ransen zullen meer tégen dan vóór stemmen
GISCARD: "van^hoop"
MITTERRAND: tweede
MARCHAIS: oudestempel
RGEN EERSTE RONDE IN RACE NAAR ELYSEE
Mm -
C*LJlD ap. een P0,'tiekecarrière
OHIKAO: in zevenmijlslaarzen
eeuwige
Morgen worden
nee presidentsverkie-
gehouden, maar aan
hef zeker ia dat geen
kandidaten in de
ronde de volstrekte
erheid zal behalen
éér dan 50 procent
stemmen), zal over
eken, op 10 mei, de
ende tweede kiea-
volgen. Een gewone
erheid van stemmen
voldoende om te ze
en. Theoretisch kan
n kandidaat dus met
em meer dan zijn te
nder gekozen wor-
ij de verkiezingen in
kreeg Giscard d'Es-
ongeveer 400.000
n méér dan zijn
lamste rivaal Mitter-
Ditmaal zullen de „uit-
ijke kandidaten", bij
leer Giscard en Mitter-
het volgens do opinie
gen met minder moe-
poen. De zogeheten
re kandidaten vallen
n uiteraard met ze-
fd af. Theoretisch blij-
jfier grote kandidaten
iiscard d'Estaing, Mit-
I, Chirac, en Mar-
Zoals gezegd zullen de beide
eerstgenoemden morgen ver
reweg de meeste stemmen
behalen; Marchais (de com
munistische kandidaat) lijkt
minder te krijgen dan het
„traditionele cijfer" van de
Communistische Partij, nl. 20
pet. Men schat zijn slemmen
tal tussen 16 en 18 pet. Chi
rac, die de neo-Gaullisten
vertegenwoordigt (hoewel hij
concurrentie in eigen partij
heeft van Michel Debró en
Marie-France Garaud) ziet
zijn kansen sedert enkele we-
ken sterk stijgen, maar het is
nog zeer de vraag of hij een
werkelijk serieuze kans
maakt voor de tweede ronde.
Derhalve zullen Marchais en
Chirac hun aanhang aanraden
in de tweede ronde hun stem
te geven aan de kandidaat
die, hoewel tegenstander in
de eerste ronde, dichter bij
hen staat dan diens concur
rent. Zo zou Chirac zijn aan
hangers kunnen adviseren in
de beslissende stemming
voor Giscard te kiezen, hoe
wel het ook niet is uitgesloten
dat hij Mitterrand prefereert.
Marchais zou zijn communis
tische aanhang kunnen vra
gen op de linkse kandidaat te
stemmen, dus op Mitterrand,
die de communistische stem
men in de beslissende twee
de ronde hard nodig zal heb
ben. In dat geval eist Mar
chais van een eventueel ze
gevierende Mitterrand wel
enkele ministeriële portefeuil
les voor de communisten.
Mitterrand heeft tot nu toe
gezegd dat hij zich daartoe
niet kan verplichten zolang
de communisten hun vijandi
ge houding ten aanzien van
zijn Socialistische Partij niet
wijzigen. Maar dat standpunt
zou hij na morgenavond wel
eens gedwongen zijn te ver
anderen.
Het is natuurlijk altijd moge
lijk en dat is herhaaldelijk
in het verleden gebleken
dat kiezers de adviezen van
hun eigen partij in de wind
slaan. Zo zouden communis
ten op Mitterrand kunnen
stemmen, zelfs als Marchais
tot 8temonthouding zou aan
raden. In het verleden is het
voorgekomen dat communis
ten op generaal De Gaulle
stemden, terwijl hun partij
daar uitdrukkelijk tegen was.
Gebrek aan
geestdrift
De Franse presidentsverkie
zingen komen in zekere zin
overeen met de jongste Ame
rikaanse presidentsverkie
zing. Er is duidelijk gebrek
aan geestdrift, er heerst on
verschilligheid omdat noch
Giscard noch Mitterrand en
thousiasme kunnen opwek
ken. Tal van Fransen menen
dat het eindelijk tijd is om
eens te veranderen; de recht
se of centrum-rechtse par
tijen hebben het land sedert
een generatie geregeerd.
