Dingetje,
hou toch
die" hop
ongaarse en Slowaakse bo
ior kinderen of voor grote mensen
Nederlandse muziek
ist por in de rug
icertagenda
Voor kinderen
noemde Béla Bar-
tók de vier bundel
tjes met vijf en tach
tig pianostukjes
waarvan de meeste
niet langer dan een
halve minuut duren
en de andere de li
miet van anderhal
ve minuut niet over
schrijden. De com
ponist kwam in 1909
met de serie gereed,
toen hij 28 jaar was
en nog weinig be
kendheid genoot.
Wel was hij toen al
enkele jaren met
Kodaly op stap ge
weest om in de uit
hoeken van zijn va
derland en zelfs
over de grenzen van
Hongarije echte
volksmuziek op te
sporen, zorgvuldig
te noteren en zo mo
gelijk fonografisch
vast te leggen. De
pianostukjes waren
het eerste prakti
sche resultaat van
deze onderzoekingen
want de helft ervan
berustte op Hon
gaarse, de andere
helft op Slowaakse
volksmelodieën.
Bartók was van me
ning dat beginnelin
gen in de muziek, en
in het pianospel in
het bijzonder, recht
hebben op het beste
studiemateriaal dat
denkbaar is. Wat kon
beter zijn dan brokjes
van de muziek waar
in hun nationale mu-
ziekbesef al sinds eeu
wen wortelde? Bartók
zelf heeft verteld hoe
geïnspireerd je moest
zijn, en hoezeer je je
zelf anderzijds in be
dwang moest houden,
om niets meer te zoe
ken dan een doeltref
fende zetting voor het
melodische gegeven
dat onaangetast moest
blijven. Het moest zo
zuiver mogelijk wor
den gepresen teerd
met een bescheiden
harmonische begelei
ding, een mini-intro
ductie, eventueel ul
trakorte tussenspelen
en soms een paar slot
maten, bijvoorbeeld
als uitbreiding van
een ritmische impuls.
In januari 1945, het
jaar van zijn dood en
bijna veertig jaar na
het ontstaan, heeft
Bartók in Amerika
,,Voor kinderen" (dat
in het Hongaars „Gy-
ermekeknek" heet)
hier en daar herzien
en zes stukjes ge
schrapt omdat was
gebleken dat die me
lodieën niet authen
tiek waren of in be
werkingen van ande
ren waren doorgege
ven. Deze stukjes
konden gemakkelijk
worden weggelaten
omdat het nooit Bar-
tóks bedoeling was
dat de hele reeks in
zijn geheel op concer
ten zou worden ge
speeld. Hij zelf speel
de er altijd slechts een
paar stukjes uit, soms
de kleine cyclus van
twee nummers, de
Slowaakse rapsodie
met de wisselzang
van twee volksliedjes.
In feite werd de vol
gorde van de stukjes
alleen bepaald door
een bij benadering
opklimmende moei
lijkheidsgraad maar
niet door een bepaal
de samenhang die er
niet was. De leraar
diende aan de hand
van enkele door hem
te kiezen stukjes met
zijn leerling de vin
gerzetting te behan
delen, of de frasering,
de dynamiek, het
tempo, enzovoorts.
Deze bedoeling ten
spijt wordt de serie el
ders toch nogal eens
als een samenhan
gend geheel gepresen -
terd en uitgevoerd.
Op grammofoonpla
ten is dat trouwens
niet anders mogelijk
als men complete in
formatie wil ver
schaffen over het kos
telijke werk in zijn
totaliteit. Voor zover
ik weet, verscheen
een jaar of twintig ge
leden de eerste inte
grale opname op twee
Columbia-platen. De
inmiddels overleden
Hongaar Geza Anda
speelde stukjes heel
mooi, té mooi eigen
lijk. Hij benaderde ze
zoals een concertpia
nist dat gewoonlijk
doet, met te veel en te
subtiele schakeringen
en een uitgekiend pe-
daalgebruik. Ik herin
ner me dat mij dit
aanvankelijk niet
stoorde, zo gelukkig
was ik met deze ju
weeltjes. Het vermo
gen van Bartók om
zich in te leven in
deze volksmuziek die
hij boerenmuziek
placht te noemen, is
grandioos, getuige de
feilloze zekerheid
waarmee hij er een
bescheiden omlijsting
en een volmaakt pas
sende stemmingsach
tergrond voor wist te
vinden.
