Honderden
doden bij
Russische
aanval
Zarah Leander een
van de paradepaardjes
van de Duitse UFA
Gevoel voor humor laat paus in de steek
kerk
wereld
itenland
„VS beramen
:ernoorlog'
.V>
Partijvoorzitter
Hua afgetreden
Franse communisten
Vredesorganisaties vragen minister
/oor Ontwikkeling en Ontwapening
Hans Küng wacht nog
op faire dialoog
5rof. dr. Verdonk:
Burgerlijke ongehoorzaamheid vaak strijd om recht
Begin: Israël
heeft geen last van
Syrische raketten
LEIDSE COURANT L
DINSDAG 23 JUNI 1981 PAGINA 11
-S
ist voor
liaanse
lialisten
regionale
jkiezingen
onze correspondent)
De Italiaanse so-
Jsche partij (PSI) is
jte overwinnaar van de
ile verkiezingen die
5- en maandagochtend
rschillende delen van
nd zijn gehouden. Zij
twintig tot honderd
Jt meer stemmen dan
vorige gelegenheid.
jers zijn de christen-de
en en de communisten,
e grootste partijen in de
nse politiek. Van de
partijen boekten so-
emocraten, republikei-
o liberalen wat winst,
de fascisten opnieuw
verloren. De uitslag is
van belang voor de vor-
van een nieuwe rege-
)e republikeinse forma-
jadolini moet onderhan-
met een versterkte so-
sche partij. Verwacht
dat dit de vorming van
alitie niet zal vergemak-
rdenaar Lennon
int schuld
YORK Mark David
man heeft gisteren via
advocaat laten weten
ij bekent schuldig te
aan het doodschieten
ud-Beatle John Lennon
jaar december.
Dennis Edwards heeft
erklaring aanvaard en
tspraak op 24 augustus
d. Chapman kan tot 25
vangenisstraf maximaal
n veroordeeld.
(i dat hij „op 10 juni in
il door God bezocht was,
im zei dat hij zijn on-
igverklaring wegens tij-
geestesstoornis moest
;ken en zijn schuld moest
ISLAMABAD Honderden mensen hebben afgelopen vrijdag
vermoedelijk de dood gevonden, toen Russische gevechtsvlieg
tuigen het oude gedeelte van de Afghaanse stad Kandahar en
twee naburige dorpen bombardeerden in een poging een einde
te maken aan de aktiviteiten van stadsguerrillastrijders in het
zuidoosten van Afghanistan. „De stad lijkt als door een aardbe
ving verwoest," verklaarde een ooggetuige, die gisteren in de
Pakistaanse hoofdstad Islamabad aankwam.
De zegsman, een 35-jarige directeur van een staatsbedrijf ver
klaarde dat Russische tanks onmiddellijk na het half uur duren
de bombardement de overeind gebleven gebouwen kapot scho
ten. „Ik zag meer dan duizend mensen, velen huilend en
schreeuwend, de oude stad uit rennen en een goed heenkomen
zoeken. Sommigen waren een arm of been kwijt en werden ge
dragen.
De provinciehoofdstad, qua inwonertal de tweede stad van Af
ghanistan na de hoofdstad Kaboel, is sinds zes maanden het to
neel van een hardnekkige stadsguerrilla. Dit voorjaar hadden de
verzetsstrijders de stad bijna volledig onder controle.
Nadat Russische en Afghaanse troepen de stad half mei herover
den, gingen de guerrillastrijders voort 's nachts de oude stads
wijken te infiltreren en door middel van luidsprekers de Af
ghaanse militairen over te halen zich bij hen aan te sluiten.
Zarah Leander met Willy Birgel, die in haar UFA-periode
een van haar vaste tegenspelers was.
De op 74-jarige leeftijd in
een ziekenhuis te Stockholm
overleden Zweedse zangeres
en actrice Zarah Leander
dankte haar grote bekend
heid aan een aantal films,
die zij tussen 1937 en 1942
voor de Duitse UFA maakte.
