i
hui
DENKSPORTEN/HOBBY
oplossing vorige puzzel
weekpuzzel door dr. Pluïzer
NR. 13
RUITENPUZZEL
a'
I
ÉN
-■
e
if
fIJ
it
a
«i
S 1
sterrenhemel
m m m m m
a'rV
postzegels
LEIDSE COURANT
ZATERDAG 28 MAA)
De prijswinnaars van puzzel 12 zijn:
D.B.F. Plaat, Vijf mei laan 17. 2321 RH Leiden.
C. Lahaije, Rijnsburgerweg 4, 2215 RA Voorhout.
De prijzen worden binnen drie weken per cheque toegestuurd.
Rond de genummerde vakjes dienen woorden van 4 letters van navolgende bete
kenis te worden ingevuld. Al deze antwoorden lezen In de richting van de wijzers
van de klok. De beginletter van het eerste antwoord komt in het vakje boven het
cijfer 1; het vakje, waarin de beginletter van elk van de overige antwoorden komt,
dient door combinatie met de letters van de omringende antwoorden te worden
Bij juiste oplossing vormen de gezamenlijke letters op de buitenrand - te beginnen
met de letter boven het cijfer 1 en rechts verder gaande - een citaat van Wilhelm
Oplossingen onder vermelding van Puzzel 13 dienen uiterlijk
woensdagmiddag in bezit te zijn van:
Eigen postcodenummer s.v.p. leesbaar vermelden.
1 Europeaan:
2 winters voertuig;
3 dans in 3/4-maat;
4 roofvis;
5 uiting van vrolijkheid;
6 bloedvat;
7 vogel;
8 inclusief;
9 les der ervaring;
10 het Inwendige v.e. viool;
11 zanikpot;
12 Engelse vlaktemaat;
13 zonderling;
14 vochtig aanvoelend;
15 bijbelse naam;
16 Qroot rond zitkussen;
17 vreemde taal;
18 smakelijke vis;
19 uitschot van fruit;
20 meubelstuk;
21 kasteel, burcht;
22 deel v.e. boom;
23 binnenvlakte van de hand;
24 deel v.e. kolenkachel;
25 sneeuwhut der Eskimo's;
26 soort bergkristal;
27 pijnlijk ongemak;
28 vogelwoning;
29 Argentijnse munt;
30 tak van sport;
31 stadium
32 watervogel;
33 tijding;
34 vloeibare spijs;
35 signaal;
36 slervogel;
37 volksoverlevering;
38 zonder Inhoud;
39 wild zoogdier;
40 onsierlijk van vorm;
41 Europeaan
42 reclamellcht;
43 verbond;
44 datgene wat men begeert;
45 tussen warm en koud;
46 na het genoemde;
47 hijsinstallatie;
48 smerig;
49 talent;
50 spits toelopend uiteinde;
51 watervlakte;
52 buitengewoon groot mens;
53 vogel;
54 vloeistof;
55 tegenstelling van warm;
56 reinigingsmiddel;
57 vinnige klap;
58 stad in Italië;
59 knevel;
60 sllkhout v.e. roosterwerk;
61 vermakelijk;
62 schilderstuk;
63 hefboom om palen uit de grond te trek-
.ken;
64 etensbak voor varkens;
65 zwart paard;
66 huisdier;;
67 toespraak;
68 veel werk gevend;
69 fijngehakt veevoer;
70 tros aardwormen;
door
L. Hofland
Toreneindspelen
BHi
!I H E'
x V
18 HüL.11
ij.li
j£
m
m
m
tm
m
Diagram 1.
Als inleiding op het probleem
van de maand maart, zal ik
een paar aardige toreneind
spelen laten zien. Uit deze sim
pel ogende stellingen zal blij
ken, dat we hier met een zeer
moeilijk soort eindspel te ma
ken hebben, welke zelfs door
de sterkste spelers ter wereld
niet altijd even zuiver behan
deld worden. We beginnen met
een elementaire winstvoering,
genaamd het „bruggetje bou
wen".
Zie diagram 1.
wit: Kg8, Tf1, g7
zwart: Ke8, Th2
zwart aan zet.
1. Ke8-e7 2. Tf1-e1 Ke7-d7
Andere mogelijkheden zijn niet
beter: 2. Kf6 3. Kf8 of 2. Kd6 3.
Kf8 Tf2t 4. Ke8 Tg2 5. Te7! en
de dreiging 6. Kf8 gevolgd
door g8D is niet meer te ver
hinderen.
