;e
f€
r
i
fji
l
l
weekpuzze! door dr.l
pii
uizei
j
L
n
U
Z
z
m
z
KJ
I
n
r
n
c
J
LP
F*
1
a
n
1
Ti
mrrrTTTTTÏÏ\
postzegels
f'j£ jAf,'"*
f'
k*
J
ia
medische rubriek
DENKSPORTEN/HOBBY
oplossing vorige puzzel
NR. 14
KRUISWOORDRAADSEL
LEIDSE COURANT
ZATERDAG 4 APRIL 1981
De prijswinnaars van puzzel 13 zijn:
H. Wessendorp, Oranjegracht 183, 2312 XG Lelden.
Mevr. van de Poel, Krimkade 85, 2251 JZ Voorschoten.
De prijzen worden binnen drie weken per cheque toegestuurd.
Horizontaal: 1 schoolvak; 7 primitief
vaartuig; 13 ontwijking; 15 vierhandig
dier; 16 lengtemaat; 18 telwoord; 20
scheur In een hard voorwerp; 22 slot
woord van gebeden; 23 vuurwapen; 25
Surinaamse pad; 26 zandheuvel; 27
weinig wetend; 28 proper; 30 zonder
moed; 31 cent (afk.); 32 zeilvaartuig;
33 metaal; 35 uitroep; 37 voorzetsel;
38 vertrouwelijk; 40 verlengstuk van
de mast v.e. schip; 42 deel v.h. oog;
44 telwoord; 45 voorzetsel; 46 dwars
hout aan een mast; 48 flauwhartig; 49
niet dikwijls; 50 streek; 51 Bulgaarse
munt; 52 oude lengtemaat; 54 bijbel-
deel (afk.); 55 onderricht; 57 mannelijk
dier; 59 vreemde taal; 62 dragend deel
In bruggen; 64 persoonlijk vnw.; 65
waterbewoner; 67 toespijs; 68 dwaas;
69 op dit moment; 70 noodsein (afk.);
72 mannelijk beroep; 74 windvlaag; 75
nogmaals; 76 verbreding v.h. hoofd-»
eind v.e. ledikant; 78 door de priester
gedragen brede band In de R.-K. litur
gie; 81 onderaardse ruimte; 82 uitge
breide maaltijd; 84 uit de weg gaan;
85 oostelijk-Polynesische stam op
Nieuw-Zeeland; 86 satan; 88 geldover-
making; 90 onderwijzer; 91 dak met
vier In een punt samenkomende vlak
ken.
Verticaal: 1 kleine Instrumentale com
positie; 2 deel v.e. stoommachine; 3
deelbaar door 2; 4 hansworst; 5
boom; 6 vreemde titel; 7 knaagdier; 8
oosterlengte (afk.); 9 Joegoslavisch ei
land; 10 gapende snijwonde; 11
maand v.h. jaar; 12 verouderd berg
meubel; 14 alvorens; 15 weefsel v.e.
spin; 17 ontroering; 19 reistas; 21 wi
truimte tussen woorden; 23 vistuig om
kabeljauw te vangen; 24 vogelsnavel;
27 Spaanse titel; 29 draaibare stop;
32 alcoholische drank; 33 sportevene
ment (afk.); 34 de onbekende (afk. La
tijn); 36 echtverbintenis; 39 corpulent;
40 bevestigingsmiddel; v41 scheidings
lijn; 43 universiteitsfunctie; 45 lofdicht;
47 kloosteroverste; 51 sierplant; 53
klank; 56 de oudere (Latijn); 57 water
kering; 58 kledingstuk; 60 eerstvol
gende (afk.); 61 voorzetsel; 62 brand
bare stof; 63 landelijk; 66 oorlogspro-
jecliel; 68 vrijgevig; 71 peilstift; 73 deel
v.e. woonhuis; 74 appelsoort; 75 leg-
sel; 77 kleine driehoekige vlag; 79 ri
vier In Egypte; 80 door, met (Latijn);
81 genodigde; 83 loopgang v.e. mol;
85 verachtelijk; 87 van een (afk.); 89
vorm van mij.
