olitie
estookt
iwarten
et traangas
Afzetting Bani-Sadr
slechts kwestie van tijd
Bolivia op weg naar democratie
Pander
ELLEN IN SOWETO HERDACHT
te in portugal eist
«tig doden
-^erika wil China
pens leveren
Kania waarschuwt
Solidariteit
Vaderdag-suggestie van Pander.
Surinaamse
journalist
vermoord
ITENLAND
LEIDSE COURANT
WOENSDAG 17 JUNI 1981 PAGINA 15
Na de aanval met
traangas van de
Zuidafrikaanse poli
tie In Soweto komt
een zwarte met een
emmer water de be
traande kerkgan
gers te hulp.
De Zuidafri-
S politie heeft gisteren
yoorstad Soweto nabij
nesburg rubber kogels
boten en gebruik ge-
van traangas op een
te kerkgangers die in
tholieke Regin Coeli-
ien dienst bijwoonden
de ernstige ongere-
^den werden herdacht
van vijf jaar geleden in deze
stad.
In juni 1976 lieten in Soweto
naar schatting zevenhon
derd mensen het leven toen
zij protesteerden tegen de
blanke overheersing.
Organisaties van zwarten had
den opgeroepen Soweto
„waardig en rustig" te herden
ken. De zwarte strijder voor
de burgerrechten Sally Motla-
na riep op in de bevrijdings-
strijd alle krachten te vereni
gen. Hij prees Nelson Mandela,
die een levenslange gevange-
nistraf uitzit op het Robbenei
land wegens acties voor de
zwarte burgerrechten, als „het
ons allen verenigend symbool,
onze Jezus Christus op Robbe
neiland". Hij zei dat een groot
aantal personen was flauw ge
vallen door de actie met traan
gasgranaten
Een woordv
litie liet weten dat was beslo- Anglicaanse bisschop Des
ten traangas in te zetten toen mond Tutu zei in een toe
een buschauffeur door zwarte spraak onder meer dat het be-
{'ongeren door een steen aan langrijkste doel van de zwarte
iet hoofd was getroffen. De Zuidafrikanen is te vechten
voor een „waaarlijk vrij land".
Tutu is secretaris-generaal van
de Zuidafrikaanse raad van
kerken, wiens paspoort on
langs werd afgenomen op
grond van zijn uitspraken.
gen vraagt
jrijs voor zichzelf
10VER
en kwajon-
reek heeft
17-jarige
^itse
jongen in
gelopen da-
oor koppen
Westduitse
ezorgd. Gis-
is uit poli-
»ger
Sal
vernomen, dat de
jongen heeft be
kend een afper
singszaak in scè
ne te hebben ge
zet
Met de streek had
de jongen zijn
vlucht uit een kost
school in Harz op 5
juni voor zijn ou
ders willen verdoe
zelen. Hij was naar
Italië gegaan. De
ouders van de jon
gen kregen op 8
juni een brief
waarin stond dat
zij een kwart mil-
ioen mark moesten
betalen als zij hun
zoon levend wilden
terugzien. De brief
had hij zelf ge
schreven.
ON De grote hitte in Portugal die een 120-jarig
deed sneuvelen, heeft de dood van ongeveer vijftig,
lude mensen veroorzaakt, zo hebben autoriteiten gis-
i Lissabon meegedeeld.
uizen in het hele land maakten melding van een record^
atiënten die gevaar liepen door uitdroging en vaatziek-
kenhuizen in het noordelijke Porto lieten via radio en
noodkreten om ijs uitzenden.
hittegolf zondag het hoogtepunt bereikte, dat Lissabon
graden de heetste hoofdstad van Europa maakte, meldde
in een ziekenhuis dat bij een patiënt twee keer een
leter sprong doordat het kwik boven de 42 graden steeg.
€S
Kikaanse minister van buitenlandse zaken Haig doet ver
pogingen om met stokjes te eten. Zijn Chinese collega
hua kijkt waarderend toe.
