ntdek de natuur met Staatsbosbeheer iewapeningsproblemen in liddelpunt op „Kirchentag" An tilliaanse dichter Juliana steelt de show an Gilse"s „Lebensmesse bezit eigen zeggingskracht Schuddebollen en bibberaties LEIDSE COURANT DONDERDAG 18IUNI1981 PAGINA 15 r ontdekken, zien hoe mooi zij ie en ,9 van seizoen tot seizoen verandert. Dat bedoeling van de wandeltochten die bosbeheer samen met de Vara organi- Elke keer op de eerste zondag van een I jaargetijde. Aanstaande zondag is het zo'n dag: de eerste zondag van de zo- m wandelingen zijn er uitgezet. In Sellin- Appelscha, Dwlngeloo, Nijverdal, Rogge- hd (tussen Dronten en Kampen), Koot- Amerongen, De Vuursche, Schoorl, Swijk, Westhove, Ulvenhout, Leende, ^^weg (bij Vlodrop) en Vaals. ^^aardige", aldus Staatsbosbeheer, „is dat teer je van het natuurgebeuren begrijpt, neer Je je er over verwondert. En hoe je ook gaat beseffen van welk een on- jare waarde bos en natuur voor onze sa ving zijn". andelingen worden gehouden volgens het irder zo succesvol gebleken „zoek-je- fsteem" waarbij de deelnemers de vrije hebben langs welke route ze willen wan delen en hoe lang. Geen keurig gemarkeerde routes, maar een spannende speurtocht zonder veel risisco te verdwalen. Bij de startpunten ontvangen de deelnemers een vouwblad met Informatie en een kaartje van het gebied. De deelname aan de wandelingen is gratis. Men kan in de wandelgebieden terecht tussen acht uur 's morgens en acht uur 's avonds. Het dichtstbijzijnde wandelgebied voor de le zers van onze krant is dat in Noordwijk (ver trekpunt manege Meeuwenoord, Northgodreef 200): een naaldbos en anders niet. Tenminste, dat was het vroeger. Maar zo'n zogenaamde monocultuur is erg kwetsbaar gebleken en van de 450 ha die in 1918 was aangeplant is nu nog 125 ha over. Om dit van de ondergang te red den zijn er tussen de naaldbomen nu loofbo men geplant om het bos levenskracht te geven. En zo heeft elk wandelgebied zijn verhaal. Voetspoorkaarten zijn op de dag van de wan delingen bij de startpunten van Staatsbosbe- heer te verkrijgen, maar ook bij de plaatselijke WV's en ANWB-kantoren. igerfeest Scheveningen ootste vlieger van Europa (80 m2) zal zaterdag en g het Schevenlngse luchtruim kiezen. Ook zal zondag gd worden de grootste vlieger ter wereld van de te krijgen. Dat gebeurt op het Schevenlngse vlieger dat een jaarlijks terugkerend festijn aan het worden ndag zijn er ook demonstraties van het zogenaamde ting-vliegeren. Maar ook andere toepassingen van ren komen aan bod: vliegers met zenders en anten- net fotocamera's enzovoort. Tevens kunnen er hele is door vliegers worden getrokken. Zaterdag en zon- anaf 11.00 uur op het Schevenlngse strand. En uiter- <an iedereen zijn eigen vliegertje oplaten ter verho- an de kleurige feestvreugde. pels vol historie Dpenluchtmuseum lederlands Openluchtmuseum in Arnhem heeft tot 1 mber een unieke verzameling eetlepels klaarliggen degenen die zich in Neerlands historie willen ver- „Zaanse buurtje" van het museum is er een kamer ingericht. Hij staat stampvol eetinstrumenten die niet voor het nuttigen van de maaltijd werden gebruikt dikwijls uitsluitend voor de sier. Ook de bekende her- ngslepeltjes zijn in alle soorten en maten vertegen- Jigd. aanstaande zaterdag een bezoekje aan het (nog veel biedende) museum brengt, kan ook nog genieten van iptreden van de vijftig man sterke band van de sylvania Air National Guard, een onderdeel van de ikaanse luchtmacht. Het concert wordt gegeven op erras van het museumrestaurant