ir
A
n
mom
warn
Midden-
Oosten
tussen
vrede
en
oorlog
Élïïllpl
!ren
5INA
aad voc
overmj
Fietsl
het mi
n route
zijn, ho
iet best
ge op c
nderdei
olgeni
hoo$
giebd
5 cen
unner
m hel
hedei^
nt van
n ooH
ur uit
larvan
n me]
melijH
)otenj
is in de wereld is de balans tussen Oost en West zo teer
inwicht als in het Midden-Oosten. Nergens woeden zo
iterne stormen als in dat omstreden en verscheurde ge
lat tussen Eufraat en Tigris al in het bijbelboek Genesis
eel was van de val van de mens, toen Adam en Eva vol
ite uit het paradijs werden gejaagd. En wie Exodus, Le
en Deuteronomium er nog eens op naleest, zal zien dat
dagen van Abraham de tegenstellingen al ruimschoots
izig waren en dat vele, vele jaren later toen Mozes met
itverkoren volk na de uittocht uit Egypte het beloofde
'anaan zag liggen, er een tijdperk aanbrak waarin de jo-
:onder ophouden met Filistijnen en andere Arabieren
>p lagen.
ien is er in dat opzicht niet zo heel veel veranderd. Ka
tten, Hetieten, Moabieten, Jebusieten en vele andere
he volkeren zagen de joden met lede ogen zich neste
wat zij als hun land beschouwden,
istige ontwikkeling heeft het Midden-Oosten nooit ge-
En nu zijn Iran en Irak in een slepende en uitzichtloze
gewikkeld die we al zo gewoon vinden dat we er nau-
meer over lezen. Libanon is nog altijd een tragisch
neel van christenen en mohammedanen. Machtswisse-
in Irak en in Noord-Jemen hebben niet geleid tot een
lering van de innerlijke verhoudingen in die landen. Iran
de sjah en de Amerikanen weggewerkt, maar het land is
>noverzichtelijk@ chaos geworden, waarbij nog steeds
luidelijk is wie nu aan de langste touwen trekt. Sociaal
ld dreigt in Syrië, Egypte, Soedan en Saoedi-Arabië. En
ien is er een druk politiek verkeer van Amerikaanse, Rus-
e en sinds kort ook Europese afgezanten naar het Mid-
losten, dat als grootste olieleverancier van de westerse
d een doorlopend kruitvat is met vele lonten,
enmalige Amerikaanse president Carter heeft een wan-
(koord tussen Egypte en Israël tot stand weten te bren-
Het heeft Egypte van zijn vroegere Arabische bondgeno-
srvreemd en het woord vrede is nauwelijks meer van toe-
ng op een toestand die alleen maar inhoudt dat de wa-
zijn neergelegd, maar die nog nooit geleid heeft tot enige
van samenwerking of werkelijke verandering van de
itsverhoudingen in het Midden-Oosten.
rerdeeld en meer dan woelig gebied, waar de kloof tussen
I en zijn omgeving steeds groter wordt, zeker nu de Israë-
e premier Begin vlak voor de verkiezingen in zijn land de
t aanwakkert om daar binnenlands voordeel van te pluk-
Een gebied ook, waar de tegenstellingen tussen de Arabi-
staten onderling steeds groter worden,
isvaar voor een oorlog in het Midden-Oosten is niet denk-
lig. Het is levensgroot aanwezig. Hoe groot is dat gevaar
vel? Of zijn er ook ontwikkelingen die een vreedzame op-
B ig van het probleem Midden-Oosten mogelijk maken?
jkt een Crisis Zonder Uitzicht. En onder die titel probeert
/verslaggever Rick Kersjes antwoord te vinden op die vra-
/Hij doet dat naar aanleiding van een reis die hij de afgelo-
weken naar hef gebied maakte, en waarbij hij met leiders
mrgers sprak in Egypte, Syrië, Jordanië, Israël en de be-
westelijke Jordaanoever.
eerste artikel, dat wij vandaag publiceren, werpt hij een
de geschiedenis van het Midden-Oosten, ^waaruit blijkt
ie Arabische volken streven naar onafhankelijkheid en
I, en hoe hun eeuwige interne ruzies dat streven voort-
doorkruisen, hoe Israël als modern probleem het even-
verder verstoort en hoe Amerika en de Sovjet-Unie
im laveren tussen de oosterse klippen die glibberig
de olie.
