Een wereldomvattend koor van Luciano Berio
Concertagenda
PLATEN
26 april Iron Maiden, Stadsgehoorzaal in
28 april Bruce Springsteen The E
Street Band, Ahoy' Sportpaleis in Rotterdam.
29 april Extra concert van Bruce Springs
teen The E Street Band, Ahoy' Sportpaleis
in Rotterdam.
29 april Ompi Stefania Enos, Amicitia
in Den Haag. Aanvang 21.00 uur.
1 mei Ladcmacher's Inncrsleeve Oh
Boy, Paard van Troje in Den Haag.
6 mei Stevie Wonder, Ahoy'hal in Rotter
dam.
7 mei Stevie Wonder, Ahoy'hal in Rotter
dam.
7 mei Cockney Rejects, Paradiso in Am
sterdam.
8 mei Trust, Paradiso in Amsterdam.
10 mei The Clash, Jaap Edenhal in Amster
dam.
10 mei Cockney Rejects, Paard van Troje
in Den Haag.
14 mei Jack Bruce Friends, Vredenburg
in Utrecht
15 mei 999. Paard van Troje in Den Haag.
18 mei Stanley Clarke George Duke,
Muziekcentrum in Utrecht.
23 mei Tubes, Doelen in Rotterdam.
25 mei Tubes, Carré in Amsterdam.
28 mei Barclay James Harvest, Congres
gebouw in Den Haag.
30 mei Moody Blues, Ahoy' Sportpaleis in
Rotterdam.
14 juni Dire Straits, Edenhal in Amster
dam.
15 juni Dire Straits, De Doelen in Rotter
dam.
16 en 17 juni The Beat, Melkweg in Am
sterdam.
Public Image Limited
Flowers Of Romance
Virgin
Na Ginger Baker, Mick
Fleetwood en David Byrne
(Talking Heads), heeft nu
ook John Lydon het Afro-
ritme ontdekt. Nog geen drie
jaar geleden werd dit heer
schap in de creatie van
Johnny Rotten nog als aarts
vader van de punkbeweging
beschouwd. Gelukkig zag
Lydon bijtijds de betrekke
lijkheid van een en ander in.
Anno 1981 is de punk een
lege huls en verrast John Ly
don vriend en vijand met zijn
nieuwe formatie Public Ima
ge Limited, kortweg PIL.
Flowers Of Romance, ge
noemd naar de eerste band
van toetsenist Keith Levene,
is de vierde elpee van de
groep. Een drumplaat bij uit
stek en dat is een onver
wachte zet, zo vlak na het jongeren
vertrek van drummer Martin
Atkins. Flowers Of Romance
heeft over de volle lengte iets
onheilspellends, klinkt mooi
maar zit vol stekels. Ter ver
gelijking: het openingnum-
verstikkende Ja- van. Maar wel als je bereid
panse prestatie-samenleving bent iets te „doen voor eer-
bestaat erin bet Land van de 'Uke muziek en er rustig de
Rijzende Zon wel degelijk de W,an'
drang via muziek flink te
schoppen tegen establish
ment en andere Heilige Huis-
The Plastics hebben wat te
vertellen, en ofschoon dat
niet altijd even melodieus ge-
mer van de derde elpee van jes. Japan heeft óók zijn Tal- beurt, wordt het wel origi-
Peter Gabriel (Intruder)
roept een soortgelijke sfeer
op. Behalve veel trommelge-
roffel en voorman Lydon die
zingt als een ratelslang, is op
de vierde PIL een arsenaal
aan voor de popmuziek
on con ventionele (Aziatische?)
muziekinstrumenten te ho
ren. Ronduit imponerend is
het instrumentale Hymie's
Him, dat het best tot zijn
recht komt als soundtrack bij
king Heads, PIL en Clash.
Maar omdat die groepen in
eigen land nauwelijks plaat
verkopen van enige impor
tantie halen, is de spoeling
naar het westen dun. We
kennen het Yellow Magic
Orchestra, Stomu Yamashta
en nog wat technocraten,
maar deze muzikanten kun je
moeilijk rebellen noemen.
Een
een zwaarmoedige Oostduitse Vd" uf
crisisfilm. Het titelnummer. J? ÏZT t'L
een Afro-reggae, is op single groep The
Willie wie? Nóóit van ge
hoord. Mogelijk dat daar met
Golden Down verandering in
komt. Op de plaat is vrij har-
icvcucii nuciiieti. - i
de eerste Japanse df Amenkaanse pop in het
- - r straatje van Springsteen te
horen. Nile toont zich een so
ber en uiterst stijlvol gitarist,
is in het bezit van een heel
uitgebracht maar een note- ^'ne^Welcom^Back1^De Ja IS m net Dezit van een neei
ring op welke hiüijst dan ook ^L^vfch zingtner- e&n persoonlijk stemge-
'S .b!JJVOO!:b^'. veus onsamenhangende me- ,uid en b!'Jk' bovendien not
pat lodieën van de Japanse Da
want daar is het geluid toch
te ongebruikelijk voor.
