moderne kunst in Lakenhal
Leidse
Fassbinder glad
en commercieel
leidse bioscopen
Zwart-witte
reconstructie van
mismaakt leven
Danstheater
De eigen realiteit
van Ans Wortel
in 'De Oude Rijn'
Intelligent spelletje van Alain Resnais met menselijkeemoties
En Verder
Bustochten naar
voorstellingen
Nederlands
LEIDSE COURANT VRIJDAG 29 MEI 1981 PAGINA-7
TWEEDE ATELIERTENTOONSTELLING GESTART
LEIDEN/DEN HAAG Het Nederlands Danstheater
geeft tijdens het Holland Festival weer voorstellingen
in het Circustheater in Scheveningen. Ter gelegenheid
van dit gebeuren zullen er weer busritten verzorgd
worden vanuit Leiden naar Scheveningen.
Voor de voorstelling van 19 juni verzorgt de Leidse Volk
suniversiteit weer de losse kaartverkoop, met het voordeel
dat hiervoor de normale prijzen gelden en dus niet de met
50 procent verhoogde Holland Festival prijzen. De toe
gangskaarten zijn vanaf 12 juni te koop bij K&O aan de
Oude Vest 45 Leiden, tel. 141141 en 141200. De prijzen zijn:
eerste rang 20 gulden (K&O inschrijvers 17,50 gulden),
tweede rang 17.50 gulden (K&O 15 gulden). Jongeren tot
26 jaar betalen 10 gulden voor alle rangen. De bussen ver
trekken om 19.15 uur vanaf Molen De Valk.
LEIDEN De last van het leven, verdorvenheden en
tegenslagen zijn uitgebeeld in de gouaches van Ans
Wortel, die tot en met volgende week zondag in het
Art Tea House De Oude Rijn zijn geëxposeerd. Daar
naast is het verfijnde werk van de technisch begaafde
keramiste Ivet Thunnissen in de galerie aan de Stille
Mare te zien.
Ans Wortel is autodidact en heeft zich onafhankelijk ont
wikkeld. Haar zeer eigen stijl geeft blijk van een persoon
lijke, enigszins sombere visie op de realiteit. De figuren,
die Ans Wortel schildert, drukken door een zekere mate
van vervorming sterke emotionaliteit uit. De dichterlijke
teksten, die veelal onder het werk zijn aangebracht, ver
sterken de toon, die het schilderij uitstraalt. Die toon
met veelal sobere kleuren geeft blijk van een somber
(wellicht realistisch) mensbeeld. Enkele teksten: „Die er
door niemand opgemerkt aan onderdoor gaat", „Torsend
dat zware lijf, dat afwachten en uitrusten wil", Aangaande
zowel de grote als de kleine blinde man", „Voorbij gaande
aan de grote ander op de achtergrond" en „Hoe men zich
vastklampt aan wat, naar men denkt, nog net bestaat".
Ook zijn in het Art Tea House drie dichtbundels (tekst en
afbeeldingen van werken) van Ans Wortel te koop. De
sfeer van gedichten en schilderijen zijn eender.
Keramiek
Ivet Thunissen stelt keramische werkstukken ten toon in
'De Oude Rijn'. Haar beeldjes zijn altijd figuratief en
meestal bedekt met matte of halfmatte glazuren. Op een
enkele mannelijke baby of een serie katten na vervaardigt
deze kunstenares altijd vrouwen: zittend, staand, lopend,
rennend, knielend, barend, actief of passief. De uitdruk
king van hen is vaak naïef. Dat de kunstenares daarmee
een reactie teweeg wil brengen, is niet ondenkbaar. Soms
ook maakt zij halve vrouwen en sinds kort vrouwenhan
den, voeten en zo voort, die in dozen zitten of liggen. Zo zit
bijvoorbeeld een vrouw uiterst parmantig in een doos,
waarin pakjes blue-band margarine verpakt plegen te wor
den... Het meest recent is een serie van vrouwen- en kin
derkleren op hangertjes. Opvallend is de verfijnde uitvoe
ring van de werkstukken. Technisch zij de beeldjes zeer
verantwoord.