en begint om kwart twee. SPEELGOED VOOR GEHANDICAPTEN In het Zeeuwsvlaamse Groede is tot en met 15 juli speelgoed te zien dat speciaal is bedoeld voor gehandicapte kinderen. Ontwerpster Marianne Wil- lem-Witse heeft de tentoon stelling ingericht aan de hand van haar boekje over dit on derwerp „Spelend gaat het beter". Marianne is er de af gelopen jaren steeds beter in geslaagd speelgoed te ont werpen dat aan de eisen van ernstig gehandicapte kinde ren voldoet. Behalve het speelgoed zelf is op de ten toonstelling ook te zien hoe het werkstuk precies is ge maakt. POLSSTOKVERSTPRINGEN In Vlist (tussen Gouda en Schoonhoven) wordt zater dag om 19.00 uur et start schot gegeven voor wedstrij den polsstokverpringen. WATERSPEKTAKEL „Wa- terspektakeldag" heet het evenement dat zaterdag In en rond de havens van Brielle wordt gehouden, een dag die onder meer bestaat uit roei-, wrik- en vlettrekwedstrijden en touwklimmen. honderd jaar. Dat jubileum wordt onder meer gevierd met een taptoefestival aan staande zaterdag om 18.30 uur op het ambachtsplein. MAJORETTENFESTIVAL Het programma van de jaar lijkse gratis openluchtevene menten in het Wantijpark in Dordrecht vermeldt voor za terdag om 15.00 uur een ma- Joretten-midzomerfestival. Zondag kan men om 15.00 uur luisteren naar The Har bour Jazzband en Dixieland Seven. MECHANISCH SPEELGOED Een bonte verzameling mechanisch speelgoed uit de eerste helft van deze eeuw bezichtigen. Ook zijn er tal wordt vanaf zaterdag ten toongesteld in museum Flehl- te In Amersfoort. Tot 23 au gustus is de expositie te be zichtigen. In de weekeinden van 14.00 tot 17.00 uur en op dinsdag tot en met vrijdag van 10.00 tot 17.00 uur. OPEN DAG KAZERNE De Koninklijke Landmacht houdt zaterdag open dag in de Ge- neraal-majoor De Ruyter van Steveninck-kazerne In Oir- schot. De kazernepoorten staan open van negen tot vier uur. In de kazerne, beter be kend als de legerplaats Oir- schot, is de 13e pantserbriga- de gelegerd. Men kan onder meer de nieuwe Leopardtank van demonstraties, waaron der het lanceren van een tankbrug, het afvoeren van gewonden per helicopter en het ontsnappen uit een te wa ter geraakte tank. MAASBRUGGEN Tot 28 augustus worden In de Rot terdamse archiefwinkel aan de Coolslngel prenten, foto's en archiefstukken tentoonge steld over de oeververbindin gen over de Maas. Ook ont werpen die de afgelopen eeuw niet zijn gerealiseerd, worden tentoongesteld. KONINGSVOGELSCHIETEN Het gilde St. Martinus van het H. Sacrament heeft zater dag in Dommelen (bij Val- kenswaard) wedstrijden ko- ningsvogelschieten. Aanvang 13.30 uur. In Kerkrade wor den zondag vanaf 14.30 uur onder auspiciën van de schutterij Prins Hendrik soortgelijke wedstrijden ge houden. VOLKSDANSEN Een volksdansshow op het St. Ro- chusplein cp zaterdag- en zondagavond en een folklo ristische optocht op zondag middag zijn de hoofdbe standdelen van een interna tionaal volksdansfestlval in Nederweert. (de confrontaties over ■wribewapeningsproblemen jen het karakter bepa- van de negentiende tgelische Kirchentag, ot zondag te Hamburg It gehouden. Het the- luidt „Wees niet be id", maar een grote lerheid van de ruim 26 n leden van de Evan- :he Kerk (EKD) ziet i een toegeven aan t-christelijke) berus- De „Darmstadter waarin studenten- teenten, vredesorganisa- en kerk- en samenle- groepen samenwer- heeft als alternatief gekozen: „Wees be- - de atoomdood be- ons allen", el bondskanselier Hel- Schmidt als de Westduit- minister van defensie A pel zal op de