Oplossingen onder vermelding van Puzzel 14 dienen uiterlijk
woensdagmiddag in bezit te zijn van:
Eigen postcodenummer s.v.p. leesbaar vermelden.
8T"Kf*K?
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
"Ï3~
14
15
16
17
Ï8~
19
2Ö~
21
22
23
24
25
26
27
26
29
31
32
33
34
35
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52~
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
66
67
68
69
70
72
73
74
76
77
83
78
87
79
80
85
81
82
84
86
88
89
9Ö~~
91
32
DEN -
erenif
.Niet
tond
is Orii
ts, we
lie da
e stat
ómien.
gel dui
dg jaa
■tusiecl
Russisch prestigetoernooi
door
B. J. Nuys
Enkele weken geleden werd in
Moskou een zeer interessant
teamtoernool gespeeld. Vier
achttallen maakten in een dub-
belrondig toernooi uit, wie nu
écht de sterkste acht schakers
van Rusland zijn. De samen
stelling van de teams was als
volgt: 1. de Russische nationa
le ploeg met o.a. drie ex-
wereldkampioenen (Spasski,
Petrosjan en Tal) en wereld
kampioen Karpov. 2. De B-
ploeg van de Russen (Altijd
nog goed om een willekeurig
Nederlands achttal flink klop te
geven) met als bekendste na
men, Romanisjin, Tsesjkovski
en Vaganjan. 3. Een junioren
team mèt het 17-jarige genie
Harry Kasparov en de kersvers
Russische kampioen Psahis.
En ..last but not least" een
achttal veteranen, waaronder
ex-wereldkampioen Smyslov,
Bronstein, Taimanov en Aver-
bach.
Grote belangstelling was er
voor het eerste treffen tussen
Karpov eri Kasparov, die door
iedere kenner de opvolger van
de huidige wereldkampioen
wordt genoemd. Beide spelers
speelden in deze prestigepar-
tijen onder dermate hoge druk,
dat van een scherpe strijd
geen sprake kon zijn, twee niet
erg enerverende remisepartijen
waren het gevolg. De eind
stand was: 1. Rusland A 281/2
uit 48 2. junioren 24'/2 3. vete
ranen 23 4. Rusland B 22. Als
er in dit toernooi een schoon
heidsprijs zou zijn, zou de nu
volgende partij van de Russi
sche kampioen Psahis er stel
lig voor in aanmerking komen,
zijn tegenstander is de vete
raan Mark Taimanov, die na
zijn verschrikkelijke 6-0 neder
laag tegen Fischer (in 1971),
niet meer zijn oude niveau be
reikt heeft.
M. Taimanov—A. Psahis
(Flankspel)
I. Pg1-f3 c7-c5 2. b2-b3. Op
vallend Is, dat Taimanov met
wit zo tam speelt, terwijl hij
met zwart diverse scherpe sys
temen op z'n repertoire heeft
(denk maar aan het Taimanov-
systeem in het Siciliaans). 2.
b7-b6 3. Lc1-b2 Lc8-b7 4.
e2-e3 Pg8-f6 5. d2-d4 g7-g6 8.
Lf1-e2 Lf8-g7 7. 0-0 0-0 8. c2-
c4 e7-e6. Direct 8. d5 leidt na
9. dxc5 bxc5 10. cxd5 Pxd5
II. Lxg7 Kxg7 tot een slechte
stelling vanwege de geïsoleer
de pion c5.
9. d4xc5 b6xc5 10. Pb1-c3
Dd8-e7 Pion c5 moet eerst ge
dekt worden, want na 10. d5
11. cxd5 exd5 12. Pa4! Dc7 13.
Tc1 Pbd7 14. La3 wint wit een
pion. 11.Dd2-d2. Te automa
tisch gespeeld beter Is 11. Tc1
met het plan Tc2 gevolg door
Da1 met druk op de diagonaal
a1-h8. 11Tf8-d8 12. Tf1-d1
d7-d5 13. c4xd5 e6xd5. Zijn c5
en d5 zwakke „hangende"
pionnen of zijn het sterke ver
bonden pionnen? Menig theo
reticus heeft zich al op dit
vraagstuk gestort, echter zon
der enig resultaat. In deze par
tij blijken ze sterk te zijn, maar
als Karpov wit had gehad wa
ren ze misschien zwak ge-
14. Ta1-c1 Lg7-h6 15. Pc3-a4
Pf6-e4 16. Dd2-c2 Pb8-d7 17.
b3-b4. Hierop had Taimanov
vertrouwd en Inderdaad staat
wit zowel na 17. c4 18. a3
en Pd4 als na 17. cxb4 18.
