[Ik weet niet hoe ik dit teboven kan komen
Het tij keert
voor Giscard
Bobby vastbesloten te sterven"
PLEIDOOI VAN SCHMIDT VOOR
ZELFBESCHIKKING PALESTIJNEN
YORKSHIRE-RIPPER:
Onrust in Spanje
na nieuwe
onthullingen
over staatsgreep
Tegenstander Salt-2
nieuwe Amerikaanse
wapenonderhandelaar
BUITENLAND
LEIDSE COURANT
VRIJDAG 1 MEI 1981 PAGINA 11
UO
(Van onze correspondent Roger Simons)
■ONDEN De politie van West-Yorkshire
eemt aan, dat Sonia Sutcliffe (30), de vrouw
an de Yorkshire Ripper, tot de dag na zijn ar-
estatie in het noord-Engelse Sheffield niets
eeft afgeweten van zijn afschuwelijke mis-
fijven. Op 3 en 4 januari werd ze in Leeds
ngdurig verhoord door vijf detectives van de
peciale Ripper-brigade, die doorlopend vragen
Rhaar afvuurden. „Het was een vreselijke be-
renis", zegt Sonia Sutcliffe nu. „Ze legden de
ntiemste aspecten van mijn leven bloot. Maar
t wist niets."
Natuurlijk vragen de mensen zich nu af, hoe dat
\ogelijk is. Hoe het kwam, dat ik nooit iets heb
ermoed. Maar de politie gelooft me. Eerlijk: ik
ie\> het nooit door gehad."
Sonia en Peter Sutcliffe (34) zijn sinds augustus
1974 getrouwd. Toen kenden ze elkaar al tien jaar.
Hun wittebroodsdagen brachten ze door in Parijs.
Sonia is kennelijk niet van plan haar man in de
steek te laten. Toen hij in Leeds in voorarrest was,
ging zij hem iedere dag bezoeken. Telkens vijftien
minuten; het gevangenisreglement stond niet meer
tijd toe. Voor Sonia Sutcliffe betekende dit telkens
een verplaatsing van 46 kilometer.
Ook woensdag na de eerste dag van het Ripper-
proces in Londen, is ze even bij haar man geweest,
in de vleugel onder gerechtszaal nummer 1 van de
Old Bailey. Daarna werd Sutcliffe overgebracht
naar de gevangenis van Brixton in Zuid-Londen,
waarin hij de voortzetting van zijn proces afwacht.
Sonia zal hem daar tot dinsdag opnieuw elke dag
een kort bezoek brengen. Ze verblijft met haar
moeder, Maria Szurma, op een geheim adres. So
ma's ouders zijn van Tsjecho-slovaakse en Oek-
raïnse afkomst. Na de oorlog hebben zij zich als
statenlozen in Noord-Engeland gevestigd. Haar va
der, die in Praag leraar was geweest, vond in En
geland werk als onderhoudsmonteur op een tex
tielfabriek. De Szurma's gaven hun twee kinderen
een ouderwetse strenge opvoeding.
Sonia Sutcliffe spreekt vloeiend Tsjechisch, Oek-
raïns en Engels. Voor Peter Sutcliffe, die zij lief
hebbend „Pete" (het Engelse equivalent van Piet)
noemt, door de politie ontmaskerd werd als de
Ripper van West-Yorkshire, was zij lerares teke
nen en aardewerk-maken, maar die baan is zij nu
kwijt.
Sonia Sutcliffe weet, dat ze voor de rest van haar
leven gebrandmerkt zal zijn als de echtgenote van
iemand, die dertien vrouwen om het leven ge
bracht en daarnaast gepoogd heeft nog zeven ande
ren te vermoorden. De vrouw van de Yorkshire
Ripper. Dat stigma raakt ze nooit meer kwijt.
Sinds de ontmaskering van haar man verblijft ze
bij haar ouders, die op de rand van Bradford een
eenvoudig huisje van de gemeente bewonen. Haar
moeder zegt, dat Sonia daar meestal in haar slaap
kamer voor zich uit zat te staren.
„Ze weet nog niet wat ze in de toekomst zal doen",
zegt Maria Szurma. „Maar ze heeft een sterk ka
rakter en zal er zich wel doorheen slaan."
Maria Szurma, die nog een oudere dochter heeft,
Marianne Szurma, een briljante concertpianiste,
werkt in een tehuis voor bejaarden. Ondanks haar
optimisme maakt ze zich zorgen over de geestelijke
èn lichamelijke gezondheid van haar jongste meis
je. „Sonia was vroeger zo gelukkig en zorgeloos",
zegt ze. „Ze ging graag op reis. Van overal stuurde
ze ons kaartjes; we hebben ze nog allemaal. Mijn
hart bloedt wanneer ik haar zo zie lijden. Maar
zelfs in deze afschuwelijke omstandigheden ver
geet ze me niet. Onlangs was ik jarig en toen heeft
ze me een pracht van een taart gegeven."