Kirchen- ipreken. Tegen het optre- van laatstgenoemde zal massale demonstratie den gehouden, waarop )thee Sölle, Martin Nie- er en ds. Heinrich Al- z het woord zullen voe- De EKD, die de toevloed 120.000 voornamelijk jongere deelnemers niet zon der zorg bekijkt, heeft reeds laten weten, dat voor- en te genstanders van militaire verdediging zich terecht op de bijbel beroepen. De EKD- bisschop van Hamburg, Hans-Otto Wölber, verwees daarbij naar het thema van de Kirchentag uit 1967: de vr^de dienen met of zonder wapens. Het record-aantal deelnemers loochenstraft de opvatting uit het begin van de jaren '70, toen de Kirchentag een zach te dood werd voorspeld. In 1973 waren er in Düsseldorf slechts achtduizend deelne mers voor de gehele bijeen komst. Sinds 1977 (West-Ber- lijn) stijgt de deelname. Ker kelijke kringen in Duitsland wijzen op een groeiende belangstelling voor religieuze en spirituele zaken. Ander zijds bestaat in West-Duits- land het gevoel dat de poli tieke partijen de laatste tijd weinig richting geven. Be dreigd door economische en militaire problemen richten de mensen zich nu tot de kerk, die immers een woord voor de wereld zegt te heb ben. Van Nederlandse zijde is vooral het aandeel van het Interkerkelijk Vredesberaad (IKV) interessant. Het NAVO-besluit om in West- Europa 572 kernraketten te plaatsen heeft de discussie over vredesvraagstukken in de Westduitse kerken een enorme impuls gegeven. Was de vredesweek in West Duitsland vorig jaar een aan gelegenheid van slechts en kele regionale kerken, dit jaar zullen de Westduitse EKD en de Oostduitse bond van kerken gezamenlijk in november een vredesweek organiseren. Daarbij wordt de campagne van het IKV, „Help de kern wapens de wereld uit, om te beginnen uit Nederland", als het grote voorbeeld gezien. Voorzitter Ben ter Veer en oud-secretaris Jan ter Laak zullen aan verschillende ma nifestaties deelnemen, terwijl de Aktion Sühnezeichen- /Friedensdienst op de markt der mogelijkheden IK V-ma teriaal beschikbaar stelt. Charta van rechten in kerk gevraagd De katholieke beweging, „Rechten en vrijheid in de kerk" heeft alle Franse ka tholieken opgeroepen mee te werken aan het opstel len van een „Charta van rechten in de katholieke kerk". De beweging werd gevormd uit protest tegen de veroorde ling door het Vaticaan van de Zwitserse theoloog Hans KUng. Het Vaticaan ontnam hem zijn kerkelijke doceer- bevoegdheid. De beweging grijpt met haar oproep terug op een initiatief van de Amerikaanse „Asso ciation for the rights of cat holics in the church" (ARCC, vereniging voor de rechten van katholieken in de kerk). De ARCC, opgericht in 1980, wil, „bijdragen aan een fun damentele verandering van de structuur in de katholieke kerk". Daartoe heeft zij alle katholieken van de wereld gevraagd een bijdrage te le veren aan de redactie van een handvest van rechten van katholieken. De beweging, „rechten en vrijheden in de kerk", wil dat de Franse katholieken een lijst opstellen met rech ten die door de rooms-katho- lieke kerk „te weinig worden erkend of zelfs geschonden". Vereniging pastoraal werkenden Haarlem In het bisdom Haarlem is officieel een vereniging voor pastoraal werkenden opgericht. De belangenvereni ging was al een jaar „in oprichting". Nu zijn er in alle Nederlandse bisdommen officieel opgerichte vereni gingen voor priesters en pastorale werkers en werk sters. De doelstelling van de „vakbond" is „het bevorderen van de gezonde uitoefening van het pastorale werk en het be hartigen