3. Te1-e4! De Inleiding tot het
beroemde bruggetje, 3. Te5
wint ook, maar Is technisch
wat lastiger: 3. Kd6 4. Kf7 Tf2t
5. Ke8 Kxe5 6. g8D en wit
moet nog het lastige eindspel
D tegen T spelen.
3. Th2-hl Het is duidelijk,
dat zwart de h-lijn niet mag
verlaten want dan volgt Th4
Diagram 2.
benevens Kh8 en promotie Is
niet meer te verhinderen. 4.
Kg8-f7 Th1-f1 5. Kf7-g6 Tf1-
fl1t 6. Kg6-f6 Tg1-f1f. Zwart
moet de koning bezig houden,
want op bijv.: 6. Kd6 volgt
7. Td4f en 8. Td8 of 8. Td5
met eenvoudige winst.
7. Kf6-g5 Tf1-g1 8. Te4-g4. De
brug is voltooid, zwart is verlo
ren. Van dit type eindspel
(K+T+pion tegen K+T) zijn
vele boeken volgeschreven, de
stelling hierboven was dus
slechts het kleine topje van
een enorme ijsberg. De nu vol
gende stand is aanzienlijk
moeilijker, hoewel er nóg min
der stukken op het bord staan.
Probeert u het eerst zelf eens
zonder verder te lezen.
Zie diagram 2.
wit: Kb6, c6
zwart: Ka1, Td5
Opgave: wit speelt en wint.
De eerste zetten liggen voor de
hand:
1. c6-c7 Td5-d6t 2. Kb6-b5 Op
2. Kc5 volgt 2. Td2! waarna wit
nog maar net remise kan ma
ken en 2. Kb7 gaat niet vanwe
ge 2. Td7 met remise.
2. Td6-d5*K3. Kb5-b4 Td5-
d4t 4. Kb4-b3 Td4-d3f 5. Kb3-
c2 en wint. Dat was niet moei
lijk zult u denken, maar er zit
Diagram 3.
nog een levensgrote adder on
der het gras, zwart speelt na
melijk: 5. Td3-d4! en nu is
6. c8D na 6. Tc4tM 7. Dxc4
patl Wit heeft echter ook een
geniale resource: 6. c7-c8Tll
een fraaie minor-promotie,
zwart kan het mat alleen maar
dekken met 6. Ta4, maar
dan wint 7. Kb3 eenvoudig
(mat of torenverlies).
Met het volgende probleem
maken we het weer een beetje
moeilijker, het is afkomstig van
een der sterkste schakers, die
In deze eeuw geleefd hebben,
dr. Emanuel Lasker.
Zie diagram 3.
wit: Kc8, Th7, c7
zwart: Ka5, Tc2, h2
Opgave: wit speelt en wint
Omdat wit het promotleveld
van zijn ver opgerukte vrij-pion
met de koning beheerst, staat
wit duidelijk beter. Maar toch
lijkt de positie remise, daar
zwart Iedere keer als de koning
achter z'n pionnetje vandaan
komt, schaak geeft en de witte
toren kan ook al niet veel be
ginnen, vanwege de dreiging
h2-h1D. Toch Is er een subtiele
winst mogelijk en dit komt in
de praktijk vaker voor dan u
denkt.
1. Kc8-b7 Tc2-b2t 2. Kb7-a7!
Diagram 4.
Tb2-c2 3. Th7-h5f. De koning
wordt op deze manier opge
dreven, de bedoeling blijkt
straks.
3. Ka5-a4 Uiteraard kan de
zwarte koning, vanwege 4.
Kb7, niet naar de b-lijn. 4.
Ka7-b7 Tc2-b2 5. Kb7-a0 Tb2-
c2 6. Th5-b4t Weer een rij op
geschoten. 6. Ka4-a3 7.
Ka6-b6 Tc2-b2f. Vanwege de
dreiging 8. Txh2 moet zwart
wel schaak blijven geven.
8. Kb6-a5 Tb2-c2 9. Th4-h3f
Ka3-a2 10. Th3xh2! De pointe
van de witte manoeuvres,
zwart Is verloren.
Met dit laatste idee goed In het
achterhoofd, mag u nu écht
gaan puzzelen.
Zie diagram 4.
wit: Ke7, Ta7, e6
zwart: Kh7, Ta1, a2
Opgave: wit speelt en wint.
Ik zal u een klein eindje op weg
helpen. 1. Ke7-e8t Kh7-g6 2.
e6-e7 Kg6-h5. Een pointe van
de zwarte verdediging, de witte
toren moet van de tweede rij
afgehouden worden, men zie:
2. Kh6 3. Ta3 Kg5 4. Tg3t Kf4
5. Tg2 Kf3 6. Tb2 Ke3 7. Kd7
Td1f 8. Kc7 Tc1#K9. Kb7 en
wit haalt dame met schaak,
waarna de zwarte koning hul
peloos Is.