Maar links inspireert niet. Als
hij zou winnen zal Mitterrand
vermoedelijk nimmer kunnen
verklaren dat hij met geest
drift en grote hoop gekozen
is, zelfs niet als hij overweldi
gende meerderheid zou ha
len. Daarmee is al min of
meer gezegd dat de verkie
zingen een soort negatief ka
rakter hebben omdat vermoe
delijk meer tegen dan voor
gekozen wordt. En er is geen
sprake van geestdriftige of
hartstochtelijke steun aan en
geloof in de een of andere
kandidaat. Met andere woor
den: de Fransen maken zich
op om morgen het minste van
twee kwaden te kiezen.
De eventuele verkiezing van
Mitterrand zal andere proble
men met zich meebrengen
dan die van Giscard, omdat
het parlement niet op hetzelf
de tijdstip vernieuwd wordt.
De tegenwoordige Nationale
Vergadering is overwegend
rechts en Mitterrand zou daar
als socialistische president
moeite mee hebben. Vandaar
dat hij al heeft aangekondigd
in geval van zijn verkiezing
voortijdig parlementsverkie
zingen te zullen uitschrijven,
vóór het eind van juni, in de
hoop dat daar een meer naar
links gerichte Kamer uit zal
komen. Mocht de nieuwe Ka
mer niettemin overwegend
rechts blijven, dan zou hij
trachten daar zo goed moge
lijk mee samen te werken.
Voor Giscard doet dit pro
bleem zich niet voor en hij is
dan ook niet van zins de Ka
mer te ontbinden.
De verkiezingscampagnes
hebben zich voornamelijk ge
concentreerd op het vraag
stuk van de werkloosheid.
Momenteel telt Frankrijk tus
sen 1.600.000 en 1.700.000
werkzoekenden. Percentsge
wijs staat het land er wat de
werkloosheid betreft beter
voor dan een aantal andere
Europese landen. Aan Gis
card en zijn regering wordt
(niet ten onrechte) verweten
de zaken te lang te hebben
laten slepen, een te liberalis
tische politiek gevoerd te
hebben. Mitterrand heeft ze
ker plannen, maar deze zijn
niet zonder meer overtui
gend. Zo wil hij 210.000 nieu
we banen creëren voor amb
tenaren. Volgens zijn becijfe
ring zou dat 12 miljard francs
kosten; volgens die van Gis
card zou het socialistische
ambtenarenplan 19,5 miljard
eisen. Daar komt bij dat Mit-
terrands tegenstanders erop
wijzen dat dit onproduktieve
functies zijn, die de nationale
economie niet rechtstreeks
ten goede komen. Mitterrand
wil dan nog een tiental natio
naliseringen doorvoeren en
veel zwaardere belastingen
voor de hogere inkomens
klassen.
De sociaal-economische pro
gramma's van de twee be
langrijkste kandidaten zijn
niet zeer overtuigend en de
kiezers hebben de indruk dat
er op dit gebied wenig veran
deren zal, wie ook wint. Dit
scepticisme zou mogelijk te
gen Mitterrand kunnen wer
ken, omdat sommigen vrezen
dat de lasten van een socia
listisch georiënteerde politiek
de situatie nog zou verslech
teren. En de invoering van de
35-urige werkweek met hand
having van het 40-uren loon,
die de socialisten nastreven
(stapsgewijs en niet, zoals de
communisten, in één keer)
lijkt op dit gebied ook geen
wonderen te kunnen verrich-
Ontgoocheld
Als gevolg van deze hele situ
atie is het land al bij voorbaat
blasé en ontgoocheld. Het
voelt dat wie ook de volgende
president van de republiek
wordt, de sociaal-economi
sche situatie niet wezenlijk
zal veranderen. En de vele en
te mooie beloften hebben de
sceptische Fransen nog scep
tischer gemaakt.
Ondanks de scherpe debat
ten in deze verkiezingscam
pagne heeft men de indruk
dat Frankrijk politiek passen
op de plaats maakt, zoals het
ook economisch passen op
de plaats maakt. Omdat de
verbeeldingskracht van de
politici tekort schiet in het
vinden van middelen en we
gen om de regering aan te
passen aan de nieuwe om
standigheden en voor deze
omstandigheden nieuwe
krachtbronnen aan te boren.
Het is een verschijnsel dat
niet alleen Frankrijk kent.