Dc7 Tb8 19. Pe5 I voortreffe
lijk. Maar zwart toont in de ko
mende fase aan, niet voor
niets kampioen, van Rusland
Diagram 1.
geworden te zijn. 17. d5-
d4L Zwart offert de kleine kwa
liteit, maar krijgt daarvoor in
de plaats een priemende vrij
pion op f2.18. b4xc5 d4xe3 19.
C5-C6 ©3xf2 20. Kg1-f1 Lb7xc6
21. Dc2xc6 Lh6xc1 22. Dc6xc1
Pd7-f6 23. Pa4-c3. Wit moet
het paard in de verdediging
halen, op 23. h3 volgt simpel
23. Ph5. 23. Td8xd1f
24. Pc3xd1 Pf6-g4 25. Dc1-f4.
Zie diagram 1.
Tot zover had Taimanov zijn
verdediging gepland en hij
ging hier tevreden rondwande
len, hoe moet zwart immers
het paard op g4 dekken? Op
25. h5 volgt 26. Le51
Pxe51 Pxe5 27. Dxe4 met
groot voordeel voor wit en na
25. f5 26. Lc4f staat de
zwarte koning open en bloot.
Diagram 2.
Pg4xh2f 28. Kf1-g2 Df6xf4
g3xf4 Te8-d8 Wit's stukken
staan machteloos tegen de
binnendringende zwarte toren.
30. Pd1xf2 Td8-d2! 31. Pf2xe4
Td2xe2t 32. Pe4-f2 Td2xe2 33.
Pe5-d3 Tb2xa2 34. Kg2xh2 a7-
a5 35. Kh2-g3 a5-a4. Wit geeft
het op.
Als toetje nog een vlotte zege
van de junior Dolmatov (afge
lopen zomer speelde hij in het
IBM-toernooi).
S. Dolmatov—A. Kuzmin
(Pirc-verdediging)
1. ©2-e4 d7-d6 2. d2-d4 Pg8-f6
3. Pb1-c3 g7-g6 4. f2-f4 Lf8-g7
5. Pg1-f3 0-0 6. Lf1-d3 Pb8-c6
7. 0-0 ©7-©5 8. f4x©5 d6x©5 9.
9. d4-d5 Pc6-d4?l 10. Pf3x©5
Pf6xd5 11. Pc3xd5 Lg7x©5 12.
Lc1-f4 L©5xf4 13. TI1xf4 Dd8-
g5 14. Dd1-f1 Lc8-©6 15. Df1-f2
C7-C5 16. Pd5-f6f Kg8-g7
Teruggekomen bij zijn bord
deed hij een vreselijke ontdek- Zie diagram 2.
king: 25.Ta8-e8ll Een schit
terende zet na 26. Dxg4 Pg3fl
27. Kxf2 Phlfl 28. Kg1 Dxe2
29. Dd4 De1+ll 30. Pxe1 Txe1
staat wit mat. 26. Pf3-©5 D©7-
f61 Nog een aardigheidje, na
27. Dxf6 is Pd2 matl 27. g2-g3
17. ©4-©51 Dg5x©5 18. Ta1-©1
D©5-c7 19. Df2-h4 H7-h6 20.
Pf6-h5f Kg7-h7 21. c2-c3 c5-
c4 22. Dh5-f6 Tf8-g8 23.
Df6xd4 Ta8-d8 24. Ph5-f6f.
Zwart geeft het op.
Antilliaanse zegels gewijd
aan missioneringsjubilea
ll
W èt-
d
n
k
ii
iKKl>:\MTANg
liTüijPC^Wn^NEj
;:C»|tóTEV?a®ANfs!