Bi.
t M
BS®,sm* tt.
t - X '"L*
Libanon is het strijdtoneel, waarop het Israëlisch-Arabisch conflict telkens weer oplaait. In Beiroet wordt de laatste weken bijna
voortdurend gevochten, waarbij onder meer olieopslagplaatsen in brand werden geschoten.
ger, legde de basis voor de huidige vre
de tussen Egypte en Israël én legde de
basis voor de feitelijke verdeeldheid in
de Arabische wereld.
Na de Tweede Wereldoorlog is het Mid- positie konden opbouwen. De toon- loofd, zodra de Turken uit het Mldden-
den-Oosten uitgegroeid tot een van de aangevende landen als Egypte en Syrië Oosten verdreven zouden zijn. Maar
gevaarlijkste brandhaarden In de we- werden hierdoor naar de achtergrond toen de Duitsers in 1918 In Europa ver-
reld. Grofweg kunnen hiervoor drie oor- gedrongen. slagen waren en het Ottomaanse Rijk
zaken gegeven worden: de machtspoli- Maar behalve aan olie Is de Arabische Ineengestort was, pleegde de Engelse
tlek van de twee wereldmachten (Vere- wereld ook rijk aan religieuze en etnl- regering verraad. In 1920, toen tijdens PodG draad
nlgde Staten en de Sovjet-Unie), het Is- sche minderheden. Een overheersende de vredesonderhandelingen in San
raëllsch-Arablsch conflict en de onenig- positie In de meeste Arabische landen Remo de gevolgen van de Eerste We- Als een rode draad door de recente ge
held tussen de Arabische landen onder- wordt Ingenomen door de soennitische reldoorlog besproken werden, besloten schiedenis van het Midden-Oosten
Engeland en Frankrijk de Arabieren
pro WELp J
S*
*«-■
ling. Deze drie oorzaken hebben het (orthodoxe) moslims. w
Midden-Oosten tot een probleem ge- Daarnaast treft men nog een scala van geen onafhankelijkheid te verlenen. In
maakt, waarvoor een vreedzame oplos- religieuze groeperingen aan, die her- plaats daarvan werden de Arabieren
slng moeilijk is. Hierbij komt dan nog haaldelijk met elkaar In botsing kojnen. langs het oostelijke Mlddellandse-Zee-
de krachtige opleving van de Islam, die Zo zijn er de christenen, die in diverse bekken (de Vruchtbare Halve Maan) op
nieuw onderworpen. Nu niet door de
volgens In verschillende Arabische lan- Turken, maar door de Europeanen,
den kleine joodse gemeenschappen, die In San Remo kwamen de Engelsen en ruim 900.000 Palestijnen. De meeste
verdreven Palestijnen kwamen terécht
In vluchtelingenkampen in Jordanië, in
als gevolg van het Israëlisch-Arabisch de Fransen overeen de Vruchtbare Hal
conflict zo nu en dan lastig gevallen ve Maan onder politieke voogdij (man
na de revolutie in Iran een enorme lm- kerkgenootschappen verdeeld zijn. Ver>
puls heeft gekregen en waarvan de uit
werkingen nu nog niet te overzien zijn.
De politieke verhoudingen in de Arabi
sche wereld zijn de afgelopen jaren aan w
een ingrijpende verandering onderhe- worden. Tenslotte zijn er islamitische daatbesturen) té plaatsen, "in' 1920,
vlg. Het Midden-Oosten beschikt over groeperingen, zoals sji'iten, droezen en door de Arabieren Am al-Nakba (het
zeer grote olievoorraden, waardoor lan- alawieten, die elk hun eigen leiders heb- rampjaar) genoemd, werd het Midden
den als Saoedi-Arabië, Irak en Libië ge- ben en elkaar bestrijden om de macht. Oosten op willekeurige wijze in een aan-
durende de jaren zeventig een machts- Naast deze religieuze groeperingen kent tal staten verdeeld. Palestina en Jorda-
het Midden-Oosten een aantal volks- nlë werden Engels, Libanon en Syrië
groepen, zoals de Koerden, Turkmenen Frans mandaatgebied. De leider van de
en Cicassiërs. Hoewel deze mlnderhe- Arabische opstand, koning Faisal,
den geen Arabisch spreken, behoren zij moest zich tevreden stellen met Irak.
loopt het Israëlisch-Arabisch conflict.
Oorlogen rond dit probleem zijn ge
voerd in 1948, 1956, 1967 en in oktober
1973.
De vestiging van de staat Israël in 1948,
onder het toeziend oog van de Verenig
de Naties, betekende de verdrijving van
wel tot de islam.
Hier kwam toen nog bij dat de Engelse
Syrië en in Libanon. Zij die hun bezittin
gen konden meenemen vestigden zich
als gast-burger in één van de Arabische
landen en beschikten over de mogelijk
heid een nieuw leven op te bouwen.