Het Bartók-jaar 1981
is voor Hungaroton
aanleiding geweest
van „Voor kinderen"
een nieuwe opname
in omloop te brengen,
natuurlijk weer op
twee platen (SLPX
12304-5). De Hongaar
Zoltén Kocsis die nu
even oud is als Bartók
was toen hij de stuk
jes schreef, demon
streert een directer,
idiomatischer benade
ring dan Anda inder
tijd. Hij houdt zich
aan de exacte voor
schriften en voegt er
in de glasheldere
weergave niets aan
toe.
Dat doet wèl het bij-
ge voegde toelich tings-
boekje waarin de tek
sten van de gebruikte
volksliederen zijn op
genomen, helaas al
leen in het Hongaars
en niet in vertaling
zodat weinigen buiten
Hongarije er iets aan
zullen hebben. Een
korte samenvatting
van de inhoud was
toch echt niet zo'n
groot karwei geweest!
Verder staat er in het
boekje een artikel
van Andras Wilheim
die de vraag stelt of
het geen romantische
inbeelding van Bar
tók is geweest deze
composi ties voor
kinderen" en nog wel
voor „beginnelingen
in het pianospel" te
bestemmen. De Hon
gaarse musicoloog
vindt ze daarvoor
zikale formulering.
Nu gaat het in deze
serie inderdaad maar
zeer ten dele om kin
derliedjes en -dansjes.
Er is bijvoorbeeld ook
een bruiloftslied, een
drinklied, een solda
tenlied, een klaag
zang. Maar zouden
die voor kinderen on-
begrijpeljk zijn en zou
het er zo veel toe
doen dat het gaat om
een voorlopig over
zicht van het folklo
ristisch onderzoek
naar de stand van
1909?
Ik wil graag toegeven
dat de stukjes voor
beginnelingen veelal
te moeilijk zijn, zoals
ook de 44 duos voor
twee violen die onge
veer op dezelfde ma
nier zijn gemaakt,
niet dadelijk van nut
kunnen zijn voor be
ginnende vioolleerlin
gen. Dat neemt niet
weg dat het verruk
kelijke muziekjes zijn
met een duidelijk al
gemeen vormend ka
rakter, zowel voor
kinderen als voor
grote mensen. Ook al
verkeren wij dan,
zoals Wilheim zegt. in
een fictieve kinder
wereld van Bartók,
het is heerlijk te me
nen dat je als luiste
raar of speler kind
met de kinderen bent
en toch als volwasse
ne au serieux wordt
genomen.
Nine Below Zero, Eksit in Rotter-
Rex Reason, de Paap, Papestraat
h Haag. Aanvang 22.00 uur.
Ompi Stefania Enos, Amicitia
laag. Aanvang 22.00 uur.
Nine Below Zero, Paradiso in Am-
\pril B.J. Spears, Wanda Jackson
box, tijdens Countryfestival in Ahoy'
in Rotterdam.
Chi-lites, Bellamy in Schevenin-
Iron Maiden, Stadsgehoorzaal in
Stray Cats, Parad iso in Amster-
1 Bruce Springsteen The E
'and. Ahoy' Sportpaleis in Rotterdam.
Extra concert van Bruce Springs-
The E Street Band, Ahoy' Sportpaleis
tfam.
29 april Ompi Stefania Enos, Amicitia
in Den Haag. Aanvang 21.00 uur.
1 mei Lademacher's Innersleeve Oh
Boy, Paarde van Troje in Den Haag.
6 mei Stevie Wonder, Ahoy'hal in Rotter
dam.
7 mei Stevie Wonder, Ahoy'hal in Rotter
dam.
7 mei Cockney Rejects, Paradiso in Am
sterdam.
10 mei Cockney Rejects, Paard van Troje
in Den Haag.
15 mei 999, Paard van Troje in Den Haag.
23 mei Tubes, Doelen in Rotterdam.
25 mei Tubes, Carré in Amsterdam.
30 mei Moody Blues, Ahoy' Sportpaleis in
Rotterdam.
14 juni Dire Straits, Edenhal in Amster-
15 juni Dire Straits, De Doelen in Rotter-
16 en 17 juni The Beat, Melkweg in Am
sterdam.