*G In het kader
Tere betrekkingen tus-
jpe landen zijn de Ver-
Staten bereid de
hpubliek China offcn-
iwapens te leveren.
|ten zullen van geval
al bekeken worden,
Amerika's minister
mitenlandse zaken,
der Haig, tijdens de
iferentie aan het ein-
zijn driedaagse be-
de volksrepubliek.
ternationale zaken meer dan
ooit parallel. Gisteren heeft
Haig twee uur gesproken met
de Chinese partijleider Deng
Xiaoping. Haig heeft toegege
ven dat de kwestie-Tajwan
zeer gevoelig ligt. Tegenover
zijn gastheren heeft hij ver
klaard dat Washington zijn on
officiële betrekkingen met
Taipeh zal handhaven. Na
mens president Ragan heeft
Haig de Chinese premier uit
genodigd voor een bezoek aan
Amerika. Op zijn beurt nam
Haig een invitatie voor Rea
gan aan.
VERWACHTING
IN TEHERAN
Bani-Sadr.
TEHERAN Het Iraanse
parlement, de Majlis, is van
morgen aan het debat begon
nen dat zou moeten leiden
tot de afzetting van presi
dent Bani-Sadr. De presi
dent zal naar verwachting
tien uur de tijd krijgen om
zich te verdedigen, terwijl
zijn tegenstanders eveneens
tien uur de tijd hebben om
zijn ongeschiktheid voor het
presidentsambt aan te to
nen.
Het Iraanse parlemetslid Ker-
mani, die bekend staat als een
van de meest gerespecteerde
aanhangers van Bani-Sadr
riep later de president op naar
ayatollah Khomeiny te gaan
om zijn berouw te betuigen.
Hij raadde alle gezichtspunten
van Khomeiny te eerbiedigen.
Dit heeft Bani-Sadr tot nu toe
overduidelijk geweigerd.
Waarnemers in Teheran den
ken daarom dat de afzetting
van Bani-Sadr nog slechts een
kwestie van tijd. Nu hij gewei
gerd heeft gehoor te geven aan
de oproep van Khomeiny be
rouw te tonen voor radio en
televisie vindt nij naast de par
tij van islamitische geestelijk
heid ook Khomeiny tegen
zich.
Tegen de 73-jarige Mehdi Bar-
zagan, aanhanger van Bani-
Sadr en Irans eerste premier
na de islamitische revolutie in
1979 is een arrestatiebevel uit
gevaardigd, zo heeft zijn fami
lie meegedeeld. Over de arres-
tatiegronden is officieel niets
bekend.
SAO PAULO Binnen twee jaar
keert Bolivia terug naar de demo
cratie. Dat is althans het plan van
de militaire groep de „institutiona-
listen". Eind mei pleegden zij een
„halve staatsgreep": dictator Luis
Garcia Meza moest aankondigen
dat hij op korte termijn (uiterlijk 6
augustus aanstaande) de macht
neerlegt. Gelijktijdig bezetten de
„institutionele" generaals Humber-
to Cayoja en Lucio Anez de twee
belangrijkste posten binnen het le
ger.
Opmerkelijk genoeg waren het
deze institutionalisten, democra
tisch gezinde, nationalistische offi
cieren, die de afgelopen maanden
enkele samenzweringen tegen de
wrede dictator lieten mislukken.
Zij verhinderden de opstanden van
de door Washington gesteunde ex-
dictator Hugo Banzer, van de neo-
fascistische partij Falange Socialis-
ta Boliviana en van de drughande
laren onder leiding van kolonel
Arce.
Op 17 juli van het vorige jaar greep de
ambitieuze Luis Garcia Meza de
macht, daarbij gesteund door para-mi
litaire, door Argentijnse officieren op
geleide commando's, door diverse fas
cistische groepen en door privé-leger-
tjes van grootgrondbezitters en drug
handelaren. Voor de derde keer in
drie jaar werd de verkiezingsoverwin
ning van de centrum-linkse Hernan
Siles Suazo ongedaan gemaakt.
Nu, bijna een jaar na deze bloedige
staatsgreep, hebben de institutionalis
ten de macht praktisch weer in han
den. Het internationale isolement en
het interne verzet heeft hen daarbij in
de kaart gespeeld. Op zoek naar inter
nationale erkenning heeft de ambi-
iaar d
ingeruild voor de hulp van de institu
tionalisten.
