Brendan
McFarlane:
De engel des
Joods voor
obby Sands
ri
innen twee
eken besluit
Ver order
lantservoertuie
Te weinig geldige handtekeningen
op lijsten NYU en Centrumpartij
fficiële presentatie informatie-centrum oorlogsgetroffenen
Regering wil
alleen „stille"
bussen
pagïINENLAND/BUITENLAND,
LE1DSE COURANT/
WOENSDAG 29 APRIL 1981 PAGINA 9
anl
Kinderen In Noord-lerland leven op vertrouwde voet met geweld en dood.
HlFAST Er is één man in de troos-
gevangeniswereld van Long Kesh
I kan beschikken over het leven of de
van Bobby Sands: zijn naam is
McFarlane. Hij is 28, een jaar
dan Bobby, en hij is hem opge-
als opperbevelhebber van de IRA-
Brendan McFarlane kan
sterven of terugroepen van
van het graf.
egende dinsdag in Belfast, in de som-
ghetto's, waar talloze huizen geen ven-
meer hebben maar met holle, uitge-
ogen de straat instaren. Het regende
monsterflat Divits, waar kinderen
essen ratten proberen te bombarde
die rondscharrelen in weldoorvoede
op de vuilnishopen op de begane
Het regende in Long Kesh, waar
McFarlane het wegebbende leven Bitter
by Sands in de palm van zijn hand
McFarlane. Hij moet in Long
officieel Harer M^jesteits gevangenis
een straf uitzitten van minimaal
eeuw, omdat hij, met een IRA-
op de armoedige Shankill
van Belfast, de ruggegraat van een
van verpaupèrde protestanten, op 13
1975 een bom had geplaatst in de
van de pub Bayardo. McFarlane en
maat schoten automatische vuurwa-
leeg in de pub, waardoor twee bejaar
de dood vonden. En terwijl de
wegreden in hun auto explo
de helse bom. De 19-jarige Joanne
stierf onmiddellijk, toen de bom
o uiteenreet. De 21-jarige Hugh
Harris was eveneens op slag
en vrijwel onvindbaar in de chaos van
metaal en versplinterd glas.
Boyle, die 19 was, heeft nog een
geleefd in het Royal Victoria Zieken-
waar wonderen van neurochirurgie
verricht. Maar Linda kon niet
worden gered.
lonsterlijke daad werd gepleegd voor
maart 1976, de dag waarop de IRA-
in Noord-lerland werd gecrimina-
Brendan McFarlane werd als ge-
met „speciale status", zeg maar als
ingesloten in de barakken
waar hij alleen bevelen
IRA-commandant be-
volgen; waar exercitie-oefe-
;n werden gehouden en waar een ho-
100I in bomfabricage, sabotage en an-
vormen van terreurkunde was ont-
Met de andere „krijgsgevangenen"
cende McFarlane op amnestie, zodra er
in de toekomst een politieke oplossing voor
het conflict in Noord-lerland zou worden
bereikt.
Dankzij een poging tot vluchten werd
Brendan McFarlane als „gewone crimi
neel" naar de berucht geworden H-blokken
overgebracht. Daar hebben IRA-gevange-
nen voor een politieke status hun „vieze ac
tie" gevoerd, met bruine muurschilderin
gen en door naakt in hun cellen te zitten,
op een dun schuimrubber matras, en met
een ruwe gevangenisdeken om de schou
ders. En nu is Brendan McFarlane de be
velhebber van de IRA-mannen in de cellen
van Long Kesh, die door de regering als
criminelen worden behandeld en die zich
zelf zien als strijders in een oorlog tegen de
gehate Britten. McFarlane alleen kan het
bevel geven: Bobby, leef!
in Londonderry dat een vriendelijker aard
heeft, in het zoete heuvelland van Antrim
en het grensland van Fermanagh, dat
Bobby Sands in het Britse Lagerhuis koos.