vid Byrne. Het klinkt wat te
voorname-
luurui issue van nis een
uitermate spannend vervolg >'ttZ
nog
eens in staat om goed in het
gehoor liggende composities
te schrijven, die in het on
gunstigste geval wat naar op
pervlakkigheid hangen. Een
verwijt zou nog kunnen zijn,
de gladde Amerikaanse mix da' .™Wie Nile tijdens het
van orodueer Alex Sadkin. •cbnjven van zijn songs te
van producer Alex Sadkin.
Toch zijn The Plastics, on
vaak het werk van zijn muzi-
PLastics Welcome Back
(Island)
Nieuwe stromingen in de
muziek bloeien niet alleen
per definitie op in obscure
clubs in Groot- Brittanië.
Wat dacht je van Japan? De
enorm toegenomen import
van Westerse popmuziek
heeft de afgelopen jaren zijn
sporen daar nagelaten. Gesti
muleerd door de voor veel
danks de ontoegankelijkheid
van de muziek, de moeite r"no nr,n,TC~
van het beluisteren waard.
laat spoken. Bruce Springs
teen is in dit verband al ge
noemd. Luister maar eens
naar een heavy werkje als
Niet als je met 35 graden Cel- p0or Boy met de verzonken
sius in een acht kilometer pianopartijen daarin. Andere
lange file in het centrum van voorbeelden zijn Les Champs
Milaan zit en ook niet als je s Elysees, dat associaties op-
morgens om half zeven me' roept met The Beatles' klas
een kater wakker wordt van siei,er de Ballad Of John
het geluid van de stofzuiger. And Yoko en Grenade dat
Dan word je er stapelgek hhnkt afs een oud Stones
nummer. Maar het gaat om
een Amerikaanse produktie
en klinkt dus niet half zo
smerig. De ballads op Golden
Down klinken obligaat maar
worden altijd gered door een
memorabele melodielijn,
zoals in Shine Your Love en
I Can't Get You Off Of My
Mind. Het soepele, wat knij
perige stemgeluid van Willie
Nile valt pas goed op in het
akoestische en ingetogen 1
Like The Way, dat de eerste
plaatkant afsluit. Beste num
mers zijn het van een Costel-
lo-introotje voorziene Hide
Your Love (een soort moder
ne twist) en het slotnummer
van de plaat, een prima tra
nentrekker in de vorm van
Shoulders. Zo zie je maar.
Onbekend maakt voor deze
keer bemind. Een stempeltje
op dit symphatieke stuk
vinyl.
N.M.
Amerikaanse platenmaat
schappijen hebben er nogal
een handje van jonge song
schrijvers als bijvoorbeeld „de
nieuwe Bob Dylan" te lance
ren, hetgeen niet zelden voor
de belaste artiest een kus des
doods inhoudt Een uitzonde
ring die de regel bevestigt is
de 31-jarige „New Jersian"
Bruce Springsteen, de meest
briljante rock 'n Roll-artiest
van het afgelopen, en wellicht
komende decennium. Nog vier
nachtjes slapen en die levende
legende met de koosnaam The
Boss, bevestigt die reputatie
eindelijk weer eens in Neder
land. Twee avonden in de
Ahoy voor in totaal „slechts"
16.000 mensen. Als we de be
richten uit Duitsland mogen
geloven speelt „Der Brucie" in
Nederland, net als hij trou
wens in de States gewoon is,
de zaal volledig plat met een
ruim drie uur durende roek-
explosie van de meest pure
soort Voor hen die denken
een opwarmer nodig te heb
ben, nog even de droge feiten
op een rijtje.
Sociale ladder
Bruce komt uit Freehold, New
Jersey en is zoon van moeder
Adèle sekretaresse en pa
Douglas chauffeur. Bruce is
voor zijn ouders wat men wel
een „onwillig" lastig joch
noemt. Introvert, en louter'en
alleen levend voor muziek. Op
16-jarige leeftijd blijft Bruce
alleen achter in New Jersey
als familie Springsteen
Tronie
Greetings is een collectie van
intelligente songs maar wel al
lerbelabberdst geproduceerd.
