lani-Sadr:
achtoffer van
igen revolutie
Kirchentag keert zich tegen
plaatsen van nieuwe raketten
'aus onverwacht terug naar het ziekenhuis
elle gevechten
Teheran
Moskou hekelt
wapenleveran ties
Amerika aan China
Ernstige
voedselrellen
in Marokko
Mars tegen
kernenergie
VN-macht
voor
Cambodja
voorgesteld
Lot Franse socialisme
in handen Mitterrand
IStenland
LEIDSE COURANT,
MAANDAG 22 JUNI 1981 PAGINA 7
Van onze correspondent Cees Manders)
5 Geheel onverwacht is paus Jo-
Paul us II zaterdagmiddag weer
iet Gemelli-ziekenhuis opgenomen,
aus is de laatste dagen achtervolgd
J koortsaanvallen, die het genezings-
ernstig vertraagden. Volgens de
die opname in het ziekenhuis
akelijk achtten, lijdt hij aan een
iectie.
De oorzaak van de problemen moet bij de paus zelf
worden gezocht. Hij heeft het ziekenhuis op 3 juni,
drie weken na de moordaanslag, verlaten; veel te
vroeg volgens de artsen. Sindsdien heeft hij zijn
gewone werkzaamheden hervat: mentaal was hij
daar wel tegen opgewassen, maar lichamelijk niet.
Tegen de adviezen van de doktoren in heeft de
paus op Pinksterzondag zijn opwachting gemaakt
in de St. Pieter en gesproken tot de menigte die
zich buiten verzameld had. Ook achter zijn bureau
maakte de paus normale werkdagen. Maar toen
men vorige week merkte dat de paus nauwelijks
herstelde en steeds koorts had, besloten de artsen
hem opnieuw in het ziekenhuis op te laten nemen.
De paus heeft zich daar niet tegen verzet, omdat
hij zelf aanvoelde dat het niet goed ging.
Zaterdagmiddag kwart voor vijf werd hij met een
zwarte Mercedes, begeleid door een indrukwek
kend aantal auto's van de Rijkspolitie, naar het
Gemelli-ziekenhuis gebracht. Een vermoeid uit
ziende Johannes Paulus II, die bij het uitstappen
niet hoefde te worden ondersteund, zegende de
menigte en liep met aarzelende stappen naar de
lift die hem naar zijn eigen appartement op de
tiende verdieping bracht. Direct na zijn aankomst
is de paus onderzocht. Hoelang hij in het zieken
huis moet blijven is niet bekend, maar men houdt
er rekening mee dat hij niet voor de tweede helft
van juli in het Vaticaan terug zal zijn. Begin vol
gende maand zou hij voor de tweede keer aan zijn
darmen geopereerd worden, een normale procedu
re na de operatie van 13 mei, maar de problemen
van nu zullen die operatie waarschijnlijk uitstellen.
Een vermoeid uitziende paus wordt in zijn zwarte
Mercedes naar het Gemelli-ziekenhuis gereden.
J
(vervolg van voorpagina)
n pRAN Terwijl het parlement zater-
bver de afzetting van Bani-Sadr be-
"aagde, hadden er in de straten van Te-
felle gevechten plaats tussen voor- en
itanders van de president. Daarbij
m(pen minstens negentien mensen om het
en werden zeker tweehonderd perso-
swond.
•Teheran onderbrak zijn normale pro-
aa met de mededeling van de Islamitische
jtionaire garde dat het korps paraat zou
[e^gen contra-revolutionairen, waarmee de
ngers van Bani-Sadr werden bedoeld,
ijani roemde zondag tijdens het debat de
ihi ïlaren die gevallen waren voor de Islami-
toen een rouwstoet met de lij-
*an twaalf tegenstanders van Bani-Sadr
de gevechten waren omgekomen, langs
het parlementsgebouw kwam. Een spandoek
voor het gebouw vertoonde Bani-Sadr op een
Amerikaanse vlag, waarmee de kritiek vertolkt
werd dat de president de Amerikaanse lijn had
gevolgd.
Zaterdag werden in Teheran de vrouw en de
broer van Bani-Sadr gearresteerd en overge
bracht naar de Evin-gevangenis. De medede
ling werd gedaan tijdens het debat over de af
zetting van Bani-Sadr door een van de afge
vaardigden. Zijn mededeling werd door de an
dere parlementsleden begroet met „Dood aan
Bani-Sadr".
