A
deTijd
msim
Franse regeringBEkondigt
nationalisaties aan
Poolse stakers spelen
voorstanders van
„harde lijn" in kaart
HP
d0ENE
fïTENLAND
;ven jaar
>or
id SS'
er
Oproep van Thatcher
heeft weinig effect
Dode bij rellen
na overlijden
McDonnell
Israëliërs
slaags met
VN-eenheid
|nbeperkte macht
=oor revolutionaire
fechtbanken in Iran
LEIDSE COURANT/
DONDERDAG 9JULI1981 PAGINA 7
>t zeven jaar gevangenis-
veroordeelde voormalige
r Kurt Aache.
De voormalige
Kurt Asche is gisteren
iel door een Westduits
chtshof tot zeven jaar
ingenisstraf veroor-
;p. Door zijn toedoen
Jen 10.000 Belgische jo-
%ermoord.
nu 71-jarige Kurt Asche
In 1942 en 1943 hoofd van
|[deling joodse zaken bij de
«rheitsdienst in Brussel.
Jie functie werden onder
Éeiding joden naar Ausc-
S en andere vernietin-
skampen gedeporteerd.
3npgin: nieuwe
■efialitie rond
ieiUZALEM De Israeli-
premier Begin heeft
>veren verklaard dat hij
jgioende steun heeft voor
s i nieuwe coalitie onder
dei leiding. Begint, die op-
o^w met de kleine religie-
r partijen in zee wil, kan
)r(tnen op 61 van de 120
•Jementsleden.
krdat de Israëlische presi-
I Navon hem officieel
jeücht geeft, kan Begin ech-
teifiog niet beginnen met het
lapnstellen van een nieuwe
lering. De Israëlische radio
ejt gisteren bekend gemaakt
iit«er een akkoord is bereikt
ler de vredesmacht die zich
je Sinaï-woestijn moet ves-
nep wanneer Israël zich vol-
tfd jaar heeft teruggetrok-
ïeuwe
Maatregelen
egen terreur
talië
Van onze correspondent
Cees Manders)
77 Italiaanse jus-
t krijgt meer en betere
etdelen om de terreur te
men bestrijden. Dit heeft
nieuwe Italiaanse pre-
hiir Spadolini bekend ge-
e»kt.
dkal het terroristen makke-
es»r worden gemaakt naar de
icttie over te lopen en hun
nasten aan te bieden. De
rijmwet wordt zo veranderd
terroristen met spijt niet
rtèn op strafvermindering
n jen rekenen, maar ook op
al betere bescherming tegen
esoristische wraakacties als
>yfcreer op vrije voeten zijn.
BANKEN EN BEDRIJVEN WORDEN GENAAST
PARIJS Nog dit najaar zal de rege
ring van Francois Mitterand een wets
ontwerp indienen voor de nationalisa
tie van twaalf grote industriële onder
nemingen en de meeste particuliere
banken. Dit heeft premier Pierre Mau-
roy gisteren verklaard in een toe
spraak tot het parlement. Mauroy kon
digde voorts een „genadeloze strijd" te
gen de werkloosheid aan, waarbij 210
duizend nieuwe arbeidsplaatsen in de
overheidssector worden geschapen en
vóór 1985 de werkweek zal worden ver
kort tot 35 uur.
Vijf grote concerns die volledig in Franse
handen zijn zullen naar de woorden van
Mauroy „onmiddellijk" worden genaast.
Het betreft de Compagnie Generale d'E-
lectricité (elektronica), Pechiney (chemie
en metalen), Rhone-Poulenc (chemie),
Saint Gobain Pont Mousson (glas, bouw
materialen) en Thomson-Brandt (elektro
nica). De buitenlandse dochteronderne
mingen van deze concerns hebben de
keus tussen onafhankelijk blijven of ver
koop van hun aandelen aan de Franse
staat. Andere Franse ondernemingen die
zullen worden genationaliseerd zijn de
wapensectoren van het Matra-concern, de
vliegtuigfabrikant Dassault en de staal
concerns Sacilor en Usinor. Met drie on
dernemingen die gedeeltelijk in buiten
landse handen zijn (ITT-France, CII
Honywell en Roussel-Unclaf) zal volgens
Mauroy „onverwijld" overleg over over
name worden gevoerd. Ook de nog over
gebleven particuliere banken worden ge
nationaliseerd, met uitzondering van de
buitenlandse banken, coöperatieve ban
ken en kleine plaatselijke bankinstellin
gen.
