De katholieke negers van Ulster
Bobby
eigenlijk al
dood, voor hij
aan honger
staking begon
Toetsing van resultaten wapenoverleg
in december onmogelijk geacht
Bonn beledigd door felle aanval Begin
Spanning in
Spanje
toegenomen
na nieuwe
aanslagen
MOEDER SANDS:
.GEWELD IS HIER NORMAAL GEWORDEN'
•BUITENLAND
LEIDSE COURANT
DINSDAG 5 MEI 1981 PAGINA 1
O
SDI
(Van onze correspondent
Bert van Velzen)
BELFAST Bobby Sands is dood. Zondagmorgen be
gon hij, bewusteloos, aan de tiende week van zijn hon
gerstaking. Hij heeft het begin van de 66e dag net ge
haald. Er is geen bevel gekomen van Brendan MeFarla-
ne, de commandant van de IBA-gevangenen in Long
Cesh, om Bobby met heroïsche middelen uit het graf te
slepen. Ook zijn moeder en zijn zuster Marcella hebben
niet gevraagd om de 27-jarige Bobby Sands te redden.
Zondag nog was Belfast, na
een ouverture van kille regen
en bittere wind, in het cen
trum het toneel van tromme
lende en pijpende geuzenven
dels en met onrust waaiende
vlaggen. De drumbands en de
pijpers verschijnen bijna dage
lijks in het commerciële en
protestante hart van Belfast
om te oefenen voor de viering
van het ontzet van Londen-
derry, bijna 300 jaar geleden
en zo goed onthouden. Voor
hen mogen de hongerstakers
creperen.
Maar in de getto's was er al de
haatschreeuw van woede en
de gelaten droefheid van ro
zenkrans biddende vrouwen.
Bobby Sands was het niet eens
met het feit dat Sean McKen-
na op 18 december van het vo
rig jaar, toen hij na een hon
gerstaking van 53 dagen
zweefde tussen tijd en eeuwig
heid, op de valreep werd ge
red. Er waren toen enkele
concessies afgedwongen van
de Britse regering en deze ble
ken achteraf een aanzienlijk
verlies. Margaret Thatcher, zo
schreven Engelse kranten
triomfantelijk, had de slag ge
wonnen.
Wie was Bobby Sands? Zijn
moeder, gekweld en bitter, zei
dat Bobby al dood was voordat
hij aan zijn hongerstaking be
gon, zö ondragelijk was de hel
van Long Cesh en de wanhoop
vangene in oorlogstijd. Naam,
rang en nummer, dat konden
ze van hem krijgen.
Gestorven
In zijn goede dagen was Bobby
Sands een uiterlijk allerplezie
rigste jongeman, zoals men die
graag in zijn familie zou aan
treffen. Protestanten op de
Shankill Road hezen onmid
dellijk de vlag toen zij hoor
den, dat Bobby Sands was ge
storven en Ian Paisley moet de
Heer hebben geprezen. Maar
Ierse barden zijn onmiddellijk
aan het schrijven gegaan om
Bobby's sterven te eren in een
lied of een ballade, zoals die
geschreven zijn voor Terence
McSwiney, de grootmoeders
die de Britse soldaten hebben
aangevallen, over mannen
achter prikkeldraad, de dode
hongerstaker Michael Gaüg-
han, die stierf in het kille ge
vang van Parkhurst, de kinde
ren die gevochten hebben op
de barricades van de Bogside
van Londonderry en over de
altijd aanwezige dood.
De moeder van Bobby Sands
heeft gezegd, dat haar zoon in
de gevangenis al dood was,
voordat hij aan zijn hongersta
king begon.Mijn zoon heeft
zijn leven gegeven om gevan
genisomstandigheden te ver
beteren en niet om dood en
vernieling te veroorzaken, zo
heeft ze steeds gezegd.
t jongeman r
bij
na onvervulbare droom. Zij
heeft geluisterd naar de man
nen, die helder van geest,
maar met grote bitterheid, be
sloten hebben dat de IRA een
martelaar nodig had. Ze moet
geluisterd hebben naar haar
zoon, die nu onsterfelijk zal
worden; omdat geen Ierse
moeder haar zoon durft tegen
spreken die in „de beweging"
is. Marcella, zijn zuster, moet
getwijfeld hebben. Maar vrou
wen hebben in Ierland in dit
soort zaken maar bitter weinig
te zeggen.
