Alles draait dus om de selectie. Bondigheid kenmerkt de be
schrijving van land en volk, geschiedenis en kunst, soms afzon
derlijk de literatuur alsmede handel en industrie. Het hoofdstuk
„Reisdoelen van A tot Z" eist circa twee derde van de inhoud
voor zich op. De afdeling „praktische informatie" getuigt van het
oude vakmanschap, met veel verrassende selecties, onder meer
de hedendaagse „doe-vakanties". Frankrijk en Spanje kregen
twee en een halve pagina extra voor zéér beknopte taallesjes:
„Donde estè el retrete?" (waar is de WC?). In noodgevallen te
raadplegen, dus.
De Baedekers blijven trouw aan het traditionele sterretjessys
teem voor het aanduiden van bezienswaardigheden. Men treft er
veel actuele gegevens in aan over posttarleven, wisselkoersen,
prijzen, enzovoort, die snel verouderen. Karl Baedeker placht
vóór elke herdruk het land opnieuw te bereizen, dus zullen ook in
deze gidsen de nodige correcties wel consciëntieus worden aan
gebracht.
Overigens had men bij de beschrijving van Essen (waar Baede
ker geboren is) of Koblenz (waar hij is overleden) best eens kun
nen verwijzen naar sporen die de pionier daar toch wel zal heb
ben achtergelaten, zijn graf bijvoorbeeld. En zijn naam ter ere
zou men kunnen overwegen om zijn in 1839 geschreven gids
over Holland en België, in een authentieke vertaling op de markt
te brengen, al was het alleen maar terwille van de curiositeit.
ES Waar kom ik vandaan, waar
heen en wat doe ik hier? Het me-
van de negenduizend jongens en
in het tentenkamp achter de hotel-
Lourdes, op een weide aan de
de Franse Pyreneeën, is nog niet
dan een voorlopig antwoord. Ze
Ich gevangen in een geheimzinnig
r en komen daar ook rond voor
ir ze wel van overtuigd zijn, is dat
ee een avontuur gaat dat goed af-
v*er se wel. Hoe de ontknoping er
erult zien, het wordt een happy end.
5t een Goede God is", zegt Bert Glo-
3rjaar oud en tweedejaars student
lai Katholieke Theologische Hoge-
tsjvan Amsterdam, „staat als een
^en water. En dat God overal en in
t reëel aanwezig is, kan ook geen
discussie zijn. Maar of Hij in de
n%tie nog eens extra aanwezig is. en
dat dan moet voorstellen, ik weet
''W niet".
irJlonderdagmiddag 16 juli, de eerste
Ph het 42e Eucharistisch Congres.
l€ Christus, brood gebroken voor
3r wereld" luidt het motto. En er ne-
B'O Nederlanders aan deel onder wie
''lal Willebrands, mgr. Simonis en
illöller. Bert Glorie daalt af van het
'4d-gitarenkamp" naar de groene
ïsegenover de grot waar in 1858 Ber-
d» Soubirous bij achttien verschillen-
a genheden de heilige Maagd Maria
iCDuwde. Bert zelf heeft, in de letter-
ah van het woord, nooit iets aan-
>cd en zal ook straks de openings-
Ivjheid van het congres alleen met
m kunnen ervaren. Hij is blind ge-
-tn loopt aan de arm van een vrien-
v<e steile paadjes vermijdend brengt
«massaliteit van het gebeuren ter
re dat immers 27.000 katholieken
tifcr de hele wereld bijeen heeft ge-
sc „ik weet niet of het goed is, voor
dJnemers zelf is het ongetwijfeld erg
">3aar op de rest van de wereld kan
t irkomen als een demonstratie van
pl
di
d
ei
>r
e
H
Bernardin kardinaal Gantin, de pauselijk legaat bij het 42e Eucharistisch
Congres in Lourdes begroet een aantal aanwezigen. Achter hem de
voorzitter van de Franse bisschoppenconferentie, kardinaal Etchegaray.
triomfalisme. Zoiets van: Hou er rekening
mee, we zijn er nog, wij katholieken. Ik
ben ook bang dat zo'n manifestatie op
buitenstaanders de indruk maakt van een
massale hersenspoeling. Dat zou een spij
tig misverstand zijn. En wat mijzelf betreft,
ik beleef mijn geloof het liefst in kleine
groepen. Situaties waarin je een persoon
lijke band met je medemensen kunt ont
wikkelen".
