Ö33BSQÜ
Textielbedrijven schreven
maar voor halve legerorder in
Secretaris eist miljoen schadevergoeding van NRC
Wetsontwerp geeft alternatieve
artsen meer mogelijkheden
NS komen
met nieuwe
Gezins
toerkaart'
jiijjjj-
Doden
uit
oorlog
herdacht
NS: maatregelen
tegen aanslagen
onbegonnen werk
Beroep
tegen
dumping
radio-actief
afval
sfNENLAND
LEIDSE COURANT
DINSDAG 5 MEI 1981 PAGINA 9
tAN DAM KREEG GEEN STEEKPENNINGEN'
IECHT De secretaris van het college voor hoofdredactie van de^NRC.
enhuisvoorzieningen, A. van Dam, gaat van
VHandelsblad een schadevergoeding van één
in gulden eisen wegens aantasting van eer en
naam. Van Dams raadsman, mr L. Wessel- Aanleiding voor het geschil is een publicatie vorige
heeft dit aangekondigd in een brief aan de week over steekpenningen die maatschappijen en pro
jectontwikkelaars in de gezondheidszorg zouden hebben
gegeven aan mensen die invloed hebben op het toeken
nen van bouwvergunningen in deze sector. Behalve
Van Dam werd daarbij ook oud-minister Veldkamp
van sociale zaken genoemd. Beiden ontkennen ooit
steekpenningen te hebben aangenomen.
De voorzitter van het college van ziekenhuisvoorzie
ningen zei naar aanleiding van de publicatie dat het
niet uitgesloten is dat Van Dam in de privésfeer van
zijn contacten gebruik heeft gemaakt. „Het college laat
zich in zijn adviezen niet uit over wie de plannen uit
moet voeren", aldus de voorzitter.
Bevrijding
De laatste twee oorlogsjaren heeft moeder met stug
volgehouden enthousiasme beweerd, dat je van de
pulp van suikerbieten zulke overheerlijke flensjes kon
bakken. Maar toen de Canadezen eindelijk de stad
binnentrokken, zat ze huilend in de keuken de
tulpenbollen voor het avondeten te schillen.
Die dag kwam vader 's middags thuis met zijn
fietstas, waaruit hij twee onbeschrijflijk mooie broden
opdiepte. „Stientje", riep hij met trillende stem, „haal
nu het zondagse tafelkleed maar uit de linnenkast. De
broden zijn er".
Uit de kast kwam het petieterig geborduurde
damasten kleed voor hoogtijdagen. Vader had
ondertussen het dressoirbiad leeg gemaakt en
plooide die witte weelde piëteitsvol over het donker
gebeitste hout. In de naaidoos vond moeder daarna
nog wat rode en gele linten die ze als gemarkeerde
wandelpaadjes in het sneeuwlandschap aanlegde.
Toen zei vader: „Jongens kom eens allemaal hier".
We schuifelden dichterbij en stelden ons zwijgend
rondom het dressoir op, alsof er nu elk moment een
gedenkteken onthuld kon worden. Vader liet die
ondragelijke spanning nog enkele seconden
freewheelen en daarna pas legde hij de broden naast
elkaar op het dressoir.
„Dat is een geschenk van de Zweden", zei hij
plechtig, „die hadden gehoord dat wij honger lijden
en toen hebben ze meel gestuurd. Is dat niet
prachtig?".
Wij knikten en beminden de Zweden zeer. Want nu
pas begrepen we, dat die blonde reuzen in hun
eeuwig lispelende bossen ten noorden van het
Kattegat meer deden dan alleen maar hout hakken.
We keken bewonderend naar de broden die als
huifkarren tussen de geborduurde bloemetjes waren
blijven steken. Een aangrijpend tafereel. En daarom
verbaasde het eigenlijk niemand, dat moeder zachtjes
snikte en met een slip van haar schort de tranen uit
haar ogen veegde.
Alleen vader leek uiterlijk onbewogen. Hij deed enkele
stappen achteruit en monsterde het brood alsof het
de kroonjuwelen van Engeland waren.
„Zo", zei hij, „hoe vinden jullie dat nou?".
„Prachtig pa", tsjilpten wij om het hardst. Met
uitzondering van Ernst, die begerig riep: „Ik zou best
een boterham lusten".