De meeste Palestijnse vluchtelingen^
hadden echter niet veel meer dan de
herinnering aan Palestina. Zij zouden
zich na 1965 organiseren in diverse Pa
lestijnse verzetsorganisaties en door
Onderontwikkeld
reldoorlog, de zionistische beweging
een Nationaal Tehuis Ir. Palestina had
De Arabische landen zijn evenals de an- toegezegd. Deze toezegging zou in
dere Derde-Wereldlanden economisch 1948 tot de oprichting van de staat Is-
onderontwikkeld en verkeren In een raël leiden. Met de opdeling van de
overgangsfase. Deze fase wordt geken- Vruchtbare Halve Maarr werd de basis
merkt door de geleidelijke overgang gelegd voor de huidige conflicten In het
van een hoofdzakelijk op de landbouw Midden-Oosten,
gebaseerde economie naar een modern
georganiseerde (industriële) samenle- InvInprfcTprpn
ving. In dit pijnlijke overgangsproces, ,,,VIWU®IC,C"
waarin de tegenstelling tussen rijk en Elke oorlog tast bestaande machtsver-
arm schrijnend naar voren komt, spelen houdingen aan en creëert nieuwe poli
religieuze en etnische groeperingen een tieke afhankelijkheidsrelaties. De grote
belangrijke rol en veroorzaken geregeld overwinnaars van de Tweede Wereld
conflicten, die tot Interne spanningen oorlog waren de Verenigde Staten, die
regering in 1917, tijdens de Eerste We- middel van de gewapende strijd de te-
rugkeer naar Palestina opeisen. De ver
schillende Palestijnse verzetsorganisa
ties zijn nu verenigd in de Palestijnse
kunnen lelden.
zich meteen na 1945 opwierpen als de
verdedigers van de „vrije wereld". In de
Bevrijdings Organisatie, PLO, waarbin
nen Fatah veruit de grootste is. De PLO
wordt sinds 1969 aangevoerd door de
leider van Fatah, Yasser Arafat.
De-PLO, die in 1964 werd opgericht en
tot 1969 onder curatele van de Arabi
sche regeringen stond, vormt niet al
leen een bedreiging voor Israël maar is,
ook een doorn in het oog van de mees
te machthebbers in de Arabische we
reld. De Arabische regeringen hebben
altijd gezegd voor de Palestijnse zaak
op te komen, maar in feite hebben zij
het Palestina-probleem in de eerste
plaats voor hun eigen nationale belan-
schaduw van de VS ontwikkelde de gen gebruikt. Door het ontstaan van
Sovjet-Unie zich na 1950 eveneens tot
de Europese koloniale machten (Enge- een supermacht. Gedurende de jaren
land en Frankrijk) vóór de Tweede We- vijftig en zestig, de periode van de Kou-
reldoorlog en de Verenigde Staten en
de So?jet-Unie na 1945, een ideale voe-
de Oorlog, werd de wereld in Ameri
kaanse en Russische Invloedssferen op-
dingsbodem om de aanwezige conflic- gedeeld. Het Midden-Oosten is voor
ten aan te scherpen. Door een politiek deze twee machten van bijzondere be-
van verdeel en heers konden zij hun in- tekenls vanwege zijn milltair-strategi-
vloed In het Midden-Oosten uitbreiden sche ligging en het toenemende belang
en hun belangen tijdelijk veilig stellen, van de Arabische olie.
een zelfstandige Palestijnse Bevrij-
dingsbeweging konden de Arabische
regeringen zich niet meer opwerpen als
kampioenen van de Palestijnse zaak,
maar moesten zij de PLO als partner
erkennen.
De Arabische erkenning van de PLO als
zelfstandig politieke factor heeft veel
bloed gekost. Koning Hoessein van Jor
danië trachtte in 1971 voor eens en
Juist het conflict tussen de VS en de Evenals tijdens de Eerste Wereldoorlog voor altijd van „zijn Palestijnse pro-
Sovjet-Unle is van grote invloed ge- kreeg het Arabische streven naar onaf-
weest op de ontwikkelingen In het Mid- hankelijkheid en eenheid ook In de pe-
den-Oosten en heeft de idee van de rlode 1940-45 ruime mogelijkheid om
Arabische eenheid op dit ogenblik tot tot ontwikkeling te komen. Met de ge- den door Israël nog eens zo'n 350.000
een mythe gemaakt.
bleem" verlost te worden en stuurde
het leger naar de vluchtelingenkampen.