E BIRD: EEN V AN DIE BANDS
VEN DE SPOTLIGHTS:
De Nederlandse
\ek staat momen
en laag pitje. Re-
voor is dat velen
'ertuigd zijn dat er
'komst zit in de
;e popmuziek. An-
weren dat Ned er-
niet kan concur-
et het buitenland.
hmeren veel Neder-
getint \formaiies aan fje
nover kritiek is alleen
stimulans van de
is^dse muziekwereld
\ustrie ontbreekt,
dat duwtje in de
ie/7 we er niet".
t van
^'e ëroePen Ult d'e
maar n'et Per se
m -kleurrijke massa is
Free Bird. Met als
its het midden van
proberen zij in de
van muzikanten het
water te hou-
gezegd: te krij-
zijn geen professio-
:h houden drie van
fen zich als leraar al
',ig met muziek. De
het oprichten van
was dus maar klein,
bestaat uit Robert
N is (drums), Harry
s (gitaar), Gert van
logitaar), Siep Kooi-
BH'S en Rob van de Zaan
Als uitgangspunt nam de
band, die in het najaar van
1980 werd opgericht, de in
Nederland minder bekende
„Southern Rock". Deze mu
zieksoort is afkomstig van de
oude Rythm and Blues uit
het diepste zuiden van de
Verenigde Staten. Volgens
Robert Venmans is het werk
van Free Bird eigenlijk een
Amerikaanse, warmbloedige
versie van de recht-toe-
recht-aan-muziek zoals bij
voorbeeld Status Quo dat
maakt. „Maar wij interprete
ren de muziek wat anders
dan zij; we geven er een dui
delijk eigen „zuidelijk" rit
misch tintje aan".
Podium
Free Bird speelt, zoals veel
onbekende bands, naast wat
eigen werk ook veel num
mers van bekende artiesten.
Robert Venmans: Eigen be
werkingen van bestaande
nummers zijn makkelijker in
te studeren. Met dat repertoi
re als uitgangspunt kunnen
we sneller de weg op".
De Amerikaanse formatie
Lynyrd Skynyrd is voor de
groep de grootste leverancier
van zuidelijke werkjes.
„Maar onze muziek is niet al
leen geënt op deze groep.
Ook andere bands zoals „38
tuatie
Special" en „Molly Hatchett"
hebben invloed gehad op ons
werk".
De grote onbekendheid van
de muziek die Free Bird
speelt zorgt ervoor dat zij nog
moeilijker aan de bak ko
men. Robert Venmans: „Op
de radio is Southern Rock
zwaar onderbelicht. Een
groep als Lynyrd Skynyrd
hoor je gewoon niet. Deze
muziek leent zich bovendien
niet voor het draaien in dis
cotheken en dergelijke gele
genheden en is puur Ameri
kaans. De Europeaan is daar
tot op heden niet aan te pas
gekomen".
„Dit neemt niet weg dat de
mensen er wel rijp voor
zijnzegt Gert van Eek.
„Dat blijkt wel uit de reacties
vanuit de zaal. Ondanks het
feit dat onze de muziekvorm
niet populair is, worden wij
toch geaccepteerd".
Moeilijk
Free Bird vindt Nederland
een moeilijk land om aan de
bak te komen. Robert Ven-
mans: „Het zou een idee zijn
om in heel Nederland net als
in Groningen in bepaalde ge
legenheden de verplichting
te stellen dat na een bepaald
uur levende muziek ten ge
hore moet worden gebracht.
Daarmee zouden veel Neder
landse groepen een kans krij
gen. In Groningen floreren
de bands door deze maatregel
als nooit tevoren
De leden van de band zien
ook in de opkomst van lokale
omroep duidelijk kansen. Ro
bert: „Het zou een verrijking
voor de Nederlandse muziek
betekenen. Door die lokale
omroepen krijgt de Neder
landse muziek zeker meer
kansen en zal er ongetwijfeld
ook aandacht worden besteed
aan minder bekende forma
ties".
Platenmaatschappijen heb
ben, volgens de drummer,
een negatieve invloed op de
Nederlandse groepen van te
genwoordig. „De creativiteit
van een groep zoals wij
wordt in de kiem gesmoord
door het beleid van die fir
ma's. Wij maken nu eenmaal
een soort muziek die de men
sen niet kennen. Medewer
king van een platenmaat
schappij kun je dan wel ver
geten. En je hebt dat nodig
wil je een wat breder publiek
kunnen bereiken. Het is een
duwtje in de rug dat de Ne
derlandse bands ontberen.
