Voor
Kremlin
dringt
de tijd
kis Piet Reckman niet bestond, moest
ij thans haastig worden uitgevonden'
100TAAR
JNENL ANO-' BUITENLAND
DA-TOP IS RADICALEN EIGENLIJK DANKBAAR
DUS UW PAKJES
ZIJN IN VERTROUWDE HANDEN
BIJ PTT POST
LEIDSE COURANT,
ZATERDAG 13 JUNI 1981 PAGINA 9
IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIMIIIIIIIIIII
B° HAAG - „De aanhou-
concessies aan de
lialistische krachten
hun eisen hebben er-
ïleid, dat de P.V.A.P.
je Verenigde Arbei-
Ki 'artijstap voor stap
laky ijkt onder druk van
U nenlandse contra-revo-
die steun vindt bij sub-
ve centra in het bui
ld". De aanvankelijk
n gehouden maar nu
dels gepubliceerde
die de Russische presi-
Brezjnev op 5 juni
aan de leiding van
K>lse communistische
liegt er niet om. Hij
rechtstreekse motie
'^wantrouwen aan het
van de hervormingsge-
krachten binnen de
oB|e regering,
tandenknarsen in het
ilin zal nog Verbetener
geworden toen de als
luwelijk bedoelde
chap binnen een week
Westerse pers werd af-
J kt. Dat zou als een
bewijs zijn opgevat
hi oals in de brief staat,
Jl tgenstander de massa
onder zijn controle
gebracht, die in over-
ide mate het instru-
van anti-socialistische
Jteit, zijn geworden en
d%ikt worden om het so-
aajme te ondermijnen en
rtij te ontregelen."
iiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiimmiiiiiiiiiiiiii
eduld dat Moskou met
heeft lijkt nu echt naar
,-Jnd te lopen. Sinds op 1
iber vorig jaar, met het
j ord van Gdansk", de
rmingen begonnen, is
wine gevolgd van steeds
lieuwe veranderingen in
uctuur van het land, die
laar kort geleden als uit
gegoten leek.
POOLS PARTIJCONGRES MAAKT
VERNIEUWING ONOMKEERBAAR
Partijleider Stanislaw Kania (links) en de man die zich heeft opgeworpen als zijn voornaamste tegenspeler,
Tadeusz Grabski (rechts).
niets te bespeuren. De bevol
king was absoluut apathisch
geworden; had geen enkel
vertrouwen meer in de partij
leiding. „We stonden aan de
iet Kremlin heeft nog rand van het ravijn", schreef
weinig tijd. Volgende het (regerings)blad Zycie
d vindt in Warschau een Warszawy nog onlangs.
9, congres plaats, en het ziet
ar uit dat een behoorlijk
van het oude partijkader,
g je trouwe loyalisten, zal
len vervangen door her-
ningsgezinde krachten,
mag niet worden uitge-
ii dat op het partijcongres
poging zal worden gedaan
de marxistisch-leninisti
Toen per 1 juli de vleesprijzen
fors werden verhoogd, en
overal in het land stakingen
uitbraken, bleken loonsverho
gingen geen indruk meer te
maken. De arbeiders wilden
eindelijk rechten. Met de rug
tegen de muur moest de rege-
Jcrachten een beslissende ring toegeven - het alternatief
toe te brengen, teneinde was om 'n Moskou „broederlïj-
artij te liquideren", zo ke hulp" te vragen.
de brief gevreesd,
ijpelijk: daarna zal het
moeilijker worden de her- De manier waarop de Poolse
pingen terug te draaien. regering vervolgens probeerde
de stortvloed van steeds weer
nieuwe eisen in te dammen,
maakte duidelijk dat het met
haar werkelijke macht afgelo-
enig begrip voor het feit pen was. Binnenslands, want
olen vorig jaar rond deze „absoluut onmogelijke" ver-
an de rand van een cata- langens bleken na enige druk
stond, is in het Kremlin toch te kunnen worden gerea
liseerd. Solidariteit kreeg in
vloed op alle beleidsbeslissin
gen op landelijk en plaatselijk
niveau, al had partijleider Ka
nia duidelijk gesteld dat het
niet tot een „dubbele machts
structuur" zou komen. De on
afhankelijke boerenbond
kwam er, hoewel de rechter
diverse malen bepaalde dat
boeren geen werknemers wa
ren en zich daarom niet in een
arbeidersbond konden vereni
gen. Politieke gevangenen
kwamen vrij onder druk van
hongerstakers. Partijfunctio
narissen werden ontslagen, na
dat met stakingen was ge
dreigd.