De katholieke kiezers zouden daar in
dien dat mogelijk ware een paard heb
ben heengezonden of een waakse herders
hond, zolang die maar als katholiek zouden
kunnen worden aangemerkt. Het geweld is
bitter. En zo zijn ook de armoede en de
huisvesting, die elders in Europa alleen
maar zo treurig zijn in de achterbuurten
van Glasgow of op Sicilië, waar de ellende
nog wordt getemperd door de troost van de
zon. En het verscheurt de toerist van de
Noordierse slagvelden in stad en dorp, hoe
lief en aardig die Ieren eigenlijk zijn. Hoe
ze zeggen naar vrede te verlangen, of
schoon psychiaters met de hand op hun
hart hebben verklaard dat er in Ulster een
massale zenuwinzinking zal uitbreken
wanneer het eenmaal vrede is. En er zijn
ook enkele neurologische randgebieden,
zoals dominee Ian Paisley, maar' verder
komt men vrijwel uitsluitend hartelijke,
vriendelijke en gezellige mensen tegen.
Zoals Brian McCool, die twee zonen in
Long Kesh heeft zitten, de een voor vijf
tien, de ander voor twaalf jaar.
Er waren gisteren wilde geruchten in Bel
fast. Bobby Sands is op de 59e dag van zijn
hongerstaking doorgegaan met het drinken
van bronwater, niet omdat hij het leiding
water niet langer kon binnenhouden (het
smaakt redelijk, hoewel wat laf), maar om
dat hij vreesde dat de gevangenisautoritei
ten bezig waren er vitaminen en mineralen
eraan toe te voegen en op die manier zijn
ogen te sparen en zijn leven te rekken. Vol
gens een ander gerucht zal op de dood van
Bobby Sands een periode van angstaanja
gende kalmte volgen, maar volgens ds. Ian
Paisley, die over goede inlichtingenbron
nen beschikt, zullen er explosies van
geweld losbarsten.
Er zijn geruchten ook dat Bobby's moeder,
evenals vijf jaar geleden de 70-jarige moe
der van Frank Stagg, haar zoon niet wil
zien sterven, ook al wordt er gedeclameerd
dat zij die voor Ierland sterven geen bloe
men en geen gebeden nodig hebben. Wat'
zeker is is dat de drie mannen die Bobby
Sands op enige afstand volgen in honger
stakingen, geleidelijkaan ook in de geva
renzone terechtkomen. Francis Hughes, die
vandaag woensdag 46 dagen geleden begon
nen is met vasten en Raymond McCrees en
Patrick O'Hara die samen 39 dagen geleden
aan een hongerstaking begonnen. Straks
zullen we meer van deze drie mannen gaan
horen.
Paisley
r de IRA regeert en waar geweld, politiek en armoede samengaan.
In de Vrije Presbyteriaanse Kerk van Ian
Paisley op de Ravenheuvel in Belfast wordt
zo heftig gepredikt, dat weinig vrome vrou
wen met droge ogen de kerk verlaten.
Maar er zal niet gebeden worden voor
Bobby Sands. Er zijn te diepe wonden ge
slagen en wat Brendan McFarlane heeft
aangericht in de Bayardo Pub is men in de
protestantse wereld van Ulster nog niet
vergeten. McFarlane is geboren en getogen
in het mini-ghetto Ardoyne van Belfast, dat
omringd is door militaire forten en waarbo
ven helikopters zweven als grillige engelen
van het Britse gezag. Het is een buurt waar
de IRA als in een republiekje regeert en
waar zoals in alle andere katholieke
ghetto's geweld, politiek en armoede sa
mengaan.