In een tijd dat dr. Goebbels
de filmindustrie gebruikte
voor propaganda-doelein-
den, werden er ter afwisse
ling ook nog amusements
films in Duitsland gemaakt,
zoals de musicals met Mari-
ka Rökk, Johan Heesters en
Ilse Werner. Zarah Leander
was in die tijd een vaste
keus voor meer dramatische
gegevens. Zarah Leander
zong daarin volgens het
principe van Mariene Die
trich „Als het tragisch
wordt, zing ik met een die
pere stem."
Uit haar repertoire zijn „Da-
von geht die Welt nicht un-
ter", „Yes sir", „Nur nicht aus
Liebe weinen", „Kann die
Liebe Stlnde sein" en „Ich
weisz es wird einmal ein Wun-
der geschehen" wel het be
kendste.
Zarah Stina Hedberg werd in
1907 in Karlstadt geboren. De
naam Leander is afkomstig
van de acteur Nils Leander
met wie zij van 1927 tot 1932
getrouwd was.
Toen de UFA na het vertrek
„van vedetten als Lilian Har
vey en Mariene Dietrich naar
Amerika nieuwe publiektrek-
kers zocht, kreeg Zarah haar
kans. Films als „Zu neuen
Ufern", onder regie van Det-
lev Sierk die in ons land ook
nog „Boefje" zou verfilmen al
vorens als Douglas Sirk naar
Amerika te vertrekken, „Das
lied der Wüste", „La Habane
ra", „Die Blaufuchs", „Die
grosze Liebe", Heimat", „Es
war eine rauschende Ball-
nacht" met Hans Stüwe als
Tchaykowsi, „Damals" en
„Herz einer Köningin", waar
in zij Maria Stuart speelde,
maakten haar tot Duitsland's
best betaalde actrice met zo'n
800.000 mark per jaar, waar
van 90 in deviezen.
In 1942 verliet zij Duitsland
nadat Dr. Joseph Goebbels
geëist had, dat zij de Duitse
nationaliteit zou aannemen. In
1949 keerde zij terug voor de
film „Gabriele", maar haar
vroegere populariteit was al
danig getaand. Wel had zij nog
succes op de planken in twee
musicals van Peter Kreuder
„Madame Scandaleuse" en in
1964 „Lady aus Paris".
Op 70-jarige leeftijd trad zij
nog in Stockholm op in de mu
sical-versie van „De glimlach
van een zomernacht" nadat zij
haar carrière eigenlijk in 1973
besloten had met een afscheid-
stournee door negen Europese
landen. Zij was toen al half
blind.
In 1978 overleed haar derde
echtgenoot Arne Hülpers, met
wie zij sinds 1956 getrouwd
was. Kort daarop werd Zarah
Leander getroffen door een
hersenbloeding, die haar inva
lide maakte.
ROME Het Vaticaan heeft giste
ren volstaan met een kleine toelich
ting op de borstvliesontsteking
waaraan de paus lijdt. Waarnemers
menen uit de beknoptheid van de
mededeling te kunnen opmaken dat
de toestand van de paus zich sinds
zaterdag niet heeft verslechterd. De
terughoudendheid wordt uitgelegd
als een poging de mensen niet onge
rust te maken. Niemand twijfelt er
echter aan dat de toestand van de
paus ernstig is. Hij is volledig uitge
put, heeft weinig eetlust, en wisselt
nauwelijks een woord met degenen
die hem verzorgen. Zijn omgeving is
vooral getroffen door het feit dat
zijn traditionele gevoel voor humor
en zijn vitaliteit het laten afweten.
Paus Johannes Paulus II is gisteren de
hele dag behandeld in de radiologische
afdeling van het Gemelli-ziekenhuis.
Met behulp van allerlei moderne appa
ratuur zijn al zijn lichaamsfuncties on
derzocht, maar de precieze oorsprong
van de koorts is niet ontdekt.
Intussen is de paus absolute rust voor
geschreven omdat hij volgens zijn art
sen weerstand tegen het virus moet op
bouwen. Het werk dat hij zich had
voorgenomen is daarom uit den boze.
De kerk wordt bestuurd door kardinaal
Casaroli, staatssecretaris van het Vati
caan, die in een kamer naast die van
paus de belangrijkste prelaten om zich
heen verzameld heeft. Alleen voor de
allerbelangrijkste beslissingen wordt
een beroep op de paus zelf gedaan.
