Presentator Sagan
van,,Cosmos" leidt
kijker door het heelal
„Noorderlicht"
film over Zweedse boeren
die In Amerika zwoegen
TERUGBLIK
Europa gaat
gevaren van
omroep-
satellieten
stevig aanpakken
PTT werkt
aanvoerplan voor
buitenlandse
t.v. verder uit
RADIO/TELEVISIE LEIDSE COURANT/
RADIO VANAVOND
RADIO VRIJDAG
TELEVISIE VANAVON
TELEVISIE VRIJDAG
.45 JeugdprogrJl
HILVERSUM 2
IKON: 18.05 Kleur. 18.35 DE Vf
DACHTE. AVRO: 19.00 t Is historie
(S) In de kaart gespeeld. 21.00 (S
meravondconcerl uit Scandinavië:
ziek en Scandinavische componiste
Nws.) 23.15 (S) Jazz Spectrum. 23.
NCRV: 18.11 (S) Hier en nu. 18.30 Daar
waar de molens staan. 18.45 (S) Leger des
Hellsk wart Ier. 19.02 (S) De wereld zingt
Gods lof. 19.53 (S) Om nooit te vergeten.
20.03 (S) 31e Internationaal Orgelconcours
Haarlem 1981. 20.35 (S) Uterama-donder-
dag. 21.02 (S) Op de vrl)e toer. 22.02 (S)
Hoogtepunten uit operette en musical. NOS:
22.55 NOS-Tourjournaal. 23.00 Nws. en me-
ded. 23.04-24.00 (S) Met het oog op mor
gen. KRO: 0.02 (S) Ro-La*-ez-vous. 1.02 (S)
Niemandsland. 6.02 (S) Van zessen klaar
wakker (6.50 Het levende Woord.)
HILVESUM 3
NOS: 18.03 (S) De Avondspita met di
nale Hitparade. TROS: 19.02 (S)
20.02 (S) Soul Show. 22.02 (S)
23.02-24.00 (S) LP-werk.
ADVERTENTIE
HOOR JE TOOK
EENS VAN
JEN ANDER A
DONDERDAG 9 JULI 1981 PAG
NEDERLAND 1
NOS
13.00 Nieuws voor doven
en slechthorenden
NEDERLAND2
NOS
13.00 Nieuws voor doven
en slechthorenden
DUITSLAND 1
10.00 Journ. 10.03 Amus. progr.
11.35 Sport. 12.05 Inform, progr.
12.10 Actueel magaz. 12.55 Perso-
verz. 13.00 Journ. 15.55 Journ. 16.00
DUITSLAND 2
10.00 Journ. 10.03 Amus.
11.35 Sport. 12.05 Inform.
12.10 Actuaal magaz. 12.55 PeU
13.00 Journ. 15.00 Vakante
16.45 Journ. 16.55 Reportage.
Qevar. progr.
BELGIE NEDERLANDS 1
16.00 Tour de France.
BELGIE NEDERLANDS 2 a
Van 16.00 tot 18.00 (Zie NET ft
BELGIE FRANS r
16.00 Tour de France. 17.45 a
(Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG De juridische commissie van de Raad
van Europa heeft op voorstel van het PvdA-Tweede Ka
merlid Piet Stoffelen een rapport aangenomen, waarmee
op Europees niveau de gevaren van de toekomstige om-
roepsatellieten worden aangepakt. De aanbeveling luidt
dat de 21 lid-staten van de Raad van Europa dringend
een Europese overeenkomst over deze materie dienen
aan te gaan.
V.l.n.r. Gordon Jackson, Jean Marsh en Angela Baddeley, respectievelijk als Hudson,
Rose en mrs. Bridge in „De familie Bellamy".
Dieren
van India
In „Siberische wintergasten in
Radjasthan", de derde afleve
ring uit deze natuurreeks,
staan de uiterst zeldzame Sibe
rische kraanvogels centraal.
Ned. I 19.30 uur.
Bellamy
Nu Lady Majorie dood is, be
zoekt Lady Prudence Eaton
Place steeds vaker. Zij is van
mening dat het tijd wordt dat
James eens aan trouwen gaat
denken. De zoon des huizes is
dit ook van plan, alleen niet
met de vrouw die Lady Pru
dence als kandidaat aanwijst.
Ned. I 19.55 uur.
The Streets of
San Francisco
In de laatste aflevering uit
deze detective-serie laat de
doorgewinterde bewaker Earl
Mack zich om de tuin leiden
door vier gevangenen die aan
een projept op een middelbare
school mogen meewerken.
Ned. 1 20.45 uur.