Amerikaanse
rechter: Geen
homoseksuelen
bij
padvinderij
LOS ANGELES Het
hooggerechtshof in Cali-
fornië heeft dinsdag de
eis afgewezen van een
19-jarige jongeman die
weer toegelaten wilde
worden tot de padvinde
rij. Hij was geroyeerd
omdat hij homosexueel
Het Hof bepaalde dat de
padvinderij geen wetten
overtreedt wanneer zij
van haar leden eist dat zij
in een opperwezen gelo
ven, de wetten van het
land respecteren en geen
homopsexueel zijn. Zijn
advocaat heeft inmiddels
hoger beroep aangetekend.
(Vervolg van voorpagina)
LONDEN Het straatgeweld van de afgelopen da
gen in een drietal Britse steden heeft premier Mar
garet Thatcher er gisteravond toe bewogen in het
veertiendaagse politieke tv-programma van haar
partij een strenge waarschuwing te uiten aan het
adres van de jonge plunderaars, hun ouders en hun
onderwijzers. Zij riep iedereen op een escalatie van
het geweld te voorkomen.
„We weten allemaal", zei Thatcher, „dat geweld alles zal vernie
tigen dat voor ons waarde heeft". De premier verklaarde verder
dat het probleem van de werkloosheid, volgens haar niet de oor
zaak van het geweld, niet gemakkelijk op te lossen is.
Korte tijd na de toespraak laaide in Manchester de gewelddadig
heden weer op. Op de vraag van een journalist waarom ze de
boel weer op stelten zetten antwoordden sommige jongens:„Zo
hebben we iets te doen; anders vervelen we ons dood en op deze
manier komen we ook eens op de televisie of in de krant". Het
plunderen van de winkels en warenhuizen duurde tot vanmor
gen vroeg. Alle winkeliers en bewoners spraken hun verbazing
en verontwaardiging uit over het feit, dat de politie zich niet
vroeger in de nacht vertoond had.
Meningsverschil
over taalgebruik
in Europarlement
STRAATSBURG Tijdens
een zitting in het Europees
parlement in Straatsburg
toonde de Duitser Willy
Brandt aan dat de vele mil
joenen gulden die in het ta
lenonderwijs worden gesto
ken niet zijn verspild; hij
sprak een rede uit in het En
gels. Hiermee haalde hij
zich de woede op de hals van
Ien van der Heuvel namens
de Nederlandse socialisten.
Ien van der Heuvel kondigde
aan een ontwerpresolutie in te
dienen „ter bescherming van
de kleine talen." Ook de Ne
derlandse christen-democraat
Jonker meende dat „afstappen
van de moedertaal betekent
dat miljoenen medeburgers
verhinderd worden zich kan
didaat te stellen voor het Eu
ropees parlement."
In dezelfde vergadering van
het Europarlement is lord Car-
rington, sinds 1 juli voorzitter
van de Europese raad, erg
goed ontvangen.
Een uitgebrande bus in de wijk Anderstown in Bel
fast, een van de tientallen voertuigen die bij de rel
len van gisteren in brand werden gestoken.
BELFAST De Noordierse minister Atkins heeft gis
teren gezegd dat de regering van Ulster de voorstellen
van de rooms-katholieke bemiddelaars tot versoepe
ling van de reglementen in de Maze-gevangenis zal on
derzoeken. Hij zei dit kort na het overlijden van de
vijfde IRA-hongerstaker, McDonnell. Tijdens rellen
die op zijn dood volgden werd een 16-jarige jongen
door Britse militairen doodgeschoten.
de onlusten die na de dood van McDonnell uitbraken wa
ren de ergste sinds 5 mei, toen Bobby Sands overleed. De
16-jarige John Dempsey werd door Britse militairen dood
geschoten toen hij met enige mannen een aanval uitvoerde
op een busstation in Belfast. Tientallen auto's en bussen
werden in brand gestoken door het gooien van benzine
bommen. Twee demonstranten raakten ernstig gewond en
er zijn meerdere licht gewonden.