Bij het ziekenhuis heeft zich opnieuw
zoals de vorige keer een grote menigte
belangstellenden verzameld in afwach
ting van meer nieuws over de paus of
gewoon om hem beterschap te wensen.
De bezorgdheid overheerst. Voorlopig
hoeft echter niemand er op te rekenen
ook maar een glimp van de heilige va
der op te kunnen vangen.
t/SSISCHE MINISTER:
.OU De Sovjetrussi-
minister van defensie,
fschalk Dimitri Oesti-
heeft gisteren in een
t artikel in het Russi-
partijblad Pravda de
nigde Staten ervan be-
idigd dat zij een kern-
>g tegen de Sovjet-Unie
men, waarbij West-Eu-
zou moeten dienen als
«-zone voor een eventue-
issische vergelding,
rtikel verscheen gisteren,
iin de Sovjet-Unie uitge-
werd herdacht dat de
•rs veertig jaar geleden
ivjet-Unie binnenvielen,
rden in de Russische en
.oslowaakse pers verge-
getrokken tussen de
politiek van de
NAVO, gericht op de moderni
sering van de kernwapens in
Europa, en de uitbreidingspoli-
tiek van Hitier. Het Tsjechos-
lowaakse partjblad Rude Pra-
vo gings zelfs zover de Ameri-
kaansde president Reagan te
vergelijken met Hitier.
De opperbevelhebber van de
NAVO, admiraal William Cro
we, waarschuwde gisteren in
Napels ter gelegenheid van de
dertigste verjaardag van de
NAVO-strijdkrachten in het
zuiden van Europa, dat de ja
ren tachtig de meest kritische
periode gaan worden in de ge
schiedenis van het bondge
nootschap. Volgens Crowe zijn
de Russische strijdkrachten op
bijna elk terrein de meerdere
van de NAVO-landen.
Opz'n
Amerikaans
Een enorme Amerl-
kanse vlag is uitge
spreid voor een me
nigte van tiendui
zend Immigranten.
Zij werden allen te
gelijk Ingezworen
als Amerikaans
staatsburger. Meer
dan 73 nationalitei
ten waren vertegen
woordigd in de
massa, volgens de
Amerikaanse Immi
gratiedienst de
grootste die ooit
aan een dergelijke
plechtigheid deel
nam.
PEKING Hua Guofeng, de voorzitter van de Chinese
communistische partij is afgetreden. Hua heeft zijn besluit
bekend gemaakt tijdens een bijeenkomst van de communis
tische partij die gisteren in Peking is begonnen. Het Cen
traal Comité, waarin de aanhangers van eerste vice-voorzit-
ter Deng Xiaoping, het voor het zeggen hebben, zal ook een
nieuw oordeel uitspreken over Mao.
Hua's aanhangers hebben zijn aftreden bijna een half jaar weten
te vertragen door dit te koppelen aan het debat over de nieuwe
beoordeling van Mao. De strekking daarvan zal bekend worden
gemaakt op 1 juli, de zestigste verjaardag van de oprichting van
de partij. Hua zal naar alle waarschijnlijkheid worden vervan
gen door de 62-jarige Hu Laobang, de algemeen secretaris van
de partij, die de Culturele Revolutie van Mao onlangs betitelde
als een onherstelbare ramp, die tien jaar heeft geduurd.
De zesde voltallige vergadering van de partij zal waarschijnlijk
concluderen dat de Culturele Revolutie een grote fout was, maar
daaraan onmiddellijk toevoegen dat Mao's beleid in het alge
meen meer goed dan kwaad heeft aangericht. De vergadering
zal vervolgens aandringen op respect voor „het denken van Mao
Tse Tung".
(Vervolg van voorpagina)
PARIJS De socialisten hebben doordat zij zondag in de twee
de ronde van de parlementsverkiezingen de absolute meerder
heid hebben behaald in de Nationale Vergadering de steun van
de communisten niet nodig om te regeren. De communisten ver
loren de helft van hun zetels. In de oude samenstelling hadden
zij 86 zetels, nu 44. Maar president Mitterrand heeft duidelijk la
ten blijken te hopen dat er communisten in de regering worden
opgenomen. Volgens vele waarnemers zou hij op die wijze wil
len voorkomen dat de door communisten geleide vakbond CGT,
de grootste in het land, zich verzet tegen het regeringsbeleid.