Bovendien heeft de publici-
teitsöoii een averechts effect
en bevindt Bruce zien een si
tuatie die penibel genoemd zou
hebben gezien in de vorm van
de kleine „Italiano" Springs
teen Met wat met een beetje den tussen de soms wat over-
lef best als Phil Spector's dadige Spectoriaanse invloe-
mooiste produktie aller-tijden den van eerder plaatwerk en
genoemd zou worden, krijgt zijn spontane ongeremdheid
Bruce naast de critici ook het die songs vroeger wel eens
doodsverachting in de duistere rende Jungleland en Thunder
muziekscene in de New York-
se wijk Greenwich Village en
raakt bevriend met Steve van
Zandt, een man met meer
kennissen in de scene dan
Bruce. Het tweetal sluit een
muzikaal pact voor het leven.
wie hij was, niemand wist hoe
Road. Een elitair groepje „cult-
followers" weet daarover mee
te spreken als zij Bruce ziet in
Amsterdam, laat 1975. Zij heb
ben het er zes jaar later nog
dagelijks over.
The Wild, The Innocent And
The E-Street Shuffle, wordt
eind 1973 uitgebracht. Weder
om knappe composities, maar
zonder vuur op de plaat gezet.
De vonk naar het grote pu-
KÜSSSS Bevrijden
Appel van legen ne uji. CfiS ÓQ grenzen van het toe.
laatbare: alle trucs om het pu- Toch klapt Bruce in elkaar.
Appel presenteert zijn „ei van bliek plat te krijgen worden Drie jaar lang wordt er niets
Columbus" aan de directeur gebruikt. In de week dat Born meer van hem vernomen, en
stuurloos maakte. Hij is vol
wassen geworden en scoort
met het prachtige Prove It All
Night zijn eerste nummer één
hit in de States. Bruce gooit
zich na die release dan ook
weer met hartstocht op een
eindeloze serie concerten,
want het maken van „Dark
ness" en de drie jaar durende
processenreeks met zijn mana
ger benauwden hem in hoge
mate. Bevrijd, erkend en zon
der zorgen stortte hij zich
daarna op het project The Ri
ver.
The Beatles
van Columbia Records en de
waanzin begint. Volkomen uit
de bol van het energieke bus
kruit dat zij met Bruce bin
nenhaalt forceert CBS
Springsteen 's eerste elpee,
Greetings From Asbury Park,
New Yersey.
To Run uitkomt verschijnt de kwade tongen beweren dat het
tronie van Bruce zowel op de fenomeen is opgebrand. Totdat
cover van het invloedrijke opi- zij in de herfst van 1978 Dark-
nieweekblad Time als het niet ness On The Edge Of Town te liav„v„ tJJ
minder gezaghebbende News- horen krijgen. Het tegendeel auto's, meisjes, werk, liefde en jezejf er t„ Rotterda'i
week. Bovendien schrijft John van de asresten bewijst met lol. Herkenbaar en eenvoudig, overtuigen.
Landau in Rolling Stone „de het „stadsmanifest" DOTEOT zonder doemdenkerig cos-
toekomst van Rock'n Roll te een balans te hebben gevon- misch gefilosofeer. Op The Ri-
En wederom verbaasde
Springsteen vriend en vijand.
Vier plaatkanten oprechte
emoties over opschuld, hoop.
ver zijn de songs net$ loy;
Born To Run en Darknfli d
pakt in een overweldigè dit
me met een rauwe maai1 °n2
ke begeleiding van dë\ "e
strouwe en wellicht ae.7w
ideale begeleidingsgrof Yal
wereld, de E-Street Bani a^e
af het prille begin opèa
in dezelfde samenstelliif&jf.1
ve van Zandt, Gary 1 y1(
Max Weinberg, Roy Biie
Clarence Clemons. cor"
breekt dan eindelijk oPver}
schaal in Europa door* em
componist van successs
Fire (Pointer Sisters), E
By The Light, Spirits 1
Night (Manfred Mann)
se The Night (Patti
Sandy, the 4th of July, J
Park (Hollies) For Yoti
Kihn) en Jeanie Nel
Shooter (Warren Zevonp.
festeert zich nadrukke'C
het allergrootste Rock
wonder sinds The Beat If
vier nachtjes slapen en j
AP VAN DER ME
Toelichtingen van componis
ten op hun eigen werken zijn
soms meer verwarrend dan
verhelderend. Wie leest wat
Luciano Berio te zeggen heeft
over „de uiteenlopende tech
nieken" waarmee hij in zijn
„Coro" teksten op muziek zet
te en al dan niet in verband
bracht met „geesteshoudingen
uit diverse cultuurkringen
over de gehele wereld", vraagt
zich af of het niet erg inge
wikkeld is gemaakt. Na het
beluisteren van de eerste ver
sie van het werk, die tot be
sluit van het Holland Festival
1977 in Rotterdam werd uitge
voerd, was de complexiteit
voor de toehoorders inderdaad
een probleem. Wie wilde vast
stellen of hij had gehoord wat
hij blijkens de toelichting had
moeten horen, ging daar sterk
aan twijfelen. De teksten wa
ren als gewoonlijk onver
staanbaar, te meer omdat ze
vrijwel steeds fonetisch, dus
als spraakklanken, en niet se
mantisch, dus naar de beteke
nis van de woorden, waren be
handeld. Je moest die woor
den eigenlijk kennen vóór je
ging luisteren, want luisteren,
lezen en in je op nemen ging
niet tegelijkertijd.