Plaats voor Indiër aan hemel
Het sterrenbeeld Indus of In
diaan Is te zien aan het zuide
lijke halfrond en wordt het
eerst als zodanig genoemd in
Bayers Uranometria (1609).-
Het woord Indiaan is niet hele
maal juist, want Bayer doelde
meer op de Inwoners van In
dia.
Indus wordt begrensd door
Octans (Octant), Pavo (Pauw),
Tucana (Toekan). Grus (Kraan
vogel), Microscoplum en Teles-
copium. De heldere hoofdster
van Pavo ligt vlak bij Indus en
men is licht geneigd om deze
ster te laten behoren bij Indus.
A Indi is een ster die een even
grote oppervlaktewarmte heeft
als onze zon, namelijk 6000°
K. Visuele magnitude is 3.21
en de absolute 0.75. Afstand:
102 lichtjaar.
B Indl Is kouder (4500° K) en
staat op 270 jaar lichtafstand.
D Indi is geelachtig en staat
192 lichtjaar ver. Het Is een
dubbelster met componenten
van magnituden 4.60 en 7.00;
de totale helderheid is 4.56 en,
de absolute 0.71.
T indl staat 78 lichtjaar ver en
is een waterstofster met een
oppervlaktetemperatuur van
ongeveer 10.000° K.
E Indi staat ten opzichte van
ons maar 10 parsec («32 licht
jaar) af en is dan ook een van
onze huursterren.
-jL
70<f,
P A
Schijngestaltes van de maan.
4 april 20hl9m Nieuwe Maan
11 april 11hllm Eerste Kwartier
19 april 07h59m Volle Maan
27 april 10hl4m Laatste Kwartier
Zon en maan
onder
4 april 5.28 18.39
5 april s.19 18.46
12 april 5.10 18.52
16 april 5.02 18.59
20 april 4.53 19.06
24 april 4.45 19.13
28 april 4.36 19.20
bealn eind
4.54 19.13
4.44 1921
435 19.28
426 19.35
4 16 19.43
4.07 19.50
op
05.48 18.10 0.01
07.47 23.39 0.141
11.24 02.34 0.56
15.53 04.08 0.90'
20.14 05.51 0.99
07.51 0.81
02.23 11.44 0.44
Astronomische gebeurtenissen in april:
2 april 14h: Mars In conjunctie met de zon.
3 april 06h: Mercurius 1.1° ten noorden van de maan.
5 april 19h: De maan staat In het perigee.
7 april 09h: Venus in bovenconjunctie.
11 april 14h: Vesta stationair.
13 april OOh: Pluto In oppositie.
17 april 01 h: Jupiter 3° ten zuiden van de maan.
17 april 06h: Saturnus 1.7° ten zuiden van de maan.
20 april 01h: Juno In oppositie.
20 april 16h: De maan staat in het apogee.
21 april 19h: Uranus 5° ten zuiden van de maan.
24 april OOh: Neptunus 2° ten zuiden van de maan.
27 april 16h: Mercurius In bovenconjunctie.
Ladderwedstrijd
tante
lansl
id.b
Loting moest uitwijzen welke
deelnemer aan de ladderwed
strijd de tweede rondeprijs zou
winnen. De heer J. Zijp uit
Zuldscharwoude werd de ge
lukkige.
De „afvallers" waren W. Los
uit Smilde en H. J. Schmidt uit
Zutphen, die evenals Zijp 34
punten scoorden In de eerste
vier ronden. Zoals de meesten
bekend zal zijn, wordt er tel
kens na twee ronden van vier
problemen een prijs beschik
baar gesteld voor de hoogst
geklasseerde.
De top-25 ziet er na deze ron
de verder als volgt uit:
4/7. B. H. W. van de Beek Wij-
he, J. van de Brink Heerde, J.
H. ten Kate Zwolle en A. W.
Lelieveld Leidschendam 33,
8/15. R. Bolleboom Zoeter-
meer, W. van den Herik Noord-
scharwoude, F. Jongeman
Heerde, J. Lammens Vries,
Oldtimer 1911 Emmen (Ik res
pecteer uw wens om anoniem
te blijven, ook al heeft u mij uw
Identiteit onthuld!), S. Pruiks-
ma Hardenberg, TJ. Vriend
Hardenberg en D. Vuurboom
Lutjebroek 32 punten. 16/23.
H. C. Bom Poeldijk, J. Buisman
Oldebroek, E. Hulsman Hoog
halen, L. T. Koersen Heiloo, E.