Om tot de regering te worden toegelaten hebben de communis
ten zware concessies moeten doen. De communisten zouden
moeten instemmen met de opvattingen van Mitterrand over Af
ghanistan, Polen en het stationeren van de SS-20-raketten in
Oost-Europa. Verschil van mening bestaat er ook over de mate
waarin de Franse economie moet worden genationaliseerd.
Jet instellen van een mi-
ister voor Ontwikkeling
n Ontwapëning, opererend
wast de minister van Bui-
nlandse Zaken, is een
an de voorstellen vervat
een nota, die vier organi-
aties op het terrein van de
ntwikkelings- en vrede-
problematiek hebben aan
geboden aan de kabinetsin-
>rmateurs, politieke par-
jen en andere organisa-
)e nota, getiteld „Een klei-
e-landen-politiek" is afkom-
'ig van het Interkerkelijk
'redesberaad (IKV), het In-
:rkerkelijk Vormingswerk
izake Ontwikkelingssamen-
'erking (IKVOS), de Neder-
indse Vereniging voor een
Nieuwe Internationale Orde
(NIO) en leden van de Werk
groep Kerk en Ontwikke
lingssamenwerking (K&O)
van de Raad van Kerken.
Deze organisaties doen daar
in voorstellen voor een nieu
we Nederlandse ontwikke-
lings- en veiligheidspolitiek,
gericht tegen overbewape
ning en een overheersingspo-
litiek van de grootmachten.
De nota schetst op welke ge
bieden zich gevaarlijke ont
wikkelingen voordoen en
waar het traditionele buiten
lands beleid is vastgelopen.
Geconcludeerd wordt, dat bij
de huidige politieke beleids-
conceptie er alleen maar een
toeneming is te verwachten
van onveiligheid, uitbuiting,
onderontwikkeling cn onge
lijkheid in de wereld.
Er wordt dan ook gepleit
voor nieuwe wegen in de
buitenlandse politiek om een
uitweg uit de huidige impas
ses te vinden. Kleine landen
zouden gezamenlijk een poli
tiek kunnen ontwerpen, die
erop uit is machtsopeenho
ping zoveel mogelijk te neu
traliseren door naar vormen
van samenwerking te zoe
ken, die een maximale speel
ruimte en tegendruk tegeno
ver de grootmachten opleve
ren, aldus de nota, die aan
sluiting van Nederland be
pleit bij nieuwe coalities van
gelijkgezinde kleine landen
gebonden en niet-gebon-
den die ten doel hebben
gezamenlijk beleid te voeren
op gebieden van gemeen
schappelijk belang, in het bij
zonder op de terreinen van
ontwikkelingssamenwerking
en ontwapening.
Behalve voor het instellen
van een ministerspost voor
deze twee terreinen wordt in
de nota gepleit voor het in
stellen van een onderzoeks
bureau, dat genoemde minis
ter, alsmede de volksverte
genwoordiging adviseert en
een maatschappelijke discus
sie stimuleert. Tenslotte
wordt voorgesteld een Natio
nale Commissie Ontwikke-
lings- en Vredesvraagstuk
ken (NCOV) in te stellen, die
op de twee beleidsgebieden
informatie moet verschaffen
en bewustmakingsprogram-
ma's moet ondersteunen.
De paus heeft tot nu toe
niet gereageerd op Hans
Küng, die op 25 augustus
vorig jaar de paus per brief
zijn bereidheid tot gesprek
heeft medegedeeld. Deze
brief is de paus persoonlijk
ter hand gesteld. In de
brief zegt Küng, aan wie
vorig jaar - op aandringen
van de paus - de kerkelijke
leerbevoegdheid werd ont
nomen, dat hij bereid is de
paus te ontmoeten, „waar
en wanneer deze maar
wil".
Dit deelde Küng in Rome op
een persconferentie mee. Hij
heeft zich rechtstreks tot het
hoofd der kerk gewend, daar
deze zich ook persoonlijk met
zijn zaak had bemoeid. Küng
zou het op prijs stellen weer
op goede voet met zijn kerk
te geraken. „Ik ga liever niet
op compromissen in", aldus
de theoloog uit Tübingen.