mmmm
LEIDEN De Leidse kun
stenaars Gea Kalksma,
Fred van der Linden en
Frans van Nieuwenborg*
/Martijn Wegman tonen
hun werk in de tweede ate
liertentoonstelling, die tot
15 juni in het Stedelijk mu
seum 'De Lakenhal' wordt
gehouden. Het museum aan
de Oude Singel besteedt
vooral aandacht aan kunst
uit Leiden en omgeving.
Ook moderne kunst komt
daarbij aan bod. In de zoge
naamde atelierstentoonstel
ling krijgen elk jaar drie
Leidse kunstenaars de gele
genheid om hun meest re
cente werk ten toon te stel
len. Op die manier kunnen
ook minder bekende kun
stenaars hun werk aan 'het
grote publiek' tonen.
Behalve aan het werk van de
kunstenaars besteedt de expo
sitie ook veel aandacht aan
documentatie. De tentoonstel
ling verdwijnt immers na ver-
LIDO IV: The Elephant man (a.l.) met John Hurt. Regie:
David Lynch.
David Lynch's „The elephant man" is het bizarre verhaal
van John Merrick, een historische figuur uit het Engeland
van Koningin Victoria en op een afschuwelijke manier mis
maakt geboren. Om slechts een deel van Merricks ellende
uit de doeken te doen: Zijn hoofd is één groot gezwel, zijn
lichaam overdekt met een laag wratten. Een „freak" noe
men de Engelsen dat, en hij werd evenals zijn lotgenoten in
het verleden geëxploiteerd op kermissen en jaarmarkten.
Regisseur David Lynch heeft het trieste geval van John
Merrick opgediept omdat hij in tegenstelling tot zijn lotge
noten door een Engelse arts in een ziekenhuis, werd ge
plaatst, waar hem een menselijker leven zou wachten. Dat
gegeven werd de basis voor een in aanzet interessante, gero
mantiseerde kostuumfilm, die helaas door de zware accen
ten op charitas en menselijke waardigheid ontaardt in een
wat weeïge en tranentrekkerige „draak" pur sang.
Ondanks het feit dat je halverwege „The elephant man" tegen
alle goede bedoelingen in zelfs geïrriteerd raakt, blijft er genoeg
te waarderen in deze ongewone film: de zwart-wit fotografie
van de 63-jarige cameraman Freddie Francis, die veel bijdroeg
aan het succes van de Britse realistische film in de '60-er jaren
en zelf een aantal horror-films regisseerde; het perfecte beeld
van het Victoriaanse Engeland en het goede spel. Met daarbij als
extra vermelding de gepannen vertolking van John Hurt die
aardig wat weggezweet zal hebben onder het afschuwelijke mas
ker van zijn mismaaktheid. Hurt als John Merrick wordt in het
ziekenhuis zelfs tot een society-figuur, wanneer men ontdekt dat
hij met zijn halve mond kan praten en de psalmen uit zijn hoofd
kent. Daar raakt Anthony Hopkins als de menslievende arts in
conflict met zichzelf, omdat Merrick in dat hospitaal net zo'n be
zienswaardigheid dreigt te worden als op de kermissen voor
dien, een thema dat de film verder ongebruikt laat liggen. Mer
rick wordt een fijnbesnaarde gentleman in pak-met-vest, krijgt
.een beroemde actrice op bezoek, met wie hij de balkonscène uit
Romeo en Julia leest en van wie hij zijn eerste kus krijgt. Meer
zit er niet voor hem in, ook al wordt expliciet verteld dat zijn
geslachtsorganen normaal zijn. Al koestert de film nogal het
prachtige effect van al die charitas op Merrick, je blijft medelij1
den houden met die levenslang gemanipuleerde mismaakte, die
tussendoor 's nachts nog een extra zakcent oplevert aan een
nachtwaker omdat die dronken kroegvolk kaartjes verkoopt
voor een privé-voorstelling bij de olifant-mens thuis. Merrick
sterft dankbaar en gelukkig na een ovatie in een theater,
en wat dat betreft lijkt de verfilming van zijn verhaal on
danks pseudo-diepzinnige beelden aan slot en begin compleet
met olifanten wel verdacht veel op het prototype van de
„success-story": Van kermisartiest tot society-ster. Maar mis
maakt blijft hij helaas.