Dit halverwege de rivier van paard
wisselen is hem echter uiteindelijk fa
taal geworden. De institutionalisten
verhinderden weliswaar vier keer een
staatsgreep, maar de democratisch ge
zinde generaals maakten van het
monsterverbond gebruik om hun
macht te consolideren door honder
den drughandelaren, fascistische com
mandoleden en militaire onder
wereldfiguren te arresteren of uit het
leger te verwijderen.
Vier jaar gelden mislukte een derge
lijke poging om naar de democratie
terug te keren. Generaal Gary Prado,
die onlangs tijdens het verhinderden
van een staatsgreep ernstig werd ge
wond, speelde ook toen een belangrij
ke rol. Tengevolge van onduidelijke
spelregels, persoonlijke ambities en
verkiezingsfraude behaalde nooit een
van de kandidaten de absolute meer
derheid.
Caudillo's
Nu willen de institutionalisten met
steun van de pas tot kolonel gepromo
veerde officieren dat voorbij wordt
gegaan aan de oude leiders, de caudil-
lo's Silez Suazo en Paz Estensorro.
Om het uiteindelijke doel, een stabiele
democratie, te bereiken, zijn gesprek
ken begonnen met leiders van de ka
tholieke kerk en de vakbonden. Beide
sectoren hebben het zwaar te verdu
ren gehad tijdens de staatsgreep van
Garcia Meza en in de eerste periode
daarna.
De plannen van de institutionalisten
voor een geleidelijke democratisering
met steun van de politieke partijen en
de eenheidsvakcentrale, voorzien in
het kiezen door het volk van een
grondwetgevende raad, binnen twee
jaar. Onmiddellijk na het opstellen
van de nieuwe grondwet moeten,
rond 1984, definitieve presidentsver
kiezingen plaatsvinden.
In haar 156-jarig bestaan heeft Bolivia
bijna tweehonderd dictators, militaire
junta's en presidenten gekend. Het is
twijfelachtig of een nieuwe grondwet
de staatsgreepziekte, het „golpisme",
kan genezen. Daarvoor is een menta
liteitsverandering van de Boliviaanse
officieren nodig. Ook moet het trau
ma van 1952 worden ovewonnen.
Toen was het leger verdeeld en werd
het tijdens een volksopstand onder
leiding van Siles Suazo en Paz Esten
sorro, nu eikaars aartsvijanden, volle
dig in de pan gehakt.
Sindsdien werd meer dan ooit binnen
het leger de neutraliteit en het be
houd van de eenheid vooropgesteld.
Het verdedigen van een president of
van de democratie waren daarbij to
taal ondergeschikte waarden. Zonder
enig risico konden officieren staats
grepen plegen. Het ergste dat bij mis
lukking kon gebeuren was een tijde
lijke ballingschap.
Volgens de democratische officieren
groeit nu binnen het leger de overtui
ging dat men voor eens en voor altijd
moet terugkeren naar de kazernes. De
nationale schande die huns inziens de
maffia-regering van Garcia Meza
heeft veroorzaakt, heeft vele officie
ren tot het inzicht gebracht dat er ge
democratiseerd moet worden.
Vele gevaren bedreigen dit nieuwe
proces. De komende dagen moeten de
legerleiders opperbevelhebber Hum-
berto Cayola tot nieuwe president be
noemen. De ex-dictator Hugo Banzer
zal dit echter proberen te verhinde
ren, terwijl ook Garcia Meza onbere
kenbaar is.
Generaal Cayoja sloot zich onlangs
aan bij de democratisch gezinde offi
cieren. Na zijn definitieve benoeming
tot president, uiterlijk 17 juli,
plaatsvindt, lijkt Bolivia overeenkom
stig het Peruaanse voorbeeld eindelijk
de weg naar de democratie in te slaan.
Noodregering
In een recent interview met het Bra
ziliaanse tijdschrift Veja verklaarde
ex-dictator Hugo Banzer (1971-1978)
dat hij een nieuw verkiezingsproces
wil voorkomen. „Dat zou een ramp
zijn", zegt hij. Banzer stelt de vorming
van een noodregering van burgers en
militairen voor, waarbij dan wel als
voorwaarde wordt genoemd dat die
burgers ongeveer gelijk denken als de
strijdkrachten. Hij erkent zijn betrok
kenheid bij de staatsgreep van vorig
jaar, zoals hij ook de Argentijnse in
menging toegeeft.