JAN DRUMMEN
CeidócSouoant
6 inSJ", y, j./
a .an communist van
Voor de socialistische leider Franqois
Mitterrand zijn de verkiezingen van
morgen de derde en naar eigen zeg
gen ook zijn laatste kans. De 64-jari-
ge advocaat, romanschrijver en poli
ticus, voortgekomen uit een gema
tigd katholiek burgerlijk milieu in Jar-
nac in West-Frankrijk, is een doorge
winterd politicus. Na zich in het ver
zet onderscheiden te hebben, werd
hij na de bevrijding in het parlement
gekozen. Hij was nauwelijks dertig
jaar oud toen hij minister voor oud
strijders werd en met succes zorgde
voor de miljoenen die uit de oorlog
terugkeerden.
Mitterrand diende in elf kabinetten
van de Vierde Republiek voordat
deze in 1958 uiteenviel. Hij stond in
de voorste gelederen om te proberen
de terugkeer van generaal De Gaulle
in 1958 te beletten. In tegenstelling
tot andere politici van de Vierde Re
publiek aanvaardde hij nooit een mi
nistersfunctie onder De Gaulle. Als
de enige kandidaat van links dwong
Mitterand in 1965 De Gaulle tot een
onverwachte en vernederende twee
de ronde bij de presidentsverkiezin
gen.
Hij was betrokken bij talrijke pogin
gen om het versplinterde links weer
op te bouwen, hetgeen in 1971 al
thans lukte met de socialisten. Twee
jaar later onderhandelde hij met de
communisten over de totstandko
ming van een Unie van Links en in
1974 was hij opnieuw de enige linkse
kandidaat. Mitterrand verloor met
een neuslengte verschil van Giscard.
In de verkiezingen van morgen mag
Mitterrand niet langer op de mede
werking van de communisten reke
nen. Het linkse bondgenootschap
spatte vier jaar geleden uiteen.
Sindsdien is hij het mikpunt van de
Francois Mitterrand: „Ik ben in staat
communistische campagnes gewor
den.
Mitterrand probeert het land achter
zich te krijgen door zich niet als een
socialistische kandidaat te presente
ren, maar als een man die in staat is
partijstructuren te overwinnen. Hij
heeft zijn kiezers in het vooruitzicht
gesteld dat hij na zijn verkiezing het
parlement zal ontbinden en een over
gangsregering zal vormen. Zijn be
langrijkste zorg is de angst voor een
socialistisch Frankrijk weg te nemen.
In zijn campagne richtte hij zich voor
al tot de kleine man, d6 middenstan
partijstructuren te overwinnen-.".
ders en de boeren. Tegelijkertijd ver
loochent hij de socialistische erfenis
niet. Hij wil tien grote ondernemin
gen, waaronder Peugeot, nationalise
ren en het oerwoud van privileges af
schaffen. Om de werkgelegenheid te
vergroten is hij voorstander van ver
korting van de arbeidstijd.
Op het gebied van de buitenlandse
politiek zal Frankrijk volgens Mitter
rand lid van de Westerse alliantie
blijven, maar wel is hij voorstander
van een evenwichtiger behandeling
van de Sovjet-Unie en de Verenigde
Staten.
Het is de 60-jarige secretaris-gene
raal van de Franse communistische
partij Georges Marchais niet meer
aan te zien dat hij vroeger arbeider
(vliegtuigbouw) is geweest. Hij maakt
graag een elegante en verzorgde in
druk. Met goed gesneden pakken,
meestal in het blauw, zou de vierde
serieuze kandidaat voor het Franse
presidentschap kunnen doorgaan
voor het type dat hij zo graag be
strijdt: de ondernemer.
Maar op verkiezingsbijeenkomsten
spreekt duidelijk de arbeidersleider.
„Laat ons Giscard in het zand doen
bijten. Weg met de winst van de on
dernemers en de banken, weg met
de werkloosheid, ontslag verbieden
en het minimumloon verhogen". Zijn
gehoor bestaat doorgaans uit ruwe
klanten, werfarbeiders met vereelte
handen, werklozen, ambtenaren,
boeren en vissers met verweerde ge
zichten. De strateeg Marchais, slim,
listig, buitte al snel in zijn verkie
zingsstrijd het werkloosheidsvraag
stuk uit als herkenbaar thema. Hij
pakte als eerste en met veel opzien
de hete hangijzers aan: de aanwezig
heid van de gastarbeiders en het
drugsprobleem.