Schouder aan schouder
We zijn in het winkelcentrum van Lourdes
beland. Rozenkransen, crucifixen, Maria-
beeldjes. Maria-schilderijen, Maria-ansich-
ten, Maria-medaillons, Maria-snoepjes. In
alle maten en prijzen. Veldflessen om
Lourdes-water mee naar huis te nemen.
Jerrycans voor de grootgebruikers.
Schouder aan schouder persen we ons
door de nauwe straatjes. Dan het hek
door, dat het terrein rond de heiligdom
men ontsluit. De weide tegenover de grot,
daarvan gescheiden door een riviertje, is
zo groot dat zelfs de 50.000 bezoekers op
wie de organisatoren aanvankelijk hadden
gerekend er nog alle ruimte zouden heb
ben gehad. In de grot, onder het oog van
Maria, wordt de boodschap van de Paus
voorgelezen. De Eucharistie is een sacra
ment van onuitputtelijke liefde, beklem
toont de Heilige Vader. Dat sacrament
maakt heel de mens weer nieuw, herstelt
hem in zijn menselijkheid. Dank zij de
wonderbaarlijke aanwezigheid in de Eu
charistie van de reddende Christus, dank
zij de genade die erin besloten ligt en de
leer van licht en liefde. In processie trek
ken de pauselijke afgezanten en een stoet
van andere prelaten vanuit de grot naar
het podium op de weide. Enkele crucifixen
voorop, maar verder zonder poespas. Uit
de luidsprekers klinkt, achtereenvolgens in
acht verschillende talen, het lied „U Heer
zij lof gebracht". Elke keer zingt een ander
deel van de gelovigen mee. Opgetogen,
maar zachtjes. Met de congresshawltjes
(voor elke taalgroep een andere kleur)
wordt vrolijk gezwaaid. Als de processie
op het podium is geëindigd treedt er stilte
in. De gelovigen luisteren naar hun pries
ters.
Bezinning
Gaat er nu werkelijk iets griezeligs uit van
zo'n manifesatie, zoals Bert en met hem
talloze niet-traditionele katholieken vre
zen? Het valt niet te ontdekken. Uit een
kleine honderd landen komen zo'n 27.000
mensen samen om zich te bezinnen op de
kern van hun geloof. En om hun gemeen
schappelijke opvatting, om hun gemeen
schappelijke godservaring samen te vie
ren. Nou en? Tienduizend man in een
voetbalstadion, in overspannen aanbid
ding bijeen voor het lederen monster, lijkt
toch minstens tien keer griezeliger.
Nu maken de hoteleigenaren en de mid
denstanders van Mariastad, bij het ingeto
gen karakter van dit Eucharistiecongres
wel een kanttekening. De afwezigheid van
de Paus. Had Johannes Paulus il dit jubi-
lieumcongres voorgezeten het eerste
vond honderd jaar geleden in Lille
plaats dan was zowel de deelname als
de uitbundigheid zonder twijfel aanzienlijk
groter geweest. De gevolgen van de
moordaanslag maakt het de Paus onmo
gelijk het voorzitterschap van het congres
zelf te vervullen. „Daardoor zitten wij nu
met het slechtste seizoen dat we ooit heb
ben gehad", vertellen de hoteliers van
Lourdes. „In de verwachting dat het con
gres 50.000 mensen zou trekken is des
tijds alle verblijfsaccommodatie gereser
veerd waarover wij beschikken. Nu er
maar 27.000 deelnemers zijn gekomen,
staan alleen al binnen onze gemeente
grenzen 10.000 bedden leeg".