Mevrouw Bani-Sadr en de broer van de presi
dent werden gearresteerd toen zij in een auto in
Teheran reden met pamfletten waarin werd
opgeroepen tegen de dictatuur. Gistermorgen
werd de vrouw van Bani-Sadr weer uit de
Evin-gevangenis ontslagen.
vil
T
|onze redactie buitenland)
HAAG Abolhassan
Sadr's politieke loopbaan
J steeds in grote mate af-
fjgen van Iraans revolu-
lre leider ayatollah Kho-
Samen met de „gids
Be revolutie" was hij na
Vertrek van de sjah uit
jgschap op 1 februari 1979
Teheran terug gevlogen
or miljoenen mensen
Rantelijk ingehaald. Toen
|leiny twee weken gele
de 48-jarige president
Ijk had aangevallen en
te kennen had gegeven
irijd voort te zullen zet-
zijn politieke lot beze-
htsstrijd tussen de con-
lieve scherpslijpers van
ij klamitisch Republikeinse
en de president
met de berichten over
bij de parlementsver-
efjigen in maart 1980. Tel-
lals de president in het
kwam onder de aanval-
•an de IRP hield Kho-
hem de hand boven het
Maar de machtsstrijd
^steeds meer een confron-
jtussen de IRP onder lei-
_jvan ayatollah Behesjti en
Harige politieke groeperin-
Mfan het land onder aan-
|Jng van Bani-Sadr, waar-
it gevaar van een burger
ij niet denkbeeldig was.
Sadr, van nature geen
iar politicus en beslist geen
tacticus, vergiste zich
'aa<n in de lange adem van
P;
beurtenissen van 5 maart
leden op de universiteit
Teheran toonden voor
ïeiny het gevaar van een
foorlog aan: De president
duizenden aanhangers
naar toen Hezbollahis (de
gewapende „partijgan-
van god die de IRP steu-
hem het spreken onmo-
Vk maakten, riep Bani-Sadr
I* anhang op hen onschade-
e maken. Resultaat vol-
officiële opgaven: 45 ge
len. De IRP ging heviger
"j>oit in de aanval en begon
resident af te schilderen
e machtsstrijd te bagatel-
n, Hij hekelde de machts
ier van de IRP-leiders,
de president en zijn te-
anders een verbod op
- elkaar te spreken, stelde
1S lf richtlijnen op en nam
sejbitiatief tot een commissie
drie die de geschillen
beslechten.
Bani-Sadr dwong met
•trijdlustige houding Kho-
y partij te kiezen. Zo
2< trad hij het spreekverbod
at hij van mening was dat
5? RP met arrestaties, marte-
47 n, kneveling van de pers
uitschakeling van politieke
«standers haar dictatuur
vestigen in Iran. De
werd zo heftig dat Kho-
BANISADR
meiny ze besloot te beëindi
gen.
Ballingschap
Als 17-jarige student trad
Bani-Sadr toe tot het nationaal
front van de links-nationalisti
sche premier Mohammed Mos-
sadeq, die in 1953 door de sjah
werd afgezet met behulp van
Groot-Brittannië en de Vere
nigde Staten. In 1963 week
Bani-Sadr uit, eerst naar Irak,
later naar Frankrijk. Tijdens
zijn ballinschap stond hij
steeds in nauw contact met
Khomeiny en in diens ballin
goord Neauphle^Le-Chateau
bij Parijs werd hij een van de
vertrouwelingen van dejmam.
Na terugkeer in Iran werd hij
lid van de revolutionaire raad,
minister van economische za
ken en financiën en korter
ook van buitenlandse zaken.
In de campagne voor de presi
dentsverkiezingen liet Kho
meiny doorschemeren aan
Bani-Sadr de voorkeur te ge
ven. Zo kwam Bani-Sadr in ja
nuari 1980 met 75,5 procent
van de stemmen op de golven
van het islamitisch-revolutio-
nair elan in het „presidents
kantoor". Zijn latere mede
standers zagen toen nog niets
in hem, omdat ze vreesden dat
hij zich zou ontpoppen als een
orthodoxe islamiet. Tijdens
zijn economie-studie in Parijs,
dromend van het presidents
schap van een islamitisch Iran,
ontwikkelde Bani-Sadr zijn
ideeën voor reconstructie van
de Iraanse maatschappij op ba
sis van de Koran. Niet kapita
listisch of socialistisch maar
egalitair en islamitisch. De
maatschappij moest als een
heid Allah dienen.