De veranderde versie die Be
rio destijds al in zijn hoofd had
maar die hij niet tijdig kon
realiseren, ook al niet omdat
hij op reis een koffer met ma
nuscripten, schetsen en aante
keningen was kwijt geraakt, is
intussen gereed gekomen en
voorbeeldig vastgelegd op
Deutsche Grammophon 2531
270. Natuurlijk geschiedde de
uitvoering door koor en orkest
van Radio Keulen die het
werk bestelde en veel tijd en
geld spendeerde om het onder
leiding van de componist
puntgaaf op te nemen. Wat in
Rotterdam problematisch en
onduidelijk, ja wat troebel
leek, is 'dat bij het luisteren
naar de plaat niet of nauwe
lijks meer. Opnieuw blijkt hoe
bij hedendaagse werken met
een vernieuwende tendens
nauwkeurig uitgekiende ver
houdingen van wezenlijk be
lang zijn, in dit geval omdat de
structuur van het stuk geheel
en al afwijkt van wat wij ver
staan onder een compositie
voor koor en orkest.
Inderdaad: het gaat hier om
veertig vocalisten (tien sopra
nen, tien alten, tien tenoren en
tien bassen) die veertig duo's
vormen met veertig instru
mentalisten waaronder slechts
veertien violen. Een zangeres
of een zanger zit naast de strij
ker of de blazer met wie hij ot
zij een duo vormt. De compo
nist heeft deze duo's allemaal
afzonderlijk behandeld en in
elk duo heeft elk van de twee
partijen een grote mate van
zelfstandigheid, ook al vormen
zij samen een geheel, al was
Berio in zijn jonge jaren.
dat maar in contrasterende
zin. Geen wonder dan ook dat
alle vocalisten geregeld een
stemvork hanteren om de juis
te toon te kunnen treffen
wanneer onverwacht de voca
le en de instrumentale partij
ineens niet meer afwijken
maar gelijk worden. Buiten de
veertig vocale-instrumentale
duo's opereren slechts een pia
nist, een organist en twee slag
werkers als kleine zelfstandi
gen. Het ging er Berio om be
kende en onbekende timbres
te mengen of tegen elkaar af
te zetten, al naar gelang dat
voor de door hem beoogde ex
pressie wenselijk leek.
De teksten - niet de muziek
vond de componist in volks-
en kunstliederen van verschil
lende Indianenstammen, bij
volken in Polynesië, Peru, Ga
bon, Iran (of het oude Perzië),
Chili, Joegoslavië en in zijn
vaderland Italië. Alle hande
len over liefde en arbeid. Ver
der gebruikte Berio fragmen
ten uit „Residencia en la ter
ra", een dichtwerk van de in
1973 gestorven Chileense,
maatschappij-kritische dich-
ter-diplomaat Pablo Neruda.
Daarin staat een regel die als
een soort refreinregel voortdu
rend geheel, gedeeltelijk of
uitgebreid met de aansluitende
regels terugkomt, telkens ech
ter met andere muziek. Hier
ligt de sleutel tot het werk:
Venid a ver la sangre por las
callas" (Kom en zie het bloed
op de straten). De aandacht
moet worden gevestigd op de
terreur die nog op vele plaat
sen op aarde heerst en onnoe
melijk veel kwaad sticht.
Doordat Berio dezelfde teksten
vaak met andere muziek laat
terugkomen, bewerkstelligt hij
dat een herkenning tegelijk
een vervreemding wordt. Het
pleit voor de componist dat
ondanks de grote mate van
i hu
zelfstandigheid van de talrijk
partijen en van tekst en mi
ziek onderling, de samenhan.
niet verloren gaat. Dit is of
merkelijk, want de vocal
stemmen mogen zich soms g(]°j?
heel en al met de instrument^?*:
Ie articulatie vereenzelvigei*\
terwijl de tekst zijn eigen
netishce versiering creëer
soms ook schommelt de sne\' f
heid van de tekstdeclamatlf
onafhankelijk van het muzikL.
le tempo. Berio, nu 56 jsaU
weet dan ook als de beste
je geluid, hoe je klank mol
organiseren. Wat men oo
over dit werk mag denken, d/,,
erkenning zal de maker ervar
krijgen van elkeen die hl
zorgvuldig heeft bestudeerd Crtii
besluisterd en de in elk #evl-v-j
fascinerende détails heeft opt
gemerkt. Dat men daarbij /jL
en dan stuit op formules
andere 20ste-eeuwers,
hieraan niets af. Kiüfi
JOHN KASANDÉr^
■g gi