Opgejaagd dier
Bobby is getrouwd geweest,
maar zijn vrouw heeft hem
verlaten en ze woont nu in
Engeland. Dat gebeurt maar al
te vaak wanneer vrouwen het
niet langer kunnen uitstaan
dat haar mannen als opgejaag
de dieren door het leven gaan,
of niet kunnen verbergen dat
ze de hand hebben gehad in
een helse explosie. Er zijn veel
gezinnen in steden als Belfast,
Londonderry of Crossmaglen
waar een van de ouders weg
is, meestal de moeder. Bobby's
vrouw is verdwenen, omdat
hij de laatste negen maal
Kerstmis in het gevang heeft
doorgebracht en daarvoor ook
nog een aantal
was met Bob by
leven, vond ze.
Bobby Sands is de negende
maart van 1954 in Belfast ge
boren. Hij heeft zijn 27ste ver
jaardag gevierd op de negende
dag van zijn hongerstaking.
Hij sloot zich aan bij de Repu
blikeinse Beweging, de IRA-
jeugd, toen hij net uit zijn pu
bertijd was gekomen en al
reeds op zijn 18e werd hij in
Lisburn gearresteerd wegens
illegaal wapenbezit. De wa
pens, zo zeggen zijn republi
keinse vrienden, waren in
armzalige conditie, maar niet
temin werd hij in 1973 tot vijf
jaar gevangenisstraf veroor
deeld. Hij was toen, omdat de
IRA-terroristen toen nog niet
onder de criminaliteitswet vie
len, een politieke gevangene
In april 1976 werd Bobby
Sands vrijgelaten, maar zes
maanden later werd hij op
nieuw gearresteerd. Ditmaal
na een bomaanslag in de buurt
van zijn eigen huis. Er was een
vuurgevecht waarbij twee po
litiemannen werden gewond.
Tijdens ondervragingen door
Royal Ulster Constabulary, de
politie, in Castleraegh, zouden
Bobby en drie mededaders ge
durende zes dagen zijn bloot
gesteld aan uiterst hardhandi
ge ondervragingen. Bobby
weigerde meer inlichtingen te
geven dan zijn naam en adres.
Hij voelde zich een krijgsge-
(Van onze speciale verslagge
ver Bert Van Velzen)
BELFAST De warme zon
stond gistermiddag op een
door de vertraagde meivie
ring vrijwel lege stad Bel
fast, waar kinderen, rond de
architectonische terreur van
de monsterachtige Divisflat
slag leverden met de hand
havers van de openbare wa
norde. Er waren sporadische
gevechten in katholieke
buurten en in het door de
nerveuze journalisten be
woonde Europahotel - de ve
len die het brood eten van
terreur en geweldjournalis-
tiek, behoren tot een soort
koppensnellers en zien
bloeddorstig uit naar nieu
we rituelen van moord -
werden overspannen geruch
ten verspreid en betoogden
onheilsprofeten dat de Di
visflat als de Krakatau uit
een zou spatten en dat er
honderden politiemannen in
stelling lagen om fotografen
af te tuigen of plastic kogels
die als hamerslagen aanko
men - naar het hoofd te
schieten. Dat komt omdat er
zoveel geweld is beloofd en
sommige psychopaten zich
bekocht voelen als het uit
blijft of niet de vormen aan
neemt van een burgeroorlog.
Rond de Divisflat en in de
Crumlin Road, waar een
vermolmde gevangenis staat
vochten de kinderen van het
geweld met de politie.
