Engelands landscha
zit vol raadselen
Ariane L 03
gaat volgende
week omhoog
Na de jammerlijke mislukking van de Ariane L 02 vorig jaar,
veroorzaakt door een hapering in de brandstoftoevoer naar de
motoren, moet de lancering (volgende week vrijdag, 19 juni)
de vluchtwaardigheid van het Ariane-systeem aantonen. De
lancering zal geschieden in Kourou, Frans Guyana.'
In stuwkracht is deze raket een goede concurrent van de
Amerikaanse Delta-raket en zo mogelijk nog belangrijker, de
ESA, de Europese ruimtevaartorganisatie, brengt haar Ariane
goedkoper op de markt dan de Delta. Het ligt dan ook in de
bedoeling om de Ariane, na twee succesvolle lanceringen,
operationeel te verklaren. Om toekomstige klanten van de
betrouwbaarheid te overtuigen is het belangrijk, dat die Ariane
L 03 met succes zal werken; immers, een goed produkt verkoopt
zichzelf, denkt de ESA.
Europese raket bracht
dikke orderportefeuille
Terecht
verklaarde Erik
Quistgaard, de
directeur van
de ESA, nog
vorige week in
Parijs dat het
heel belangrijk
is dat Europa
een plaats
heeft in de
ruimte. „We
zullen hierdoor
minder
afhankelijk
worden van de
Verenigde
Staten", zei hij
toen.
De ESA heeft
de testen voor
de komende
lancering
afgesloten en
ook de
injectoren voor
de vierde raket
al goedgekeurd.
Die injectoren,
de oorzaak van
de falende
tweede
lancering,
werken op
dezelfde manier
als een
carburateur in
de automotor;
de brandstof en
de zuurstof
(beide in tanks
opgeslagen)
worden op deze
plaats
vermengd en in
de motoren
gespoten. De
test van die
vierde raket
wordt
binnenkort
afgesloten met
een 'hot fire';
de aftel-
procedure
wordt gevolgd
tot en met het
moment van de
lancering. Dus
de motoren
lichten op,
echter, men laat
de raket niet
los.
Deze derde
lancering is
overigens niet
zomaar een test,
want met de
Ariane L 03
zullen ook
enkele
satellieten in
een baan om de
aarde worden
gebracht.
Allereerst staat
dan de
ontkoppeling
van Meteosat II
op het
programma.
Alhoewel zijn voorganger de
Europese geleerden sprakeloos
maakte over de geleverde prestaties
en de werking van de visuele
apparatuur vele maanden langer
duurde dan was voorspeld, kampt
men hier in Europa nu al enige tijd
met een niet-operationeel systeem,
want de Meteosat I was de enige
weersatelliet van Europa tot nu toe.
De nieuwe Meteosat II zal de lege
plaats van zijn voorganger in een
wereldomvattend observatiesysteem
moeten opvullen. Op een vijftal
plaatsen boven de evenaar hangen
dergelijke 'geostationaire'
weersatellieten en tesamen kunnen
zij de gehele aarde, op de Noord- en
Zuidpool na, goed overzien. Nu
functioneert naast deze vaste
satellieten ook nog een respectabel
gewone weersatellieten, zoals
bijvoorbeeld het Tiros- en het
NOAA- weersysteem. Deze
kunstmanen draaien echter elk in
een lage baan hun rondjes om de
aarde en maken dan om de vijf
minuten een foto van het gebied,
waarover werd gevlogen.
Samen vormen al die foto's een
mozaïek van het aardoppervlak. De
Meteosat kan volstaan met één foto
per twaalf uur. De voordelen van
beide systemen laten zich
gemakkelijk aantonen, maar er is
een groeiende tendens naar die
economisch goedkopere vaste
satellieten. Een belangrijk voordeel
is nu bovendien, dat Europa niet
Apple
De tweede lading van de Ariane be
staat deze keer uit de Indiase satel
liet Apple. Voor India zal de Apple
de kern gaan vormen van een be-:
langrijk landelijk communicatie
systeem. Omdat dit land zo onmete
lijk groot is, vormt de communica
tiesatelliet één van de weinige mo-
gelijkheden om tot een betrouwbaar
verDindingsnet te komen. Voor In
dia bijzonder goedkoop, want de
Apple gaat immers als experiment
mee binnen de Ariane-lancering. In
feite is de Apple een logisch vervolg
op het belangrijke succes met de
Amerikaanse ATS 6-satelliet. Tij
dens de periode van een jaar hing
deze destijds boven India en had als
steunzender een belangrijke positie
in de onderwijs-televisieprogram-
ma's van de overheid. Met behulp
van enkele vaste grondstations in
Ahmedabad, Delhi, Madras en te
vens enkele verplaatsbare schotels
zal een groot aantal experimenten
worden uitgevoerd.