De toenemende macht van de
IRP, na de parlementsverkie
zingen controleerde zij de Maj
lis (parlement), regering, rech
terlijke macht en radio en te
levisie, dreef de oppositie op
een hoop achter de president.
Nieuwe kansen
De IRP drong Bani-Sadr een
regering onder leiding van
Mohammed Rajai op die hij
onder meer in brieven aan
Khomeiny zal afdoen als vol
strekt onbekwaam en later
„erger voor het land dan de
oorlog met Irak". Deze oorlog
die in september 1980 was be
gonnen verschafte de in het
nauw gedreven president
nieuwe kansen terrein terug te
winnen. Volgens de grondwet
werd hij opperbevelhebber
van de strijdkrachten en Kho
meiny bevestigde hem in deze
functie. Hij slaagde er in sinds
de revolutie gevangen zittende
piloten vrij te krijgen en brak
de tegenstand van de IRP in
zake toelating van westerse
verslaggevers. Hij demon
streerde zijn gevoel voor show
duidelijk door de meeste tijd
aan het front door te brengen
en soms weken niet te ver
schijnen in Teheran. Bij het le
ger maar ook bij het volk won
hij sterk aan populariteit en
dit was juist wat de leiders van
de IRP vreesden. Ondanks de
oorlog laaide de machtsstrijd
opnieuw en heviger dan ooit
op. De" vermaningen van Kho
meiny konden haar niet dem
pen. Toen de Iraniërs over de
verbazing heen waren dat hun
legers stand hielden aan het
front, eisten voormannen van
de IRP een tegenoffensief.
Bani-Sadr, rijk aan gevoel
voor drama en theater, gaf
hen dit. In januari vielen de
bewoners van Teheran elkaar
huilend van blijdschap in de
armen. Khomeiny stuurde zijn
gelukwensen aan de president
over de overwinningen. Een
paar dagen later bleek echter
dat het hele tegenoffensief op
niets was uitgelopen.
Toch slaagde het Iraanse leger
vanaf maart ziin posities aan
het front te veroeteren. De po
sitie van de president was
hierdoor versterkt en politieke
waarnemers in Teheran me
nen dat dit een van de rede
nen is waarom Khqmeiny hem
liet vallen. De 81-jarige gids
van de revolutie zou volgens
hen bang zijn geworden dat
het islamitisch karakter van
de Iraanse republiek in het ge
ding kwam. Hij ontsloeg de
president anderhalve week ge
leden als opperbevelhebber
van het leger nadat hij zich
eerst van de steun van de ge
neraals had verzekerd.
Bani-Sadr heeft niet of te laat
ingezien dat de radicalisering
van de Iraanse revolutie zich
bleef voortzetten. De gijzeling
in de Amerikaanse ambassade
werd de tweede revolutie ge
noemd en nu maakt het land
zich op voor de derde revolu
tie. De sleutelvraag hierbij is
of verdere islamitisering van
Iran door de tegenstanders
van de IRP wordt of kan wor
den verhinderd.
Op naar
Parijs
Welgemoed
vertrekken anti-
kernenergie
demonstranten in
de Deense
hoofdstad
Kopenhagen aan
de protestmars
naar Parijs.
KOPENHAGEN Ongeveer drieduizend menden
die pleiten voor verwijdering van kernrakettei?uit
Europa zijn gisteren in de Deense hoofdstad begon
nen aan een vredesmars van 1.120 kilometer naar
Parijs.
De mars in Kopenhagen speelde zich af in stro
mende regen en leidde over tien kilometer van de
Grote Markt naar een park. De vredesmars begint
vandaag officieel en duurt 45 dagen. De betogers
zijn van plan te lopen door de Bondsrepubliek, Ne
derland en België en op 6 en 9 augustus demon
straties te houden in de Franse hoofdstad. Op deze
dagen worden de atoombombardementen op Hiros-
jima en Nagasaki herdacht. In Kopenhagen werd
het woord gevoerd door de Amerikaanse commu
niste Angela Davis en de Chileense Marxist Mireya
Baltra, ex-minister in de regering van Salvador
Allende.