Anoop en
de olifant
Engelse film die draait om een
zekere Anoop, Linda en Billy
die goede vrienden worden
van een baby-olifantje dat
door zijn baas verkocht moet
worden omdat die in geldnood
zit.
Ned. II 18.59 uur.
Vreemde
vogels
Felix vlucht naar vrienden,
omdat hij niet de dupe wil
worden van Oscars slechte hu
meur die een kater heeft. Als
hij terugkomt, blijkt Oscar
evenwel nog even prikkelbaar
te zijn.
NEDERLAND 1
NOS
18.25 Nieuws voor doven en
slechthorenden
18.55 Bereboot
NCRV
19.00 Wollie's wereld
19.05 Lucy en Mr. Mooney
19.30 De dieren van India
19.55 De familie Bellamy, tv-
serie
20.45 The streets of San Fran
cisco,
tv-serle
NOS
21.37 Journaal
21.55 Cosmos, wetenschappe
lijke
serie
22.50 Journaal
22.55 Nieuws voor doven en
slechthorenden
NEDERLAND2
NOS
18.30 Tour de France
18.57 Journaal
VARA
18.59 Anoop en de olifant,
jeugdfilm
NOS
20.00 Journaal
VARA
20.27 Vreemde vogels, tv-se-
20.52
21.30
NOS
23.10
23.15
Achter het nieuws
Noorderlicht, speelfilm
Journaal
Nieuws voor doven en
slechthorenden
DUITSLAND 1
(Reg. progr.: NDR: 18.00 Die
blichen Methoden des Frani
Wannlnger, tv-serle. 18.30
18.45 Kleuterserie. 18.55 Reg.l
19.25 Sport. 19.59 Progr.oven
18.00 Erlesene Verbrechen ui
kellose Morde, tv-serie. 18.1;
marrlc, tv-serie. 19.15 Actual
Oude weekjournaals.) 20.00
20.15 Reportage. 21.00 Rep
22.30 Actual. 23.00 Sport..
Klass. muz. 24.00-0.05 Journ.^
DUITSLAND 2
18.20 Ungewoehnllche Gesc
von Roald Dahl, tv-serie. 19.00
19.30 Amus.progr. 21.00 j
21.20 Actueel magaz. 22.05
kalt Brandenburg (Hitler
speelfilm. 0.05 Journ.
DUITSLAND 3 NDR-WDR (Gei
lijk progr.)
18.00 Kleuterprogr. 18.30 Muzl
(Op WDR: 18.30 Cursus natdj
de.) 19.00 Fllmdocum. 19.45 P«
20.00 Journ. 20.15 Der Ver?
(The exile), speelfilm. 21.45
muz. 22.15 Discussie. Aansl.: J
BELGIE NEDERLANDS 1
18.30 Klnderfilmserle. 18.35 Ij
progr. 18.57 Ultz. door derden.
Meded. en Morgen. 19.45 Nwsl
Praatshow. 21.00 Actual. 21.5|<
denlopen (O youth and bt
tv-spel. 22.45-23.10 Nws. jj
BELGIE NEDERLANDS 2 I
18.30 Klnderfilmserle. 18.35 4
progr. 18.57 Ultz. door derden.
Meded. en Morgen. 19.45 Nws."
Docum. serlel. 20.50 Liedjet
22.10-23.00 Fllmrubrlek.
BELGIE FRANS
18.00 Tekenfilmserie. 18.30 I
19.00 Reg. magaz.
19.30 Journ. 19.55 Tour c
20.05 Inform, serie. 20.3
mes a l'aube (Operation i
speelfilm. 22.10 Lledjéi
23.10-23.35 Journ. en weerber?
Wm 7.03 «n 8.03 Echo. 9.03 (S) De
Vensterbank. 12.03 (S) Muz. van
r-J L Uur tot Uur. 13.03 E ho. 13.15
Cicht (S) 105 'a Zomers. (NOS: 14.02
VPRO: 7.00 Nws. 7.10 Och
tendgymnastiek. 7.20 Radlonws-
.dlenst VPRO. (7.30. 8.00 en 8.30
Nws.). 9.00 Gymnastiek v
IHFQ
schooltijd NOS: Werkbank. AVRO:
0L. EO-metterdaad-memo. 8lT
pj Tlldseln. 9.03 (S) Do Mn
Wip Fruitmand. 10.03 (S) Ronfi
tra op drie. NCRV: 11.03 1°
non slop. 12.03 (S) Goeimlddag. VOOd
(S) Tlpparade. 15.20 (S) Popjourn. 1(r
Top-40. I
de Middeleeuwen e
q ce. 9.30 (S) Vrljdat
lOASStlk carl: Herbert von Karajan.k
ten van een omstr-^-"
(VI). VOO: 11.00 (S) K
(12.00 Nws.). EO: 13.0
welen. 14.00 Nws. 14.02 (S) Bl|bels P
4.20 (S) Orgelbespeling. 14L
De tv-kijker mocht gistera
vond blij zijn dat niet alleen
omroepen als Veronica het op
de woensdagavond voor het
zeggen hebben. De VOO speel
de het klaar om twee-en-een-
half uur lang een al eerder uit
gezonden film over de geschie
denis van de rock and roll te
brengen. Meer had de omroep
die jong is en bovendien iets
zegt te willen, niet te bieden.