Sonia Sutcliffe houdt zich merkwaardig sterk.
Haar moed en onwankelbare trouw verbazen ie
dereen. Wanneer je met haar praat, voel je echter
toch dat ze zwaar geschokt is. Ze doet bovenmen
selijke inspanningen om dat allemaal te verwerke
lijken. Haar blauwe ogen staan diep in hun kassen;
haar gelaat is bleek en vertrokken. Moeder Szur
ma zegt, dat ze zienderogen vermagert.
De omvang van het drama is kennelijk nog niet
helemaal tot Sonia doorgedrongen. „Ik weet niet
hoe ik dit te boven zal komen", zegt ze op een
fluistertoon. „Ik weet niet of ik het zal kunnen,
maar het moet. Terwille van Pete."
MITTERRAND STAAT OP
WINST IN PEILINGEN
Van onze correspondent)
PARIJS Drie dagen voor de eerste ronde van de Franse
presidentsverkiezingen verklaarde een vooraanstaande fi
guur van de Parijse beurs dat het zeker was dat president
Giscard D'Estaing herkozen zou worden. Hij voegde daar
aan toe dat de beurs zich tot dusver nimmer in haar politie
ke prognoses vergist had. Een week later met de resultaten
van de eerste kiesronde die nauwelijks een verschil van 2,5
procent in het stemmental van Giscard en Mitterrand aan
geven en de beslissing van de communisten om Mitterrand
pagenoeg onvoorwaardelijk te steunen, maar de weigering
can de Gaullisten om ditzelfde voor Giscard te doen, heb
ben het beeld aanzienlijk veranderd.
Volgens een nationale opiniepeiling van het weekblad Le Point
verslaat Mitterrand volgende week zondag president Giscard
met 51,5 tegen 48,55 procent van de stemmen. Van de commu
nisten zou 84 procent op Mitterrand stemmen, wat de gaullisten
Ibetreft zou 71 procent zijn stem op Giscard uitbrengen.
In de Franse hoofdstad meent men overigens aan dat Giscard
pog steeds een kans heeft het te halen, uiteraard met een zeer
kleine meerderheid, maar in 1974 bedroeg deze ook maar
400.000 stemmen. Veel hangt af van degenen die verleden zon
dag niet ter stembus kwamen; over het algemeen komen er in
de tweede kiesronde meer kiezers opdagen dan in de eerste, of
schoon dat nog niets zegt over de wijze waarop zij stemmen.
De campagne voor de tweede kiesronde speelt zich nog slechts
sen de twee overgebleven kandidaten, Giscard d'Estaing
n Mitterrand. De eerste poogt zijn tegenstander voor te stellen
ils dè gijzelaar van de communisten, de man die de collectivise-
ing van Frankrijk wil. Mitterrand verft Giscard af als de man
die uitsluitend bedacht is op het verrijken van rijken, die een
>eslissend belang heeft bij de werkloosheid en hij wordt verant
woordelijk gesteld voor de economische crisis, zondat dat daarbij
'ezegd wordt dat deze Frankrijk minder treft dan vele van zijn
murlanden en uiteindelijk niet los te zien is van de wereldsitua-
[ie. Verder is het nu tot een conflict tussen-beide kandidaten ge
komen over twee tv-debatten, waar de socialisten op het aller
laatste moment allerlei voorwaarden aan hebben verbonden. In
brief heeft Giscard geëist dat hij op 5 mei alleen met Mitter
rand wil debatteren. Mitterrand, die deze datum zelf had voor
gesteld wil nu een ondervraging door vier journalisten en een
echtsstreeks debat met Giscard van maar een kwartier. Giscard
schrijft in zijn brief: „Ik wil met U praten en niet met derden.
De aarzeling van de socialisten lijkt ingegeven te zijn door het
:eit dat bij een vorig debat, in 1974, Giscard het beter deed dan
Mitterrand. In het socialistische kamp werd opgemerkt dat de
,zaak e ernstig is om er een schouwspel van te maken. Het gaat
tiiet om een wedstrijd in welsprekendheid", aldus de socialisten.
Een
ren
van
uiterlijk onaangedane Giscard onderhield zich giste-
tijdens een lunch in Parijs met vertegenwoordigers
de vrije beroepen.