Marchais laat er geen misverstand
over bestaan dat hij met behulp van
de kiezer zijn „afvallige" socialisti
sche broeder Mitterrand, die zich
steeds meer van beloften aan de
communisten distancieert, de voet
dwars wil zetten, „zodat er wezenlijk
iets verandert". Marchais hamert
erop, dat Mitterrand in een tweede
ronde niet buiten de communisten
kan en in het geval van een overwin
ning communisten in zijn kabinet
moet opnemen, „en daarom moet u
in de eerste kiesronde communis
Met zijn 48 jaar is Jacques Chirac de
jongste van de vier grote kandidaten
voor het presidentschap van de
Franse republiek. Ook al houden de
opiniepeilingen het voor morgen nog
steeds op een derde plaats achter
Giscard en Mitterrand wat uit
schakeling voor de beslissende twee
de ronde zou betekenen volgens
zijn campagneleiders is nu alles mo
gelijk, gezien de snelle vooruitgang in
de peilingen dè afgelopen maanden.
Chirac staat morgen oog in oog met
de zittende president Giscard, de
man die mede aan hem deze positie
te danken heeft en hem daarvoor in
1974 beloonde met het premier
schap. De tijden zijn veranderd.
Met zevenmijlslaarzen heeft Chirac
politieke carrière gemaakt. Van de
ene springplank naar de andere be
reikte hij tot nu toe met vlag en wim
pel alle doelen die hij zich had ge
steld. Als 35-jarige werd hij minister
van landbouw, zes jaar later, in 1974,
premier onder president Giscard. In
dat jaar steunde hij Giscard d'Es
taing in zijn campagne tegen de
gaullist Chaban-Delmas en droeg op
beslissende wijze bij aan diens over
winning door talrijke gaullisten ach
ter Giscard te krijgen. In 1976 nam
hij ontslag als premier omdat hij van
de president te weining speelruimte
kreeg. Ook was hij het oneens met
diens economische politiek. Met de
zelfde vastberadenheid als tijdens de
verkiezingscampagne voor Giscard
verzamelde Chirac daarna de gaullis
ten achter zichzelf en richtte de
„Rassemblement pour la Republi-
que" (RPR) op, nu de grootste fractie
In het Franse parlement. De aanvan
kelijk verhulde oppositie tegen Gis
card nam openlijke vormen aan toen
Chirac in 1979 de regeringskandi
daat versloeg en burgemeester van
Parijs werd.
Het politieke programma van Chirac
wordt wel vergeleken met dat van
■MBHM
dlrluW
tisch stemmen, zodat wij in een ver
bond van links sterk staan". Mar
chais wil zijn stemmen in een tweede
ronde duur verkopen aan Mitterrand.
Marchais is de meest loyale pro-Rus
sische communistische partijleider in
West-Europa. Kritiek van binnenuit
en buitenaf dat hij daarmee alle kans
op een aan de macht komen verhin
dert, laat hem koud. Velen, vooral in
tellectuelen, hebben de partij verla
ten, maar de aanhang is gebleven in
de industriesteden, in de arme stre
ken van het platteland en in de „rode
gordel" rondom Parijs. Deze harde
kern trekt zich weinig aan van de
steun die Marchais gaf aan de Russi
sche inval in Afghanistan, aan de
„normalisering" in Tsjechoslowakije
en de politieke en militaire bedrei
ging van Polen. Marchais' aanhang
vindt de werkloosheid, het huisves-
tingsvraagstuk en de problemen
rond de aanwezigheid van zovele
gastarbeiders belangrijker. En Mar
chais speelt daar handig op in.
„Om Frankrijk op het niveau van de
modernste landen ter wereld te bren
gen", namelijk dat van de Verenigde
Staten en Japan, dingt president Va-
lery Giscard d'Estaing op 55-jarige
leeftijd naar een nieuw en laatste
mandaat van zeven jaar. Hij presen
teert zich als de enige kandidaat van
de hoop, waarbij hij wijst op zijn
werk van de afgelopen zeven jaar en
op de wanorde die volgens hem de
verkiezing van een linkse president
met zich meebrengt.
Als bekwaam econoom strijdt hij met
de cijfers in de hand tegen demago
gisch beoordeelde programma's van
zijn tegenstanders. Hij belooft geen
wonderen, maar een zorgvuldige uit
voering van zijn plannen en vooral
het indammen yan de jeugdwerk
loosheid, op welk gebied hij, naar hij
zelf toegeeft, als president zijn be
langrijkste nederlaag heeft geleden.