Beneden het hoofdkwartier
van de Sinn Fein en het infor
matiecentrum van de H. Blo-
kactivisten stond Brigid Han-
nan door IRA-gevangenen ge
maakte portemonnees, ver
sierd met de Ierse Phoenix en
motieven uit „The Book of
Kells" en Republikeinse propa
gandageschriften te verkopen.
Ze gaf me een poster waarop
ze met een kruisje haar huis
aangaf. Het huis waarin zij
was geboren en dat nu, aan de
overkant van de straat, een
lege plek is. In die straat heb
ben kleine kinderen, soms nog
net drie jaar oud, stenen
ir Britse soldaten.
Brigid zei dodelijk bevreesd te
zijn dat de dood van Bobby
Sands een bittere tol zal gaan
vragen: het leven van kinde
ren, die opgegroeid zijn in de
cultuur van armoede en nor
maal geworden abnormaliteit
van dagelijkse terreur. De
schuldigen moet men ook zien
te vinden onder de mannen
die het woord Gods prediken,
alsof het een haatroep is. Man
nen als Ian Paisley, die ik ben
gaan zien als de eerwaarde
terrorist van de Ravenheuvel.
Straatterreur
Ik zal later een portret van
Paisley schilderen. Maar nu
gaat het om moeders en kinde
ren van de terreur. Om slacht
offers, zoals de verschrikkelijk
gekwelde moeder van Bobby
Sands, Rosalenn, een slachtof
fer is. Morris Fraser, die dank
zij een roddelcampagne om
trent een vermeende voorkeur
voor mannen gedwongen
werd de wijk te nemen naar
de Verenigde Staten, heeft aan
de kinderen van het geweld
van Noord-Ierland een boek
gewijd onder de titel „Chil
dren of Violence", (Kinderen
van het Geweld). Hij heeft, als
psycholoog, honderden kinde
ren onderzocht die reeds tus
sen hun achtste en tiende jaar
aan straatterreur hadden deel
genomen. Dat waren kinderen
die (soms tegen betaling van
zakgeld) diensten bewezen als
republikeinse koeriertjes of
die kabels spanden over de
nauwe straat, waardoor, toen
op deze truc nog geen tech
nisch antwoord was gevonden,
soldaten in razende jeeps wer
den onthoofd. Die kinderen
wisten de technische details
uit de doeken te doen hoe een
molotov-cocktail wordt gefa
briceerd of hoe een spijkerbom
zijn afschuwelijk werk doet.
Het beroemdste kind van het
Noordierse geweld is Catheri
ne Anne Gilmore, die in juli 5
jaar wordt en die al een kogel
in haar kleine lijfje had voor
dat zij werd geboren en die al
op de operatietafel lag voordat
ze 12 uur oud was.
Een psycholoog als
dr.H.Lyons, die zich in Belfast
met hetzelfde probleem bezig
houdt, maakt zich minder zor
gen om de schade die de kin
deren van de terreur wordt
toegebracht, dan Morris Fra
ser. Veel kinderen spreken
een van haat vervulde taal, die
de echo is van de taal van hun
ouders. Er zijn kinderen van 7
die al een klein, maar doel
treffend brandbommetje kun
nen maken met een dozijn lu
cifers, die om een sigaret wor
den gebonden, de koppen on
geveer halverwege, zodat het
bovenste stuk van de sigaret,
aangestoken, als een lont fun
geert. Er is al veel geschreven
over deze kinderen, die nacht
merries bij daglicht hebben
waargenomen met wijdopen
ogen, die gehoord hebben van
het verpletteren van knieschij
ven, vroeger met een kogel,
later met een blokbeton en he
den ten dage met een electri-
sche drilboor, en vernomen
hebben dat verraders van de
republikeinse zaak terecht ge
steld kunnen worden met het
hoofd geklemd in een bank
schroef.
Dr. L T
depre
ijk gt!