Vader keek hem pijnlijk getroffen aan. Aan de
mogelijkheid dat dit schitterende brood ook
geconsumeerd kon worden had hij namelijk nog niet
gedacht. Daarvoor was het in zijn ogen te mooi. Dit
was manna uit de hemel, dat alleen geschikt was om
op feestdagen als deze uitgestald te worden. En
daarna borg je het weer op totdat er weer iets
opmerkelijks te vieren was. Een begrijpelijke visie,
want vijf jaar bezetting had ook hém totaal vervreemd
van smakelijke zaken als brood. In het begin had hij
zijn gouden horlogeketting bij een boer geruild voor
een lummelig zakje tarwe, dat voor de helft bestond
uit zemelen. En in 1943 was ik nog één keer met hem
meegegaan naar de Haarlemmermeerpolder, waar we
pas bij de vierde boerderij geluk hadden en moeders
trouwring per gratie Gods goed was voor een handje
gerimpelde aardappelen. Daarna waren we
aangewezen op de Gaarkeuken, waar je de ene dag
een pan waterige stamppot kon halen en de volgende
dag werd afgescheept met1 pap. waar dode wurmen in
dreven.
Geen wonder dus, dat vader met al dat brood geen
raad wist. Want reken er op dat honger schichtig
maakt. Vader keek moeder aan en zei op fluistertoon:
„Nee, jongens. We laten dat brood nog even zo staan,
want ik heb nóg een verrassing voor jullie".
Ditmaal haalde hij uit de fietstas een klein pakje. „Ik
ben net even bij slager Meester geweest", zei hij
glimlachend, „en weet je, wat hij zei? Buurman", zei
hij, „eindelijk is het zover. We fijn bevrijd. En dat
moet gevierd worden, zou ik zo denken. Jij hebt een
vrouw en zeven kinderen thuis buurman. En daarom
zou ik het op prijs stellen, als je dit kleine geschenk
zou willen accepteren. We zijn maar eenmaal bevrijd
moet je maar denken. En dat moet gevierd worden,
zou ik zo denken".
Voordat vader begon met uitpakken zei hij ook nog:
„In tijden van ellende leer je je vrienden kennen. En
slager Meester is een vriend".
Vervolgens vouwde hij het pakpapier open en
onthulde hij een licht aangebraden bal gehakt.
„Een bal gehakt", stamelde moeder, „je hebt gelijk
pa. Slager Meester is een vriend".
Met de acht stemmen van zijn gezinsleden tegen
besloot vader daarna, dat het feestelijk aansnijden
der broden pas zou plaats vinden na de dankdienst,
die haastig was ingelast, toen de eerste tanks bij
Sloterdijk gesignaleerd waren.
Een kwartier later luisterden we geknield naar de
devote galm, die door de propvolle kerk trilde. Maar
ondertussen zagen we in een glashelder visioen die
bal gehakt steeds groter worden, totdat hij tenslotte
met zijn bovenkant de gotische gewelven had bereikt.
Misselijk van de honger volgden wij vader na de
dienst in de richting van de achterkamer. „Jongens",
riep hij schor, „nu gaat het gebeuren". Hij zweeg
daarna en staarde verbijsterd naar het dressoir.
„Hemelse goedheid", hoorden wij hem zeggen, „waar
is die bal gehakt gebleven?".
Nu pas zag ik ook dat de schaal tussen de broden
leeg was. „Heb je hem niet in de voorkamer gelegd?",
probeerde moeder nog, maar hij snoerde haar de
mond en schreeuwde: „Omdat ik barst van de
honger, daarom ben ik nog niet gek. Ik weet
waarachtig wel, waar ik die bal gehakt heb
achtergelaten".
Hij keek naar de grond en riep: „Stien, waar is
Teddy? Die rothond is er met onze gehakt vandoor
gegaan. Ik zie het aan de kruimels. Waar is die
smeerlap?. Daar zal ie van lusten".
We vonden Teddy uiteindelijk bij de deur van de
rommelzolder, waar hij met een intens welbehagen
het restant van de gehaktbal tussen de gele tanden
wurmde.
„Vuile rot hond", riep vader, „durf je wel".
Teddy keek hem aan met een blik van „wat Is daar
nou aan te durven? Hij lag er toch zeker voor". Want
reken er op, dat die tulpenbollen ook hem de neus
uitkwamen.
Vader deed een uitval naar de hond, tilde hem op en
droeg hem als een tijdbom, die op springen staat,
naar de tuin. „En nou wegwezen en nooit meer terug
komen", schreeuwde hij, „we kunnen Je missen als
kiespijn". Lelijk mormel dat je daar bent".
Een half uur later werd. er nadrukkelijk aan de
keukendeur gekrabd. Vader, die net een halve snee
wittebrood met dik reuzel In de mond had gepropt
riep: „Dat zal Teddy zijn. Hij heeft spijt als haren op
zijn hoofd. Laat hem maar binnen, Stientje".