BERT JANSMA
CAMERA Garantie
tot de hoek (a.l.) De zo
veelste autowrakkenfilm.
Geproduceerd door Ste
ven Spielberg.(tweede
week).
EUROCINEMA I (Alp
hen aan den Rijn) The
blue lagoon (a.l.) Mier
zoete film van Randal
Kleiser vol prachtige
plaatjes van de Fidji-ei-
landen.
EUROCINEMA II (Alp
hen aan den Rijn)
Vrijdag de 13e (16) (eer
ste week)
EUROCINEMA III (Alp
hen aan den Rijn)
Once upon a time in
the West (12) Een van de
beste westerns ooit ge
maakt. (eerste week)
EUROCINEMA IV (Alp
hen aan den Rijn)
Recht voor z'n raap
(a.l.) (derde week)
In zijn voorlaatste film „Pro
vidence" laat regisseur Alain
Resnais een doodzieke au
teur (John Gielgud) 's nachts
nen", waarin zoals later
blijkt zijn naaste familiele
den model staan voor de
hoofdrollen, die hij gniffe
lend allerlei venijnige dialo
gen in de mond legt. In zijn
jongste film „Mon oncle d'A
merique" schijnt Resnais nog
iets verder gegaan te zijn en
zelf de rol van de auteur te
hebben overgenomen, ook al
-komt het scenario van Jean
Gruault, die daarvoor - te
recht - een Oscar-nominatie
ontving.
Resnais baseerde zich met
„Mon oncle d'Amerique" op
de bevindingen van de bio
loog Henri Laborit, die hij zo
nu en dan aan het woord
laat en soms in beeld brengt
om diens theorieën over het
gedragspatroon van het indi
vidu aan de hand van proe
ven met witte ratten kracht
bij te zetten. Geheel apart
daarvan - en toch parallel
lopend - vertelt Resnais het
verhaal van drie, qua af
komst en milieu zeer ver
schillende figuren, wier we
gen eens zullen kruisen. Aan
de hand van Laborit's theo
rieën tracht hij hun reacties,
de zucht de moeilijkheden te
nais - „Toen zag ik een ci
neast die miin ideeën zou
Studio: Mon oncle d'Ame- kunnen visualiseren, wat ik
rique (16) met Gerard De-
pardieu en Nicole Garcia.
Regie: Alain Resnais.
ontvluchten en hun on
macht hun angst té overwin
nen, te motiveren. Resnais
zelf noemt het een leuk spel
letje en ziet de film zelfs als
een komedie, al mag voor
hem iedereen er zijn eigen
betekenis aan geven. Labo-
rit, sedert Mariënbad een
groot bewonderaar van Res-
niet voor mogelijk gehouden
had" - wil geen oordeel over
de film geven. „Het is te
veel mezelf".
„Mon oncle d'Amerique" in
troduceert - bijna als een
legpuzzel - drie peronages.