•.Ö0;KK3TWES«>JK
Op 24 maart j.l. heeft de PTT
van de Nederlandse Antillen
een uit drie zegels bestaande
bijzondere serie uitgegeven.
Dit naar aanleiding van het feit
dat dit jaar de „Evangelical Al
liance Mission" in dat gebied
een aantal bestaans-jubilea
viert. Voor Curapao is dat 50
jaar, Aruba 35 jaar en voor Bo
naire 30 jaar.
De Evangelical Alliance Mis
sion, ook bekend als TEAM, is
een instelling die zich bezig
houdt met de uitzending van
missionarissen. Deze hebben
als taak te trachten de begin
selen, neergelegd In God's
Woord de Bijbel, in de praktijk
te brengen. Op dit moment
verleent TEAM steun aan 1000
missionarissen in 23 gebieden,
verspreid over de gehele we
reld.
De geschiedenis van TEAM op
de Antillen begon toen de eer
waarde heer T.J. Bach aan het
begin van de jaren 1900 enige
tijd op Aruba verbleef. Deze
missionarisi was uitgezonden
naar Venezuela en op dat mo
ment op doorreis naar Mara-
caibo. Op 21 maart 1931
kwam de eerwaarde heer Bach
in contact met nog twee mis
sionaris-echtparen. Ook deze
TEAM-missionarisseri waren
uitgezonden naar Venezuela,
maar besloten op de eilanden
te blijven.
Met behulp van lokale vrien
den begonnen deze missiona
rissen onmiddelijk christelijke
brgchures uit te geven. Op dat
moment was er nog geen
evangelische christelijke litera
tuur in de Papiamentse taal
beschikbaar. In aansluiting
hierop werd er later een Papla-
ments zangboek uitgegeven.
Deze werkzaamheden hadden
als resultaat dat de gelovigen
in de loop der tijd gemeenten
gingen vormen. De Arubaanse
gelovigen openden hun eigen
kerkgebouw in juli 1955, nadat
TEAM de eerste kerk op Cura
pao in 1952 had geopend. Het
eerste kerkgebouw voor Bo
naire kwam In 1956 tot stand.
Op dit moment maakt TEAM
gebruik van moderne middelen
om het Woord te verkondigen.
Zo Is er Radio Victoria, dat In
1958 met uitzendingen Is be
gonnen. Naast nauwkeurige
nieuwsberichten, klassieke- en
lichte muziek, zendt Radio Vic
toria programma's uit met
Christelijke doelstellingen. Ver
der heeft men de beschikking
over Boekhandel Evangelico,
die zich bezig houdt met het
aanbieden van christelijke lite
ratuur en bijbels In al de vier
belangrijke talen.'
Op dit moment zijn missiona
rissen en plaatselijke commis
sies bezig met de vertaling van
het Oude Testament In het Pa-
piaments. Wanneer dit werk
voltooid is, zal de eerste Pa
piamentse bijbel een feit zijn.
De zegels die de TEAM-jubIlea
onder de aandacht brengen
hebben een waarde van 30 ct.,
50 ct. en Fl. 1,-. Op de zegel
van 30 ct. ziet men de omtrek
van het eiland Aruba en de
jaartallen 1946-1981. De zegel
van 50 ct. staat In het teken
van Curapao en toont tevens
de jaartallen 1931-1981. Tot
slot Bonaire op de zegel van
Fl. 1,- tesamen met de jaartall-
len 1951-1981. Verder op al de
zegels de tekst „The Evangeli
cal Alliance Mission" en het
embleem van TEAM. Dit alles
naar ontwerp van de heer Eve-
lino Fingal uit Oranjestad Aru
ba. Het drukken van de zegels
In de combinaties van de kleu
ren geel, rood, blauw en zwart
was in handen van Joh. En
schedé en Zonen te Haarlem.
Dit Jaar is het vijftig Jaar gele
den dat het radiostation „Ra
dio Vaticane" voor het eerst In
de lucht kwam. Naar aanlei
ding van dit feit heeft de Post
dienst van de Vatikaanse Staat
een vierdelige serie zegels uit
gegeven.