Een jonge betoger houdt het portret omhoog van de
IRA-gevangene Bobby Sands, die als gevolg van zijn
hongerstaking, op sterven ligt.
MOEDER VAN SANDS:
Met verbonden hoofd en brandwonden op zijn gezicht
woont deze politieman de begrafenis bij van een bij een
aanslag gedode collega. De betrokken politieman raakte
bij dezelfde aanslag gewond.
i Vel-
(Van onze correspondent Bert
zen)
BELFAST Bobby Sands heeft zijn
moeder gisteren gezegd, dat hij vastbe
sloten is te sterven. Zij zal de artsen
niet verzoeken om hem met een infuus
te voeden en zijn leven te redden.
Bobby heeft haar gevraagd dat niet te
doen en zij zal gevolg geven aan dat
verzoek.
De Britse minister voor Noord Ierland,
Humphrey Atkins, heeft donderdag een
verklaring afgelegd, waarin hij de IRA
beschuldigt van plannen om terreur en
sektarische geweldplegingen te provoce
ren. Atkins zei dat de IRA condities wilde
scheppen waarin daaropvolgend geweld
van de kant van de Republikeinen zou
kunnen worden gerechtvaardigd. Zo zou
de IRA van plan zijn om een aantal gezin
nen te evacueren uit een katholiek getto
in Belfast en vervolgens hun huizen in
brand te steken en de schuld in de schoe
nen te schuiven van militante loyalisten.
De mensen zouden gedwongen worden
hun huizen te verlaten en ze zijn bang ge
maakt met mededelingen dat protestanten
zich tot de tanden hadden bewapend. De
IRA in Dublin reageerde met de verkla
ring dat de uiteenzetting van Atkins niet
meer was dan een manoeuvre om de aan
dacht van de hongerstakingen in Long
Kesh af te leiden.
Moeder Sands werd donderdagmiddag
door verslaggevers voor de gevangenis
van Long Kesh geïnterviewd. Zij zei dat
Bobby buitengewoon zwak was en bijna
niets meer kon voelen. Hij is voorbereid
voor het einde. Moeder Sands zei, dat zij
niet van plan was om Bobby te vragen het
vasten te beëindigen. „Hij was al dood,
voordat hij aan de hongerstaking begon",
aldus mevrouw Sands.
Surinaamse partijen mogen meepraten
over ontwikkeling van revolutie
PARAMARIBO Aan
de vooravond van de 1
mei-viering in Parama
ribo, tijdens welke de
Surinaamse regering een
nieuw politiek beginsel
programma presenteert,
heeft premier en presi
dent Chin A Sen de in
stelling bekendgemaakt
van een „Front voor de
bevrijding en ontwikke
ling". Via dit orgaan, dat
onder leiding komt van
legerbevelhebber majoor
Bouterse, zullen alle
partijen en groeperingen
mogen meepraten over
de „democratisering van
de Surinaamse revolu
tie".
Beslissingsbevoegdheid is er
voor het front niet bij. Het zo
genaamde beleidscentrum,
waarin naast premier Chin A
Sen en majoor Bouterse de
garnizoenscommandant Horb,
de voorzitter van de Nationale
Militaire Raad Graanoogst en
de minister van justitie en bui
tenlandse zaken Naarendorp
zitting hebben, houdt de touw
tjes in handen. Een van taken
van het beleidscentrum is het
uitschrijven van een volks
stemming over een nieuwe
grondwet. Gestreefd wordt de
ontwerpen daarvoor binnen
een jaar klaar te hebben. Na
de volksstemming kan volgens
de president een begin worden
gemaakt met de plannen voor
verkiezingen.
Het later vandaag te publice
ren beginselprogramma zal,
volgens waarnemers, bepalend
worden voor de koers die zo
wel het beleidscentrumn als
het front van Bouterse gaan
volgen. Een aantal weken ge
leden werd gezegd, dat Surina
me vanaf 1 mei een duidelijk
socialistische koers zou gaan
volgen. In het beginselpro
gramma zouden de uitgangs
punten voor een dergelijk po
litiek handelen worden opge
nomen. Sindsdien is hierover
niets meer vernomen en ook
president Chin A Sen maakte
in zijn door de televisie uitge
zonden rede van gisteren
avond geen gewag van een
duidelijke keus van legerlei
ding en regering voor het so
cialisme.
Veto tegen
boycot van
Zuid-Afrika
NEW YORK De Verenig
de Staten, Frankrijk en En
geland hebben vanmorgen
vroeg hun veto in de Veilig
heidsraad uitgesproken over
enige Afrikaanse resoluties,
waarin algemene en dwin
gende sancties tegen Zuid-A
frika werden gevraagd van
wege diens politiek jegens
Namibië.