Noord-Ierland. Wat als
normaal geworden
normaal wordt? Dan kuij
de psychiaters het bijzt
druk gaan krijgen. Dr.
wist te melden dat
in Noord-Ierland i
dsgolven aanmerkelijk
liepen en dat de kinderen
het geweld in de getto's s
aanmerkelijk plezier belt
aan de straatgevechten me BPJC]
politie en de strijd tegen
Brits". De kinderen van ie ^.e
geweld treden vrijwel altij 10
in blijmoedig uitziende zaln<
den. WCe<
Die kinderen hebben moe j
en die ziet men veelal al.^
op straat nerveus rokend
arts Joe Herndon, een vri
nig sociaal-democraat, zeglp TO'
vooral ouders van kindig te I
die zelf rond de 30 zijn en
hun kinderen uit de pube reerst
zien komen, vaak diep ver chiller
rust zijn wat er met hun van
groeiende kinderen kan jenoord
gebeuren. In een van de v ^aat g
staxi's die door de kathol» van
getto's pendelen vertelde en zek
jonge vrouw dat haar 15-ji ver stc
dochter vanaf het begin wn to
de hongerstaking van Bi tege\
Sands, dus 65 dagen lang Van je
huis niet meer uit is gew nwej c
dodelijk bevreesd en ver or
rust. Haar zoons vinden vVant
daarentegen maar wat s; toe n;
nend op straat en hadden )ation;
het eerste gezicht nergens en a
Joe Herndon wijt veel van ^on Vd|
geweld aan armoede en ^gen
waarlozing. De kathol ,joor
Noordieren zijn de witte pen
gers van het Verenigd le dat
ninkrijk geworden, zo zegt Enge
Veel mensen worden gete joor
riseerd door een kleine gre teje
misdadigers, zo zegt hij en ujt
Bobby Sands kan hij niet a {USt g
veel medelijden hebt chter
„Bobby heeft een keuze ZOrge
maakt, maar de dode men ment
komen niet uit het graf". Towi
Noord-
i7 de c
Ipjenhei
Sfc
r weten |}c\ag 1
In Belfast werden vannacht brandende voertuigen als barricade gebruikt. Na het overlijden van Bobby Sands braken talrijke ongeregeldheden uit.
land willen vrede,
met rust gelaten
Want in de jaren tu
en 1970 hebben we tc
lium en librium
ven, ofschoon wei... OB
er van een chemische oplf'.^'va».
sing in Noord-Ierland n
sprake kan zijn. De moêds*')0.. ff
gaan hier mentaal ten gro5^ge'ncj
aan, terwijl de jonge kindejr"'"'
een doorlopend cowboy-<
dianenspel opvoeren v,
zij zich happy voelen,
moeders zijn bitter. Hen
voordat hij wegrende naa
patiënt: „Er zijn hier niet
veel psychopaten.
Noord-Ierland zit vol
jiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiim
VAN DER KLAAUW AKKOORD MET DATUM RAKETTENGESPREK
(Van onze correspondent Mare
de Koninck)
ROME Minister van Bui
tenlandse Zaken Van der
Klaauw heeft gisteren tij
dens de NAVO-raad van mi
nisters van Buitenlandse Za
ken in Rome ingestemd met
het Amerikaanse besluit om
pas tegen het eind van dit
jaar de feitelijke onderhan
delingen met de Sowjet-Unie
te starten over wederzijdse
beperking van kernraketten
in Europa.
Zulks ondanks het feit dat
de nu door Washington ge
kozen beleidslijn practisch
uitsluit dat in december aan
staande reeds een balans
kan worden opgemaakt van
de raketonderhandelingen.
Na afloop van de eerste zit
tingsdag van de NAVO-mi-
nisterraad, waarop minister
Van der Klaauw ook een ge
sprek onder vier ogen heeft
gehad met zijn Amerikaanse
collega generaal Haig, zei de
Nederlandse bewindsman de
Amerikaanse marsroute
naar hervatting van het wa-
penbeheersingsoverleg met
de Russen te verwelkomen,
zoals ook alle andere West-
-Europese ministers hebben
gedaan.
