lins
Adler
Vele jaren
onzekerheid
voor Leidse
werknemers
roduktie
egin oktober
wordt
stilgelegd
Ulüli
•NDERZOEK INNOTECH LEVERT NIETS OP
brieven
lezers
gewond bij
aanrijding
LEIDEN Een 49-jarige
Leidenaar raakte gistermid
dag gewond toen de auto die
hij bestuurde werd aangere
den door een collega-wegge
bruiker.
De Leidenaar wilde vanaf de
J.C. de Rijpstraat de Admi-
raalweg opdraaien doch kreeg
geen voorrang van een op de
Admiraalweg rijdende 59-jari-
ge Leiderdorper. De Leide
naar moest met borst- en
beenletsel en ademhalings
moeilijkheden naar het AZL
worden vervoerd. Zijn auto
werd totaal vernield. Het on
geval gebeurde ojn twaalf uur
gistermiddag.
Brieven graag kort en
duideli|k geschreven De
redactie behoudt zich
het recht voor ingezon
den stukken te bekorten
R.K. Jongerengroep
Gaarne wil ik reageren op de
reactie van de Stichting De
kenaat Leiden n.a.v. de open
brief van de R.K. Jongeren
groep in uw blad van 3 juli.
Omdat mijn zoon aan de be
treffende groep als lid deel
neemt ben ik, als vader, nog
al nauw betrokken bij hun
activiteiten. Als zodanig be
vreemdt het mij ten zeerste
dat het dekenaat de R.K.
Jongerengroep beticht van
onjuiste berichtgeving. De fi
nanciële gegevens betreffen
de de verdiensten van Pastor
Ben Juffermans zijn afgeleid
van de bestaande overzich
ten van het dekenaat Leiden.
Daarom kan het niet onjuist
zijn! De specificatie is als
volgt: 58.000 gulden jaarsala
ris en daarnaast een onkos
tenvergoeding van 12.000
gulden per jaar. Dat is dus
70.000 gulden gulden totaal.
Ondergetekende kan het niet
eens zijn met de stelling van
het dekenaat dat dit een mo
daal inkomen is. Daar is het
veel te hoog voor. Overigens
is het zeer onchristelijk om
een dergelijke groepering
R.K. jongeren, die zich volle
dig achter de paus en bis
schoppen opstellen, op deze
manier te benaderen. Ik
dacht dat men eerlijker en
wijzer was bij de dekenale
stichting in Leiden.
J.H.M. Biesjot,
Trompstraat 77
Leiden.
Vakantieprogramma (1)
Ia het buurthuis Groenoord vinden deze week weer va
kantieactiviteiten plaats. Morgen kunnen de 4 tot 12-
jarigen knutselen en 's middags is er een worstelwed
strijd. Donderdag wordt om tien uur vertrokken naar
het Linaeüshof, het programma wordt vrijdag afgeslo
ten met een sportdag in de Leidse Hout. Om elf uur
wordt vertrokken vanaf het buurthuis.
Vakantieprogramma (2)
De tweede vakantieweek in Groenoord begint 13 juli met
de film 'Nergens goed voor'. Dinsdag vindt vanaf tien uur
een modeshow plaats, woensdag kan de hele familie met
de bus mee naar Avifauna. Donderdag kunnen er voor
drie kwartjes poppenkastpoppen gemaakt worden. Vrijdag
17 juli is de laatste dag van de vakantieactiviteiten en dan
kunnen er vanaf tien uur kettingen geregen worden. Meer
informatie kan verkregen worden bij Josee, tel. 149730.
Vakantieprogramma (3)
In buurtcentrum De Kooi gaat het vakantieprogram
ma 9 juli van start met om twee uur een filmvoorstel
ling. Vrijdag 10 juli kan de jeugd er vanaf twee uur
terecht om te knutselen. Maandag 13 juli is er vanaf
twee uur volksdansen in het centrum. Dinsdag 14 juli
is er vanaf twee uur een kinderkennis ingericht
Woensdag 15 juli wordt een tocht gemaakt naar Duin-
rell. Deelnemertjes dienen zich om negen uur bij het
buurtcentrum te verzamelen.