Over een gevarieerd program
ma-aanbod gesproken.
Nu is zo'n terugblik'op zich
best aardig en soms zelfs ver
tederend, maar de wijze waar
op in sneltreinvaart ontelbare
groepen over ons heen den
derden, was kenmerkend voor
de oppervlakkigheid van deze
omroep. De bla-bla waarmee
de Nederlandse commentator
het in elkaar geflanste geheel
aan elkaar meende te moeten
praten, was soms zelfs op het
gênante af.
Gelukkig waren er nog de
Vraag naar Kodacolor II film,
de kleuren uit het gele doosje.
Kodak, 't kan niet missen. i0
Scène uit de film Noorderlicht", een boer aan het werk op de grimmige grond.
HILVERSUM - De Zweedsbloedige on
afhankelijke filmer John Hanson moet
diep onder de indruk geweest zijn van
de Zweedse landverhuizers, boeren, die
rond 1900 naar Amerika trokken om
daar hun toekomst te gaan maken. Zij
kwamen terecht in Noord-Dakota,
hoog in het noorden tegen de Canadese
grens aan, een bomenloos land, onher
bergzaam gebied, waar de schrale
grond, drooggehouden door eeuwig
waaiende winden, vergeven is van ste
nen. Nu nog bij een tocht door dit land
stuit men her en der op grote steenho
pen, die stuk voor stuk met de hand uit
de bodem zijn gewoeld.
Op die grauwe grond moet het graan gaan
groeien, en daarover gaat de film „Noor
derlicht", die vanavond op Ned. II om
21.30 uur door VARA-tv wordt uitgezon
den. Een film die op het festival van Can
nes in 1979 een prijs kreeg, omdat Hanson
met beelden méér nog dan met woorden
een verhaal vertelde. Het gaat over men
sen die bezig zijn te leven van het land
waarop zij staan en werken. De hardnek
kige, stugge bodem, waarover vele maan
den achtereen de winter gaat en die moei
zaam oogsten teruggeeft Zo moeten zij
een bestaan opbouwen, een barre bezig
heid.
Behalve die worsteling tegen de natuurlij
ke gegevens staan die boeren voor nog
grotere opgaven. Die grond hebben zij
niet gratis. Die pachtten zij van de Ameri
kaanse spoorwegen en die vroegen hoge
sommen. Voor de kredieten waren zij
aangewezen op banken en die eisten hoge
renten. En voor de verkoop van hun
graan waren zij afhankelijk van graanko
pers, die uiterst lage prijzen bedongen.
Aan alle kanten zaten die boeren in de
tang. Meermalen verliet hun de moed,
zouden zij het werk er zo bij neer willen
gooien. Zij kunnen dat niet. Eén van hen
zegt wat zij allemaal als een innerlijke
stem horen: „Als we werken leven we, zo
niet, dan gaan we dood".
Het is de kracht van deze film dat ook
zonder woorden dit allemaal uit de beel
den spreekt. De vergroeidheid met de
grond, evenzeer als het grimmige gevecht
om meer politieke invloed, die nodig is
om het eigen bestaan mogelijk te maken.
Buitendien een menselijke film. Hoofdrol
speler Robert Behling en zijn vrouw (Su
san Lynch), sterk op elkaar gesteld, moe
ten door dalen van tegenslag heen, ook in
het familaal verkeer. Dood en leven staan
dicht bij elkaar. Een grootvader, die zijn
einde voelt naderen, sluipt weg naar het
kruis, dat de boeren op de akker hebben
opgericht. Hij neemt daar nog een teug
hartversterking tot zich, zijn laatste voor
zijn eeuwige reis. De begrafenis levert een
ritueel van diepe lotsverbondenheid. De
winterslacht van het varken speelt zich af
als een ritueel van weer een heel andere
orde. Een geliefd beest, maar de mens
moet de winter door. Ook familievetes
moeten worden uitgevochten, hard tegen
hard.