Zodra Bobby Sands wordt overgebracht
naar de militaire afdeling van het Musgra-
ve Park ziekenhuis in Belfast is het uur
van zijn dood aangebroken. Sommigen zeg
gen dat er in Musgrave Park betere midde
len beschikbaar zijn om eventuele laatste
heroïsche pogingen aan te wenden om
Bobby Sands te redden. Maar cynische lie
den zeggen dat de Britten hem in een zie
kenhuis willen laten sterven en niet in de
gevangenis. Ziekenhuis, dat klinkt veel be
ter.
Ritualistisch geweld en een leven op zeer
vertrouwde voet met dood en verderf krij-
gen de kinderen in de sektarische ghettos
binnen met de moedermelk. Over de kin
deren van het geweld wordt overigens niet
meer gesproken het is een wat esoterisch
gegeven aan het sterfbed van Bobby Sands.
Maar de kinderen van Belfast en die ih de
Bogside van Derry en die in de grijze ar
moede van Strabane worden schreeuwend
wakker uit hun dromen en hun moeders
worden nerveuze of verbitterde wrakken.
Op 2 juli deze zomer wordt Katherine
Anne Gilmore vijf jaar. Zij werd in Belfast
geboren met een kogel in haar kleine li
chaam, een slachtoffer van de terreur nog
voordat ze ter wereld was gekomen. Mary,
haar moeder, liep op straat op een prachti
ge zonnige dag, toen een auto kwam aanra
zen van waaruit geweervuur losbarstte.
Voordat Mary het wist lag ze op straat.
Even verderop lag een dode man in een
plas bloed. Katherine Anne werd met de
keizersnede gehaald en de kogel, die via de
zij van haar moeder was binnengedrongen,
zat in de rug van het kind. Ze was nog geen
twaalf uur oud toen ze op de operatietafel
lag. Ze maakt het nu goed, zo goed als een
kind in Belfast het kan maken. Natuurlijk
zijn de kinderen van Noord-lerland meer
slachtoffer dan Bobby Sands, of Brendan
McFarlane. Zelfs zonder sektarisch en poli
tiek geweld is het bestaan in Noord-lerland
al moeilijk genoeg. In sommige delen van
Belfast is de helft van de mannen werkloos.
Armoede eist zijn tol in trieste records: lage
niveaus in de leesvaardigheid onder de kin
deren. Lage IQ-testresultaten. De meeste
onbewoonbaar verklaarde, maar onver
klaarbaar bewoonde woningen in het Vere
nigd Koninkrijk vindt men in Belfast. E-
venals de meeste alcoholisten, hoewel vier
van elke tien Noordieren de blauwe knoop
eren. De statistiek is treurig op terreinen
als geestelijke handicaps en congenitale ab
normaliteiten. Het is droevig om te zien
hoeveel jonge mensen hun resterende brui
ne tanden op de vingers van één hand kun
nen tellen. Er schuilt sinister geweld in de
statistiek van armoede, van verwaarlozing
en wanhoop.
BERT VAN VELZEN
Bol O
HAAG Nog voor 12
zal het kabinet de
:de Kamer meedelen, of
consortium DAF-RSV,
it Amerikaanse bedrijf
de order krijgt van
rups-pantservoertuigen
het type ypr-765. Beide
laten hebben hun offer-
il verlaagd, maar nog
b'Js is de offerte van DAF
dan de Amerikaanse,
el netto 153 miljoen gul-
Staatssecretaris Van
len van defensie en
dvoerders van de grote
ies, verschillen van me-
over wat zwaarder
de duurdere order
DAF en dus meer
werkgelegenheid, of het kar
wei goedkoper laten klaren
door FMC, terwijl daar min
der manjaren tegenover
staan. Dit is gisteren duide
lijk geworden tijdens een
bijeenkomst van de vaste
Tweede Kamercommissie
voor defensie.