van alles wat voor de leden van belang is met het oog op hun beroep en de uitoefening daarvan". Alle verenigingen voor pastoraal werkenden zijn burgerlij ke verenigingen, maar die van het bisdom Breda is „bur gerlijk met een katholieke signatuur". Bisschop Ernst van Breda is de enige die een vereniging voor priesters en pas torale werkers en werksters heeft erkend. Martin Mooi j on troerd bi j uitreiking Eregeld op tweede dag Rotterdams Poetry In terna tional ROTTERDAM Emotio- neelste moment van de avond: Martin Mooij komt het jury-rapport voorlezen bij de toekenning van het Poetry International Ere geld 1981. Dat gaat naar Breyten Breytenbach, de Zuidafrikaanse dichter, al zes jaar in gevangenschap en nog drie jaar tegoed. Een dichter die niet mag dichten omdat zijn stem anders is dan die van de bewindheb bers in zijn land. Geen poli tiek dichter, maar een dich ter voor vrijheid, tegen apartheid, zelf met een Viet namese vrouw, dus „ge mengd", getrouwd en gear resteerd toen hij illegaal zijn eigen land wilde bin nenkomen. In de jaren 1971 en '72 sterk betrokken ge raakt bij Martin Mooij's Poetry-festival. Martin Mooij's stem stokt bij het voorlezen, hij probeert zich moeizaam in bedwang te houden, huilt bijna. De tien duizend gulden, sinds 1978 beschikbaar gesteld door uitgever Elsevier, gaan naar Breytenbach. Na Abdellatif Laabi en de Zuidkoreaan Kim Chi Ha de derde gevan gen dichter in successie. Het optreden van de Poolse dichter Stanislaw Baranczak komt daarna bijna als een anti-climax. Voor het eerst hier na reeds tweemaal eerder uitgenodigd te zijn. Sterk be trokken bij de Poolse bewe ging voor de rechten van de mens, mede-oprichter van het Comité voor de Verdediging van de Arbeiders, later het Comité voor de Zelfverdedi ging van de Maatschappij. Kon sinds '76 niet meer in zijn land publiceren. Die periode lijkt nu achter de rug. Je hebt dich ters die hun eigen werk bijna moedwillig lijken weg te neu zelen. Baranczak is er zo een. Hij draait de Poolse sisklanken er als een bezetene door. Het zal wel met de inhoud van zijn gedichten te maken hebben: Niet poëtisch in de ouderwetse zin, maar cynisch ongemakke lijk in de wereld staand, met een hoop struikelblokken ver stopt tussen haakjes, zoals in een gedicht dat begint: „Als je zo nodig moet schreeuwen, doe het dan zachties (de mu ren/hebben/ oren)en eindigt met „als je/ zo nodig moet le ven, beperk je dan in alles (al les/heeft/zijn grenzen)". Papiaments Zijn poëzie mag dan zeer eigen zijn, erg hard komt ze toch niet aan in de Rotterdamse Schouwburg. Succes is pas weggelegd voor de dichter die het weet te brengen. Zoals de Antilliaan Elis Juliana (Cura cao, 1927), dichter en voor drachtskunstenaar en dat laat ste laat hij goed merken. Nu blijkt het Papiaments sterk rit mische mogelijkheden te heb ben, door Juliana volop uitge buit in bijna-klankgedichten geïnspireerd op de geluiden van de trom, van de toemba. Zo laat hij een Joods meisje opgevoed door een Antilliaan se min (yaya) haar heupen schudden alsof ze pikzwart is, laat een moedereend met jon gen waggelend voedsel zoelten en laat één vraag veelbete- kend open: „Met zijn hoofd in moeder's schoot vroeg het kind: Mammie, zijn er zwarte enge len? En mamma kon alleen amar antwoorden: Slaap, m'n kind, slaap maar rustig!" Alles in een typische volk spoëzie, waarbij alleen de voordracht gecultiveerd is. Juliana maakt er een complete show van, met tekst, uitleg en een verbale reclamefolder voor zijn land. Erg interessant, dat