„Men kan van mij
niet verwachten
dat ik de VVD
als een baksteen
laat vallen"
toilet, rg
ipkame
000,- k.
it blijvei
ree, gan
slaapk f
rt in ou<
500,-
snde w| f
in achti
mer, k<
imer
000,- kl
staat v|
bovenw
voning j
ólché 4 h,b lei,# vocr *l#f 'ur b'lfl®t®k«nd'\
woonk
slaapk
is vogAAG Boven de brievenbus, die In worden, gericht op de totstandkoming van
ur van het Catshuis Is Ingemetseld, een nationaal kabinet?
000,- kJ een briefje met de mededeling:
erhoudt woning is wederom gekraakt door „Ja, kijk eens, ik bedoelmen kan niet
chtertuhilie Koolmees. S.v.p. geen post in van mij verwachten dat ik de WD ais een
toilteus werpen". Een grapje van de baksteen laat vallen. Daar willen we dus
opivaarder, waaruit kan worden afge- ook mee praten. Maar we hebben net zo
het taalgebruik van premier Dries goed de principiële bereidheid, in serieus
hem in de loop der jaren niet on- overleg met de PvdA te treden. Het Is er
heeft gelaten. Even later geeft hij echt de tijd niet naar, te spelen met een
opnieuw blijk, als hij wijst op de blokkendoos, zoals veel partijen doen. En
met kitoeltjes in de zonovergoten achter- met dat spelen bedoel ik het bouwen van
woonkjaarop In afwachting van de komst formatieconstructies met rooie blokken,
blauwe blokken enzovoort. Dat is werk
voor de kleuterklas. Het gezeur moet maar
rt hij. Hij heeft geen ongelijk. Het eens afgelopen zijn. Nogmaals: het is er de
loots met madeliefjes begroeide en tijd niet naar. We zijn op weg naar een half
miljoen werklozen en daar moeten we in
de politiek samen een oplossing voor vin
den".
Matiging
hte bosschages omzoomde gazon
gezang van tientallen vogels (het
gekwinkeleer" zou in deze sfeer
beter op zijn plaats zijn) verschaf-
bezoeker een gevoel, dat met poll-
Verd.:|ets meer uitstaande heeft. De reall-
on (z.v^ert echter al spoedig terug als de Tijdens de verkiezingscampagne houdt
ikker/premler het terras betreedt. Van Agt zijn gehoor regelmatig voor, dat
100,- Wezicht vertoont het bekende ver- bij „geen plezante boodschap" komt
e beeld, dat vrijwel alle lijsttrekkers brengen. Er zal gematigd moeten worden
(e f'jd hebben. „Zo'n campagne is en niet een éénmalige keer, maar gedu-
j jvêl leuk, maar het gaat je niet in de rende een lange reeks van jaren. Alle Inko-
luin al kleren zitten. Dat zeulen van hot mens en' uitkeringen moeten, zij het elk
-vormir de korte nachten je leeft zelf naar draagkracht, Inleveren. Alleen de
keuke'Jks meer, je wórdt geleefd", ver- echte minimum-inkomens zullen .zoveel
douchh'i hoofdschuddend,
ime be
i spouM nog minister van justitie was in
op bébinet-Den Uyl heeft Van Agt wel
mogelijk" moeten worden ontzien. Van
Agt is ook een fervent voorstander van het
CNV-plan om iedereen 1 procent van z'n
Inkomen te laten inleveren ten behoeve
KM),- kjerzucht dat hij het politieke bedrijf van een werkgelegenheidsfonds. Met dat
ïhuwde. Ongeveer twee jaar gele- fonds kunnen nieuwe bedrijven op weg
3l«IKlrkondigde hij voor de radio, dat hij worden geholpen en bestaande bedrijven
worden gestimuleerd tot het scheppen van
meer arbeidsplaatsen. Vorige week heeft
Den Uyl dat plan op zich sympathiek ge
noemd. Hij had echter één groot bezwaar:
het geld dat door iedereen moet worden
opgebracht, moet verdeeld worden naar
draagkracht. Sommigen zullen dus bij
voorbeeld een half procent moeten Inleve
ren en anderen anderhalf procent. Waar
om Is Van Agt het daar niet mee eens?