Zonder die „por" kan het
eenvoudig niet. Je moet
wachten tot het grote publiek
bereid is de muziek te kopen.
Je bent overgeleverd aan het
marktmechanisme".
KOOS WOLTJES
ZANDVOORT Hij houdt
van gezelligheid, leuke
deuntjes en een schuimend
glas bier. Is 26 jaar. Werkt
als administratieve kracht
én sorteerder bij een lucht
vaartmaatschappij en is be
zeten van Amerikaanse
sleeën. Ziet zichzelf niet als
artiest en ergert zich mate
loos aan lieden van AVRO's
toppop. Zijn echte naam is
Frank Paardekooper, zijn
artiestennaam Dingetje en
met „Houtochdiekop" de
precieze Nederlandstalige
nabootsing van Joe Dolce's
nummer „Shaddap You
Face" ontsiert hij al ge
ruime tijd de nationale hit
parades. In zijn Zandvoort-
se flat met uitzicht op zand
en zee ontmoeten we hem,
samen met zijn tv-minnen-
de vriendin en zijn commer
cieel ingestelde producer,
Ger Loogman.
Aanvankelijk verloopt de
kennismaking met Frank
Paardekooper, die via de me
dia het imago van de naïeve
olijkerd probeert op te bou
wen, stroef. Een dag tevoren
maakten we een afspraak,
maar niettemin toont hij zich
verbaasd wanneer we voor
zijn deur staan. „O ja, dat is
waar ook", luidt na een ogen
blik van stilte zijn doorzichti
ge welkomsgroet. In de woon
kamer treffen we zijn vrien
din, die geobsedeerd is van de
„De Lemmings". Wanneer de
tv-helden zijn uitgeruzied en
Loogman zijn neus laat zien,
kunnen we van start gaan.
„Voor het sterrendom ben ik niet in de wieg gelegd".
Gênant
Met „Houtochdiekop" (inmid
dels zijn er 40.000 exemplaren
van verkocht) laat Frank
Paardekooper zich zien als
naaper eerste klas. Niet alleen
de melodie en de tekst van dit
nummer zijn precies hetzelfde
als de oorspronkelijke versie
van Joe Dolce, maar ook de
wijze waarop het gepresen
teerd wordt. Is dit niet een
tikje gênant en fantasieloos?
En had hij dit lied niet een ei
gen muzikale en tekstuele in
terpretatie kunnen geven, of
ten minste op een andere ma
nier kunnen vertolken?
Frank Paardekooper: „Zou ik
zingen als mijn beroep zien,
dan zou ik inderdaad hogere
eisen stellen en zeker geen
nummers van anderen nakau
wen. Maar vergeet niet: ik zie
het louter als een lolletje en
zal dat altijd zo blijven zien.
Voor het sterrendom ben ik
niet in de wieg gelegd en de
mentaliteit van artiesten staat
me niet aan. Die willen alle
maal opvallen, in de „picture"
Maar dat wil jij toch ook?
„Misschien wel, maar dan
toch niet ten koste van alles.
Ik zou bijvoorbeeld niet zo
snel meer in Toppop optre
den. Die lieden hebben het gi
gantisch hoog in hun bol,
maar vergeten dat Frank Si
natra ook zonder hun pro
gramma wereldberoemd is ge
worden. Die cameramensen
zijn trouwens ook blaaskaken
en denken meteen dat je van
alles kunt. Ze begeleiden je
niet, terwijl ze wél een dijk
van een shot willen".
Naaperij mag!
„Het is niet aan de artiest
daarover te oordelen", brengt
producer Loogman die zijn
goodwill nauwlettend in de
gaten houdt, naar voren. „Bo
vendien was jij. Frank, tijdens
de opnamen erg nerveus. Be
grijpelijk, want ervaring met
tv. heb je nauwelijks".
Herhaaldelijke malen al pro
beerde Loogman tervergeefs
de woordenstroom van zijn
muzikant te stuiten. Nu hij de
kans krijgt, neemt hij die met
een waar om terug te komen
op de verweten naaperij.