Positief laat hij zich uit over de ver
moedelijk toekomstige president, ge
neraal Cayoja. „Als het nodig is ben ik
in staat me aan zijn kant te scharen,
zoals hij dat in 1971 ook met mij heeft
gedaan. Ook in die periode woonde ik
in Buenos Aires, waar hij me persoon
lijk kwam opzoeken en me vroeg of
ik met hem naar Bolivia wilde gaan
om het presidentschap op me te ne
men", aldus Banzer.
Het interview van Banzer heeft gene
raal Cayoja ongetwijfeld in verlegen
heid gebracht tegenover zijn huidige,
democratisch gezinde aanhangers. Dat
was waarschijnlijk ook de bedoeling
van de slimme Banzer, die niet voor
niets zeven jaar aan de macht kon
blijven in een land waar de gemiddel
de regeringsduur slechts negen maan
den is.
JOS SCHURINK
laanse socialisten
Imen formatiepoging
De Italiaanse socialisten hebben hun fiat gegeven
formatiepoging van de liberaal Spadolini. Wel eist
inleider Bettino Craxi dat met formeren gewacht
>t na de plaatselijke en gewestelijke verkiezingen,
1 en 22 juni gehouden worden.
S leefde al eerder de vrees dat de recente zege van de
locialisten Spadolini's opdracht zou bemoeilijken. De for-
heeft vandaag zijn programma voor de vorming van een
regering bij de politieke leiders ingediend. Hij hoopt dat
~*jt einde van de week het nieuwe kabinet, het eerste van
wrlog met een niet-christendemocraat als premier, een
frijn.
slag om kikker op pet
I Een kikvors op
is geen geldige grond
~intslag, zeker niet
r de kikvors „Ker-
•oratelt uit de Mup-
1 althans een Engels
jerechtshof, dat vol-
p Daily Telegraph van
gisteren, een 27-jarige werk
nemer in Birmingham 597
pond schadevergoeding
heeft toegewezen wegens on-
mer met zijn pet de „onge
wenste aandacht" van zijn
omgeving had getrokken.
WARSCHAU De Poolse partijleider Stanislaw Kania
meent dat een botsing met de onafhankelijke vakbond Soli
dariteit onvermijdelijk is als deze organisatie wordt ge
bruikt als „destructieve kracht optredend tegen de socialis
tische staat". Kania zei een en ander op een bijeenkomst
voor partijactivisten. De Poolse partijleider probeert een
middenkoers te varen.
Volgens het Poolse persbureau PAP had Kania tevens ver
klaard dat alles wat anti-Sovjet is in wezen anti-Pools is.
Met het oog op de anti-Russische activiteiten in de vorm
van pamfletten en verklaringen zei Kania dat daar tegen
scherp dient te worden gereageerd.
Gisteren is een proces tegen vier Poolse dissidenten voor de
tweede maal verdaagd op verzoek van de advocaten. Het vindt
nu plaats na het belangrijke communistische partijcongres van
14 juli. De vier zijn allen lid van de Confederatie voor een Onaf
hankelijk Polen en worden ervan beschuldigd het communisti
sche stelsel te willen omverwerpen en te streven naar losmaking
van Polen uit het Oostblok. Onlangs werden zij uit hun voorar
rest ontslagen, nadat vele Polen uit protest tegen hun gevangen
houding in hongerstaking waren gegaan. Waarnemers geloven
dat een uitstel de rechters goed uitkomt omdat zij met een te
hard oordeel Solidariteit tegen zich innemen en een te mild oor
deel tot een heftige reactie van de haviken in de partij en van
de Russen leidt.
ADVERTENTIE
Een uiterst comfortabele
en duurzame relax
fauteuil in klassiek
ontwerp, compleet met voetensteun.
Traploos verstelbaar tot de ideale
zithouding voor iedereen.
Uitgevoerd met een
schitterende velours-bekleding,
in neutrale bruin-beige kleur.