Het CDA-program huldigt toch ook het
principe dat iedereen moet inleveren naar
gelang de hoogte van zijn inkomen of uit
kering?
„Jawel", zegt Van Agt geïrriteerd, „maar
Oen Uyl wil bij elke maatregel afzonderlijk
aan Inkomensnivellering doen. Er moet
ook op andere gebieden gematigd wor
den. Je behoeft toch niet elke deelmaatre-
gel nivellerend te maken? Waar het om
gaat, is, dat over het totaal van het mati-
glngsbeleid de minst draagkrachtigen wei-
nig Inleveren en de hogere inkomens méér
bijdragen. Het Is onwijs perfectionisme
van Den Uyl om dat CNV-plan te bekritise
ren, omdat het op zichzelf geen nivellering
Inhoudt".
Matiging Woonlasten
Opnieuw komt de lijsttrekker te spreken
over de zijns Inziens „niet altijd even eerlij
ke" campagne die PvdA-voorman Den Uyl
halfvr!eeds meer »aan het politieke métier
oor-, z)cht is geraakt". Hoe staat hij er nu
:huur (ver? „U hebt aanspraak op een
»dkeld*ntwoord", zegt van Agt. „Ik ben In
>kame|> van de tijd wel meer met het poli-
ging. bedrijf vergroeid, maar het Is nog
I00,- k, mijn ziel en zaligheid niet. Dat heeft
maken met het ervaringsfeit, dat de
RP den waarmee de politieke strijd
ner-ga|0evoerd, hard zijn en soms zelfs on-
irbergifs ik vandaag opnieuw voor de keu-
jen kei worden gesteld, in de politiek te
of wetenschappelijke arbeid te
00,- k/errichten, zoals ik placht te doen,
hoekwivoor het laatste kiezen. Maar ik be-
i achte11^ °nlan9S opnieuw op een twee-
kd- toen het CDA-partiJbestuur mij
>kame^wederom lijsttrekker te worden. Ik
ïarop na rijp beraad met ja geant-
to en daarmee heb ik In feite tegelij-
fi ..voor vier jaar bijgetekend".
,,lp. jnt dit dat hij in elk geval nog vier
keukede P0,it,ek blijft, ook als het CDA In
badkros'tie zou terechtkomen? Van Agt
erkamde blik omhoog en zegt dan met
de mondhoeken: „Mijn fantasie
00,- k,te kort om m'J in te denken dat het
rhoudt' de oppos,tie zou terechtkomen".
?eVt "gle kennis
akïani1 b"ikt no9 steeds een bittere na-
^te hebben van het televisiedebat
veek zaterdag met PvdA-
Uyl voerde. „Ik had het
onkiese methoden in de poli-
„Welnu, in dat debat werd
mee geconfronteerd",
vast, een duidelijk ge-
bben dat hij Den Uyl aanzienlijk
kan, dan tijdens de campagne
geleden. Van Agt: „Dat komt
door het feit dat ik geduren-
regeringsperiode leiding heb
de ministerraad. Ik heb mij
)ten verdiepen in allerlei za-
ik voordien nauwelijks kaas
of waarvoor ik nauwelijks
had. Thans ben ik mij ervan
mijn parate kennis minstens
als die van Den Uyl. En het is
g verse kennis, w«
laatste gegevens".
der Grinten, de man die In 1977
uw kabinet In het zadel
kort geleden gezegd dat het
000,-te/ toch weer met de PvdA zal moe-
00,- kyberen. Ziet u dat ook zo?
geruime tijd, glimlacht geheim-
zegt dan, langzaam formulerend:
van de uitslag van de verklezin-
zo dadelijk zal het CDA zich be
tonen, tot een open gesprek
zonder vooringenomenheid,
grote partijen. Dus óók met de
dan zonder strijdpunten".