wel, en weer beschamend als blijkt hoe weinig wij weten van taal en leven op de Antil len. De inmiddels 73-jarige dichter Maurits Mok zit zichzelf bij zijn voodracht ook behoorlijk in de weg. Zijn poëzie komt te gendraads over zijn lippen als een wat moeizaam bedacht proza, maar lees je thuis de bundeltjes nè die Poetry Inter national voor nog geen gulden per dichter op de markt brengt, dan blijken zijn ge dichten toch zeer krachtig in de manier waarop hij de we reld om hem heen wil door gronden en er een confrontatie van maakt via de taal die bijna lijfelijk plaatsvindt. Wat cy nisch zette hij er overigens zelf een vraagteken bij in „Bij brood alleen", met de verzuch ting „Al die poëtische vond sten/ een zon, een oog van vuur/ een man/ die de nacht uit zijn keel schraapt •men zou het heel bescheiden moeten doen bij brood al leen leven en er ook/ bij leren sterven." Onmogelijk, want de dichter wil meer dan die klei ne werkelijkheid. Het onver vulde heimwee naar verder, hoger, mooier, beter, dieper en werkelijker blijft knagen. Zo ook aan de Duitse dichter Jo hannes Schenk, ooit matroos en zelfs in Berlijn („de enige Duitse stad waar ik wil wo nen") hunkerend naar een weg langs de kust. Ook voor de voortdurend met een gek hoedje uitgedoste Schenk is er de koffer vol heimwee naar elders, maar ook naar ènders, teleurgesteld door het herfsti ge Duitsland: „Er zijn er in het land ook/ die een droom had den zoals/ ik er een heb/ elk een beetje anders/ maar ook zij hadden na enkele korte ja ren/ een politieagent in hun hoofd". De Engelse taal blijft een taal die voor poëzie geméékt is. Zo helder en compact, en zo ont vankelijk voor een superlichte toets. Zoals bij de Noord-Ier Paul Muldoon met zachte ge dichten die vooral op zijn jeugd betrekking hebben. Maar helder in de manier waarop hij een synthese tussen heden en verleden, elders en hier probeert te smeden op weg naar een totaler bewust zijn, is de zeer verrassende poëzie, van de Amerikaanse negerdichter Michael S.Har per, 43 en hoogleraar aan Brown University. BERT JANSMA ERDAM Na de betreurens- ge mislukking van het voorge- Zappa-projekt houdt het Resi- orkest het Holland Festival in tndplaats voor gezien, maar wel iet zich gisteren verdienstelijk kt door in de hoofdstad met uni- its- en andere koren een uitvoe- 'ogelijk te maken van „Eine Le- esse" van Jan van Gilse. Van die kort voor de bevrijding kreeg zijn opleiding in Duits- n vond daar in het begin van •uw opmerkelijk veel erkenning. 'Iers machtsovername keerde hij id naar ons land terug en toen de bezetters hem benaderden voor _Jde functies, koos hij zonder aar- Voor het verzet tegen hun plan- Toch heeft ons muziekleven niet alleen déérom een ereschuld aan Van Gilse. Deze man was een geboren componist, ook al kon hij zich aanvankelijk, evenmin als Diepenbrock, onttrekken aan de in vloed van reuzen als Wagner en Mahler. Al te gemakkelijk werd hij daarom in ons land als een epigoon afgedaan, want al waren in zijn soms onrustige harmonieën Reger en in zijn instrumentatie Richard Strauss te herkennen, hij voegde daaraan van zichzelf genoeg toe. Zeker van zijn vierde symfonie af, kreeg zijn muziek een eigen stijl en klank, maar noch zijn boeiende vroege, noch zijn persoonlijke la tere werken, werden hier meer dan inci denteel uitgevoerd. Door de inzet van het Amsterdamse Philharmonisch Orkest en daarna van de Nederlandse Opera kreeg zijn laatste grote werk, „Thijl" pas de laat ste jaren de vertolkingen waarop dit werk al veel