Speciale vaderdagprijs: 1375,-
(zolang de voorraad strekt)
Leiden: Breestraat 146
Botermarkt 21-22
DEN HAAG - AMSTERDAM - ROTTERDAM - EINDHOVEN - LEIDEN - GRONINGEN - ENSCHEDE - APELDOORN
GEORGETOWN De
hoofdredacteur van het Suri
naamse persbureau, Hump
hrey Keervelt, is in de
hoofdstad van Brits Guyana
vermoord. De politie van
Georgetown heeft gisteren
meegedeeld dat Keervelt het
slachtoffer is geworden van
een ontvoering door drie ge
maskerde mannen.
Keervelt, die ook redacteur
was van een Engelstalig week
blad, heeft verscheidene ma
len in Suriname gevangen ge
zeten op verdenking van tegen
de regering in Paramaribo ge
richte activiteiten. Volgens de
politie was Keervelt al een
week in de Guyanese hoofd
stad bezig „huurlingen" te
werven. Met hen wilde hij de
regering van premier Chin-a-
Sen omver werpen.
Filippijnen
herkiezen
Marcos
MANILLA Ferdinand
Marcos, de 63-jarige presi
dent van de Filippijnen, is
gisteren herkozen als presi
dent voor zes jaar. Hij mag
zich daarna wéér kandidaat
stellen voor het ambt. Blijft
het hem meezitten dan kan
hij zich gaan beschouwen
als een president-voor-het-le-
ven.
Door de oppositie is niet aan
de verkiezingen deelgenomen
wegens, naar men zegt, massa
le fraude aan de zijde der re
gering.
In totaal is er gestemd door 25
miljoen mensen. Volgens de
eerste resultaten heeft de op
komst 80 tot 90 procent bedra
gen waaruit blijkt, zo is van
officiële zijde meegedeeld, dal
de campagne tot boycotten van
de oppositie „falikant is mis
lukt".
Madrid wil
persvrijheid
beknotten
MADRID De Spaanse re
gering heeft gisteren de pers
in het land ervan beschul
digd een „doortrapte cam
pagne" te voeren tegen het
paramilitaire politiekorps
van de Quardia Civil, de re
gering zinspeelde er zelfs op
dat mogelijk een proces zal
worden gevoerd tegen een
aantal kranten.
Deze reactie lijkt een ver
scherping van de „anti-terro
risten wet" die onlangs in het
parlement werd aangenomen
na de mislukte staatsgreep van
ruim drie maanden geleden en
die de regering al meer vol
machten gaf bij het beteugelen
van de persvrijheid. In een
memorandum van de staats
veiligheidsdienst werd een
diepgaand onderzoek aange
kondigd naar de achtergron
den van en de verantwoorde
lijke personen voor de ver
meende campagne tegen de
Quardia Civil.
Agca's helper
veroordeeld
ISTANBOEL Een militai
re rechtbank in de Turkse
hoofdstad Istanboel heeft
gisteren een korporaal ver
oordeeld tot achttien jaar ge
vangenisstraf. In november
1979 heeft hij geholpen bij
de ontsnappingspoging van
Mehmet Agca, die vorige
maand een aanslag pleegde
op de paus.
Agca, die momenteel in Rome
gevangen zit, zat destijds in
een Turkse gevangenis wegens
moord op een journalist. Hij is
onlangs in Turkije bij verstek
veroordeeld. De korporaal is
schuldig bevonden aan het
aannemen van steekpennin
gen, bezit van vuurwapens en
deelname aan een samenzwe
ring.
Abortusproces
in Spanje
uitgesteld
BILBAO Het proces te
gen elf Spaanse vrouwen die
ervan worden beschuldigd
abortus te hebben ondergaan
of gepleegd is gisteren voor
de tweede keer uitgesteld
omdat twee hoofdverdach
ten niet in de rechtzaal ver
schenen.
Tegen negen van de vrouwen
is zes maanden gevangenis
geëist omdat zij, allemaal meer
dan tien iaar geleden, een
abortus hebben ondergaan. Te
gen een aborteuse en haar
dochter zijn straffen van 55 en
60 jaar geëist De afgelopen da
gen is door honderden vrou
wen gedemonstreerd tegen
hervatting van het in 1979 ook
al verdaagde proces.
Vrouwen in België maken zich
ook op voor demonstraties,
toen bekend werd dat een Bel
gische arts zou worde vervolgd
wegens het uitvoeren van
abortus.