De betrokken Afrikaanse lan
den hadden vijf resoluties in
gediend, die een dwingende
oproep bevatten om „alle di
plomatieke, consulaire en eco
nomische betrekkingen met
Zuid-Afrika te verbreken, be
nevens de instelling van een
volledig olieembargo en een
verbod op de levering van wa
pens. Vier van de resoluties
zijn in stemming gebracht.
Toen over deze vier een veto
werd uitgesproken, kwam de
vijfde resolutie niet meer in
stemming.
Abortusverbod
in Ierse
grondwet
DUBLIN In de Ierse repu
bliek is een campagne begon-
pen om het bestaande abortus-
jverbod in de grondwet te ver-
inkeren. Het initiatief ertoe is
len door een groep gy-
ïaecologen en verschillende
catholieke organisaties.
Dp het ogenblik is in de Ierse
republiek abortus een ernstig
lisdrijf volgens de uit 1861
iaterende wetgeving.
BONN In opmerkelijke duidelij
ke bewoordingen heeft de Westduit-
se Bondskanselier Helmut Schmidt
in een tv-gesprek gepleit voor het
zelfbestemmingsrecht van de Pales-
tijnen. Schmidt, juist teruggekeerd
van een vierdaags bezoek aan Saoe-
di-Arabië en aan de Verenigde Emri-
raten, liet de Israëlische kant van
het conflict niet buiten beschouwing,
maar legde het zwaartepunt van zijn
betoog toch op de deelneming van de
Palestijnen aan toekomstige ge-,
sprekken.
Aangesproken over de morele verant
woordelijkheid van de Bondsrepubliek,
zoals die onder andere inzake de leve
ring van wapens aan Saoedi-Aarabië
ter discussie is gebracht, zei Schmidt
dat niet alleen Israel aanspraak kan
doen gelden op een morele benadering.
Uitgerekend de Duitsers hebben vanuit
hun verleden ook een morele verplich
ting tegenover vluchtelingen en ver
drevenen zoals de Palestijnen. „Voor
mij is dit vraagstuk een omvangrijke
tragedie", zei de Bondskanselier. Daar
bij waarschuwde hij ervoor om -alle ge
ledingen van dit volk over een kam te
scheren: „Het zijn niet allemaal terro
risten". Anderzijds betoogde de bonds
kanselier met nadruk dat, als het Wes
ten de Palestijnen nog langer als bui
tenstaanders blijft beschouwen, dit deze
onherrooepelijk in de armen van Mos
kou zal drijven.
De leiders van de Verenigde Arabische
Emiraten hebben Bondskanselier doen
weten, dat zij militair materiaal in de
Bondsrepubliek willen kopen, zo is in
kringen van de Bondskanselier verno
men. Zij hebben ook te kennen gege
ven, dat zij geen buitenlandse militaire
eenheden in het gebied van de Perzi
sche Golf willen. Ook Schmidt heeft
zich terughoudend uitgelaten over de
plannen van een Westerse interventie
macht in het Golfgebied.
MADRID De verschijning van het Spaanse dagblad Dia-
rio 16 is gisteren enige tijd tegengehouden, nadat de hoofd
redactie had laten weten dat het nummer een belangrijk ar
tikel bevatte over de mislukte staatsgreep van 23 februari.
Kort voor het blad uitkwam, verscheen de politie, die ver
spreiding verbood omdat niet zou zijn voldaan aan de bepa
ling dat eerst verscheidene exemplaren van een krant moe
ten worden gedeponeerd bij het staatssecretariaat van voor
lichting. Na korte tijd w'erd het verbod ingetrokken.
Uit het artikel blijkt dat de samenzweerders van 23 februari
contact hadden opgenomen met de Amerikaanse autoriteiten en
het Vaticaan om hun reacties te peilen op een staatsgreep. Vol
gens Diario 16 had men te horen gekregen dat het „om een bin
nenlandse aangelegenheid" ging, maar dat zowel Washington als
het Vaticaan handhaving van de democratie en de monarchie
wensten. Het Amerikaanse ministerie van buitenlandse zaken
heeft in reactie op het artikel uitdrukkelijk ontkend ook maar
het minste contact te hebben gehad met de leiders van de coup.
In het blad wordt verder een nieuwe generaal genoemd, Jose
Juste, commandant van de belangrijke tankdivisie Brunete in
Madrid, die zich akkoord had verklaard met de staatsgreep,
maar tijdens de coup niet het bevel over zijn divisie had willen
voeren. De generaal zou in verband met de beschuldigingen uit
zijn functie worden gezet. Binnen de Brunete-divisie is gemor
ontstaan naar aanleiding van de mogelijke vervanging van de
generaal.