Even later maakte de hond zijn rentree met
opgeheven snorpunten, waarin de laatste restjes
gehakt duidelijk zichtbaar waren.
„Heb je spijt?", vroeg vader gebiedend.
De hond keek hem even aan en begon daarna
behoedzaam aan het restant van de wittebroden te
snuffelen.
Het was een bevrijdend gezicht.
DEN HAAG Nederlandse textiel
bedrijven hebben maar voor de helft
op de onlangs geplaatste superorder
van het ministerie van defensie inge
schreven. Van de order is uiteinde
lijk veertig procent in Nederland ge
bleven. De rest ging naar textielbe
drijven in Duitsland (veertig pro
cent) en België (twintig procent), al
dus minister Van Aardenne van eco
nomische zaken in antwoord op vra
gen van het CDA-kamerlid Couprie.
De order omvatte 500.000 binnenge-
vechtsbroeken en 300.000 binnen ge-
vechtsjassen, en had volgens Cou
prie een fikse ondersteuning kunnen
betekenen voor de noodlijdende tex- grotendeels naar het buitenland (onder
tiel- en confectieindustrie in eigen anderen Malta) overgeheveld heeft,
land.
De minister schrijft dat wel degelijk ge
keken is naar de werkgelegenheid in
Nederland en dat daarom ook vroegtij
dig overleg geweest is tussen de minis-,
teries van defensie en economische za
ken, Het Nederlandse bedrijf dat met
een deel van de order is gaan strijken,
heeft „niet alleen een verkoopapparaat
in Nederland, maar is tevens wever
van stof voor eigen levering". Inmid
dels is vast komen te staan dat dit be
drijf, waarvan de naam niet bekend ge
maakt wordt, het weven van de stoffen
Met voeten treden
Van Aardenne vindt het niet correct
nu alsnog de totale order in Nederland
te plaatsen omdat daarmee algemene
rechtsbeginselen en het beginsel van
gelijke behandeling, zoals neergelegd in
het Verdrag van Rome, met voeten ge
treden zouden worden. Dat de gang
van zaken rond de reuzenorder is strijd
zou zijn met het aanschaffingenbeleid
van de overheid, waarover kort gele
den een nota verschenen is, bestrijdt
hij, omdat dit beleid streeft „een goede
coördinatie" tussen die overheidsdien-
sten die wat kopen willen, en het mi
nisterie.'
Voor de veronderstelling dat de Duitse
en Belgische overheid in tegenstelling
tot de Nederlandse overheid, de eigen
textielindustrie fors steunen, waardoor
de bedrijven in die landen aanmerke
lijk lagere offertes konden aanbieden,
„zijn geen aanwijzingen", stelt Van
Aardenne. Aan de order waren even
min bijzondere onderzoeks- en ontwik
kelingskosten verbonden; zowel het
doek als de jassen en de broeken zelf
zijn als „conventioneel" te beschouwen.
Ter nagedachtenis van „alle sinds 10 mei '40 gebrachte offers, ongeacht tijd en
plaats", hebben Koningin Beatrix en Prins Claus gisteren voor de eerste maal de eer
ste krans gelegd bij het Nationale Monument op de Dam in Amsterdam.
DEN HAAG Gisteren zijn
op veel plaatsen weer de do
den herdacht uit de Tweede
Wereldoorlog en „alle sinds
10 mei 1940 gebrachte offers,
ongeacht tijd of plaats". Ko
ningin Beatrix en prins
Claus legden voor alle ge
vallenen sinds 10 mei een
krans bij het Nationaal Mo
nument op de Dam in Am
sterdam. Ook ministerpresi
dent Van Agt legde namens
de regering een krans.
De herdenkingstoespraak op
de Dam werd voorafgegaan
door een korte plechtigheid in
de Niewe Kerk. Deze dienst
werd bijgewoond door het ko
ninklijk paar, autoriteiten, ge
nodigden en nabestaanden.
Kardinaal Willebrands hield
een toespraak waarin hij on
der meer de vraag ter sprake
bracht of de vrijheid waarvoor
zovelen in de oorlog hun leven
hebben gegeven hedentendage
wel goed wordt aangewend.
Op de Waalsdorpervlakte in
Den Haag hebben enige dui
zenden mensen de gevallenen
van de Tweede Weereldoorlog
herdacht In een stille tocht
trokken zij naar de fusillade
plaats waar veel bloemen en
enkele kransen werden neer
gelegd.
In de Haagse Spoorwijk kwam heden toen jongeren met verf rige jongen werd wegens
het rond het uur van de do- en projectielen naar de'politie openlijke geweldpleging aan-
denherdenking tot ongeregeld- begonnen te gooien. Een 17-ja- gehouden.