Collecte
Zaterdag 8 augustus wordt er in Leiden een collecte ge
houden voor de onderdrukte vrouwen in Zuid-Afrika.
Deze actie heeft plaats in het kader van de door de
Verenigde Naties uitgeroepen dag van solidariteit met
de strijd van de vrouwen in Zuid-Afrika. De groep
vrouwen die deze collecte organiseert heeft dringend
behoefte aan collectanten. Mensen die de actie willen
ondersteunen worden verzocht zich op te geven bij
Tiny Kraan, Morsweg 5 in Leiden tel. 764241 of 142124.
LEIDSE COURANT
DINSDAG 7 JULI 1981 PAGINA 3
digen van produkten in licensie,
maar ook hiervoor kon Innotech
nauwelijks klanten vinden. In een
eerste rapportage heeft het onder
zoeksbureau aan de bonden meege
deeld, dat alleen in Amerika een
firma bereid bleek 30.000 typema
chines te kopen tegen een prijs van
59 dollar. Prijs en aantal liggen
echter veel te laag om Adler soe
laas te bieden. FNV-distritsbestuur-
der Nol de Jong zegt het als volgt:
„Het ging om een order van 30.000
machines van het type Tippa. Daar
kan Adler geen kant mee op. Er is
minstens een order van 150.000
200.000 machines nodig om Adler
een kans te geven verder te gaan.
Dat een derdelijke order nog ver
kregen wordt, is uitgesloten. Inno
tech heeft zeker vijfhonderd bedrij
ven aangeschreven en ze hebben
met ongeveer 150 bedrijven contact
(gehad). Aan Innotech heeft het
echt niet gelegen, zij hebben alles
gedaan om iets te vinden. Er ko
men ook nu nog berichten van
belangstelling, maar het is irreëel
om te veronderstellen dat daar nog
iets uitkomt."
Een definitieve rapportage volgt
over een paar weken, maar De
Jong verwacht daar „niets" meer
van. Zijn collega van het CNV,
Doekle Terpstra, sluit zich bij hem,
aan: „Formeel is het nog niet zover,
maar je kan inderdaad stellen dat
het afgelopen is. Het is niet gelukt.
De mensen staan op straat. Ik kan
toch niet anders dan constateren,
dat het management volledig heeft
gefaald. Ze hebben geen rekening
gehouden het voortgaan van de
techniek. Ze hebben daarin niet
geïnvesteerd."
Zoals het er nu uitziet, wordt de
produktie in Leiden in de eerste
week van oktober gestopt. Cuyk
volgt een maand later. Overigens
gaat het ook erg slecht met Adler
in Duitsland. Vorig jaar werd een
verlies gemaakt van 84 miljoen gul
den en voor dit jaar wordt een
veelvoud van dit bedrag verwacht.
De directeur van de Leidse vesti
ging van de Nedaf, H. Beltman,
houdt er ernstig rekening mee dat
de fabriek in Frankfurt, waar het
om 3000 arbeidsplaatsen gaat, geslo
ten wordt.
Wethouder J. Fase van economi
sche zaken stelt in een reactie, dat
het haar niet verwondert, dat de
eerste fase van het onderzoek van
Innotech niets wezenlijks heeft op
geleverd. Zij wil echter pas een de
finitief commentaar op de situatie
geven „Wanneer het eindrapport
op tafel ligt".
Sociaal plan
De Jong noemt het positief, dat de
vakbonden er in geslaagd zijn een
sociaal plan a 6,7 miljoen gulden
voor de werknemers uit het vuur
te slepen, maar hij is teleurgesteld
over de gang van zaken van de
laatste maanden. Hij noemt het
triest, dat het resultaat van alle in
spanningen alleen een sociaal plan
is. Hij wijst in dit verband met een
beschuldigende vinger naar de di-
In oktober wordt de produktie bij Adler gestaakt en de staan de fabriekshallen aan de
Roosveltstraat leeg.
Oe Adler-vestiging in Lelden zuid-west.