FMC vraagt 1107 miljoen gul
den en DAF/RSV 1291 mil-
S' en. Volgens VVD-kamerlid
laauw, weegt het prijsver
schil van netto 153 miljoen
gulden niet op tegen de 265
manjaren extra werk die Ne
derlandse bedrijven in de
wacht slepen bij plaatsing van
de order in Nederland. Daar
entegen is het bezwaar van de
de staatssecretaris, dat de 265
manjaren circa een half mil
joen gulden per extra arbeids
plaats betekenen. Frinking
(CDA) vond het argument van
Van Eekelen dat een Neder
landse betaling aan FMC in
dollars zeker niet gunstiger
'voor het Nederlandse consorti
um kan uitvallen, niet overtui
gend. DAF/RSV heeft betoogd
dat als er rekening wordt ge
houden met de wisselkoers,
het Nederlandse consortium
beter uit de bus komt. Van den
Bergh (PvdA), waarschuwde
dat men de samenhang tussen
een eventuele order en de toe
komstige produktie van lan
dingsgestellen voor Fokker bij
DAF, niet uit het oog mag ver
liezen. Blaauw vroeg zich af of
de compensatie-orders die
FMC in Nederland zal beste
den, er inderdaad zullen ko
men. -Van Eekelen bleek daar
niet aan te twijfelen, maar in
een brief aan minister-presi
dent Van Agt, heeft de heer
Borrie, burgemeester van
Eindhoven dezelfde twijfel
geuit. Borrie wijst in die brief
op de grote gevolgen voor de
werkgelegenheid bij DAF-
trucks, bij het al of niet toe
kennen van de order aan
DAF/RSV.
Auto
verhuur zal
sterk
toenemen
AMSTERDAM Het
steeds duurder worden
van een eigen auto zal de
autoverhuur in de toe
komst met sprongen
vooruit doen gaan. Daar
om is het belangrijk dat
de mogelijkheden van
verhuur in Nederland
meer aandacht krijgen.
Mr. Pieter van Vollenhove
zei dit gisteren in Amster
dam op een congres van
de Europese autoverhuur-
organisatie Ecatra. Vol
gens Van Vollenhove kan
het gelijktrekken van de
btw-tarieven op de huur
prijzen oneerlijke concur
rentie tussen ondernemers
in verschillende landen
voorkomen. Dit weer kan
een gunstige invloed heb
ben op het internationale
toerisme.
GEDEPUTEERDE STATEN ZUID-HOLLAND:
(Vervolg van voorpagina)
DEN HAAG In het provinciehuis in Den
Haag moest de geschillenkamer van Gede-
Suteerde Staten zich gisteren en eergisteren
oor 373 bezwaarschriften tegen Volksunie
en Centrumpartij heenwerken. De geschil
lenkamer verklaarde de lijst van de Neder
landse Volksunie (NVU) in alle vier kies
kringen van de provincie ongeldig wegens
een tekort aan geldige handtekeningen. Vol
gens GS was dat in de kieskringen Leiden,
Rotterdam en Dordrecht ook het geval bij
de Centrumpartij; In de kieskring Den
Haag mag deze partij echter wèl aan de ver
kiezingen meedoen.
De hoofdstembureaus van Leiden en Rotter
dam hadden de lijst van de Volksunie al ongel
dig verklaard. Een lot dat in Leiden ook de lijst
van de Centrumpartij beschoren was. De be
zwaren die daartegenin gebracht werden door
Glimmerveen (NVU) en Janmaat (Centrum
partij) werden ongegrond verklaard. De bezwa
ren tegen deze partijen werden (met uitzonde
ring van Den Haag voor de Centrumpartij) wel
gegrond verklaard. Bij het besluit heeft volgens
een woordvoerder van de provincie meege
speeld dat uit verklaringen tijdens de hoorzit
ting is gebleken dat diverse mensen onjuist zijn
voorgelicht over de betekenis van de door hen
■gezette handtekening.
Om deze redenen heeft ook de provincie Dren
the de lijsten van de Volksunie afgekeurd. Vijf
bejaarde dames hadden een bezwaar ingediend.