De zegels hebben een waarde
van 100, 150, 200 en 600 lire,
en tonen allen het embleem
van „Radio Vaticane" en het
wapen van paus Johannes
Paulus II. Tevens tonen al de
zegels de jaartallen „1931-
1981". Op de zegel van 100
lire ziet men verder paus Pius
XI met op de achtergrond de
bekende Italiaans© Ingenieur
Guglielmo Marconi. De zegel
van 150 lire toont een micro
foon uit de beginjaren van het
radiostation. Daarnaast de
woorden uit de H. Schrift
„Hoort toe, alle volkeren!".
Het standbeeld van de aart
sengel Gabriel staat afgebeeld
op de zegel van 200 lire. Ver
der ziet men op deze zegel de
draaiende antenne van het Ju-^
bilerende radiostation. Op de
vierde zegel ziet men het por
tret van de tegenwoordige
paus, Johannes Paulus II afge
beeld. Deze zegel heeft een
waarde van 600 lire. Het ont
werp werd vervaardigd door
Irio Fantinl en het drukken was
in handen van het Nationaal
Polygrafisch Instituut van Italië.
Halve finales (3)
Met een aantal fragmenten wil
ik de berichtgeving besluiten
over de halve finales van het
kampioenschap van Neder
land. Het eerste diagram ont
stond in de partij Boom
Bronstring, waarin zwart door
het offeren van twee schijven
een doorbraak nam. Wit,
Boom, probeerde hier 46. 48-
12 en had zowaar succes.
Bronstring, die niet in tijdnood
zat, meende dat hij nu op winst
kon rekenen: 46. 1-7? 47.
12x1 6-11 48. 1x40 35x44?,
•naar had 49. 13-8 3x12 50. 22-
18 12x43 51. 48x50 totaal over
zien.
Van kortsluiting was ook spra-
fke in de partij VoorspuyD.
de Jong, waarin na wits 32e
zet de volgende cijferstand is
ontstaan: zwart: 2, 3, 5, 12, 14,
15, 17, 18, 20. 25; wit: 24, 26.
29, 34, 36. 37, 40, 41, 44, 49.
De vraag in deze stelling is of
zwart een winnende aanval te
gen de witte voorpost op 24
kan inzetten.
De Jong leidde die in met 32.
2-7. Voorspuy antwoordde
33. 37-31, waarna 18-23x23
nog geen zin heeft, wit ont
snapt immers met 24-19. Van
daar 335-10 34. 41-37 ver
hindert 18-23x23 door 44-39
20x29 39-33 24x33 37-32
38x27 31x2, zodat 2-7 zinloos
blijkt.
34.3-8 35. 44-39 8-13 en wit
kan nu de aanval op 24 pare
ren door 36. 29-23 18x29
(20x29 mag immers niet: 39-33
37-32 enz.) 37. 24x33 14-19 38.
31-27, waarna De Jong mis
greep: 38. 13-18 en met
een opgaf na 39. 27-22. Ook
hier was de zwartspeler niet In
tijdnood.
Deelnemers aan de ladderwed
strijd hebben nog vijf oplossin
gen tegoed. Het zijn Van Vel-
zen (14):44-39 35x31 43-38
30x39 38-33 27x29 48-42
23x32 42-37 31x42 47x9 14x3
25x43; Hauschild (17):32-271
29x49 gedwongen 48-43 49x36
27-22 I 23x41 22x4 36x50 ge
dwongen 4-36 35x24 36x17
50x11 16x7 2x11 26-21; Van
Velzen (18): 35-30 18x29 37-31
26x37 47-41 37x46 36-31
BRONSTRING
46x23 39-33 29x49 31-27
49x24 27x9 4x13 15x4; Vink
(19): 31-27 21x43 48x39 37x48
29-24 20x29 34x5 48x21 5-46
45x34 36-31 26x37 46x16; Van
Wingerden (20): 25-20 14x34
33-29 24x42 17-11 27x40 11x4
16x27 4x2 (via 34) 40-44 45-40
44x35 2-7.
Het tweede diagram geeft de
stand aan in de partij Den En
gelsmanJacobsen, beiden
uit Den Haag. Het grapi
slot werd ingeleid door 27.