Nederland heeft eind 1979 be
loofd in december '81 te beslis
sen over plaatsing van de 48
voor ons land bestemde Ame
rikaanse cruise-kernraketten
„aan de hand van de vraag of
het wapenbeheersingsoverleg
alsdan concrete resultaten
heeft opgeleverd". Ministers
Van der Klaauw ontweek gis
teravond in Rome alle vragen
over de onwaarschijnlijkheid
dat reeds in december aan
staande aan dit Nederlandse
voorbehoud zal zijn voldaan.
„Dat kan ik totaal niet beoor
delen. Dat hangt ervan af hoe
snel het gaat en hoe de Russen
erop inspringen", aldus de Ne
derlandse bewindsman. Hij
wist evenmin of het de bedoe
ling is dat de Amerikaanse en
Russische onderhandelaars in
Genève in december aanstaan
de reeds overeenstemming
hebben bereikt over de vraag
over welke wapensystemen
men precies gaat praten. „Zo
ver zijn we niet in detail ge-
NAVO-secretaris-generaal Luns brengt een toost uit op de Ita
liaanse president Pertini, tijdens een lunch die hij de deelnemers
aan de NAVO-vergadering van gisteren en vandaag in Rome
aanbood.
gaan", zo zei Van der Klaauw.
Het zal, zo geloven waarne
mers bij de NAVO nog min
stens een jaar duren alvorens
enig resultaat te verwachten
valt. Het is dan al 1983, het
jaar waarin de eerste Euro-ra
ketten in West-Europa zullen
worden opgesteld. Hoewel de
Amerikanen geen opvoering
van het totaal van 572 nieuwe
raketten overwegen, geldt in
NAVO-kring de gestage Russi
sche voortgang met de plaat
sing van de SS-20 (nu al 220,
waarvan meer dan de helft op
West-Europa gericht) als een
„complicatie".
Ook de bekendmaking van
minister Haig dat president
Reagan een eigenhandig ge
schreven brief van vijf kantjes
naar Sovjet-president Brezjnev
heeft gestuurd, zou hebben bij
tot de instemming
van ook West-Duitsland met
het Amerikaanse onderhande
lingsvoornemen. Bonn was
steeds het meest ongerust over
het gevaar dat de nieuwe
Amerikaanse regering de con
tacten met Rusland zou ver
minderen. Haig heeft zijn NA-
VO-ambtgenoten overigens
niets willen meedelen over de
inhoud van de brief van Rea
gan.
De unanimiteit tussen de Na-
vo-landen in Rome is volgens
Europese waarnemers in zeke
re zin „afgekondigd" door ge
neraal Haig, die van zijn bond
genoten een absolute solidari
teit heeft geëist tegenover de
Russische politiek van bewa
pening en die inzake Polen en
Afghanistan. Ook het officiële
communiqué dat vandaag aan
het slot van de Navo-raad zal
verschijnen is door Washing
ton praktisch gedicteerd. „Er
komt een veerkrachtig com
muniqué al zullen ze er mis
schien hier en daar nog iets in
kunnen veranderen", zo ken
schetste minister Van der
Klaauw de krachtsverhouding
tussen Amerika en zijn Euro
pese geallieerden.
illlllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllilllllllllllllllHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIH
BONN De Westduitse regering
heeft uiterst verontwaardigd gerea
geerd op de felle en ondiplomatieke
aanval van de Israëlische minister
president Begin zondag op Helmut
Schmidt. In een televisie-gesprek
had de Bondskanselier het morele
recht van de Palestijnen op zelfbe
schikking verdedigd. Dat wekte de
toorn van Begin, die Schmidt onder
meer „arrogant" noemde en herin
nerde aan diens verleden onder Hit-
Ier.