Een griffier van de Tweede Kamer helpt Kamervoorzitter
Dolman bij het leggen van een krans bij de erelijst van
gevallenen In het gebouw van de Tweede Kamer gister
avond.
TREINTERREUR TART TWENTE
(vervolg van voorpagina)
WIERDEN „Zoiets komt natuurlijk niet dagelijks voor.
Gelukkig niet. De laatste keer dat er éen trein werd bescho
ten dateert van enkele jaren geleden, toen de commando's
een eind maakten aan de treinkaping in Drente. Maar wat
in Wierden zondagnacht gebeurde is een incidenteel gebeu
ren. Voorzorgsmaatregelen, ach daar kunnen de Nederland
se Spoorwegen niet aan beginnen. We hebben namelijk een
spoorwegnet van tienduizenden meters. Bovendien zijn wij
geen politieagenten".
Woorden van de heer Meijer, voorlichter van de Nederlandse
Spoorwegen in Utrecht, naar aanleiding van de beschieting van
de trein tussen Wierden en Riissen zondagavond. Een uiterst
kwalijke zaak, die mogelijk verband houdt met de botsing van
een trein met een teil stenen opgehangen aan een viaduct aan de
Looweg in Wierden.
De heer Meijer ziet de ware treinterreur van de laatste dagen als
een „merkwaardige serie baldadigheden". De beschieting van de
trein met een automatisch wapen wil Meijer echter niet tot deze
categorie rekenen. De voorlichter „Dit gaat veel verder. Er
hadden slachtoffers kunnen vallen, dan was de ramp niet te
overzien geweest. Motieven voor een dergelijke daad kan ik niet
verzinnen. Wat dat betreft ben ik sprakeloos".
De Wierdense politie doet er in samenwerking met de groep
Zwolle van de rijkspolitie alles aan om de daders op te sporen en
voor het gerecht te brengen. De gevolgen voor het aantal trein-
passagiers zijn nog niet duidelijk. Dat moeten we afwachten, is
de algemene kreet. Adjudant Minor van het Wierdens politie
korps gelooft in ieder geval dat de politie in samenwerking met
de spoorwegrecherche de passagiers een veilige tocht moet kun
nen garanderen. „De politie is verplicht ervoor om te zorgen dat
nieuwe aanslagen niet weer gebeuren", aldus de adjundant-
majoor.
UTRECHT Aan de loketten van de Nederlandse
Spoorwegen kunnen in juni, juli en augustus gezin»
kaarten worden gekocht Met deze kaarten (ƒ170 in de
eerste en ƒ120 in de tweede klasse) kan een gezin met
«_i_j ongeacht de gezinsgrootte vier dagen
reizen.
De vier dagen hoeven niet achter elkaar te worden ge
bruikt, maar kunnen verspreid over een periode van ne
gen dagen worden „opgenomen". Voor de nieuwe kaart, de
Gezinstoerkaart, worden voor het begrip „gezin" dezelfde
normen gebruikt als bij de al bestaande gezinskaart Dat
wil zeggen: voor de gezinstoerkaart geldt als gezin iedere
alleenstaande man of vrouw, twee gehuwden of meer dan
één jaar samenwonenden, in gezelschap van hun eigen
kinderen, stief- of pleegkinderen (allen tot en met zeven
tien jaar) en één hond.
UTRECHT „De monopoliepositie
van de arts verdwijnt, en dat zal
voor een aantal artsen wel even
wennen zijn". Zo reageerde de voor
zitter van de Koninklijk* Neder
landse Maatschappij tot Bevorde
ring der Geneeskunst, D. Hagenaar,
op de nieuwe ontwerpwet „BIG", die
het onder meer mogelijk moet ma
ken dat onbevoegden op een legale
manier geneeskunst bedrijven.
Het wetsontwerp, dat gisteren door
staatssecretaris Veder-Smit (volksge
zondheid) en minister De Ruiter (justi
tie) werd gepubliceerd, houdt een aan
tal ingrijpende veranderingen in voor
de gezondheidszorg. Naast het toestaan
van ongediplomeerde artsenarij, wordt
bet tuchtrecht meer openbaar gemaakt
In de derde plaats geeft de wet de over
heid extra bevoegdheden voor.het tref
fen van maatregelen ter bevordering
en bewaking van de kwaliteit in de ge
zondheidszorg.
De nieuwe wet, die een vereenvoudig
de en aangepaste? samenvatting is van
acht oude wetten op het terrein van de
gezondheidszorg, gaat naast de medi
sche beroepen minstens 24 andere vak
gebieden bestrijken, variërend van op
ticiens tot logopedisten.