Voor zijn tegenstanders een „repu
blikeinse monarch", is hij voor zijn
aanhangers een bekwaam staats
hoofd dat daarvoor de noodzakelijke
kwaliteiten bezit: de juiste connec
ties, de juiste opleiding. Zelfs zijn bit
terste tegenstanders geven toe dat
het meer dan geluk is dat de aristo
cratische, goed uitziende Giscard in
staat heeft gesteld in de politiek als
een meteoor omhoog te schieten.
Ambitie, hard werken, geraffineerd
de zwakheden van zijn tegenstanders
uitbuiten en een niet aflatend naja
gen van macht en invloed een ka
rakteristiek van de familie Giscard
zijn kenmerkend voor zijn carrière.
Op 33-jarige leeftijd had Giscard al
naam gemaakt als financieel deskun
dige. Hij werd zonder problemen ge
kozen in een district waar een oom
politieke invloed uitoefende. Zijn car
rière kreeg ook een impuls door zijn
huwelijk met Anne-Aymone Brantes,
een lid van een oude familie waar
door de Giscards gemakkelijker toe
gang kregen tot de besloten kring
van de Franse adel.
In 1962 kreeg Giscard de portefeuille
van financiën, maar in 1966 moest hij
aftreden vanwege zijn strenge eco
nomische controle die De Gaulle on
populair had gemaakt.
President George Pompidou bracht
Giscard weer aan het hoofd van het
ministerie van financiën. Na diens
dood in 1974 deed hij een succesvol
le gooi naar het presidentschap zon
der een grote politieke partij achter
zich te hebben, daarbij sterk ge
steund door de jonge rebellerende
garde in de gaullistische partij.
De zeven jaar dat Giscard in het Ely-
see verbleef, brachten zowel succes
sen als tegenslagen. Ondanks
groeiende economische moeilijkhe
den slaagde hij erin Frankrijk een
economische groei te bezorgen die
gunstig afstak bij de overige wester
se landen. Kritiek op zijn buitenland
se politiek kan Giscard nauwelijks
velen. Net als De Gaulle vereenzel
vigt hij kritiek op zijn eigen persoon
met die op Frankrijk zelf. Zijn groot
ste triomfen zijn volgens hem dan
ook op dit terrein aan te treffen. „De
meeste grote internationale initiatie
ven waren Franse initiatieven", aldus
Giscard. Degenen die hem verwijten
te aardig te zijn tegen buitenlandse
tegenstanders antwoordt hij, dat bui
tenlandse politiek niet betekent met
iedereen ruzie hebben. „Als Frankrijk
goede betrekkingen heeft met zoveel
landen, dan kan men alleen maar
zeggen: des te beter".
Jaques Chirac: „Minder belasting, n
macht...".
president Reagan van de Verenigde
Staten. Chirac predikt minder belas
ting, minder bureaucratie en minder
staatsalmacht. Bovendien moet er
zijns inziens harder worden gewerkt
om de economische problemen op te
lossen. Niet een kortere werkweek,
maar juist meer inspanning. Chirac
ziet Frankrijk als derde atoommacht,
onafhankelijk en welvarend. Wat de
binnenlandse politiek betreft, droomt
hij hardop van een „nieuw maat
schappelijk model", zonder liberalis
me of sociaal-democratie.
Toen Chirac zijn verkiezingscampag
ne in het Pare des Princes afsloot en
duizenden rode, witte en blauwe ba-
Sonnen opstegen, werd op de groene
nder bureaucratie, minder staatsal-
grasmat de leuze „Jacques Chirac
president" zichtbaar. Of dit optimis
me reëel is zal morgenavond blijken.
Chirac rekent in elk geval zowel op
z|jn verkiezingsthema's als op het
gaullistische verkiezingsapparaat. De
gaullisten willen hun macht en ge
worteldheid in de Franse politieke
geschiedenis bevestigen. Geheel in
de stijl van De Gaulle sloot Chirac de
manifestatie dan ook af met een
„Vive la France". De rode, witte en
blauwe balonnen dreven al in de
richting van het Elysée-paleis.
En als het daarbij blijft? Een verkie
zingsnederlaag zal voor de nog pas
48-jarige Chirac niet desastreus zijn.
Volgens velen richt hij zijn blik al op
1988.
Georges Marchais: „Laat ons Giscard in het zand doen bijten...".
Valery Giscard d'Estaing: „De meeste internationale initiatieven waren
Franse initiatieven...".