LEIDEN De oorzaak van de algehele ma
laise in het Adlerconcern, dat sinds 1979
voor 98 procent eigendom is van de Duitse
automobielfabrikant Volkswagen, is de re
volutionaire ontwikkeling op het gebied
van de tekstverwerking. De „oude" mecha
nische schrijfmachines zijn weggedrukt
door de elektrische en het laatste snufje op
dit gebied de electronische schrijfmachine.
De computer deed zijn intrede. De Adler-fa-
brieken hebben nagelaten tijdig op deze ont
wikkelingen in te spelen, waardoor de ver
koop van hun schrijfmachines, vooral op de
Amerikaanse markt, ernstig is gestagneerd.
Mechanische schrijfmachines blijken boven
dien in de zogenaamde lage-lonen-landen
veel goedkoper geproduceerd te worden dan
voor de prijs waarvoor Adler ze aan de man
probeert te brengen. Door deze ontwikkelin
gen hebben de voorraden zich opgestapeld.
Bij de overname van het concern, dat eigen
dom was van het Amerikaanse Litton Con
cern, door Volkswagen bleek Adler vrijwel
failliet te zijn. Een paar jaar geleden werkte
er in Cuyk bij Nijmegen en in Leiden nog
ruim 1200 man. Door een terugloop van ar
beidsplaatsen via een natuurlijk verloop
werden de fabrieken afgebouwd. Het aantal
werknemers is inmiddels gezakt tot 620 (340
in Leiden en 280 in Cuyk).
Aan de definitieve sluiting van de op één na
grootste fabriek in Leiden gaat een lange perio
de van onzekerheid voor de werknemers voor
af. Het begon enkele jaren geleden naar aanlei
ding van geruchten over plannen tot sluiting.
Met het afbouwen van de Nedaf zou een grote
re bestaansmogelijkheid van de Duitse fabrie
ken gecreëerd worden. De vakbonden hebben
in al die jaren zeer argwanend tegenover de top
van het schrijfmachineconcern gestaan in hun
pogingen de belangen van de werknemers te
behartigen. Het vermoeden bestond, dat de
Duitse bedrijfsleiding van plan zou zijn de pro
duktie langzamerhand over te hevelen naar
Duitsland. Daarmee zouden de poten onder de
Nederlandse vestigingen vandaan gezaagd wor
den. In de loop van vorig jaar kwam naar bui
ten, dat de situatie echt moeilijk was. In een ge
sprek met de vakbonden kondigde topman
Walter Kramme aan, dat de Nederlandse Ad-
ler-fabrieken „met het ergste rekening dienden
te houden". Op 7 november schrijft hij H. Belt
man, de directeur van de Leidse vestiging, dat
alles gedaan werd om „arbeidsplaatsen bij de
Nedaf te behouden". Begin december bleek dat
die pogingen weinig inhielden: de onderne
mingsraad van de Nedaf gaat op voorstel van
de directie accoord met doorvoeren van werk
tijdverkorting bij de Nedaf. De drie dagen voor
Kerstmis werd niet gewerkt, waarvan één dag
op kosten van de werknemers. In de Adler-fa-
briek in Frankfurt werd al eerder een arbeids
tijdverkorting doorgevoerd toen bleek dat ook
daar de voorraden een gigantische omvang
hadden bereikt.
In januari doet de directie een poging zoge
naamde „stempels" essentiële onderdelen
voor het fabriceren van typemachines van
uit Leiden naar Duitsland over te brengen. Nol
de Jong van de industriebond FNV weet dit te
voorkomen na een waarschuwing uit het be
drijf. Hij weet Beltman zover te krijgen de ver
huizing niet door te laten gaan.# De Jong
spreekt van een „overval" en ziet zijn stelling^
onderstreept, dat de directie probeert de Duitse
tak ten koste van de Nederlandse overeind te
houden.