(Tijdens de Juni-oorlog 1967 wer-
leldelijke verdwijning van Europa (Enge
land en Frankrijk) als politiek machts-
Toch berust de idee van de Arabische centrum In de wereld veranderden ook
Palestijnen verdreven. Velen vestigden
zich in Jordanië.) In september van dat
jaar richtte de Jordaanse koning een
ware slachting aan onder de Palestijnse
vluchtelingen. De leiding van de PLO
het Ottomaanse rijk (de Turken) hebben werden politiek zelfstandig. Voor de Pa- zag zich genoodzaakt uit te wijken naar
de Arabieren hun geloof (Islam), taal lestljnen en de zionisten was een ge-
(Arabisch), kuituur en zelfbéwustzijn be- kunstelde regeling in de maak, die nie-
houden. Toen de Turken aan het begin mand echt bevredigde: Palestina zou
van deze eeuw hun greep op de Arabi- worden opgedeeld.
eenheid geenszins op een mythe. On- de machtsverhoudingen In het Mldden-
danks eeuwenlange overheersing door Oosten. Syrië, Libanon en Jordanië
Beiroet en omdat de Syrische regering
de Palestijnse guerrillastrijders weinig
ruimte bood, werd Zuid-Libanon de
laatste uitvalsbasis van waaruit de ge-
sche wereld begonnen te verliezen, De jaren vijftig en zestig zouden voor wapende strijd tegen het zionisme kon
werd het streven naar onafhankelijkheid wat betreft de meeste Arabische landen worden voortgezet.
en eenheid groter. Van wezenlijk belang In het teken komen te staan van het
voor de huidige verhoudingen in het Arabisch-socialisme. Dit socialisme, dat
Midden-Oosten was de Arabische onaf- een vermenging is van Europese socia-
hankelijkheidsstrijd tijdens de Eerste listische Idealen en islamitische waar-
Wereldoorlog en de houding van Enge- den, leverde niet de nagestreefde ge- invallen in Libanon verhoogden de
land en Frankrijk In de periode 1920- lijkheid en eenheid op. Een belangrijke spanningen in dit land. dat toen nog
Verhoogde spanning
Palestijnse acties In Israël en Israëlische
ii
Turkse vijand
Tijdens de eerste Wereldoorlog (1914-
1918) kwam het Arabische onafhanke
lijkheidsstreven duidelijk en krachtig tot
uitkomst van het Arabisch socialisme
was de vestiging van autoritaire regi
mes in diverse Arabische landen.
De Interne Arabische onenigheid maak
te het voor de VS en de Sovjet-Unie
buiten het Israëlisch-Arabisch conflict
gebleven was. De burgeroorlog in Liba-
non, die in 1975 als een strijd tussen
rijk en arm begonnen was, groeide ge
leidelijk uit tot een internationaal con-"
Midden-Oosten tijdelijk af te bakenen,
uiting. In deze oorlog streden de Arabl- Hierbij hadden de VS een voorsprong,
sche legers gezamenlijk met de Engel
sen tegen de gemeenschappelijke Turk
se vijand, die toen de zijde van de Duit
sers had gekozen.
Deze militaire samenwerking was een
direct gevolg van het In 1915 gesloten
verdrag tussen Arabieren en de Engelse
eenvoudiger hun invloedssferen In het Met. Op dit moment is Libanon het
strijdtoneel, waarop het Israëlisch-Ara
bisch conflict telkens weer oplaait.
Een oplossing van het Libanese pro
bleem is daarom afhankelijk geworden
se regering zich in het begin van de ja- van een regeling van de Midden-Oos-
ren zeventig opwerpen als de vrede- ten-kwestie. Centraal in deze kwestie;
stichtster" in het Israëlisch-Arabisch staat het zionistisch-Palestljnse pro-
conflict. De omslachtige pendeldiploma-
beeld dat de meeste Arabische landen sinds de Tweede Wereldoorlog hebben leren kennen: verwoestingen Ara.tJler£!n e" de ?ng?lse ,i8. na de Oktoberoorlog in 1973, van twee volkeren Israëli's en Palestijns
ir hpvictp atriirl regering. De Engelsen hadden de Ara- de voormalige Amerikaanse minister strijden om hetzelfde grondgebied.
»i IlcViye S»Ulja. hier«n in Hst» laar nnafhanUoliikhalH hn. s...:.ni/»^ ,/rno .r
bleem, dat zo problematisch is omdat
twee volkeren Israëli's en Palestijnen
bieren In dat Jaar onafhankelijkheid be- van buitenlandse zaken Hency Kissln-
RICK KERSJES