Het verwijt van Begin dat een mogelij
ke wapenleverantie van Duitsland aan
Saoedi-Arabië gebaseerd is op geld
zucht, werd gisteren door een rege
ringswoordvoerder in Bonn van de
hand gewezen. Voorlopig heeft
Schmidt van zo'n leverantie afgezien.
De 'woordvoerder zei letterlijk: „Zelfs
als het om een ontsporing in de Israëli
sche verkiezingsstrijd gaat, maakt dat
deze beledigende, irreële en krenkende
uitlatingen niet goed". Volgens hem
heeft de Bondskanselier zich in het
tv-gesprek op geen enkele manier bui
ten het kader van de EG-opvattingen
over het Midden-Oosten begeven.
De onbeheerste uitbarsting van Begin,
wiens hele familie door de Nazi's in Po
len is omgebracht, is waarschijnlijk te
rug te voeren op het feit dat Schmidt in
het tv-gesprek het zwaartepunt van
zijn betoog had gelegd op de legitieme
aanspraken van Palestijnen. Hij had
het lot van dit volk „een tragedie van
Griekse omvang" genoemd.
Westduitse correspondenten in Tel
Aviv berichtten gisteravond dat Begin,
geconfronteerd met de reacties in
Bonn, zijn bezwaren tegen de houding
van Schmidt herhaalde en deze zelfs
nog scherper formuleerde. In Bonn kan
men zich niet herinneren dat een rege
ringsleider ooit eerder door een be
vriend land zo frontaal is aangevallen.
porti
MADRID In Spanje zijn
gisteren door links-radïca-
le terroristen een generaal
en drie leden van de Guar-
dia Civil doodgeschoten.
Volgens de autoriteiten
was het doel van de aansla
gen de strijdkrachten, twee
maanden na de mislukte
staatsgreep, te provoceren
tot een nieuwe greep naar
de macht.
De 64-jarige brigade-gene
raal Andres Gonzalez de
Suso werd gistermiddag in
zijn auto doodgeschoten,
toen hij zich op weg wilde
begeven naar zijn bureau.
Een politieman die de
moordenaars wilde aan
houden, werd eveneens
doodgeschoten. Een van de
moordenaars kon later als
nog worden aangehouden.
Een half uur later werden
in Barcelona drie leden
van de Guardia Civil dood
geschoten, toen zij in een
café koffie zaten te drifa-
ken.
De Spaanse minister van bin
nenlandse zaken, Roson,
heeft de stadsguerrillabewe-
ging GRAPO voor beide aan
slagen verantwoordelijk ge
steld. Deze terroristenorgani
satie ontstond kort voor de
dood van generaal Franco in
november 1975 en is verant
woordelijk voor een hele
reeks moorden en bomaan
slagen. De GRAPO zegt ui
terst links van opstelling te
zijn, maar aanhoudende ge
ruchten in de Spaanse pers
willen dat zij in het verleden
is geiinfiltreërd door uiterst
rechts.
hap
HA/
fr Huj
Generaal Gonzales de Susc
die gisterenochtend in Ml
drid op straat wérd doodgi
ra.ege:
>e)
:h'
«and
Kort na de aanslag op de ge
neraal keerde koning Ju;
Carlos terug van een bezoel
aan de Balearen. Hij bezoch
daarna de rouwkapellen vi
generaal Gonzalez en de ve;f
moorde Madrileense politie
man om solidariteit met
krijgsmacht tot uitdrukkii
te brengen.
Met de nieuwe aanslagen
het aantal dit jaar gepleegd
politieke moorden inmiddel
opgelopen tot 22. Ze vallei
samen met toenemende be
zorgdheid over de kans .0]
een nieuwe greep
macht. Premier Calvo Sotèl
heeft geruchten c
handen zijnde staatsgreep
ontkend. Hij heeft verklar"
alle maatregelen' te nemejü'
die nodig zijn voor de uitróëi j
het terrorisme.
mg
n| ningsd
jffooi
$lbreke:
het vc
ltussei
itralië
6—3
bracht
snwicht