Commercie
Na enkele testvluchten het komen
de jaar wordt de Ariane overgeno
men door een speciaal opgerichte
firma: Ariane Space. Dan worden
de industriële belangen verder door
ESA behartigd en de commerciële
belangen door Ariane Space. De
aandelen van deze firma zijn mo
menteel in handen van zo'n 36 fa
brikanten (onder andere Fokker) en
dertien Europese banken (onder an
dere ABN). De firma blijft echter
wel een Franse aangelegenheid,
want negenenvijftig en een kwart
Door Jos M. Nijs
procent van de aandelen is in han
den van Franse firma's. In totaal
beschikt Ariane Space nu al over
een orderportefeuille van 700 mil
joen gulden.
Le Bourget
De lucht- en ruimtevaarttentoon
stelling van Le Bourget stond dui
delijk in het teken van deze ontwik
kelingen. De meeste firma's, die
materialen leveren voor de fabrica
ge van de raket, of betrokken zijn
bij de lancering, waren op de beurs
vertegenwoordigd met stands. Het
lijkt dat de aandeelhouders van
Ariane Space niet bang behoeven te
zijn voor een financiële flop. Im
mers, deze firma mag al in 1983 re
kenen op een groot aantal lancerin
gen. Zeven orders zijn nu getekend
en nog veertien opties zijn er uitge
bracht op de Europese raket. Zo zul
len Frankrijk en West-Duitsland ie
der een aantal communicatie-satel
lieten met die raket de ruimte instu
ren en ook Arabische landen kiezen
voor het neutrale systeem. Redenen
genoeg voor Ariane Space om nog
vier raketten te bestellen en de
grondstoffen voor nog eens vijf ra
ketten te reserveren.
De Europese ruimtevaartorganisatie
is duidelijk zeer gelukkig met haar
initiatief om rond de Ariane een fir
ma te stichten. Het succes geeft haar
bovendien de moed om verder te'
gaan met de ontwikkeling van gro
tere brandstoftanks, extra hulpmo
toren en een tweede lanceertafel.
In dat licht der commercie is' de
Ariane al succesvol gelanceerd.
Het witte paard van Uffington, dat zo modern aandoet dat het wel
beste uitzicht
spoor van bewijs dateerden zij het
paard in de laatste steentijd en vroe
gen zich af: „Kan het zijn dat het
(paard) bedoeld was om uit de lucht
gezien te worden het signaal vn
de mens uit de steentijd aan zijn
goeden die dan met hun luchtvoer-
tuig op de Dragon Hill landden?"
Serieuze onderzoekers moeten van
space invaders kan volgens hen
geen sprake zijn. Het paard bevindt
zich op een helling van dertig gra
den, geen gerieflijke landingsbaan
dus. Het moet een zwaar karwei zijn
geweest op die steile heuvelflank de
bodem af te graven. Die inspanning
kan slechts één bedoeling hebben
gehad: het paard moest vanaf de be
gane grond te zien zijn.
Steeds weer die prikkelende vraag:
wanneer? waartoe? Borden in de
omgeving melden plichtsgetrouw
door Ewout Janse
dat leeftijd en doel onbekend zijn.
In ieder geval wordt het paard sinds
de 11e eeuw als grensbaken ver
meld. Het gold toen als een van de
wonderen van Brittannia. Sinds de
17e eeuw houden zich oudheidkun
digen met de vraag naar de oor
sprong bezig. Sommigen zagen er
een monument in ter ere van ko
ning Alfred van Wessex die in de
nabijgelegen Ashdown in 871 de
binnenvallende Denen versloeg.