Derde Wereld
Als zijn vervanger in Lourdes heeft de
Paus de grote zwarte kardinaal Bernardin
van Christus in de Eucharistie. Is hieraan
voldaan, dan volgt een levenshouding van
doeltreffende solidariteit met de mede-
mens-in-nood vanzelf.
Gerichtheid tot God
Terug in het jongerenkamp vult de Vlaam
se theologiestudent Marcus Kenis (21)
aan: „Je moet het zó zien: een intensieve
beleving van de bovennatuurlijke dimensie
van de Eucharistie leidt wél noodzakelij
kerwijze tot betrokkenheid bij je mede
mensen. Maar betrokkenheid bij je mede
mensen voert niet vanzelfsprekend naar
gerichtheid tot God. Aangezien de Eucha
ristie beide dimensies in zich verenigt, ligt
het voor de hand, dat het naar God toege
keerd zijn op de eerste plaats komt. En
dat de Paus de echte aanwezigheid van
Christus in de heilige Eucharistie sterk be
nadrukt".
Marcus Kenis studeert niet in zijn eigen
land, maar in het Nederlandse Rolduc. In
tegenstelling tot Bert Glorie staat voor
Marcus vast dat hij „over drie jaar" pries
ter zal worden. In het hotel in Lourdes
waar de volwassen leden van de Neder
landse delegatie verblijven, geniet de reli
gieuze houding van de jonge Vlaming ver
re de voorkeur. „De jongens van Rolduc",
zegt een mevrouw, „dat worden de echte,
geheide priesters. Van die jongens moet
de katholieke kerk het hebben". De ge
loofsbeleving van de meeste Nederlandse
jongeren in Lourdes zweeft ergens tussen
de twee polen „Bert" en „Marcus". Maar
waarin zij en de overige negenduizend jon
geren elkaar ontmoeten is de rotsvaste ze
kerheid van de Blijde Boodschap. En de
hele dag door tot diep in de nacht (wat dit
betreft mag het congres niet echt ingeto
gen heten) zingen ze die zekerheid luid
keels uit. Sommige volwassen congres
gangers in de hotels van Lourdes hebben
zelfs geklaagd dat ze er niet van kunnen
slapen.
De pauselijk legaat tijdens de plechtigheid bij de Lourdesgrot. In zijn
linkerhand houdt hij het pauselijk kruis.
Gantin aangewezen, voormalig aartsbis
schop in de Afrikaanse staat Benin en
voorzitter van onder meer de pauselijke
commissie Justitia et Pax. Een benoeming
van juist een Afrikaan is een uitdrukkelijke
verwijzing naar de Derde Wereld. En dus
naar de, uit Christus' opdracht voort
vloeiende plicht om de problemen daar
daadkrachtiger aan te pakken dan nu ge
beurt. Op het symposium te Toulouse, dat
ter voorbereiding van het congres in Lour
des is gehouden stond deze invulling van
het motto „Brood gebroken voor nieuwe
wereld" heel centraal. Soms op een wijze
die in haar radicaliteit botste met de offi
ciële kerkelijke leer. Achthonderd miljoen
medeburgers zijn niet in staat te voorzien
in hun eerste levensbehoeften, zo is daar
naar voren gebracht door de Braziliaanse
priester Vincent Cosmao. De tijd is voorbij
dat dit probleem kan worden overgelaten
aan een handvol experts in de marge van
het kerkelijk leven. Heel de kerk, in al zijn
geledingen dient zich dit aan te trekken,
aldus zijn beroep op het katholieke gewe
ten. Als de kerk de opdracht van Jezus
Christus werkelijk gestalte wil geven dan
zal ze de verkondiging van het woord hier
op moeten richten. Ook de opvoeding van
leken en priesters. Ook de liturgische
praktijk. Ook de Eucharistie.
Als een reactie van de Paus op dit pleidooi
kunnen de passages in zijn boodschap
aan kardinaal Gantin worden gelezen
waarin hij stelt, dat een waarachtige spiri
tuele religieuze oriëntatie van de mens op
de eerste plaats komt. Dat wil zeggen: Ge
loof in de reële, letterlijke aanwezigheid