Alternatieve genezers krijgen als de
BIG-wet wordt aangenomen meer mo
gelijkheden om hun activiteiten te ont
plooien. Voorwaarde is wel, dat de ge
zondheid van de patiënt niet geschaad
wordt Een vergoeding door het zieken
fonds voor alternatieve behandelingen
zit er volgens de staatssecretaris voorlo
pig niet in. Over de ontwerp-wet is ad
vies gevraagd aan de centrale raad
voor de volksgezondheid.
AMSTERDAM De milieu
organisaties Greenpeace en
Natuur en Milieu hebben bij
de Kroon beroep aangete
kend tegen het besluit van
minister Ginjaar (volksge
zondheid en milieuhygiëne)
om ook dit jaar radio-actief
afval in de Atlantische
oceaan te dumpen.
De organisaties verwachten,
dat het dumpschip al binnen
enkele weken met 7000 ton
licht- en middel radio-actief
materiaal vanuit IJmuiden zal
vertrekken. Een uitspraak van
de Kroon zou in dat geval te
laat komen. Greenpeace en
Natuur cn Milieu hebben
daarom de Raad van State
verzocht de vergunning voor
de dumping aan te houden,
totdat de Kroon uitspraak
heeft gedaan.
Minima
eerder
gratis
verzekerd
DEN HAAG De inko
mensgrenzen waarbij geen
premie voor volksverzeke
ringen hoeft te worden be
taald en waarbij kortingen
gelden, zijn verhoogd. Uit
een mededeling van het mi
nisterie van sociale zaken
blijkt, dat ongehuwden be
neden de 35 jaar met een in
komen van 5.900 gulden per
jaar of minder gratis verze
kerd zijn. Deze grens lag op
5.400 gulden.
Vrijgesteld van premies zijn
verder: ongehuwden boven de
35 jaar met een inkomen tot
7.900 gulden (was 7.300) en on-
gehuwen met kinderen en ge
huwden met een inkomen be
neden de 10.200 gulden (was
9.400). Voor de hogere inko
mens, tot circa 15.000 gulden,
kunnen voorts reducties wor
den toegepast.
Franse
geestelijken
beëindigen
hongerstaking
LYON/BOURGES Een
priester, een dominee en een
jonge Noordafrikaan in de
Franse stad Lyon hebben het
afgelopen weekeinde na 29 da
gen hun hongerstaking onder
broken, die was gericht tegen
de uitwijzing van Noordafrika
nen „van de tweede genera
tie". De drie namen hun be
sluit na een schriftelijke toe
zegging van minister Bonnet
van binnenlandse zaken de
komende drie maanden niet
tot uitzetting over te gaan.
ABN voert weer
opslagrente in
AMSTERDAM De renteta
rieven in Nederland zijn weer
aan het stijgen. De Algemene
Bank Nederland heeft gisteren
bekendgemaakt met ingang
van woensdag weer een toe
slag van een half procent op
de rënte in te willen stellen.
De toeslag van een half pro
cent werd begin dit jaar door
vrijwel alle handelsbanken ge
schrapt, toen de prijzen op de
internationale kapitaalmark
ten begonnen te dalen. De ex
tra toeslag is voornamelijk be
doeld om de winsten van de
banken veilig te stellen in tij
den van geldkrapte. Het weer
invoeren van het 0,5 procents
tarief is een indicatie van stij
gende tarieven op de geld
markten. Verwacht wordt, dat
andere banken snel zullen vol
gen. Een 'particulier krediet
zou daarmee in Nederland
weer op het oude peil van bij
na 12 procent komen.
Protesten bij strijd
om „Gouden roos"
MONTREUX - Bij de strijd
in het Zwitserse Montrem
om de „Gouden roos" vooi
het beste televisieprogran»
ma heeft de Italiaanse ür
zending aanleiding gegeven
tot heftige protesten, mei
name van de zijde van de
Nederlandse deelnemers.
In het door de RAI geprodu
ceerde programma „Palcosce-
nico" werd de door Bertoll
Brecht voor de „Heilige Jo
hanna van de Slachthuizen'
vervaardigde parodie op hel
„Horst Wessellied" in het Ita
liaans gezongen. Journalisten
die geen Italiaans kennen, be
grepen niet dat het niet om de
originele tekst van het strijd
lied van Hitiers nationaal-so-
cialisten ging. Het ten gehore
brengen van dit lied op de dag
van de dodenherdenking viel
vooral bij de Nederlanders
verkeerd.
In de toelichting op de Ita
liaanse inzending was niel
vermeld dat het om de parodie
van Brecht ging.