Twee maanden later. W. Kramme is weer in
Nederland en de gemeenteraad ziet de bui al
hangen. Op 23 februari spreekt de raad uit, dat
hij alle steun toezegt aan de werknemers en de
bonden in hun pogingen om de sluiting te voor
komen. De grote werkloosheid in Leiden en in
de regio is daar mede aanleiding toe. De Duitse
directie deelt de volgende morgen de bonden
en de ondernemingsraad mee, dat „het helaas
noodzakelijk is de vestigingen van Adler in Ne
derland te sluiten". Voorafgaande aan dit ge
sprek met de bonden had de directie een ont
moeting met burgemeester C. Goekoop van
Leiden. De burgemeester en wethouder J. Fase
van economische zaken zeggen hun steun die
morgen ook in de kantine van de fabriek aan
de werknemers toe. Kramme legt als onder
steuning van zijn mededeling een rapport op ta
fel, dat de vakbonden naar de prullebak ver
wijzen. De werknemers van Adler reageren ge
laten. Er heerst een trieste stemming. „Wan
neer we de zaak platgooien, spelen we de direc
tie alleen maar in de kaart", zo wordt gezegd.
„Dat zou dan mooi de voorraden in Duitsland
op kunnen maken. Wellicht lukt het de uitvoer
van onderdelen tegen te houden. Het is eigen
lijk al de laatste tien jaar een rotzooitje ge
weest." Nol de Jong concludeert na het gesprek
met Kramme: „We staan met de rug tegen de
muur, maar we geven ons op dit moment nog
niet gewonnen. Kramme wil alleen maar slui
ten ten verder nergens over praten."
Op *28 maart demonstreren enige honderden in
het centrum van Leiden voor het behoud van
de werkgelegenheid bij Alder. Twee dagen la
ter staat het volgende gesprek met Kramme op
het programma. De vakbonden zoeken onder
tussen zelf naar alternatieven. De Jong zegt
half maart dat hij verscheidene potten op het
vuur heeft staan. Het blijkt te gaan om een aan
tal ondernemingen in Nederland, die interesse
zouden hebben in Adler. De Jong is enigszins
optimistich over de afloop van deze onderhan
delingen, maar op 29 april blijkt ook deze hoop
voor de werknemers een doorgeprikte zeepbel:
de verkoop van de Adlerfabrieken aan een Ne
derlandse gegadigde is van de baan. De gega
digden zien geen brood in de Nedaf. Als laatste,
zeer dunne strohalm krijgt het Amerikaanse
onderzoeksbureau Innotech de opdracht tot een
onderzoek naar de technische know-how bij
Adler en een onderzoek naar het doen voortbe
staan van Adler door (gedeeltelijke) verkoop.
De gemeente Leiden zet zijn woordelijke steun
in iets concretere om: Innotech denkt aan het
einde van rit een rekening van 75.000 gulden te
presenteren en de gemeente Leiden betaalt
daarvan één derde. (Vorige week maandag nog
stelde de gemeente Cuyk de laatste 13.000 gul
den voor het onderzoek van Innotech beschik
baar.) De vakbonden zien er niet veel brood
meer in en sluiten met de directie van Adler
een overeenkomst over een sociaal plan van 6,7
miljoen gulden. De Nederlandse vestigingen
leiden dan een verlies van 1,5 k 2 miljoen per
méind. Omstreeks 15 juni dreigt Innotech zelfs
met het stoppen van het onderzoek, omdat zij
nog steeds geen toezegging heeft over de beta
ling van de kosten. Veel doet het er dan al niet
meer toe. Al laat Innotech via De Jong nog we
ten, dat men „enigszins optimistisch" is, de stro
halm blijkt te dun te zijn: 340 Leidse werkne
mers staan op straat, er is wéér een fabriek
dicht in Leiden. MARCEL GELAUFF
Op zaterdag 28 maart werd in de binnenstad een demonstratie gehouden voor het
behoud van de werkgelegenheid bij Adler.
voorpagina)
jlDEN Het doek over de Ne-
Tlandse Adler Fabrieken (Ne-
[f) in Leiden en Cuyk is defini-
j gevallen. Na maandenlange
verhandelingen tussen de vak-
nden, de Duitse directie van
lumph/Adler de eigenaar
de Nedaf in de persoon
W. Kramme en de medewer-
van het prijzige Ameri-
onderroeksbureau Inno-
is nu toch duidelijk wat al
verwacht Het instorten
de markt voor schrijfmachi-
zoals Adler ze maakt heeft
fabrieken de das omgedaan.