Het beeld dat alle Poolse havensteden gistermorgen boden: een vergadering van ar
beiders tijdens de waarschuwingsstaking van een uur.
WARSCHAU Uit officiële Poolse bron
nen in Warschau heeft men gisteren kunnen
vernemen dat een nieuwe spiraal van socia
le onrust voorstanders van de „harde lijn"
in de kaart speelt en zodoende een ongunsti
ge invloed kan hebben op het komende bij
zondere congres van de Poolse communisti
sche partij. Het commentaar heeft betrek
king op de havenstaking van gisteren en op
de vanmorgen gehouden staking van het
personeel van de nationale luchtvaartmaat
schappij LOT.
Vanmorgen om acht uur zijn zesduizend perso
neelsleden van LOT begonnen met een waar
schuwingsstaking van vier uur om kracht bij te
zetten aan hun eis, dat een door hen voorgedra
gen kandidaat wordt benoemd tot algemeen di
recteur. De autoriteiten weigeren dit, omdat het
om een zaak van staatsveiligheid gaat. Tien
binnenlandse vluchten zijn geschrapt; interna
tionale vluchten zijn uitgesteld.
Woordvoerders van een kleine zelfstandige
vakbond hebben ervoor gewaarschuwd dat de
staking bij de luchtvaartmaatschappij, de eerste
in de Poolse geschiedenis, militaire interventie
van het Warschau-pact tot gevolg kan hebben,
maar de vakbond Solidariteit heeft dit een be
lediging van de bondgenoten van Polen ge
noemd.
De Poolse radio heeft vanmorgen gemeld dat er
een staking dreigt in Bydgoszcz. Transportar
beiders eisen dat een wethouder wordt vervan
gen.De arbeiders in de havens van Gdansk,
Gdynia en Szczecin, die gisteren een uur het
werk neerlegden, willen morgen opnieuw sta
ken, als de regering zijn beloften voor betere
werkomstandigheden niet nakomt.
Regering Italië
wil nieuwe
kerncentrales
(Van onze correspondent
Cees Manders)
ROME De nieuwe Ita
liaanse regering van pre
mier Spadolini wil vier
nieuwe kerncentrales bou
wen. Momenteel beschikt
Italië al over vier kerncen
trales en een vijfde is in
aanbouw.
Volgens Spadolini staat de
keus voor kernenergie vast en
dient onmiddellijk met de uit
voering van deze principe- be
slissing te worden begonnen.
Dus geen discussies meer,
maar direct beginnen met de
bouw van de kerncentrales.
Op korte termijn zal de rege
ring de lokaties voor de nieu
we centrales aanwijzen. Niet
uitgesloten moet worden
vooral gezien de precaire situ
atie waarin de energie-voor
ziening van Italië zich bevindt
dat het aantal van negen
kerncentrales nog verder
wordt uitgebreid. Italië is bijna
geheel afhankelijk van olie en
gas uit Algerije en de landen
rond de Perzische Golf.
Felle kritiek
Carter op
beleid-Reagan
ATLANTA Oud-president
Jimmy Carter van de Ver
enigde Staten heeft na meer
dan vijf maanden zijn stil-
zwijgeü verbroken en in een
brief aan oud-medewerkers
felle kritiek geleverd op het
beleid van zijn opvolger
Reagan. Vooral de houding
tegenover binnenlandse be
zuinigingen, atoomwapens
en de mensenrechten werd
door Carter ferm bekriti
seerd.
President Reagan heeft alle
kritiek echter direct van de
hand gewezen. Naar aanlei
ding van de klacht dat hij nog
geen enkele keer een duidelij
ke buitenlandse politiek heeft
uitgestippeld verklaarde hij,
dat redes van voorgangers
over hun buitenlandse politiek
vaak „contra-produktief" heb
ben gewerkt. Hij herhaalde
dat zijn regering weet welke
weg wordt bewandeld: „Te
genover vrienden en mogelij»
ke tegenstanders gebruik ma
ken van het gezonde ver
stand".
BEIROET Een gemeen
schappelijke patrouille van
het Israëlische leger en
rechtse militanten van
majoor Haddad is gisteren
in Zuid-Libanon slaags ge
raakt met een Iers bataljon
van de VN-vredesmacht.