dus, zo te horen, een gesprek »®-4® behoeft toch niet elke deelmaatregel
RIESVANAGT
pfo>' X"n..d" G,lnten ln handen: we zullen tot een open
geeprett moeten komen met alle grote partijen".
subsidietabel onvermijdelijk ook zal moe
ten worden aangepast, maar ook dét wil
de PvdA". (Een blik in het PvdA-program-
ma „Weerwerk" bevestigt dit, zij het dat
de laagste inkomens volgens de socialis
ten hiervoor gespaard dienen te blijven.
DvR.)
Van Agt gaat verder: „Op dit moment is
het zo, dat mensen met een minimum-in
komen huursubsidie kunnen krijgen als ze
meer dan elf procent van hun inkomen
aan huur uitgeven. Wij willen dat percenta
ge van elf verhogen met een half procent
per Jaar. Over vier Jaar wordt dat dus der
tien procent. Voor mensen met een mo
daal inkomen ligt het genoemde percenta
ge nu op 15. Dat moet dus over vier jaar
17 procent worden. En wat zie Je dan in
„Weerwerk" staan? Dat de modale inko
mens pas huursubsidie moeten kunnen
krijgen als ze meer dan 17 procent van
hun inkomen aan huur uitgeven! Dat is dus
precies hetzelfde".
Kruisraketten
In december 1979 heeft uw kabinet aan de
NAVO-partners laten weten dat Nederland
In december 1981 zou beslissen over het
al of niet plaatsen van kruisraketten op
ons grondgebied. De heer Wiegel roept nu
steeds dat de WD zich daaraan wil hou
den, maar u hebt al een paar keer laten
merken, dat u die beslissing eventueel nog
verder zou willen uitstellen. Hoe verklaart
u dat?
„Als we kijken naar ons partijprogram",
zegt Van Agt, terwijl hij gedurende enige
tijd de ogen sluit al9of hij zich de betref
fende bladzijde voor de geest wil halen,
„dan gaat het CDA er eveneens vanuit,
dat de beslissing in december moet vallen.
Maar die beslissing moet genomen wor
den aan de hand van drie criteria. De eer
ste toetssteen houdt de vraag In, of er dui
delijke resultaten zijn geboekt of spoedig
geboekt gaan worden in het wapen be
heersing so verleg tussen NAVO en War-
schau-Pact over wederzijdse vermindering
van de Europese kernwapens. Nu is het
zo, dat geen van ons weet, wanneer die
besprekingen zullen aanvangen. Het kan
zijn in de herfst, maar wellicht pas aan het
eind van het Jaar. Mocht het nu zo zijn, en
dat is zéér wel denkbaar, dat in december
dat genoemde CDA-criterium nog niet toe
pasbaar Is, dan Is de zaak in feite nog niet
besilsslngsrijp. Dan kan het, vind ik, nodig
zijn het besluit nog even uit te stellen.
Maar dan niet eigenmachtig, doch In sa
menspraak met de bondgenoten. Zo ligt
dat".
Loyalisme
Over de toekomst van het CDA maakt Van
Agt zich geen enkele zorg. Wie hem voor
houdt dat het CDA nog steeds een optel
som Is van vaak zeer verschillende denk
richtingen en dat je het CDA moeilijk een
gelijkgestemde, eensgezinde club kunt
noemen, antwoordt hij met de opmerking:
„Ik hoop dat dat in de toekomst ook zo zal
blijven, anders wordt het maar een saaie
bedoening. Verschillen van Inzicht tref je
trouwens toch ook in andere partijen
aan?". De glimlach die bij het uitspreken
van deze woorden over zijn gezicht trekt,
verstrakt echter onmiddellijk als het ver
schijnsel „loyalisme" aan de orde komt.
„Er zal geen loyalisme meer zijn", zegt hij
nadrukkelijk. „Dat Is de uitkomst van be
raad binnen het CDA. We hebben gecon
stateerd dat het In het belang van ons al
lemaal is, dat we in de komende kabinets
periode in zaken van vitaal belang eensge
zind zijn".