Als man van de wetenschap
vertrouwt Küng er op, dat de
waarheid vroeg of laat zal ze
gevieren. Daar verstaat hij
niet onder, dat hij gelijk zal
krijgen inzake zijn kritiek op
de kerk, maar dat een faire
dialoog mogelijk zal zijn.
„Wanneer mijn standpunt
onjuist blijkt te zijn, dan zal
dit in zo'n discussie vanzelf
blijken", aldus Küng. „En
wanneer mijn standpunt juist
blijkt te zijn, dan kunnen
censuurmaatregelen daar
niets aan veranderen".
Dialoog moet de nieuwe ma
nier zijn, waarop de kerk
conflicten moet overwinnen,
aldus Küng. Hij wees op het
feit, dat paus Paulus VI hem
tijdens het tweede Vaticaanse
concilie had ontvangen.
Dr strijd van de vredesbe
weging moet niet in de eer-
te plaats een gewetens
aak zijn, maar een poging
taten of groepen staten er-
oe te brengen het recht te
oeken, maar te buigen
'°or het recht Internatio
naal recht gaat dan boven
nationaal recht." Dit zei
""firof. dr. W. E. Verdonk in
iijn inaugurele rede gister
middag aan de universiteit
jan Amsterdam, waar hij
|floor de Hervormde synode
noemd is tot kerkelijk
'.oogleraar in de ethiek. De
'itel van zijn rede luidde
.Burgerlijke ongehoor
zaamheid, een andere bena
dering van de verhouding
kcrk-staat".
"eel mensen vinden een
pleidooi voor burgerlijke on
gehoorzaamheid juist in deze
tijd volkomen ongewenst, al
dus prof. Verdonk, omdat zij
vrezen dat door burgerlijke
ongehoorzaamheid een brug
wordt geslagen naar anar
chie. Al eeuwenlang wordt
aldus prof. Verdonk, de staat
niet meer gezien als een na-
tuurgegeven of als een ge
schenk van God, maar als
een schepping van de mens.
De staat als schepping van de
mens draagt dan ook tekenen
van menselijke willekeur of
onrecht.
Burgerlijke ongehoorzaam
heid nu, is niet alleen defen
sief gericht op de verdedi
ging van bepaalde rechten,
maar ook offensief gericht op
de verwezenlijking van be
paalde idealen. „Wanneer
men burgerlijke ongehoor
zaamheid voorstaat tegen
kernbewapening of tegen een
beleid, dat in ernstige mate
het milieu bedreigt, spelen
ethische overwegingen vaak
een gewichtige rol. Juist deze
aandrift schijnt dicht in de
buurt te komen van een al of
niet gewapende terreur,
waarbij men anderen met on
wettige middelen een be
paald moraal dwingend wil
opleggen.
Burgerlijke ongehoorzaam
heid wordt dan niet zozeer
als een recht, als wel als een
plicht gezien. De tegenstan
ders vinden dat daarmee de
democratie wordt ondergra
ven, die toch een zeer bruik
baar middel is om zonder
machtsmisbruik tot het ge
wenste doel te komen. Zij
werpen zich dan ook op als
verdedigers van de rechts
staat, waarin alleen een de
mocratisch genomen besluit
wordt uitgevoerd", aldus
prof. Verdonk.
Naar zijn mening is het nodig
op deze angst in te gaan, om
dat deze het oog verblindt
voor de „honger en dorst
naar gerechtigheid die in
onze maatschappij leeft".
Hieraan voorbij gaan, leidt
naar zijn mening tot een toe
name van geweld. Burgerlij
ke ongehoorzaamheid kan
een poging zijn om scheve
verhoudingen recht te trek
ken en een orde te bewaren
die gebaseerd is op en geïn
spireerd wordt door een ge
meenschappelijk besef van
rechtvaardigheid.
Na een bespreking van Lu
thers geschrift „Ob die
Kriegsleute in seligem Stan-
de sein können" en „Recht-
fertigung und Recht" van
Karl Barth, concludeerde
prof. Verdonk onder meer
dat „De rechtvaardiging van
het recht geschiedt door de
maat te bepalen waarin
rechtsvrede en gerechtigheid
verwezenlijkt worden".