Steeds weer moest de regering
ferme taal, ongetwijfeld geuit
onder druk van het Kremlin,
inslikken. Er komen dan ook
bijna elke dag weer nieuwe ei
sen, die nog een stapje verder
gaan, op tafel.
heeft dan ook niet de indruk
dat de huidige Poolse leiding is
opgewassen tegen de situatie.
Hoewel nog nergens een soort
gelijke ontwikkeling als in Po-
In de brief wijst Brezjnev
erop, „dat S. Kania, W.Jaru-
zelski en de andere Poolse ka
meraden bij alle besproken
kwesties hun instemming heb
ben betuigd met onze stand
punten. Maar in de praktijk is
alles onveranderd gebleven,
Ten valt te constateren - waar en heeft men de politiek van
het lijdelijk verzet trouwens concessies op geen enkele wij-
allang veel groter was dan el- Ze gecorrigeerd. Men blijft de
ders - zullen de hervormingen ene concessie na de andere
in Polen op termijn ongetwij- doen, zonder rekening te hou-
feld hun uitwerking niet mis- den met de documenten van
sen. Vooral de DDR en Tsje-
vorige zittingen van het cen-
cho-Slowakije, waar het wel traal comité, waarin gewezen
lukt de bevolking onder druk werd op het bestaan van een
te houden, vrezen dat iedere contra-revolutionaire drei-
Argwaan
Het „bevriende"
Het is trouwens opvallend, dat
in alle andere Oostbloklanden
de (staats)vakbonden plotse
ling een geweldige activiteit
zijn gaan ontwikkelen, en
opeens het volste begrip op
brengen voor looneisen en de
wens tot veranderingen in de
werksituatie. Zolang van me
dezeggenschap geen sprake is,
vloeit daar geen bloed uit.
Zwijgen
Mogelijk heeft het Kremlin al
in stilte „afscheid" genomen
van zijn Poolse „kameraden".
Het is opvallend dat hun na
men al enkele weken niet
meer in de pers van de Sovjet-
Unie worden genoemd. De
brief lijkt, afgezien van de
adressering, gericht aan het Spanning
adres van de „toegewijde" en
„ervaren communisten" die, zo
wordt kennelijk gehoopt, aan
de ontwikkelingen een defini
tief halt kunnen toeroepen.
Het is in ieder geval een feit,
dat de vertegenwoordigers van
de „harde lijn" zich op het
ogenblik danig roeren. Woens
dagavond kwam het binnen
het Centraal Comité tot een
openlijke machtsstrijd. Ver
schillende afgevaardigden lie
ten forse kritiek horen op de
ontwikkeling, en het conser
vatieve lid van het Politbu
reau, Tadeusz Grabski, eiste
zelfs het aftreden van Kania.
De partijleider stelde vervol
gens voor ieder lid van het Po
litbureau persoonlijk aan een
vertrouwensvotum te onder
werpen, maar daarvoor was in
het comité geen meerderheid
te vinden. Ook de vertegen
woordigers van de „harde lijn"
liepen immers het risico op
deze manier tegen een motie
van wantrouwen aan te lopen.
HAAG Op het moment dat
krant met het vertrouwde plof-
i uw gangmat belandt, is in het
to van Den Bosch een vergade-
aan de gang van de PvdA-par-
!t< ld. Voor het slagen van de kabi-
ir ormatie is deze bijeenkomst
groot belang. Aangezien een
res nu eenmaal niet snel en
eijlts met hoge kosten bijeengeroe-
kkan worden, fungeert de partij-
ïi in de praktijk als het hoogste
Ir, an van de PvdA. De uitspraken
dit college hebben officieel
ts een adviserend karakter,
worden wel geacht de mening voor de WESP. „Ach, als het
de partij als geheel te vertegen- horzel was geweest",
digen.