Diario 16 onthulde al eerder deze week dat een nieuwe poging
tot staatsgreep werd beraamd. Ze had moeten plaatsvinden op
het moment dat de Spaanse koning in Rome vertoefde. De ko
ning keerde gisteren naar Spanje terug. In Madrid deden giste
ren geruchten de ronde over ontevredenheid onder militairen.
Het neofascistische dagblad El Alcazar schreef deze week „Nu
de koning er niet is, is het ogenblik aangebroken". Tegelijkertijd
wordt als gevolg van de nieuwe onthullingen gesproken van een
zekere malaise in legerkringen. In de kazernes van het garni
zoen van Madrid zijn, vermoedelijk in verband met de 1 mei-
viering vandaag, uitzonderlijke veiligheidsmaatregelen van
kracht. Militaire verloven zijn voor het grootste deel ingetrok
ken.
Arbitragecommissie VS-Iran
op 5 mei bijeen in Den Haag
TEHERAN De Amerikaanse-Iraanse arbitragecommissie
die de kwestie van de in VS bevroren Iraanse tegoeden van
ongeveer vier miljard dollar moet regelen, zal haar eerste
bijeenkomst naar verwachting op 5 mei houden in Den
Haag.
Van elk van beide partijen zullen drie afgevaardigden aan de
bijeenkomst deelnemen om samen nog eens drie scheidsrechters
aan te wijzen. Daarna kan worden begonnen met de procedure
voor het regelen van geschillen zoals die is vastgelegd in de ver
klaring van Algiers van 20 januari, de overeenkomst die een
eind maakte aan de gijzeling van 52 Amerikanen in Iran. Vol
gens de diplomatieke bronnen moet de commissie op 19 oktober
van dit jaar klaar zijn met haar werk. Er lijkt echter weinig
kans op dat de ingewikkelde kewestie dan al is opgelost. Het
totaal aan tegoeden in handen van Amerikaanse bedrijven ligt
vermoedelijk overigens dichter bij de zes miljard dollar dan bij
het meestal genoemde bedrag van vier miljard dollar. Volgens
een schatting van een welingelichte diplomaat in Teheran zal
Iran uiteindelijk ongeveer een miljard dollar terug krijgen.
WASHINGTON Luitenant-generaal-b.d. Edward Rowny,
die uit de krijgsmacht ging uit protest tegen de sluiting van
het Salt-2-verdrag ter beperking van de strategische bewa
pening tussen de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie in
1979, is door president Reagan benoemd tot hoofdonderhan
delaar over de bewapening.
Rowny zal de leiding hebben bij alle toekomstige onderhande
lingen met de Sovjet-Unie over een nieuw Salt-verdrag of een
verdrag ter beperking van het aantal kernraketten voor de mid
dellange afstand in Europa.
Naar van officiële zijde in Washington werd vernomen, zullen
spoedig nieuwe onderhandelingen beginnen over beperking van
de raketten uit het arsenaal van de NAVO en die van het Pact
van Warschau, maar een nieuwe ronde van Salt-onderhandelin-
gen is niet in zicht.
Voorwaarden voor hulp El Salvador
WASHINGTON De commissie van buitenlandse zaken van
het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden wil de militaire hulp
aan El Salvador alleen dan voortzetten, als de regering Reagan
kan verzekeren, dat de situatie van de mensen rechten verbetert
en democratische hervormingen worden bevorderd. Een daartoe
strekkend amendement werd met 26 tegen 7 stemmen aangeno
men. Het amendement moet nog door Huis en Senaat worden
goedgekeurd.
Kapster eist alimentatie
van Billie Jean King
LOS ANGELES Een voormalige dameskapster in Los
Angeles, Marilyn Barnett (33) heeft een proces aangespan
nen tegen de tennisspeelster Billie Jean King, met wie zij
zeven jaar lang een verhouding zou hebben gehad.
Volgens Marilyn Barnett zou Billie Jean King haar levenslange
financiële steun hebben beloofd. Op grond daarvan eist Marilyn,
die als gevolg van een ongeluk invalide is en in een rolstoel zit,
de helft van de opbrengst van een huis dat Billie Jean King wil
verkopen. Het huis zou destijds op beider naam zijn gekocht. Bo
vendien wil Marilyn de helft van wat King tussen 1972 en 1779
heeft verdiend.
Centraal in het proces staat de vraag of een verstoten partij bij
een lesbische verhouding, recht op alimentatie heeft.