Dit verhaal, deze film, werd geschreven
op de huid van de mensen daar. De boer
in de hoofdrol (Behling) hield zijn werk
zaam leven lang, zeker in werkloze win
termaanden, een dagboek bij, waarin hij
alle vreugden en verdriet nauwkeurig
versloeg als een reporter van zijn eigen
bevindingen. Achter zijn schrijfmachine
speelt voor een deel zijn leven zich af, zet
hij in tekst zijn belevenissen neer, tikt hij
zijn gesteltenis uit, een tweede leven
gebouwd op de werkelijkheid van alledag.
Zijn liefde ook, zachtzinnig als voorjaars
groen, weerbarstig als de natuur, en tot
het eind der dagen bepaald, met de onver
zettelijke leeflust van de oude Vikingen.
Aan de hand van dit dagboek werd deze
film uitgewerkt. Maar het werd nergens
een persoonlijk verslag. Het gaat over
mensen die op zichzelf en op elkaar zijn
aangewezen. Wat ze hebben, bouwden ze
zelf op, elke dag opnieuw. Wat ze nog ver
overen moeten, daar werken ze elke dag
aan, geboeid en gebonden door wat ze
voor ogen staat, wat ze elke dag met eigen
ogen zien, een uitdaging.
TON OLIEMULLER
Stoffelen stelt in het rapport
een aantal maatregelen voor
die moeten voorkomen dat er
als gevolg van de omroepsatel-
lieten een enorme verschra
ling en verpaupering van pro
gramma's zal plaatsvinden. De
commercie dreigt steeds meer
te gaan bepalen wat er uitge
zonden zal worden en wat de
kijkers niet te zien zullen krij
gen.
Het rapport heeft niet de be
doeling televisie-uitzendingen
via satellieten tegen te gaan of
onmogelijk te maken. De
komst is onafwendbaar en
daarom zijn maatregelen nodig
die het omroepbestel in de di
verse landen bescherming zul
len bieden. Zo zullen ook bij
de satellietomroepen garanties
moeten komen voor de vrij
heid van meningsuiting. Ver
der zijn maatregelen nodig die
de satellieten bindt aan de na
tionale wetgeving. De onaf
hankelijkheid van de pro
grammamakers dient te wor
den gegarandeerd en er mag
geen vermenging tussen recla
meboodschappen en program
ma's plaatsvinden. De nationa
le omroepen dienen extra fi
nanciële steun' te krijgen, ten
einde de verwachte terugloop
aan reclamegelden en de te
voorspellen verhoging van de
programmakosten op te van
gen. Naast een verbod op mis
leidende reclame dienen de
auteursrechten te worden be
schermd.
Halverwege de tachtiger jaren
zullen de eerste omroepsatel-
lieten gelanceerd worden. En
kele particuliere ondernemin
gen, waaronder de Luxem
burgse RTL, hebben reeds
aangekondigd rond 1984 volle
dig commerciële tv-uitzendin-
gen te gaan verzorgen, recht
streeks via een eigen omroep-
satelliet. Hun streven is erop
gericht om tenminste 25 mil
joen gezinnen in het buiten
land te bereiken. Over enkele
jaren, zo voorziet rapporteur
Stoffelen, zullen de commer
ciële tv-satellieten via een pa
rabool op het dak of via kabel-
tv in alle omliggende landen
te ontvangen zijn.
Zowel door de programma's,
maar vooral door de reclame
boodschappen bestaat het ge
vaar dat de nationale strafwet
geving en wetgeving op het
terrein van de volksgezond
heid worden ondergraven. Zo
heeft ons land een strengere
wapenwetgeving dan vele an
dere Europese landen. Het ge
vaar bestaat dus dat per satel
liet reclame wordt gemaakt
voor wapentuig dat in ons
land verboden is. Hetzelfde
geldt voor reclameboodschap
pen voor in Nederland niet
toegelaten geneesmiddelen.
Ook is te verwachten dat deze
commerciële omroepen in
staat zullen zijn zeer hoge re
clame-opbrengsten te behalen,
waardoor de allerbeste pro
gramma's, desnoods tegen zeer
hoge prijzen en zo mogelijk
met het alleenvertoningsrecht,
kunnen worden opgekocht.
Aan de ene kant dreigen daar
door de reclame-opbrengsten
van de bestaande omroepen
ernstig terug te lopen en aan
de andere kant zullen de prij
zen voor amusementsprogram
ma's flink gaan stijgen. „Het
lijkt niet overdreven te stellen
dat de nationale cultuur en
identiteit van sommige Euro
pese landen ernstig bedreigd
worden door een soort Ameri-
kaans-Europese massacul
tuur", zo schrijft Stoffelen in
het rapport.