32 27x38 28. 33x42 14-19
dwingend tot 29. 29-24, waf
Jacobsen door 29. 9-
dwong tot het ogenschijr
sterke 30. 24-20, waarna v|
de 30. 23-29 31. 34
25x45 32. 20x9 22-27 33. 31.
12-17 34. 11x22 18x47 35. 9
16-21 36. 26x17 8-12 37.
2x22 38. 44-40 45x34 39. 39
en zwart won.
De rug van de patiënt
een kruis voor de arts
De helft van de bevolking heeft
wel eens last van lage rugpijn
gehad. Vijfentwintig procent
was hierdoor niet in staat te
werken. Slechts dertien pro
cent raadpleegde met deze
klachten zijn huisarts. De dok
ter ziet zich bij rugpijn voor
een moeilijk probleem ge
plaatst. De oorzaken van rug
pijn zijn talrijk, aanvullende on
derzoeken leveren vaak niet
het gewenste resultaat op, het
nut van veel behandelingsmet
hoden is omstreden.
Dat rugklachten de huisarts,
bezig houdt, bleek onlangs in
Utrecht, waar een groot aantal
huisartsen het congres over de
„multi-disciplinaire benadering
Van lage rugpijn" bezocht. Ai-
leen al de naam van dit sym
posium geeft aan dat het om
een ingewikkelde zaak gaat.
Zo moeilijk, dat de huisarts er
alleen niet uitkomt en hulp no
dig heeft van andere deskundi
gen. Bijvoorbeeld: neurologen,
neuro- of orthopedische chi
rurgen, reumatologen en niet
te vergeten fysiotherapeuten.
Wat doet iemand met pijn In
de rug? Meestal niets en hij of
zij denkt waarschijnlijk: „Het
zal wel weer overgaan". Een
klein deel gaat naar de huis
arts en verwacht advies. Een
goede huisarts zal uitvoerig in
gaan op het begin, de aard en
de plaats van de rugpijn en
vragen naar het soort werk en
de huiselijke omstandigheden
van de patiënt. Daarna volgt
een lichamelijk onderzoek.
Daarna komen de problemen
voor de dokter.
Slechts in een deel van de ge
vallen weet hij wat de oorzaak
van de rugpijn Is. Aanvullend
onderzoek lijkt noodzakelijk.
De patiënt dringt vaak aan op
een „foto" en bedoelt daar
mee een röntgenfoto. Vaak zal
dit onderzoek dan ook verricht
worden. De opbrengst is ech
ter gering. Uitgebreide onder
zoekingen hebben aangetoond
dat er weinig verband is tussen
de afwijkingen op de röntgen
foto en de klachten van een
patiënt. Zo kan een foto van
een zeventigjarige zonder rug
klachten veel ouderdomsafwij-
kingen vertonen, op de foto
van een patiënt met rugpijn is
vaak niets te zien.
Wat moet uw huisarts met dit
gegeven in het achterhoofd nu
doen? Vaak niets. Mensen die
voor de eerste maal rugpijn
hebben zijn In veertig procent
van de gevallen binnen een
week van de pijn af. Dit per
centage Is na acht weken op
gelopen tot negentig. In som
mige duidelijk herkenbare ge
vallen, zoals het optreden van
een hernia, kan verwijzing naar
een specialist noodzakelijk
zijn.
Oorzaken
De klachten zijn een gevolg
van de tegenstrijdige functie
van de wervelkolom. Enerzijds
moet zij voor een solide be
scherming van het kwetsbare
ruggemerg zorgen, anderzijds
moet zij soepele bewegingen
mogelijk maken. De bouw van
de wervelkolom Is een com
promis. Stevige stukken bot,
de wervels, vormen de solide
basis. Een wervel bestaat uit
een massieve kern, met daar
aan een boog. In deze boog
ligt het ruggemerg. Tussen
twee wervels zit de tussenwer
velschijf, een elastische massa
die bijeen gehouden wordt
door een vezelige ring. Deze
tussenwervelschijf fungeert als
stootkussen. Tussen twee wer
vels treden door nauwe kana
len zenuwen uit. Het geheel
wordt versterkt door een stel
sel van spieren, pezen en kap
sels.