Zij hadden geen van allen begrepen dat zij een
lijst van de NVU ondertekenden. Een van hen
dacht te tekenen voor de „radio volksuniversi
teit".
Gedeputeerde Staten van Noord-Holland liet
het al dan niet zetten van handtekeningen on
der valse voorwendselen bij de beoordeling bui
ten beschouwing. „Dat is een zaak van justitie".
Bij de beslissing om de bezwaren tegen de
Volksunie in Haarlem en Amsterdam en tegen
de Centrumpartij in Haarlem gegrond te ver
klaren, beriep het college van GS zich op het
Europese verdrag ter bescherming van de rech
ten van de mens. Ook de provincie Zeeland be
riep zich ten aanzien van de Volksunie op dit
verdrag. „De bepalingen uit die door Nederland
ondertekende verklaring gaan de bevoegdheid
van de Kieswet te boven", aldus de geschillen-
kamer in Zeeland. Volgens beide provincies
zijn de doelstellingen van de NVU in strijd met
dit verdrag voor de mensenrechten.
D-STAA TSSECRETARIS W. MEUER PLEIT VOOR KLACHTRECHT:
ECHT Oud-staatssecretaris W.
er, bewindsman in het kabinet-Den
heeft vanmiddag in Utrecht gepleit
invoering van een klachtrecht voor
Iduele oorlogsgetroffenen.
eed dat tijdens de officiële presentatie
rvo iet Icodo, net Informatie- en Coördina-
,NI( rgaan Dienstverlening Oorlogsgetroffe
ne presentatie werd bijgewoond door
koningin Beatrix. Meijer beklemtoonde dat
oorlogsgetroffenen die psychische of gelde
lijke steun zoeken, vaak nog allerlei extra
frustraties oplopen als gevolg van bureacra-
tische procedures. Hij wees daarbij onder
meer op de lange wachttijden voordat uit
sluitsel wordt gegeven op een aanvraag tot
een pensioen of op een aanvraag tot bijzon
dere voorzieningen. Volgens Meijer zou er
daarom een instantie in het leven moeten
worden geroepen waarbij de oorlogsgetrof
fene in beklag kan gaan als hij ontevreden
is over de wijze van behandeling door parti
culiere en overheidsinstellingen. „Met na
druk" wees de oud-staatsecretaris in zijn
rede op „de achterstelling van degenen die
worden aangeduid met de term burgeroor
logsslachtoffers". Dat wil zeggen de slacht
offers van bombardementen, of toevallig be
trokkenen bij razzia's met fatale afloop.
Het Icodo functioneert al geruime tijd en
verstrekt meer dan duizend keer per jaar
informatie en advies aan individuele oor
logsgetroffenen. Zijn taak is voorts voorlich
ting te geven aan al diegenen die door hun
werk of beroep in aanraking komen met
oorlogsgetroffenen. In de komende tijd wil
het Icodo veel aandacht schenken aan de
opbouw van zogenaamde zelfhulpgroepen.
Het Icodo is gevestigd aan de Willem Ba-
Tijdens de vandaag gehouden bijeenkomst is
een voorlichtingsboek over de problematiek
rond oorlogsgetroffenen ten doop gehouden.
De titel luidt „Oorlog, een Breuk in het Be
staan", het is geschreven door C.M. Jacobs-
Stam en uitgegeven door Van Loghum Sla
terus.
DEN HAAG De regering
wil voortaan alleen nog
„stille" bussen voor het
openbaar vervoer aanschaf
fen. Bovendien zal het om
bouwen van bestaande bus
sen tot stille bussen komend
jaar klaar zijn. Dit heeft de
heer A. Staatsen, directeur-
generaal, voor de milieuhy
giëne gisteren meegedeeld
tijdens de demonstratie van
een Duitse .stille" vracht
wagen op het circuit van
Zandvoort.