Ijzertijd
Andere onderzoekers plaatsen de
geboorte van het Uffingtonse paard
in de laatste ijzertijd, ergens tussen
300 vóór en 40 na Christus. Zij vin
den daartoe gronden in de sterke
gelijkenis die het gestileerde paard
vertoont met afbeeldingen van
paarden op Keltische gouden mun
ten. Zij waren in gebruik bij de
stam van de Atrebaten op wier
grondgebied het witte paard gelegen
was. De waarschijnlijkheid dat de
figuur uit de ijzertijd stamt wordt
versterkt door de nabijheid van een
der vele heuvelforten in Engeland
die in deze periode zijn aangelegd.
De archeoloog Richard Muir veron
derstelt in zijn boek Raadsels van
het Britse landschap dat mogelijk de
bewoners van het fort in een over
maat van vrije tijd dat paard in het
landschap hebben uitgesneden. Mis
schien was het paard een stamsym-
bool. Misschien ook, aldus Muir, was
de figuur de aanduiding van een ri
tueel centrum. En misschien was
het alleen maar of vooral dat
gene wat latere documenten ver
meldden: een grensteken, bevesti
ging van een territoriale machtspo
sitie.
Blank
Misschien, misschien.... In deze
sfeer van onbeantwoorde vragen
kunnen de mythen dankbaar op
bloeien. Een daarvan komt tot klin
ken een een ballade van Chesterton.
Hij dicht dat het witte paard'reeds
in de vallei was getekend „voordat
de goden die goden maakten hun
zonsopgang hadden zien voorbij
gaan. Maar belangrijker nog: als
het paard niet regelmatig van over
woekerend gras wordt ontdaan, zal
groot onheil Engeland treffen. Om
dat af te weren gelastte die ver
maarde koning Alfred dat het paard
'blank gehouden moet worden als
vers gevallen vlokken sneeuw'.
Dat alles is zeer schoon en poëtisch.
Vast staat dat in vroegere eeuwen
het paard van Uffington iedere ze
ven jaar werd gereinigd. Het gebeu
ren ging met feestelijkheden en vol
gens oude geschriften zelfs met niet
geringe losbandigheid gepaard. De
taak het paard schoon te houden is
al lang door monumentenzorg over
genomen (met uitzondering van de
oorlogsjaren toen de talrijke krijtfi-
guren werden afgedekt om de over
vliegende piloten van Hitier geen
oriëntatiepunten aan de hand te
doen).
De oude verhalen leven voort, tot
op de huidige dag, en met warme
instemming van de dienst voor het
In Dé
ran de
in 195
Wood
„Er val
toerisme. Zelfs nu nog weten ing< W tijd
zetenen van de omliggende dorpel®beurc
te vertellen van vreemde krachte '&ngarl
die het paard uitstraalt. „Iedei,n Tod
vrouw", zo zegt een inwoner va beter
het stadje Ashbury, „weet dat als 10 °P
op het oog van het witte paard ga 1 °P Al
staan je een goede kans hebt zwaï jovang
ger te worden door de man van 9 wöfC
keuze. Ze beweren dat dit het besl'n c
werkt om twaalf uur maar i Uitalan
weet natuurlijk niet of het wéi
is..." nzek
Als het niet waar is is het toch aai jUgp v
dig verzonnen. En het klinkt veiB on(j(
trouwd. Verder westelijk, in h( re
graafschap Dorset, bevindt zich ee hllnge'
andere figuur in het landschap, ni< en
minder met raadselen omgeven da )r(j j
de draver van Uffington. De
van Cerne Abbas (naam van het
dorp van inwoning) is 54.90 mete
lang. In zijn rechterhand houdt h
een vervaarlijke knuppel met ee
lengte van bijna 37 meter. En oo
het bewijs van des reuzen mannr -
lijkheid vertoont indrukwekkend JfcÖS
afmetingen.