Volgens een woordvoerder
van de VN probeerde de pa
trouille de bufferzone bij het
dorp Baraashit binnen te drin
gen maar werd door het Ierse
bataljon tegengehouden. Het is
niet bekend of er tijdens het
vuurgevecht, dat een half
duurde, gewonden zijn geval
len.
tie j
HERAN Het Iraanse parlement heeft gisteren
revulutionaire tribunalen gelegaliseerd. Deze
ihtbanken hebben sinds de val van de sjah al
tiderden mensen veroordeeld. De wet biedt ze nu
ime mogelijkheden om tegenstanders van het be
nd te veroordelen.
er dan veertig gegadigden hebben zich kandidaat gesteld
ir de presidentsverkiezingen in Iran die op 24 juli gehou-
i worden. De huidige premier Mohammed Ali Radja, de
ptste kanshebber, is officieel voorgedragen als kandidaat
|r de Islamitische Republikeinse Partij, zo heeft de IRP-
Int Islamitische Republiek vanmorgen gemeld,
jteren zijn zeven mensen veroordeeld tot 25 zweepslagen,
dat zij, tijdens de vastenmaand de Ramadan, in het open-
|r hadden gegeten. Aan de Turks-Iraanse grens wordt mo-
pteel intensief gepatrouilleerd, om te voorkomen dat de
irtvluchtige ex-president Bani-Sadr, volgens de autoritei-
ondergedoken in de provincie Kóerdistan, het land ver-
dt.
öranse rechter wil Baskische
njjrroristen uitwijzen
eJJ Een rechtbank in het Franse Pau heeft zich gisteren
ojesproken voor de uitlevering van drie Baskische militanten.
Spaans verzoek om de uitlevering van zes anderen wees de
e]Jitbank echter af.
ar Franse regering moet nu in totaal in vijf gevallen beslissen
icjr uitlevering, aangezien eerder ook rechtbanken in Parijs en
jrf-en-Provence gevolg hebben gegeven aan twee Spaanse ver-
jiken tot uitlevering. Vorige week heeft de Spaanse premier
lljvo Sotelo gesproken met de Franse minister van-buitenland-
etaken Cheysson over de uitlevering van Baskische terroris-
Cheysson verklaarde dat hij uitlevering van Basken niet wil
sluiten, maar anderzijds beklemtoonde hij dat Frankrijk zijn
jflitie als toevluchtsoord voor politieke vluchtelingen niet wil
Jêven.
ïozambiquaanse piloot vraagt
fsiel in Z-Afrika
JtETORIA Een piloot van de Mozambiquaanse lucht
dicht is gisteren met zijn toestel in Zuid Afrika geland en
jjpft daar politiek asiel aangevraagd.
jiJnmaal boven Zuid-Afrika werd het vliegtuig, een Mig-17 on
tschept door de Zuidafrikaanse luchtmacht en gaf de piloot te
nnen dat hpj wilde landen. De Zuidafrikaanse minister van
lensie Malan maakte dit bekend, maar werd tegengesproken
J>r het Mozambiquaanse persbureau AIM die sprak van een
^dwongen" landing.
De particuliere ziektekosten
verzekering is goedkoop en
goed, zo denken vooral de jon
geren over de zogenaamde
budget-polissen. Dat verdriet
de ziekenfondsen, die de ach
terdeur van de vrijwillige zie
kenfondsverzekering hadden,
zeer. Steeds meer mensen zijn
ook bereid een eigen risico te
dragen. Maar de solidariteit
tussen jongeren en ouderen,
waarbij de weinig zieke jonge
ren een groot deel van de
meer zieke ouderen dragen, is
weg.
Wie gedacht had, dat het femi
nisme in een partij als de CPN
goed is doorgedrongen, leze de
Haagse Post van deze week.
Een citaat: „Het is indërdaad
net een kerk, de communisti
sche partij. De overeenkomst
zit hem in het feit, dat zowel
voor de kerk als voor de partij
het paradijs in de toekomst
ligt." Ën: „Als feministe in de
CPN moet je geduld hebben."
Is de revolutie in Iran dood?
vraagt het blad zich af. Het
antwoord: „Wat er ook gezegd
wordt, deze revolutie is niet
dood. Overal staan er kleine
programma's op stapel voor
lotsverbeteringen van de mil
joenen, die nog nooit van het
olieveld hebben geprofiteerd.