Het rapport zal op 2 oktober in
de Parlementaire Vergadering
van de Raad van Europa wor
den besproken, waarna de be
slissing aan het comité van mi
nisters is om de voorgestelde
maatregelen uit te voeren. De
lid-staten zouden volgens het
rapport in de tussentijd hun ei
gen nationale omroep- en ka
belwetgeving en aan deze
maatregelen aan moeten pas
sen.
Adrian Malone, producer van de serie „Cosmos".
DEN HAAG De ministeries van CRM en Verkeer en Wa
terstaat hebben besloten een marktonderzoek te doen naar
de belangstelling voor het PTT-aanvoerplan voor buiten
landse programma's, waarmee veertien buitenlandse te
stations kunnen worden doorgevoerd en achttien fm-radio-
programma's. Dit heeft het ministerie van Verkeer en Wa
terstaat bekendgemaakt.
Wanneer het PTT-aahvoerplan wordt gerealiseerd kunnen kij
kers-die op het kabelnet zijn aangesloten (inmiddels zo'n 67 pro
cent) ontvangen: drie Westduitse programma's, vier Belgische,
drie Franse, drie Engelse en één Luxemburgs programma.
De kosten voor de doorvoer worden per abonnee per maand op
1,90 gulden geraamd. Eventueel verschuldigde auteursrechten
kunnen een geringe verhoging met zich mee brengen.
Naast een gelijk aanbod van buitenlandse programma's voor het
hele land biedt het aanvoerplan, volgens het ministerie van Ver
keer en Waterstaat nog de voordelen. Er is minder landschaps
vervuiling, omdat de hoge ontvangstantennes per gemeente niet
meer nodig zijn. T.v.-piraten kunnen moeilijker het kabelnet
binnendringen, het net heeft een lange levensduur en het aan-
voernet kan wanneer de beslissing is genomen in twee jaar zijn
gerealiseerd.
Onder de titel „De oevers
van de kosmische oceaan"
presenteert dr. Carl Sagan
vanavond de eerste afleve
ring van de populair-weten-
schappelijke serie „Cosmos"
die in totaal uit dertien de
len bestaat. In deze eerste af
levering neemt Sagan de kij
ker mee in zijn „ruimteschip
der verbeelding" en leidt hij
hem rond door het heelal
zoals astronomen zich dat
voorstellen. Het startpunt
van de tocht ligt acht mil
jard lichtjaren van de aarde
verwijderd, halverwege de
grens van het gekende uni
versum, waarna de reis door
de Andromeda-nevel naar
onze eigen melkweg gaat.
Daarna landt Sagan weer op
de aarde en leidt hij de kij
ker naar het oude Egypte,
waar Eratosthenes vaststel
de dat de aarde eindig en
rond is. In de bibliotheek
van Alexandrië toont Sagan
de „Cosmische kalender",
die het begin van het leven
op aarde, de evolutie van
plant, dier en mens aan
geeft. Door computeranima
tie wordt een beeld gegeven
van de kern van een levende
cel en van de DN A-molecule,
de molecule van het leven.
Ned. I 21.55 uur.
Wollie
Bertus verkeert in de veron
derstelling dat je door een
magneet schapen kunt aan
trekken. Zou hij gelijk heb
ben?
Ned. 119.00 uur.
Lucy
Geldduivel mr. Mooney neemt
het zekere voor het onzekere,
en is uiterst voorkomend tegen
de excentrieke zwerver die hij
in het park ontmoet. Over
deze bohémien doen immers
geruchten de ronde dat hij
steenrijk is.
IKON en de NOS, met hei
wijs dat het ook anders I
De IKON met de eerste)
een serie korte films
zwarte Amerikaanse cine(
die hier, als „Kipper of sl
van Charles Burnett enij
representatief is, ten
nog te weinig aan bod kol
De NOS met een uitstekt
Duitse crimi „De mensené
Over de door een bevoofl
deelde politie-inspecteurtt
boulevardpers gerispiref
heksenjacht op een verme*
kindermoordenaar.
En later op de avond de
van vijf Britse documenl
over de Ierse kwestie. Hi
tueel en vooral uitzichtlot
situatie in Noord-Ierlani
bleek eerder nog tijdens
NOS-journaal. „De Ierse
tie" is een briljant verva.
historisch document, w;
de NOS zeer terecht in
zes uur heeft ingeruimd.
THEO HOEYMAI
IK HEB GEHOORD
DATJUDE
BESTESENT