Een dramatische vorm van
rugpijn is hernia. De zachte
kern van de tussenwervelschijf
puilt door de stevige omgeven-
de ring en drukt op een zenuw.
Heftige pijn in de rug, uitstra
lend naar een been of bil is het
gevolg. Een geringe onderlinge
verschuiving van de kleine ge-
wrichtjes van twee wervels kan
leiden tot een aanval van spit.
Veel rugklachten worden toe
geschreven aan het omgeven
de spierstelsel. Een verkeerde
houding kan eenzijdige over
belasting geven. Slappe buik
spieren geven door een ver
sterking van de kromming van
de onderste deel van de wer
velkolom rugpijn. Ook kunnen
benen en voeten een rol spe-
len. Een verschil in beenlengte
veroorzaakt een scheefstand
van het bekken. Een S-vormi-
ge verkromming van de rug is
het gevolg, rugpijn volgt.
Professor Valkenburg onder
zocht in Zoetermeer het ver
band tussen rugpijn en werk.
Bij licht en zwaar werk kwa
men meer rugklachten voor
dan bij middelmatig zwaar
werk.
De Opsomming Is verre van
volledig, talrijke oorzaken kun
nen nog opgevoerd worden.
Behandeling
Zoals hierboven al geschreven:
rugpijn gaat altijd vrijwel van
zelf over. Kortdurend kunnen
pijnstillers gebruikt worden.
Rust vermindert de klachten.
In het geval van een duidelijke
hernia kan de neuro- of ortho
pedisch chirurg door het weg
nemen van een tussenwervel
schijf het probleem trachten
op te lossen. Rugpijn op basis
van een verschil in beenlengte
kan verholpen worden met een
kleine hakverhoging. Slappe
buik- of rugspieren kunnen ge
traind worden, afwijkingen in
de houding worden gecorri
geerd.
Dat kan zelfstandig gebeuren,
aan de hand van een door de
dokter uitgereikt oefenschema,
of met hulp van een fysiothera
peut. De fysiotherapeut kan
ook een belangrijke rol spelen
bij de pijnbestrijding. Veel pa
tiënten vinden het plezierig om
gemasseerd te worden of een
behandeling te krijgen met een
warmte of elektriciteit produ
cerend apparaat. Bij een ver
meende standsafwijking van
de wervels kan manuele thera
pie geadviseerd worden.
Bij deze ingreep wordt gepro
beerd met een krachtige, ge
richte beweging de normale
bouw van de wervelkolom te
herstellen. Manuele therapie is
omstreden, felle voorstanders
staan lijnrecht tegenover de te
genstanders.
Een onderzoek van professor
Jayson in Manchester gaf wei
nig steun aan een bepaf 5
vorm van manuele therg
Manuele therapie bleek e
effectief als een behandëT
met een niet werkend fysioi
rapeutisch apparaat. ZorcT
dig onderzoek naar het ell
van de behandeling lijkt nq
zakelijk. I
In Zweden werd het probli
op een andere manier aarf
pakt. Werknemers van Vof
car met kortbestaande rugj
werden naar de „rugsch|
gestuurd. Daar werd
ting gegeven over d<
functie en afwijkingen van]
rug. Gezamenlijk werd gal
fend hoe de rug versterkt!
het best gebruikt kan wor<|
Bovendien bespraken de c'
nemers wat voor invloed i
pijn op hun leven had. Het s|
ces was groot, ook hier
de vraag: hoeveel mensen
den spontaan genezen
Een in Nederland georgl
seerde „rugschool" voor r
sen met langdurige rugpijn
geen succes.
Talrijke behandelingen zijn
te dragen: biofeedback,
laxatie-, gedrags- en cogn|
ve therapie, hypnose,
lijke verdovende injecties.
Het grootste probleem vooi
huisarts is dan ook niet
een behandeling voor te scl
ven, maar om te kiezen tusl
wel of niet behandelen en p_:[u:.
bij behandeling te kiezen ufr,
j-u-in ev-olo mnnalnLnhWan QU