Maar loyalist Hans de Boer heeft In alle
toonaarden ontkend, dat er een dergelijk
beraad heeft plaatsgevonden en dat er
dus nog wel degelijk ruimte zal kunnen zijn
voor loyalisme. Wie heeft nu gelijk?
Van Agt kijkt verbaasd. „Ik heb gelijk",
zegt hij dan. En nogmaals klinkt de bijna
bezwerende zin: „Er zal geen loyalisme
meer zijn".
De lijsttrekker komt helemaal los, als hem
gevraagd wordt, hoe hij als katholiek bin
nen het CDA de samenwerking met pro
testanten heeft ervaren. „Bij de meeste
KVP'ers", begint hij, „was er sprake van
een geleidelijke, edoch geslaagde gewen
ning. Maar ik durf rustig te zeggen, dat het
van mijn kant niet eens een gewennings
proces is geweest. Het was een volle ont
moeting van meet af aan. Een sprekend
voorbeeld daarvan Is, dat deze jongen tij
dens de verkiezingscampagne van 1977
de meest hartelijke ontvangst heeft gehad
in Staphorst en Marken. Nee, er is geen
spoor over van de tegenstelling die in mijn
Jeugd nog zo sterk bestond. Op de katho
lieke Jongensschool In mijn geboorteplaats
Geldrop dachten wij op onze manier een
bijdrage te leveren aan de verbreiding van
het ware geloof, door de jongens van de
protestantse school bij herhaling af te tui
gen. Ik werd daar weliswaar niet door mijn
ouders toe aangespoord, maar ik moet
achteraf toch constateren dat er katte-
kwaad was dat thuis zwaarder bestraft
werd dan dit".
De dag na het gésprek gaat de CDA-IIJst-
trekker op campagne In Friesland. „Ik heb
niet zo best geslapen", meldt hij als de
met affiches beplakte CDA-actiebus zich
In het Drentse Meppel in beweging zet.
Maar aan het eind van de acht uur lange
rondrit roept hij opgetogen uit, dat de ver
moeidheid van hem afviel naarmate hij op
zijn weg meer enthousiasme ontmoette.
Dat was vooral het geval In Drachten, waar
nog eens werd onderstreept dat de pre
mier in protestantse bolwerken goed in de
markt ligt. Op de winkelpromenade wordt
de lijstaanvoerder omgeven door een gro
te schare belangstellenden, onder wie zich
overigens een aanzienlijke groep om stic
kers smekende kinderen bevindt. De pre
mier spreekt links en rechts mensen aan
(„Dag meneer, hoe gaat het met u? Fijn
zo, met mij gaat het ook goed, dat ziet u.
Tot ziens, hoor") en hij wordt van vele
„...de methoden waarmee de politieke
zei fa onkies".
voert. „Neem nu bijvoorbeeld dat verhaal
van Den Uyl over de woonlasten", zegt hij.
„Den Uyl bediende zich tijdens het televi
siedebat van een truc. Hij beweerde, met
een kranteknipsel over mij in de hand, dat
volgens het CDA de mensen van hun inko
men ongeveer tien procent méér voor het
wonen zouden moeten gaan uitgeven. Dat
zou volgens Den Uyl betekenen dat men
sen met een modaal inkomen, zeg maar
vijfendertigduizend gulden per Jaar, elke
maand tweehonderdvijftig gulden méér
huur moeten gaan betalen. Die conclusie
klopt helemaal niet; onder andere niet om
dat Den Uyl daarbij geen rekening houdt
met de Individuele huursubsidie. Ik sta
voor het CDA-program en daarin kan de
heer Den Uyl lezen, dat de zaken geheel
anders liggen".