De EG heeft vorig jaar beslo
ten de geluidsoverlast van
vrachtauto's en bussen gelei
delijk te verlagen met tien de
cibel. Bedrijven in Nederland
krijgen bij de aankoop van een
stille vrachtwagen tien pro
cent van de aanschafprijs ver
goed. Volgens Staatsen krijgt
de Nederlandse vrachtwage
nindustrie een belangrijke
subsidie om vrachtwagens met
een geluidsemissie van 80 de
cibel te ontwikkelen. Hij deel
de mee dat vrachtwagens
evenveel lawaai als twintig
personenauto's produceren,
terwijl de helft van alle men
sen hinder van het wegver
keer heeft. Hoofdpijn, gehoor-
aantasting, hoge bloeddruk,
vermoeidheid, prikkelbaar
heid, hartaandoeningen, zijn
dikwijls het gevolg van lawaai.
Tweederde van
bevolking
tegen plaatsing
kernraketten
HILVERSUM Tweederde
van de Nederlandse bevolking
is tegen het plaatsen van Ame
rikaanse kernraketten op ons
grondgebied. Dit is gebleken
uit een NIPO-onderzoek dat
werd uitgevoerd in opdracht
van Hier en Nu, de actualitei
tenrubriek van de NCRV. Van
alle ondervraagden vindt 68
procent dat de Amerikaanse
raketten niet in Nederland ge
plaatst mogen worden, 28 pro
cent is er voor. De meeste te
genstanders zijn te vinden in
de PvdA (86%), gevolgd door
D'66 (75%) en het CDA (61%).
Van de VVD-stemmers was
30% tegen de plaatsing. Over
de hele linie zijn vrouwen va
ker tegenstander van plaatsing
dan mannen.
Nachtvorst-
schade aan
fruitbomen
DEN HAAG De nacht
vorst van de afgelopen week
heeft in de fruitteelt aan
zienlijke schade veroor
zaakt, er moet rekening wor
den gehouden met een pro-
duktieverlies van dertig tot
veertig procent.
Het is mogelijk dat door de
kleinere produktie de prijzen
omhoog schieten, zodat de te
lers er toch nog goed uitsprin
gen. De consument zal echter
een aanzienlijk hogere prijs
voor hard fruit moeten betalen
dan vorig jaar. De glastuin
bouw heeft uiteraard niet van
de nachtvorst te lijden gehad;
van de telers-in-volle-grond
zijn nog geen gevallen van
vorstschade gemeld.
Kamer
akkoord met
Kaderwet
Welzijn
(Van onze parlementaire
redactie)
DEN HAAG De fracties
van CDA en VVD in de
Tweede Kamer gaan ak
koord met de herziene versie
van de Kaderwet Specifiek
Welzijn. Dit bleek gisteren
tijdens de afsluiting van het
kamerdebat daarover. Uit
.het oorspronkelijke wets
ontwerp is de bepaling ver
dwenen, dat het particuliere
initiatief op het gebied van
nieuwe welzijnsvoorzienin
gen voorrang krijgt op ini
tiatieven van gemeente en
provincie.
Aanvankelijk konden CDA en
VVD juist op dit punt niet tot
een akkoord komen. De VVD
weigerde te accepteren dat de
lokale overheden een dergelij
ke bepaling van bovenaf zou
worden opgelegd. Dat was in
strijd met de decentralisatie,
waarvoor de Kaderwet nu
juist bedoeld was. Het CDA
wilde aan die voorkeursbepa
ling vasthouden om het be
houd van welzijnsinstellingen
op levensbeschouwelijke
(godsdienstige) grondslag vei
lig te stellen.
Het tussen CDA en VVD ge
sloten compromis houdt in dat
gemeente en provincie bij het
toewijzen van subsidie zoveel
mogelijk rekening moeten
houden met de veelvormig
heid van het welzijnsaanbod
en bovendien eigen initiatief
en verantwoordelijkheid van
de burgers dient te bevorde-