Dat bir\dt hen aan deze revo
lutie, meer wellicht dan het Is
lamitisch en cultureel reveil.
Het charisma van Khomeini,
hun paus, doet de rest. Deze
revolutie kan nog jaren mee
gaan, zolang er olie en geld is.
Ben Bella, ooit de voorman
van de Algerijnse bevrijding,
mocht voor het eerst naar het
buitenland. Hij zal de strijd
nooit opgeven: „Ik ben alleen
maar strijdlustig. Ik verdedig
ideeën, ik ben politiek geënga
geerd, maar de macht, die in
teresseert me niet."
Veel pagina's wijdt de Haagse
Post aan „moderne schrijvers
in de worggreep van Calvijn".
Voor de in literatuur geïnte
resseerde een verhelderend
achtergrondartikel.
De huisarts komt er niet meer
uit. De specialisten hebben
hem alle werk uit handen ge
nomen. In 25 jaar tijd zijn er
twintig procent meer huisart
sen bijgekomen, tegen hon
derd procent meer specialis
ten. De huisarts is meer dan
ooit een doorgeefluik. Een
huisarts: „Je voelt je als ie
mand die is opgeleid tot race
wagenmonteur, en die in een
fietsenzaak komt te werken.
Het is altijd maar sloven. Som
migen gaan zich specialiseren,
anderen nemen een baan met
vaste werktijden, weer ande
ren gaan door en storten zich
in materiëel bezit, een jacht
bijvoorbeeld.
Over studiebeurzen een groot
artikel deze week in De Tijd.
In Groningen schijnt het bij de
Centrale Directie Studiefinan
ciering (CDS) allemaal best te
kloppen. Als er iets niet klopt,
dan is dat bij het beleid in Den
Haag. Het hoofd van de CDS
is een scheepsbouwkundig in
genieur! „Ach, ik vind dat het
niet zoveel uitmaakt in wat
voor soort bedrijf je zo'n ma-
nagement-functie uitoefent",
zegt hij.
Over de verkiezingen in Israël
zegt rabbijn Soetendorp: „Na
alle verwarring, de scheldpar
tijen, het plotselinge geweld,
was er nieuwe hoop".
Een melodrama voor drie he
ren, met Van Agt in de hel
denrol, Terlouw in de schur
kenrol en speler Den Uyl
vroegtijdig afgevoerd. Zo ken
schetst De Groene deze week
de kabinetsinformatie. Wat
nu? De Groene: „Wanneer de
PvdA nu afhaakt, is niet de
Staphorster variant het eerst
aan bod, (CDA-VVD met ge-
doogsteun van klein rechts),
maar een minderheidskabinet
van CDA en D'66, dat afwisse
lend leunt op de PvdA en op
de VVD."
„Wij maken geen boem-
boem", is de veelzeggende kin
derlijke kop boven een artikel
over de wapenproduktie in
Nederland. Maar het schijnt
een historische uitspraak te
zijn van de directie van de
Hollandse Signaal Apparaten
in Hengelo. De FNV publi
ceerde de discussienota voor
vrede en ontwapening. Maar
of dat omschakeling op vrede-
sproduktie zal bewerken? „Het
idee van omschakeling als eni
ge vreedzame en sociale alter
natief moet aan de man wor
den gebracht, en de scheids-
wanden afbreken die al heel
lang bestaan tussen de vredes
beweging en de arbeiders in
de wapenindustrie. Alleen als
politiek vakbond en vredesbe
weging elkaar ondersteunen,
hebben initiatieven een kans."
Het feminisme ook in De
Groene. Een toekomstbeeld:
„Nu echter vrouwen niet in de
bestaande machtsverhoudin
gen willen - omdat ze auto
noom willen strijden - of kun
nen - als gevolg van de econo
mische teruggang - worden
opgenomen, zal de overheid,
daarin gesteund door de so
ciaal-democraten, hen als een
bedreigende .tegencultuur op
vatten en bestrijden."
KNMI en Pelleboer kunnen
het ook niet helpen dat het
weer zo slecht is, meent Else
vier. En de Belgische weerpro-
feet Armand Pien voegt er
graag aan toe: „Mijn weer
voorspellingen waren steeds
juist, maar het weer volgde
niet altijd mijn voorspellin
gen." Algemene indruk: het
weerbericht moet beter. Het
KNMI én het weer moeten be
grijpelijke worden.