P vergadering van vandaag was
kennend" gesproken, heette het. De
PvdA-achterban lijkt dus geen reden te
Opmerkelijk was dat ook van CDA-zij- hebben af te wijken van de door het
Kort nadat de WESP voor het eerst een de pogingen werden ondernomen om partijbestuur uitgestippelde koers: weer
nijdig gezoem ten gehore had gebracht, de PvdA-partijraad af te houden van meeregeren. Temeer omdat door de ac-
werd Joop den Uyl om commentaar ge- radicale standpunten. De informateurs tie van de WESP alle „rekkelijken" in
vraagd op dit .verschijnsel. De kleine Lubbers en De Koning stemden er de partij op één hoop zijn gedreven,
grote man kwam toen net uit het ge- plotseling mee in dat de kwestie van teneinde de kansen op regeermacht
bouw van de Eerste Kamer, waar hij in het premierschap op enig tijdstip tij- niet onnodig te verkleinen. „Als Piet
een gesprek met de informateurs had dens de onderhandelingen aan de orde Reckman niet bestond, moest hij thans
i ii_* J.* j_ xrir-r» i zqu bunnen komen. Tot dusverre had- haastig worden uitgevonden,aldus
den zij in koor geroepen dat PvdA en een vooraanstaand PvdA-Kamerlid.
D'66 akkoord moesten gaan met een
dik tevreden", sprak hij glunderend) CDA-premier en dat er anders niet Schaamlapje
toonde Den Uyl niesde geringste angst verder geïnformeerd zou worden. Had-
een den zij in deze houding volhard dan Rest nog de vraag of de socialisten er
zou er zoals dat in Den Haag heet een verstandig aan doen zo „schielijk"
„blokkade" gelegd zijn, hetgeen de par- (Bram Peper) te kiezen voor deelne-
tijraad in Den Bosch weieens tot zulk men aan de regering. In CDA-kring
een woede zou kunnen brengen, dat hij wordt er geen geheim van gemaakt dat
Haagse „kliek" naar zijn mening bezig CDA-steun
is de principes van de partij te ver
kwanselen voor een bord linzensoep.
bereikt dat de VVD voorlopig niet ver
der betrokken zou worden bij de for
matiebesprekingen. In die roes („ik ben
Realisme
één taak gesteld: aangeven wel- Maar anderen in de partijtop dachten zou besluiten dan maar liever in de op- Van Agt er alleen op uit is het tot nu
louding politiek leider Joop den
moet aannemen tijdens de onder-
elingen over het beoogde kabinet
"DA, PvdA en D'66. Niet verwon-
Öok de andere partijen, die deel-
tn aan de formatiebesprekingen,
daar iets anders over. Het hoofdbestuur positie te blijven. Inmiddels is het pre- gevoerde beleid voort te zetten met
achtte het zelfs nodig in een lijvig stuk mierschap natuurlijk wel degelijk ge- leen „hier en daar wat progressieve
„ten behoeve van de partijraad" te wij- blokkeerd door het CDA. De houding franje". Dat wil zeggen, ook de komen-
zen op de verkiezingsuitslag. In het die Dries van Agt nü aanneemt, lijkt op de vier jaar zal er zeer fors gesneden en
jk dus dat er van alle kanten grote kort kwam het neer op de voor een die van de Amerikaanse magnaat gehakt worden in de collectieve uitga-
r ïgstelling was voor de gang van za- politieke partij ongebruikelijke con- Henry Ford. Deze heeft ooit gezegd ven, met name de sociale uitkeringen,
i zelf een „forse neder- auto's in elke gewenste kleur te kun- en in de lonen. Eerst verantwoordelijke
1 voor dit soort maatregelen is de minis
ter van sociale zaken en die post heeft
heeft in de Tweede Kamer. Een een- den dat de zogenaamde ommezwaai het CDA toebedacht aan een socialist,
trum-rechts kabinet van CDA, VVD en vari Lubbers en De Koning toch be-. De PvdA dus als schaamlapje voor een
eventueel de gaarne daartoe bereid paald niet zonder betekenis is. Sterker' in wezen rechts beleid?