De gegoede burger Jean, die
carrière wil maken en dat
als hoge overheidsfunctiona
ris of als schrijver wil doen,
Janinne, afkomstig uit een
arbeidersgezin, die er na het
zien van een film met Jean
Marias van droomt om actri
ce te worden en de boeren
zoon René, die niets meer in
de landbouw ziet en né jaren
ploeteren zich opwerkt in de
textielbranche. Zijn afgod is
Jean Gabin, van wiens film
we telkens - evenals die van
Jean Marias - flitsen te zien
krijgen. Jean ontmoet Jani-
ne en verlaat voor haar zijn
jeugdliefde en echtgenote
Arlette, die hem echter door
een list weet terug te win
nen. Janine, van actrice nu
mode-ontwerpster gewor
den, brengt vervolgens de
carrière van de hardwer
kende, maar fantasieloze
René in gevaar.
Zo simpel als het hierboven
even staat geschreven, is het
allemaal beslist niet. Resnais'
film is er niet een om even
na de begintitels „binnen te
wippen". Je moet er tijdig
gemakkelijk voor gaan zit
ten en dan uitvorsen waar
Resnais nu eigenlijk naar toe
wil met zijn beginbeelden.
Wat de titel „Mon oncle d'A
merique" betreft, de Ameri
kaanse oom, die op avontuur
naar Amerika is gegaan en
misschien nog eens als de
miljonair zal terugkeren is
LIDO I Mc Vigar (16)
Goede vertolking van
Roger Daltry als de be
roepsmisdadiger Mc Vi
gar, wie het lukte tot
tweemaal toe uit de best
bewaakte gevangenis
van het Verenigd Ko
ninkrijk te ontsnappen
(tweede week)
Janine (Nicole Garcia) zoekt haar vroegere minnaar Jean (Roger Pierre) op
na twee jaar.
Marleen tijdens haar optreden voor de nazPs.
loop van tijd, terwijl docu
mentatie in dé vorm van een
catalogus en videoregistratie
een langer leven beschoren is.
De videoregistratie is mede
bedoeld om het werk voor de
bezoekers meer toegankelijk
te maken.
Tot voor kort waren de foto
werken van Gea Kalksma
nogal 'clean'. Haar idee, dat
emoties in vaste banen geleid
moesten worden door struc
tuur en constructie, was over
heersend. Na geruime tijd op
LUXOR Ordinary
People (a.l) Het debuut
i acteur Robert Red-
ford als regisseur is in
Amerika rijkelijk met
Oscars overladen. En te
recht, want Redford
dwingt met zijn eerste
ling veel bewondering af.
(vijfde week)
deze manier gewerkt te heb
ben, was de kunstenares aan
verandering toe. De in 'De
Lakenhal' tentoongestelde fo
towerken gaan over dagdro
men: bewuste fantasieën, die
ze zelf in scene zet om een ze
kere wens te vervullen. Het
zijn gedachten in beelden, die
te maken hebben met ambitie
en/of erotiek.
Fred van der Linden houdt
zich bezig met ruimtelijk
werk. In 'De Lakenhal' is on
der meer een sculptuur van
staalplaten en takkebossen te
zien. Zijn beelden accentue
ren de omgeving met eenvou
dige middelen om er zeker
wanneer de beelden buiten
.zijn opgesteld tegelijkertijd
mee te vergroeien. De beel
den zijn niet dominant en
staan dan ook niet op sokkels.
Ze bloeien op als natuurver
schijnselen en kwijnen weer
weg om na verloop van tijd
weer plaats te maken voor
iets anders: de platen zullen
roesten, de takken verrotten,
er waaien zaden tussen e
ontstaat weer iets wezenlijk
Het duo Nieuwenborg/Weg-
man is vooral bedreven in de
industriële vormgeving. Het
vrije werk dat zijn maken is
minder bekend. Essentieel in
hun werk is, dat zij de karak
teristieke eigenschap van het
materiaal als vormgevend ele
ment gebruiken. Het mate
riaal wordt aangetast door
kunstmatige ingrepen. In 'De
Lakenhal' is een spiegelpro-
ject van beide kunstenaars
geëxposeerd. Een speciaal
voor de tentoonstelling ge
bouwde ruimte wordt door
middel van spiegels ve
derd. De ruimte zelf wordt
daarbij echter niet aangetast.