„De kwestie is deze: om de aanzienlijke
woningnood op te lossen, zullen we veel
meer moeten gaan bouwen. Hoe moeten
we dat in vredesnaam betalen? Welnu, de
overheid dient daarvoor extra middelen
ter beschikking te stellen, maar de bur
gers moeten ook meer aan het wonen
gaan besteden dan ze tot dusver hebben
gedaan. Voor de huiseigenaren betekent
dat een verhoging van het huurwaardefor
fait. Voor huurders betekent dat In sommi
ge gevallen een extra huurverhoging, ten
einde de huurprijs meer In overeenstem
ming te brengen met de kwaliteit van de
woning. Dat wil de PvdA ook. De mensen
die zo'n huurprijs niet kunnen betalen,
mogen aanspraak maken op individuele
huursubsidie. Nu is het zo, dat die huur-
nMtorand te maken?"
kanten aangeklampt door oudere vrouwen
die, hun ontroering vaak nauwelijks mees
ter, zeggen dat ze hem „zo'n gewéldige
man" vinden, waarna ze hem sterkte en
zegen wensen. Van Agt geniet er zichtbaar
van, deelt tientallen handtekeningen uit en
wenst zelfs een baardige man, die met be
hulp van een om de schouders hangend
sandwich-bord reclame maakt voor de
Evangelische Volks Partij, de EVP, succes
toe met zijn campagne. Hij wil zelfs samen
met de demonstrant op de foto. Als hij van
het campagneteam een seintje krijgt, dat
het echt tijd is om naar de bus terug te
gaan, ziet de lijsttrekker zich genoodzaakt,
een tweehonderd meter lange sprint naar
de bus te trekken, teneinde zich uit de me
nigte los te maken. Alleen de joelende kin
derschaar en enkele jonge campagnevoer
ders kunnen hem bijbenen.
Conditie
Niet overal is de publieke belangstelling
even groot als in Drachten. In Wolvega bij
voorbeeld, waar een kwartier na aankomst
de campagne-activiteiten wegens een
plotselinge stortbui moeten worden ver
plaatst van het marktplein naar een zaaltje
in de buurt, zijn het voornamelijk kinderen
die belangstelling tonen. Ook in Appelscha
valt het grote aantal nlet-kiesgerechtigde
toeschouwers op. Van Agt heeft er echter
geen moeite mee. Hij onderhoudt zich op
uiterst vriendelijke en belangstellende wij
ze met de kinderen, als was hij een popu
laire oom die lange tijd niet op bezoek is
geweest. Terwijl hij weer lustig handteke
ningen uitdeelt, laat de rest van de jeugd
CDA-ballonnetjes op waaraan een kaartje
hangt met het verzoek om terugzending
naar het CDA-bureau. Mét vermelding van
de vindplaats uiteraard. Enkele dagen eer
der was tijdens een bezoek van Van Agt
aan de badplaats Kijkduin eveneens zo'n
ballonwedstrijd georganiseerd. De cam
pagnevoerders waren ervan uitgegaan, dat
de daar meestal heersende westelijke
wind de ballonnen ver landinwaarts zou
voeren, maar toevallig stond er net die
dag oostenwind, zodat alle ballonnen on
verwijld zee kozen.
Van Agt is het meest in zijn nopjes als hij
in het kader van de campagne dingen mag
doen die hij normaal nooit doet. Zoals het
melken van een koe In het Drentse Nije-
veen („Hij krijgt het eruit!", riepen de om
standers onder applaus), het hanteren van
een hogedruk-nletmachine in een timmer
fabriek te Gorredijk en het rijden op een
grasmaalmachlne In Appelscha. Bovendien
is zoiets natuurlijk altijd goed voor een
aardige foto. Een lid van het campagne
team: „Hij doet het echt prima, vinden we,
maar het is hem soms wel aan te zien dat
het slopend is. Hij is per slot van rekening
al vijftig. En als Je dan bedenkt dat hij tij
dens die campagne onderwijl ook nog
moet blijven regerenHet is een geluk
dat ie zo'n sterke conditie heeft".
DICK VAN RIETSCHOTEN
FOTO'S: MILAN KONVALINKA