nog. ^et was politieke feit van de Tot op zekere hoogte is dat waar, maar
afgelopen week. Er blijkt namelijk uit er staat tegenover dat de PvdA zittend
liteit bewust te zijn", aldus het bestuur, dat de beide heren oprecht streven in het kabinet, zelfs onder leiding van
naar de vorming van een kabinet met Van Agt, veel meer mogelijkheden
spectaciTlair ongeval. De partijraad Individuele leden van het bestuur de socialisten en de Democraten'66. En heeft om de pijn voor uitkeringstrek-
t wat dit betreft ook een zekere droegen er het hunne toe bij om de eigenlijk geldt dat ook wel voor Van kers en vakbeweging te verzachten dan
itie. Tijdens de formatie van 1977 achterban met de neus op de feiten te Agt zelf, want hij moest er natuurlijk vanuit de oppositie. Ook kan zij er toe
het dit college dat weigerde ak- drukken. Voorzitter Max van den Berg mee akkoord gaan dat het premier- bijdragen dat de lasten zo rechtvaardig
'd te gaan met de zetelverdeling in draaideU,~J uLJ~ u-:*,;;1J
statering dat r
laag" had geleden en dat daardoor nen leveren „zolang het maar zwart i:
weten in het Casino aanwezig te rechts een meerderheid (tachtig zetels) Hierbij dient wel aangetekend te wor-
n zijn, evenals de meeste kranten, - -
en televisie.
- vergelijking dringt zich op met een zijnde RPF behoort dus tot de moge
race op het circuit van Zandvoort. lijkheden. „Wij dienen ons van die rea-
"hieeste toeschouwers houden stille
rekening met de mogelijkheid van
als een blad aan de boom schap voor het oog van de buitenwe- mogelijk worden gespreid. En dan is er
kabinet (7-7-2), die Ed van Thijn na en riep voortdurend dat de strijdpunten reld wel degelijk onderhandelbaar was nog een handvol principiële kwesties,
geworden. Ën zo'n nederlaag, al was die met de PvdA in de regering hoogst-
het dan slechts voor de schijn, accep- waarschijnlijk anders opgelost worden
interview dat er maar één me- teerde hij om Den Uyl te helpen bij dan door een kabinet van alleen CDA
thode was om de huidige malaise te diens te verwachten worsteling met de en VVD. Te denken is aan de kruisra-
doorbreken: regeren. „De grote specta- partijraad! ketten en de kernenergie. In een ge-
culaire overwinningen hebben we ge- Zal het ook inderdaad helpen? De deeltelijk rood kabinet komen die
had toen we in de regering zaten. In '56 PvdA-top dacht de afgelopen dagen atoomprojectielen er zeker niet, even-
ook nu heeft deze kampioen der en '77. De rest was kruimelwerk", van wel, vooral omdat er in feite nog min als nieuwe kerncentrales en wor-
"frieze socialisten zijn staart alweer Slechts een enkeling, zoals tweede niets gebeurd is waar de partijraad kri- den misschien zelfs de installaties te
^fcrd. Hij is één van de mensen ach- vice-voorzitter Bram Peper, verzette tiek op zou kunnen uitoefenen. Zo Borssele en Dodewaard gesloten. Dat is
de oprichting van de WESP, wat zich tegen deze redenering. „Het kan waakten alle betrokken partijen er toch even wat anders dan wat het duo
it voor Werkgroep Socialistiese Poli- niet magerder. Door te schielijk op re- zorgvuldig voor niets inhoudelijks mee Van Agt/Wiegel voor ogen stond (of
Dit insect houdt de angel gereed geringsdeelname in te schieten, loop je te delen over de donderdag begonnen het beter is, moet u zelf uitmaken).
te steken op het moment dat de het risico je zelfrespect te verliezen". onderhandelingen. Er was alleen' „ver- RIK IN 'T HOUT
Oorstelbaar veel moeite was over- „geen dictaten, geen minimumpro-
gekomen met CDA-voorman Dries gramma" zijn. Ed van Thijn verklaarde het dan slechts voor de schijn, accep-
Agt. Dat negatieve oordeel werd
esproken door middel van een mo-
ingediend door de sindsdien be-
- nde en beruchte Piet Reckman uit culaire overwinningen hebben we ge-
Voor Kania liep dit avontuur
dus nog goed af. Maar onge
twijfeld zal het Kremlin tot
aan de start van het Poolse
partijcongres de druk op de
ketel houden.
Voor het Kremlin staat het
overleven van het Sovjet-sy
steem op het spel. Dertig jaar
geleden kozen Joegoslavië en
Albanië hun „eigen weg", en
sindsdien kon de „eenheid"
worden bewerkt, al waren
daar wel invasies in Hongarije
(1956) en Tsjecho-Slowakije
(1968) voor nodig. Een afschei
ding van Polen - en wat de be
volking betreft is die allang
een feit - drijft een wig in het
Oostblok en veroorzaakt - wat
in Moskou mogelijk nog bar
der zal aankomen - gezichts
verlies in de wereld.