Hierbij wordt gebruik ge
maakt van de meest kenmer
kende eigenschap van spie
gels: het spiegelen.
LIDO II Nighthawks
(12) Het geslaagde Ame
rikaanse filmdebuut van
Rutger Hauwer in een
aantrekkelijke thriller
vol vaart, (vierde wéék)
LIDO III Chère in-
connue (a.l.) Simone
Sognoret, Jean Rochefort
en Delphine Seirig weten
een verhaaltje uit de
Bouquet-reeks zo knap te
vertolken, dat een on
troerend epos onstaat.
(derde week)
REX Night Bird (16)
Pornofilm.
Van links naar rechts Gerald Tibbs, Chris Jensen,
Ric McCullough end Michael Sanders in de Solda-
tenmis.
CALYPSO en BABYLON 1
Lili Marleen (16) met Hanna
Schygulla en Mel Ferrer. Re
gie Rainer Werner Fassbin
der.
ongekende populariteit ver
kreeg bij de Duitse troepen
aan het front, die mét Heim-
weh in hun betraande ogen
iedere avond om drie minu
ten voor tien hun gevechts
handelingen even onderbra
ken om ernaar op Radio Bel
grado te luisteren. Het liedje
kreeg zo'n populariteit, dat
ook de „vijand" meeluister
de.
Het werd gebracht door een
middelmatig zangeresje Lale
Andersen in de film Wil
lie Bunterberg geheten en
door Fassbinder's favoriete
actrice Hanna Schygulla
neergezet als een wel heel
onbetekend wicht. Ondanks
Lale Andersen's poging om.
in haar memoires de collabo
rerende rol met de nazi's
wat te verzachten door zich
als verzetsstrijdster uit te ge
ven, zal Lale ook wel niet
erg slim geweest zijn. Fass
binder gooit er nog een
schepje bovenop en maakt
het nog mooier door haar fo
to's van concentratiekampen
naar het buitenland te laten
smokkelen.
Giancarlo Giannini speelt,
haar geliefde, een aanko
mend Zwitsers dirigent en is
even „displaced" als Mei
Ferrer, die Giancarlo' vader
moet verbeelden.
Een zo volkomen ongeloof
waardige film over het le
ven in nazi-Duitsland zon
der verschrikkingen en vol
klatergoud, dat je je er niet
eens boos om kunt maken.
Het is of de UFA van de
heer Goebbels er nog de su
pervisie over had.
Gerard Depardleu breekt met zijn boerenfamilie In „Mon oncle d'Amerique".
gr*
Muziek
de w
is gege
Met na,
n deed
and scoo
jubliek
funkgr
a
iet in
s<
vitaal,
de
:ht zijn.
Europa
rzend
ptgiroka
kabonne
periode
lentsgelc
rt aange
ig aan de
Rainer Werner Fassbinder
was destijds een der eer
sten, die rebelleerde tegen
wat de jonge Duitse fil
mers smalend de gezapige
„Papa's Kino" noemde.
Met „Lili Marleen" echter
loopt hij nu op zijn beurt
de kans door de jongere
generatie gehoond te wor
den. Maar misschien was
het wel Fassbinder's
wraak omdat zijn realisti
sche televisie-serie „Berlin
Alexanderplatz" door som
mige verontruste Duitsers
slecht ontvangen was.
e dan ook „Lili Marleen"
zo glad -als een aal. Een
brok vervalsing van de ware
feiten, verpakt in keurig
verzorgde beelden over
nazi-Duitsland die je totaal
onbewogen laten.
„Lili Marleen" was de titel
van de smartlap, die al in
1916 door Hans Leip werd
geschreven, maar pas een
jn dat er
ipijt - toe i
bezorgin
t het, inl
:e lander
ni
e
uwkran
iteraard
id dragei -
telefoon
en wann