eerder recht had gehad. „Eine Lebensmesse", ontstaan in 1904 werd voor 1926 in totaal vijfmaal uitge voerd en verdween daarna in het archief. Het werk is nog helemaal Duitse late ro mantiek, maar toch al vaak met een eigen zeggingskracht. Richard Dehmel, de dich ter die Schönberg en Richard Strauss zo aansprak, verschafte ook Van Gilse een tekst, die helaas sterk gebonden is geble ven aan de smaak van de eeuwwisseling. Kort gezegd gaat het over de mens, die zijn noodlot moet kunnen weerstaan. De bezieling van de tekst zingt en speelt de gedateerdheid van de woorden zeker weg. Hoewel niet voortdurend, wist dirigent Huub Kerstens dat ook goeddeels waar te maken. Met wisselend welslagen zongen de solisten, de sopraan Marianne Blok en Lucia Meeuwsen, de tenor Jan Blinkhof en de bariton Charles van Tassel de soli. Vooraf klonk de jubileumcompositie voor het eeuwfeest van de Vrije Universiteit, vorig jaar gecomponeerd door de Brabant se componist Joop Voorn. Hij koos een fragment uit de Engelse mythe, die de achttiende-eeuwse Engelsegraveur en schilder William ^lake dichtte over de val van de mens. Voorn heeft die fantastische tekst bijzonder indrukwekkend gezet voor groot koor en orkest. Een sterk aanspre kende compositie, deze „song of enitha- mon", die in zijn subtiele nuances ook heel mooi werd weergegeven. Verder hoorde men de reeds van vroeger bekende „II principe", waarin Louis An- driessen muzikaal commentaar levert op de uitspraken van Macchiavelli over de gDlitieke noodzaak van macht en geweld, ij vaker horen wordt de muzikale zetting een cliché la Orvv. Muzikaal veel inte ressanter waren de „tegenzangen" van Klaas de Vries, die een Latijnse tekst van Erasmus over de duurzame vrede voor vierstemmig koor met orkest verstoorde met emotionele teksten uit de barre wer kelijkheid van vandaag, waaraan een spreekkoor met slagwerk te pas kwam. Alles bij elkaar hulde voor deze bijzonder boeiende avond van Nederlandse koormu ziek. JOHN KASANDER Waarom zou de nieuwste Amerikaanse dans, de zogeheten post-modern dance, toch op alle mogelijke manieren ma chines pogen te imiteren? Machines lo pen heus veel gesmeerder, langer, snel ler en betrouwbaarder dan mensen. Deze laatsten zochten vroeger, o.a. ten tijde van de vaak esoterisch werkende dansrecital uit de jaren dertig, via hun musculaire mogelijkheden naar schoonheid. Dat is nu een bijna besmet woord en een danser als gisteren Charles Moulton in het HOT, waar programma I van The Kit chen eigenlijk als een nachtkaars uitging, kwam niet verder dan wat flauwe bal spelletjes, eindeloos herhaalde evenwicht soefeningen, samen met twee danseressen, waarvoor hij het gehele podiumvlak nodig had, alsook enkele tapdansjes en een snuf je parterreacrobatiek. Maar echte acroba ten kunnen dat heus beter. Jim Self had in de eerste programmahelft zijn verschil lend gekleurde danspakken smakelijk te gen variabele achterdoeken laten uitlich ten. Hij combineerde zijn schuddebollen en bibberaties met astmatische geluiden, schopte een telefoonboek voor zich uit, strooide met geld en deed nog veel meer, behalve werkelijk dansen. En het droevi ge bij het ensemble The Kitchen is, dat wij in geen enkel programma werkelijk nieuwe en frisse ideeën hebben gezien. Dan heeft Amerika in een niet al te ver verleden heel wat interessantere impulsen de oceaan over gestuurd. Namen als Shawn, Cummingham en Graham o.a. ter herinnering. FRANK DELBOY

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1981 | | pagina 15