Daaruit kunnen naar zijn
mening dwingende redenen
opkomen voor burgerlijke
ongehoorzaamheid en hier
aan kan ook de kerk zich
niet onttrekken.
„Dat kan niet via een ge
loofsbelijdenis, maar alleen
in de geweldloze actie, want
de kracht van het argument
ligt in de bereidheid te lijden
aan het recht. Ze moet daar
om onverbiddelijk zijn, maar
tot lijden bereid, want het is
genade onrecht te lijden als
men goed doet. Ze moet on
verzettelijk zijn, maar barm
hartig, want zalig zijn de
barmhartigen, omdat ze
barmhartigheid ontvangen.
Ze moet onverzoenlijk zijn,
maar altijd bereid vrede te
stichten, want vredestichters
zijn pas kinderen van God.
Deze houding kan worden
ingenomen door diegenen die
weten dat het recht dat men
sen bouwen, niet Gods recht
is. Wie staat voor het samen
gaan van vrede en gerechtig
heid, komt op voor de zin
van het recht, dat is: de zin
van het gewone leven. Zo is
de kerk tegenbeweging", al
dus prof. Verdonk in zijn in
augurele rede.
TEL AVIV De harde woorden van premier Begin
over de Syrische raketten in Libanon waren slechts
bedoeld om de aandacht af te leiden van de Israëli
sche aanval op de Iraakse kernreactor.
Dit heeft premier Begin meegedeeld aan leden van het parle
ment. Vorige week donderdag verklaarde Begin in het openbaar
dat de Amerikaanse bemiddelaar Philip Habib spoed moest be
trachten bij zijn pogingen een oplossing te vinden voor de aan
wezigheid van de Syrische raketten in Israël, omdat de Israë
liërs anders dan wel eens zelf orde op zaken zouden kunnen
stellen. Nu verklaarde Begin dat de vluchten van Israëlische
verkenningsvliegtuigen boven Libanon ongehinderd doorgang
kunnen vinden.
Tijdens een spoedvergadering van Arabische parlementariërs in
de Iraakse hoofdstad Bagdad is een oproep gedaan aan alle Ara
bische landen een olieboycot in te stellen tegen de Verenigde
Staten.
Spanjaarden mogen scheiden
MADRID r— Het Spaanse parlement heeft gisteren inge
stemd met een wetsontwerp waarin echtscheiding wettelijk
wordt erkend. Het wetsvoorstel opent voor naar schatting
een miljoen gescheiden Spanjaarden de weg ook in formele
zin een einde te maken aan hun huwelijk.
Sinds de Spaanse Burgeroorlog was de regeling rond de ontbin
ding van Het huwelijk door Franco uit de wet geschrapt. Ver
wacht wordt dat de nieuwe wet tegen het midden van juli van
kracht zal worden. De katholieke kerk heeft openlijk verzet
aangetekend tegen de echtscheidingswet omdat daarmee de ba
sis van het gezin wordt aangetast. Ondanks de wettelijke status
zal met een echtscheiding in Spanje flink wat geld gemoeid zijn.
Een normale huwelijksontbinding gaat beide gewezen echtelie
den samen ruim 2700 gulden kosten.
Zeker 66 doden bij rellen in Marokko
CASABLANCA Bij de ongeregeldheden die zich het af
gelopen weekeinde in de Marokkaanse havenstad Casablan
ca hebben voorgedaan toen de regering bekend maakte dat
de voedselprijzen omhoog zouden gaan, zijn 66 doden en 110.
gewonden gevallen. Dit hebben de Marokkaanse autoritei
ten gisteren bekend gemaakt
Volgens de oppositiepartij Unie van Marokkaanse Democraten
echter hebben zeker 131 mensen het leven verloren bij de rel
len. De socialistische opposite had vorig weekeinde opgeroepen
tot een algemene staking uit protest tegen de aangekondigde
prijsverhoging. In Casablanca hebben militairen de wacht be
trokken bij openbare gebouwen, uit angst voor nieuwe ongere
geldheden. Volgens de oppositie heerst in de stad de staat van
beleg.