Het laat zich raden: de traditie ver
langt dat de vrouw die zich in d
nacht vóór haar huwelijk op d
centrale onderdeel van de krijtf
guur te rusten legt, mag grol
vruchtbaarheid verwachten. BK
beeld wordt wel beschouwd als
afbeelding van een Romeinse Hei
cules. De reus zou dan gedateer «tik
moeten worden in de tijd van keize§i|l|§
Commodus, 180 A.D., die het mi
delpunt van een Hercules-cultus
geweest. De gestalte vertoont ovi
eenkomst met figuren op Romeil
altaren en vazen van die tijd.
Maar ook deze reus geeft zijn geh<
men niet meer prijs en evenmi
helaas, de wonderbaarlijke gave
vruchtbaarheid. Want hoe hei
lisch ook deze knuppeldrager,
voetzolen van al te talrijk toerist!
bezoek zouden zijn contouren ki
nen uitwissen en onherstell
schade berokkenen. Vandaar
een eigentijdse afrastering de
gang tot Hercules verspert.
voor maagden aan de vooravi
van haar bruiloft wordt geen
zondering meer gemaakt.
Acht jaar geleden
wisselde Engelands
beroemdste paard van
graafschap. Eeuw na
eeuw had het dier deel
uitgemaakt van Berkshire
maar in 1973 werden de
grenzen van veel counties
gewijzigd. De streek van
een bureaucraten-pen
was genoeg om het paard
naar aangrenzend
Oxfordshire te doen
springen. In Berkshire
heeft men daar nog lang
geen vrede mee.
Een actiegroep "White Horse for
Berkshire' wil de grenzen zodanig
zien verlegd dat de viervoeter te
rugkeert naar de oude stal. Waarom
al dat geijver? zo werpt het be
stuur van de Vale of White Horse
District tegen, het witte paard is
van heel Engeland.
Fantasie
Wie in het bezit van een zaak is kan
zich natuurlijk een gelatener stand
punt veroorloven dan wie dat ei
gendomsrecht aanvecht. Maar het
districtsbestuur van de Vallei van
het Witte Paard heeft gelijk. Het
dier behoort evenzeer Engeland toe
als de krijtrotsen van Dover of de
prehistorische steenzuilen van Sto-
nehenge. Wie het paard in het groe
ne heuvelland heeft geëtst en wa
neer en waarom dat behoort (als
Stönehenge) tot de onopgeloste
raadselen van het Engelse land
schap. Die blijvende geheimzinnig
heid verhoogt de bekoring van het
verschijnsel. Wetenschappelijke ze
kerheid mag de vorser tevreden
stellen maar sluit een beroep op de
scheppende fantasie uit Het is de
onopgehelderdheid van het myste
rie dat de verbeeldingskracht uit
daagt en aan het werk zet
Modern oud
Het witte paard nabij het dorp Uf
fington ziet er zo modern uit dat het
wel erg oud moet zijn. In het graaf
schap Wiltshire komen alleen al elf
witte paarden voor, evenals het ros
van Uffington ontstaan door het
wegsteken van een dunne veenlaag
zodat de helder witte krijgbodem
zichtbaar wordt. Maar die andere
paarden zijn van latere datum, 18e
en 19e eeuw, op last van groot
grondbezitters aangebracht Waar
dige decoraties, maar archeologisch
gesproken nieuwelingen, nauwelijks
meer dan veulend. Die lust tot ver
sieren van het landschap heeft zich
tot in onze tijd voortgezet. Een witte
leeuw is het merkteken van de die
rentuin Whipsnade, ten noordwes
ten van Londen.
Vooral als het zonlicht op de Dra
gon Hillbij Uffington valt, glanzen
de snelle lijnen van het paard hel
der temidden van het omringende
groen. De White Horse is 120 meter
lang en alleen op geruime afstand
houdt de toeschouwer (met enige
moeite) het overzicht Gekweld
door de beperkingen van het aardse
blikveld zou hij in een helikopter
willen opstijgen voor een onbelem
merd uitzicht op de volle omvang
van het voortdravende dier.
Vliegende goden?
Dat verlangen schijnt iedere bezoe
ker te besluipen. Misschien heeft dit
het archeologen-echtpaar Janet en
Colin Bord tot zijn stoutmoedige
veronderstellingen verleid. Zonder