Wat zit er voor kwaad in een
knap melodietje te gebruiken
van een nummer dat overal
aanslaat? Trouwens het feit
dat Houtochdiekopnaast
„Shaddap You Face" op de
nationale hitparade staat, is
toch al een bewijs dat het pu
bliek om in Nederlands ver
taalde liedjes vraagt
Pech
Via radio Luxemburg hoorde
Ger Loogman voor het eerst
het lied van Joe Dolce. Hij zag
er grote hitkansen in en nam
het op. Vervolgens vertaalde
hij het met „de natte vinger",
trommelde wat muzikanten
bij elkaar en nam tot slot zijn
oude schoolkameraad Frank
in de arm om het te vertol
ken. Met Joe Dolce zelf ot
diens platenmaatschappij trad
hij niet in contact; „Houtoch
diekop" verscheen dus op de
markt zonder dat hij er ooit
auteursrechten voor had ge
kregen. Kan dat zomaar?
Ger Loogman: „Ik doe niet
anders; alle nummers van
Frank heb ik ook via buiten
landse zenders opgepikt. „Ik
ga weg Leen", zijn eerste hit,
was een vertaling van een ze
kere Dillinger. Door die Ame
rikaan kwamen we ook in '76
op zijn artiestennaam. Dat co-
piëren bezorgde me nooit na
righeid. We hebben nu ge
woon pech. Het is echt toeval
lig dat de platenmaatschappij
van Dolce wél begon te zeu
ren o ver com posi tierech ten
enzo. Gevolg is dat we nau-
„Mijn grootste probleem is dat ik teksten altijd vergeet".
welijks aan „Houtochdiekop"
verdienen. Maar zo erg is dat
niet, want Franlf won ten
slotte aan publiciteit".
Ij verig op zoek
Over ongeveer een week
komt een nieuwe single van
Dingetje „Henkie" geheten
op de markt. Ook dit keer
is de melodie en tekst van een
ander. Van wie? Dat weet
Loogman echt niet. Dat ont
ging hem toen hij een paar
weken geleden het nummer
via BBC II hoorde. Hij is nu
'ijverig op zoek naar de be
trokken componist en garan
deert: „Zeker weten dat ik
hem nog opspoor, voordat
„Henkie" in de etalages ligt".
Op het programma van de
boys staat eventueel ook nog
een elpee. De nummers daar
voor zijn al opgenomen maar
of de plaat uitkomt, hangt af
van het succes van de nieuw
ste single.
Ger Loogman: „Eigenlijk
twijfel ik daar niet aan. want
„Henkie" sloeg meteen aan
toen we het bij wijze van
voorproefje in een paar cafés
draaiden. Verder laten pira
tenzenders nu al weten dat ze
dit kroeglied zeker op hun
draaitafel zullen leggen. En
die gasten doen dat niet één
keer per dag, zoals in Hilver
sum, maar wel honderd maal
en dat werkt altijd positief op
de platenverkoop. Tot slot:
binnenkort start CNR (platen
maatschappij waarbij Loog
man werkzaam is) met de ac
tie „Dertien daverende num
mers" die de platenverkoop
moet stimuleren. Beroemde
artiesten als And ré van Duin
en Corrie van Gorp werken
eraan mee en de kans bestaat
dat Frank ook kan meelo
pen
Slecht
geheugen
Frank Paardekooper, die niet
eenmaal geprobeerd heeft de
spraakwaterval van Loogman
te doorbreken, eist eindelijk
het woord voor zichzelf op.
„Maar ik zit absoluut niet om
roem te springen. Daarvoor
zouden er eerst bij mij een
paar stoppen moeten door
slaan. Uitnodigingen voor op
tredens heb ik bijvoorbeeld
tot nu toe nog allemaal gewei
gerd. Ik kies meer voor de
weg van geleidelijkheid en
voel me niet rijp voor de büh
ne. Of ik dat ooit zal worden,
is trouwens zeer de vraag. Het
lijkt me niets met zingen je
brood te verdienen en avond
aan avond te moeten optre
den. Dat wordt zo'n automa
tisme, terwijl ik alleen vanuit
een vrolijke gemoedstoestand
mijn stem wil verheffen. Bij
dit alles komt nog eens, dat ik
teksten moeilijk onthoud en
dat staat natuurlijk ontzettend
stom, vooral wanneer je re
pertoire toch al zo klein is".
LUDUINA SALTERS.
Frank Paardekooper. alias Dinge
tje: „Sinatra is zonder Toppop
ook wereldberoemd geworden".