MANILLA De landen
van de Asean, het verbond
van Zuidoostaziatische lan
den, zijn het eens over een
plan om een einde te maken
aan de Vietnamese bezetting
van Cambodja.
Het Asean-plan voorziet in
stationering van een VN-vre
desmacht, een staakt-het-vu-
ren en uiteindelijk vrije ver
kiezingen. De conferentie van
Indonesië, Maleisië, Singapore,
Thailand en de Filippijnen in
Manilla werd bijgewoond door
de ministers van buitenlandse
zaken van de Verenigde sta
ten, Japan, Australië, Nieuw-
Zeeland en de Europese Ge
meenschap. Het Asean-plan
zal op 13 juli aan de internatio
nale conferentie over Cambod
ja worden voorgelegd. Viet
nam, dat het plan heeft afge
wezen, zal aan deze conferen
tie niet deeelnemen.
MOSKOU De Sovjet-Unie
heeft zaterdag gewaar
schuwd voor de ernstige con
sequenties die Amerikaanse
wapenleveranties aan China
zullen hebben. Leonid
Zamyatin, een woordvoerder
van de Russische communis
tische partij, reageerde op
de vorige week gesloten
overeenkomst tussen China
en Amerika om de beper
king van wapenleveranties
op te heffen.
De Verenigde Staten hebben
nog geen besluit genomen tot
levering van wapens aan Chi
na. Dit heeft de Amerikaanse
minister van buitenlandse za
ken Haig, die momenteel een
rondreis door Azië maakt, za
terdag op de Asean-conferen-
tie bekend gemaakt. Pas wan
neer China om wapens ver
zoekt, zal zo'n aanvraag door
het Amerikaanse congres wor
den behandeld. Volgens
Zamyatin verstoren de Vere
nigde Staten het evenwicht in
Azië. Haigs bezoek aan China
was volgens de Rus alleen be
doeld om te kijken hoe Peking
gebruikt kan worden in de
strategische plannen van de
Navo. Het Russische partijblad
Pravda heeft gisteren geschre
ven dat er sinds Reagan presi
dent van Amerika is, geen
vooruitgang is geboekt in de
besprekingen over beperking
van de kernwapens.
CASABLANCA De politie in Marokko heeft in het
weekeinde op demonstranten tegen voedselprijsverhogin
gen geschoten. De schietpartijen kwamen vooral voor in de
sloppenwijken van Casablanca. Er vielen ruim dertig doden
en honderden gewonden. Dit werd meegedeeld door een
woordvoerder van de socialistische partij, de grootste oppo
sitiepartij in Marokko. De overheid sprak tot gisteravond
alleen over enige arrestaties van demonstranten, waartoe
was overgegaan nadat winkels werden geplunderd en bran
den werden gesticht.
De incidenten volgden op een algemene staking na sterke voed
selprijsverhogingen. Tot de staking was opgeroepen door de so
cialistische partij en de daarmee verbonden vakbond CDT. Zon
dag werd volgens de socialistische woordvoerder het leger naar
Casablanca gezonden en verschenen tanks in het centrum. Er
werden ook honderden vakbondsleden gearresteerd om de sta
king te breken.
De Marokkaanse regering verhoogde vanwege een periode van
grote droogte de prijzen van brood, suiker, bloem en kookolie
met gemiddeld 30 procent. De prijs van boter steeg zelfs 75 pro
cent
„El Lute"op
vrije voeten
Eleuterio Sanchez, „El Lute",
eens Spanjes meest gezochte
man, is zaterdag uit de gevan
genis ontslagen. De man die in
de gevangenis begonnen is
aan een rechtenstudie, ver
wierf wereldfaam door zijn
boeken, allemaal in de gevan
genis geschreven. Wanneer hij
zijn leven niet zo duidelijk ge
beterd had dan nu, had hij
meer dan duizend jaar „op
moeten knappen".
(Van onze correspondent in
Parijs)
PARIJS Na de verkie
zingen van het afgelopen
weekeinde en de socia
listische aardverschui
ving is er nu nauwelijks
meer een politiek pro
bleem voor president
Mitterrand. Maar door
de grote kamermeerder
heid, de sympathie van
de vakbonden en het al
gemene politieke kli
maat in Frankrijk, het
geen Mitterrand moge
lijk maakt zijn pro
gramma uit te voeren,
ligt het lot van het Fran
se socialisme in zijn han
den.