H. Ludwlg Smilde, P. G. Prins
Wateringen, R. J. H. L. Smits
Zoetermeer en J. N. de Vroom
Westerbork 31 punten, 24. J.
Ebeltjes Emmen en 25/26. N.
J. Cloosterman Schiplulden en
A. J. Foppen Lutten 29 punten.
Hierna volgen nog 28 deelne
mers met 27 punten of minder.
Oplossingen van de nieuwe, de
zesde, ronde moeten uiterlijk
zaterdag 18 april in bezit zijn
van B. J. Nuys, Oleander 12,
2671 NN Naaldwijk. U weet: op
elk moment kunt u besluiten
aan deze wedstrijd mee te
i i «t i
i c
m. 5« i
M
K 3*°* MS
u B i
Beer
ling
doen. De rondewinnqe wc
immers verder met nulfde
ledereen maakt dus in
een eerste plaats. kholr
De cijferstanden van dtsta
ste publikaties zijn: <(80),
Egbert van Hattem (2teen
9, 15. 17/19, 28, 29.[de
wit: 20, 25, 27. 35. 39,1 in l
47. 49; Hauschild (22); Ned<
6/10, 19, 20, 24/26, wlbakt.
28, 29, 33, 35/37, 39,bna£
Van Velzen (23): zwaiHaac
13, 14, 18, 20, 22. 26,|sir I
15. 24, 25. 29. 33, 34,Jood
40, 42, 49; Vink (24): Issac
10. 20, 33. 34, 39, wltoord
21. 22, 37. 41. 49.
,er
VAN HATTEM (21)
HAUSCHILD (22)
VAN.VÊLZEN (23)
Verwisselen
Het onderstaande spel Is er
weer zo een, waarin het ernaar
uitziet dat de leider afhankelijk
Is van het goed zitten van een
van de twee sleutelkaarten.
Dat Is doorgaans een beste
kans, ongeveer 75%, en In de
praktijk komt het er dan dik
wijls op neer dat de leider niet
verder kijkt en daardoor een
betere kans mist. Na een wei
nig opwindend biedverloop:
noord 1 SA - zuid 4 schoppen,
kwam west uit met een kleine
troef. Bepaalt u zelf eens uw
speelplan alvorens de oplos
sing te lezen.
Het zal u niet verbazen, dat het
in de praktijk misging: zuid
nam de eerste slag op tafel,
trok de troeven en speelde rui
ten 10 voor, die hij door liet lo
pen. Oost nam de heer en ver
volgde met klaverboer, zodat
de verdediging nog drie kla
verslagen maakte en het con
tract een down ging. Zuid had
inderdaad pech dat zowel rui
tenheer als klaveraas verkeerd
zaten, maar dat had hem niet
hoeven te beletten het spel te
maken. Er zijn negen vaste sla
gen en natuurlijk moet de tien
de uit de ruitens of de klaveren
komen. Zuid moet echter pro
beren ervoor te zorgen dat
oost niet aan slag komt, an
ders dan met een eventueel
klaveraas. Dat betekent, dat
zuid een ruitentje moet zien
kwijt te raken alvorens die
kleur aan te vallen en dat kan
alleen op de derde harten van
noord. Zuid zou dus achter
eenvolgens hartenheer, -aas
en -10 kunnen spelen en een
ruiten wegdoen in de hoop dat
west aan slag komt, maar dat
Is niet erg kansrijk. Veel beter
Is het om de eerste slag met
schoppenaas te nemen en on
middellijk een kleine harten
van tafel te spelen. Als oost
hierop niet de vrouw legt (wel-
AB9
O A 103
o AVB9
985
64
SB864
0753
AV62
83
O V752
O H842
B 104
H V 10752
O H9
O 106
H73
ke held op de oostplaats doet
dat wel?) speelt zuid de 9.
West komt aan slag met de
boer en speelt het beste ruiten
na. Zuid moet nu niet snijden,
maar ruitenaas spelen en har
tenheer incasseren. Hierna
gaat hij met troef naar tafel,
speelt hartenaas, waarop zijn
tweede ruiten weggaat, en ver
volgt met ruitenvrouw. Als oost
die niet dekt gooit zuid klave
ren af. Dekt oost wel, dan
troeft zuid hoog, gaat m
naar noord en maakt
ruitens, waarop in zuid
ren weggaat. Wat zuid
heeft gedaan is het vei
van een mogelijke ruiti
zer tegen een onnodit
tenverliezer. Dat kan
onvoordelig zijn, maar
het contract daarmee
wordt gesteld is dat
verkiezen boven een,
niet grote, kans op eei
slag. Als oost, in slag
met hartenvrouw op de|
pen komt, moet zuid
hartenaas incasseren
ten 10 spelen. Speelt Voo
laag, dan gaat een ruite
en als oost beide hoi
blijkt te hebben, troeft
is dan pas aangewezen
ruitensnit, of het goed
van klaveraas nadat de
ven zijn gehaald. De aar
len speelwijze geeft du
niet onaanzienlijke verg
van de winstkansen.