Maar hoewel totnutoe alle
sombere voorspellingen,
„nu voor het Kremlin wel de
allerlaatste druppel in de em
mer is gevallen" en „een inva
sie onvermijdelijk is gewor
den", onjuist zijn gebleken,
komt dat moment wel dichter
bij.
Kania heeft woensdag de forse
aanval van zijn collega-kame
raden overleefd. Maar er is
weinig fantasie voor nodig te
bedenken, wat er zou zijn ge
beurd als hij het onderspit had
gedolven, en vervangen was
door vertegenwoordigers van
de harde lijn", die doof zijn
voor de rechtvaardige verlan
gens vanuit de bevolking en
uitsluitend de bewaking van
hun dogma's voor ogen heb
ben.
Al de volgende dag zou een
confrontatie zijn gevolgd met
Solidariteit. Onmiddellijk zou,
in het hele land, een algemene
staking van onbepaalde duur
zijn afgekondigd. En dat zou
dan weer een beroep op „broe
derlijke hulp" hebben veroor
zaakt.
Op een enkeling na beseffen
de meeste Polen heel goed, dat
de „broederlijke band met de
andere socialistische landen"
voorlopig absoluut niet verbro
ken kan worden. Die schijn
willen ze best ophouden - zoals
de bevolking van de andere
Oostblokstaten eveneens hun
schijnwereld accepteert. Maar
de verworvenheden zullen ze
zich niet meer laten afnemen.
Ook het Kremlin staat daarom
met de rug tegen de muur. In
Hongarije en Tsjecho-Slowa
kije was het de partijleiding,
die bij de hervormingen het
voortouw nam; in Polen moet
de regering steeds weer nieu
we concessies doen. Een inva
sie zal ongetwijfeld de Poolse
„arbeidersmacht" kunnen bre
ken, maar zal uitermate bloe
dig worden als hij is gericht te
gen een volk, dat blaakt van
het zelfvertrouwen.
ANDRE HORLINGS
Gevaarlijke
Britten
moeten
langer
in de nor
(Van onze correspondent
Bert van Velzen)
LONDEN Gevaarlijke
misdadigers zullen in
Engeland langer dan ooit
achter slot en grendel
worden gehouden. Er
zitten momenteel 1650
personen in de
gevangenissen die
levenslang hebben
gekregen. Wat
„levenslang" precies
betekent verschilt per
gevangene: vorig jaar
werden drie levenslang
gestraften aanbevolen
voor vrijlating na 20 jaar
in de gevangenis te
hebben doorgebracht.
Een gevangene had 18
jaar gevangenisstraf
achter de rug, twee
hadden 17 jaar opgeknapt
en een 16 jaar. Na de
aanbeveling tot
voorwaardelijke
in vrijheidstelling
moesten zij nog 18
maanden uitdienen.
Vorig jaar werden 98 tot
levenslang veroordeelde
gevangenen aanbevolen
voor voorwaardelijke
invrijheidstelling; 16 van
hen waren jonger dan 21
toen zij hun misdaad
bedreven; 66 waren
schuldig bevonden aan
moord; 15 hadden
doodslag gepleegd; 6
hadden zich schuldig
gemaakt aan
verkrachting en 2 aan
brandstichting. De
meeste tot levenslang
gestraften zaten tussen de
9 en de 12 jaar van hun
straf uit voordat ze voor
voorwaardelijke
invrijheidstelling in
aanmerking konden
komen.
In 1979 kwam de langst
gestrafte Brit na 17 jaar
in aanmerking voor een
voorwaardelijke in
vrijheidstelling.
Levenslang gestraften
kwamen in dat jaar na
gemiddeld 10 jaar vrij.
Er zijn overigens
gevangenen, zoals de
Yorkshire Ripper Peter
Sutcliffe die
waarschijnlijk tot aan
hun dood in de
gevangenis zullen blijven.
Er bestaat daarentegen
een plan om
lichtgestrafte gevangenen
in vrijheid te stellen
wanneer zij eenderde van
hun straftijd hebben
uitgezeten. De antieke
Britse gevangenissen
puilen namelijk uit