Indien de economische maat
regelen tekort schieten of on
uitvoerbaar blijken, kan hij
nauwelijks politieke excuses
aanvoeren. De kamermeerder
heid dwingt hem te slagen. Al
leen de internationale econo
mische crisis en de gereser
veerde houding van de werk
gevers kunnen dan nog ver
antwoordelijk gesteld worden
voor het uitblijven van succes.
In socialistische kringen is
men zich er wel van bewust
dat een eventuele teleurstel
ling voor links in Frankrijk
rampzalig kan zijn omdat de
hoop, met name onder jonge
ren, nagenoeg onbegrensd is.
De verdeling van de minis
terszetels blijft een probleem.
Mitterrand is niet van de com
munisten afhankelijk, maar zij
hebben een beslissende bijdra
ge geleverd aan zijn verkie
zing. Door hen in te schakelen
bij de dagelijkse gang van re
geringszaken kan de president
zijn imago als leider van links
verbeteren. Internationaal ge
zien kan de aanwezigheid van
communisten in de Franse re
gering natuurlijk consequen
ties hebben. Over Washington*
maakt men zich niet ongerust
meer; minister van buiten
landse zaken Cheysson heeft
de Amerikanen onlangs ge
rustgesteld. Problematischer
zou de reactie van enkele Ara
bische landen kunnen zijn. In
laatste instantie hangt het be
noemen van een communisti
sche minister evenwel af van
de bereidheid van de commu
nisten zelf om de „strenge"
voorwaarden van de socialis
ten in te willigen.
HAMBURG De Raad van
de Evangelische Kerk Duits
land moet er bij de West-
duitse regering op aan drin
gen, dat zij de belofte terug
neemt om Amerikaanse
middellange-afstandraket-
ten te stationeren. Ook dient
de regering zich onverwijld
in te zetten voor ontwape
ningsbesprekingen.
Een en ander wordt gevraagd
in een resolutie, aangenomen
door de deelnemers aan de
Evangelische Kirchentag, die
zaterdag in Hamburg is geëin
digd met een vredesdemon
stratie waaraan meer dan
tachtigduizend mensen deelna
men.
Op deze grootste vredesde
monstratie in de Duitse Bonds
republiek sinds 1955, sprak dr.
Ben ter Veer, voorzitter van
het Nederlandse Interkerkelij
ke Vredesberaad (IKV). Hij zei
ervan overtuigd te zijn, dat het
de groeiende vredesbeweging
zal lukken de uitbreiding van
het Westeuropese wapenarse
naal met nieuwe Amerikaanse
middellange-afstandsraketten
te verhinderen.
Ter Veer noemde de vredesbe
weging het belangrijkste Ne
derlandse exportartikel, geen.
„Hollandse ziekte", maar een
„geneesmiddel tegen de ziekte
van de bewapeningswaanzin".
Eduard Lohse, voorzitter van
de raad van de EKD, zag als
het belangrijkste punt het ver
beteren van het onderhande
lingsklimaat tussen oost en
west Hij vertelde, dat daarom
een delegatie van zijn kerk in
1982 naar de Sovjet Unie zal
reizen. Een delegatie van de
EKD is in maart van dit jaar
al naar de Verenigde Staten
geweest. Hij noemde de leuze
„vrede scheppen zonder wa-
gïns" politiek naief.
e vice-president van de
Zuidafrikaanse raad van ker
ken Simon Gqubule sprak zich
uit voor een boycot van Zuid
afrikaanse produkten. Naar
aanleiding van de omstreden
boycot van de Evangelische
vrouwenorganisatie in de
Bondsrepubliek hield hij de
deelnemers aan de Kirchentag
voor: „Telkens wanneer ie
mand van jullie een sinaasap
pel uit Zuid-Afrika niét koopt,
heeft hij een reusachtige stap
in de richting van meer recht
vaardigheid gedaan". Volgens
Gqubule schaadt deze boycot
de zwarte Zuidafrikanen niet.
„Elk politiek systeem dat
apartheid in de praktijk
brengt, handelt tegen de wil
van God", zo zei hij.