Herdenkingszegels van Zwitserland
De Zwitserse PTT heeft op 9
maart J.l. een reeks bijzondere
zegels in omloop gebracht. Op
de eerste plaats is er een uit
vijf zegels bestaande serie.
Daarnaast verscheen een sou
venirvelletje bestaande uit acht
zegels. De reeks van vijf zegels
wordt geopend door een zegel
in de waarde van 20 rp. Op
deze zegel ziet men de afbeel
ding van een graanschuur
zoals deze voorkomt te Klesen.
Het geheel maakt deel uit van
het openluchtmuseum Batlen-
berg nabij Brienz. Vervolgens
een zegel in de waarde van 40
rp. Deze werd uitgegeven naar
aanleiding van het „Internatio
naal Jaar van de Gehandicap
ten". Naast deze tekst in drie
talen en het Jaartal „1981" ziet
men een groepje gehandicap
ten symbolisch weergegeven.
Met een zegel van 70 rp. brent
men hulde aan de Zwitserse
kunstschilder Albert Anker,
wiens 150e geboortedag men
dit Jaar herdenkt. Het motief
op de zegel Is een werk van
zijn hand, genaamd „De Ge
meenteklerk", welk doek In
1875 tot stand kwam. Het
kunstwerk meet 64,5 cm. x 52
cm. en bevindt zich In het Kan
tonale Museum voor Schone.
Kunsten te Lausanne. Albert
Anker werd op 1 april 1831 te
Ins in Berner Seeland geboren
waar hij ook overleed, op 16
juli 1910. In de werken van An
ker gaat een voorkeur uit naar
boerentypen uit zijn omgeving.
Gedurende zijn studietijd en
later ook 's winters verbleef hij
bij voorkeur In Parijs. Voor wat
betreft het ontwerp wijkt de
aan hem gewijde zegel nogal
af van de andere vier zegels uit
deze reeks.
Dit jaar, en wel In augustus, zal
te Montreux het Internationale
Congres van Landmeetkundi
gen worden gehouden. Ter ge
legenheid van dit feit geeft
men nu een zegel uit in de
waarde van 80 rp. Het motief
voor deze zegel bestaat uit een
meetlat en theodoliet, het be
kende optische meetinstru
ment dat deel uitmaakt van het
gereedschap van de landme
ter.
Vijftig Jaar geleden werd de
Zwitserse luchtvaartmaat
schappij „Swissair" opgericht.
Deze gebeurtenis vond plaats
op 26 maart 1931 toen de
luchtvaartmaatschappijen Be-
lalr en Ad Astra besloten een
fusie aan te gaan. Uit deze fu
sie ontstond de huidige „Luft-
verkehrs AG Swissair". Op het
moment van de fusie had men
de beschikking over een vloot
van dertien vliegtuigen met
een totaal van 86 zitplaatsen.
Daarbij bedroeg het vliegnet
een totale lengte van 4200 km.
In 1979 was het luchtnet van
de Swissair uitgegroeid tot on
geveer 280.000 km. Met een
zegel in de waarde van 110 rp.
wordt dit jubileum onder de
aandacht gebracht. Op de ze
gel ziet men naast de jaartallen
„1931-1981" het staartstuk
van een Swissair DG-9
de huidige kleuren vj
maatschappij.
Naast deze laatste „Swi
Jubileumzegel verschijnt
een velletje met als mot
50-jarig bestaan van
maatschappij. Dit vellet
vat acht zegels met to
kreeg de naam „Prol
1981".
De zegels hebben een
van 2 1 Fr. en toni
symbolische wijze lean
naar ontwerp van kunsj
en graficus Hans Erni i
zern. Het velletje draai
randschrift „Pro Aero l
en blijft verkrijgbaar tot I
1981. Zegels en velletjel
den gedrukt door Hélio|
volsler SA.
Van 20 tot en met 29 J
wordt In Luzern de
1981" gehouden. Dit
een tentoonstelling
lucht- en ruimtevaart
filatelie. Ter gelegenhei<
van geeft de Zwitserse
een bijzondere briefkaai
met een zegel van 40 rp. [om