De eerste ronde is voor Van
Agt, vindt Elsevier. En Ter-
louw? „De redelijke Jan Ter
louw beging de eerste fout, die
in de politiek gemaakt kan
worden, hij zei: „Nooit" tegen
deze combinatie. Welke infor
mateur zal die domheid nu
eens oplossen?"
De ontwerpen van de nieuwe
Nederlandse munten blijven
ergeren. De ontwerper Bruno
Ninaber van Eyben: „Beelden
de kunst is een intellectueel
proces, dat niet binnen de staat
is te pakken. Als politici zich
met de kunst gaan bemoeien,
krijg je een staatskunst, die
geen enkele maatschappelijke
betekenis heeft."
Op de videomarkt wordt een
wereldslag geleverd. Voor de
tweede week achtereenvol
gens reserveert Elsevier bla
druimte voor dit onderwerp.
Begrijpelijk: „De Nederlandse
Bioscoopbond maakt zich nu al
ernstige zorgen over de video-
concurrentie, terwijl video nog
maar één aspect is van de in
formatie-revolutie".
Verder interessante artikelen
over de rellen in Liverpool en
de stakingen in Polen.
Het is moeilijk vredesopvoe-
ding te geven in een vijandig
milieu, meent de hoogleraar in
de pedagogie, Ton Beekman.
„Programma's op school voor
vrede zijn een goede zaak.
Maar ze zijn alleen zinvol in
een school die ook werkt aan
een vredescultuur in andere
zaken. Je kunt niet vreedzame
samenwerking in het ene pro
gramma stoppen, en de vol
gende dag de Cito-toets afne
men. Op school heerst nog te
veel de Cito-toets-sfeer. Dat is
oorlog van allen tegen allen.
Dat is kind-mens-vijandige
competitiesfeer."
Reagan neemt het neutronen-
wapen nu volledig in produk-
tie. Dat betekent ook de bom
voor Nederland een stukje
dichterbij, concludeert Her
vormd Nederland. „Als een
nieuw Nederlands kabinet
toch de modernisering met
Pershing II en kruisraketten
blijft steunen, brengt het ken
nelijk meteen politiek ook nog
de N-bom het laatste stapje
dichterbij."
Ngoeza Bond, oud-premier
van Zaïre die nu in België
woont in ballingschap, voor
spelt dat er voor Zaïre nog
maar één uitweg is uit de
moeilijkheden, waarin presi
dent Moboetoe het heeft ge
bracht: een opstand. Hij noemt
het land: de privé-speeltuin
van Moboetoe.
Ogem is aan het uitverkopen.
Vrij Nederland zegt: „Een se
lecte groep van handelaren en
makelaars in bedrijven hebben
de Ogem-dokters op zicht.
Ogem takelt snel af, de ban
ken zien goedkeurend toe".
Jan Terlouw over de informa
teurs: „Programmatisch heb
ben ze goed werk gedaan,
maar'inderdaad als het ging
om zaken als zetelverdeling,
dan waren het gewoon twee
CDA-ers."
Nog een politieke onthulling,
ditmaal van Willem Drees sr.,
nu 95, en socialist in hart en
nieren. Toch zegt hij: „Ik heb
nooit gedacht, dat er in Neder
land een socialistische maat
schappij was op te bouwen."
Voor de sportliefhebbers kijkt.
Jan Zwartkruis terug op vier
Eren coaching van het Neder-
nds elftal. Dat we geen rol
van betekenis meer spelen in
het nationale elftal, is als men
dit verhaal leest, zeker niet te
danken aan Zwartkruis. „We
ten jullie wat zo gek is? Er is
geen trainer in Nederland, die
nationaal en internationaal de
laatste maanden ook van top
clubs in Nederland meer aan
biedingen heeft gehad dan ik."
Zomaar in Terzijde: „Prijs de
dag niet voor de laatste prijs
verhoging". „Het KNMI kan
beter het heen en weer gaan
voorspellen". „En geniet maar
eens flink van Uw laatste va
kantie".
De kleurenbijlage is deze week
gewijd aan de natuur.