in Duitsland gaat het zeer
:ht met Triumph-Adler.
iotech heeft de markt in Ameri-
en Japan afgestroopt op zoek
br klanten voor Adler. Oorepron-
werd er gepraat over het
ernemen van Adler door een
Itenlandse firma, maar al snel
jek, dat dat geen toekomst bood.
werd gezocht naar het vervaar
irectierapport
iep woede
vakbonden op
voorzitter van de Duit
delegatie van Triump-
Adler, W Kramme, pre
ieerde op 24 februari
'ms de onderhandelin-
met de vakbonden in
het Leidse Holiday Inn
een rapport, dat duidelijk
zou moeten maken, dat er
'geen redden meer was
'voor de Nedaf. Dit rapport
was één van de oorzaken
van de slechte verstand
houding tussen de vakbon
den en de leiding van Ad-
Vonden de bonden
altijd al, dat zij met
pen kluitje in het riet wer
den gestuurd, dat de direc-
oë geen opening van za-
Jren gaf en de directie niet
de kans gaf om „reeël"
%verleg te voeren, het rap
portje was de druppel die
je emmer deed overlopen.
TNV en CNV waren op
pijn zachts gezegd
„kwaad" over dit schrij
den van W. Kramme en
Ie zijnen. FNV-districtsbe-
turder Nol de Jong vol-
md eerst met de mede-
ling, dat de directie haar
iuiswerk over moest doen,
iar later zei hij, dat het
ipport zeer onvolledig
'as en dat alle fouten, die
fin stonden in het voor-
4 van de directie uitvie-
'n en „dat dat toch wel
rg opvallend is". De Jong
reesde, dat de directie
'an Triumph/Adler be
id was om alles te doen
de Nederlandse vesti
ngen te sluiten, zodat er
leer kansen waren Adler
in Duitsland overeind te
houden. Doekle Terpstra,
'ijn collega van het CNV,,
'ng nog verder. Hij zei
t het rapport vol fouten
onnauwkeurigheden
11 en en voegde eraan
e: „Eigenlijk moet je
insta teren, dat het een
handaal is, dat er op een
'n manier met 700 ar-
'idsplaatsen wordt omge-
irongen.Mislukte po-
ven, die door Kramme
het rapport genoemd
worden om de Nedaf te
'rkopen, noemde De
long „opmerkingen om
goede indruk te ma-
Hun kritiek wordt
\dersteund door de uni-
•rsiteiten van Groningen
'n Delft. Zij noemen het
yport het slechtste dat zij
t op dit gebied hebben
rectie van Adler „Nu blijkt wel
weer dat de vakbonden er te laat
bij waren", zegt hij. De Jong doelt
op het feit dat Innotech pas op 4
mei aan de slag kon en dat de tijd
om een gedegen onderzoek te doen
veel te kort was. Innotech had vol
gens hem al veel eerder ingescha
keld moeten worden. De directie
van Adler stelde als eis bij het so
ciaal plan, dat uiterlijk 15 juli dui
delijk was, wat het onderzoek van
Innotech zou opleveren. De Duitse
directie was van mening, dat de
grote verliezen die gemaakt wer
den in Nederland langer uitstel niet
duldden. „En dat is erg jammer,"
zegt de Jong. „Wanneer de directie
eerder open kaart had gespeeld,
was er misschien toch nog een mo
gelijkheid geweest om een gedeelte
van de werkgelegenheid te behou
den. De tijd was voor Innotech nu
veel te kort. Het enige dat we er nu
uit gesleept hebben is een goed so
ciaal plan, maar dat is een schrale
troost voor de werknemers, die nu
hun baan kwijt zijn."
ep-tandarts
langehouden
IIDEN Na een klacht
e politie gistermid-
een 54-jarige Leidenaar
igehouden die zich uitgaf
s tandarts.
man had in werkelijkheid
:hts de bevoegdheid om als
dtechniker op te treden. Hij'
*dreef zijn praktijk sinds
laart '80 en heeft tegenover
politie een bekentenis afge-
3>d. Hem zal het onbevoegd
^drijven van de geneeskunst
16 valsheid in geschrifte ten
fcte worden gelegd.
