ntensieve landbouw maakt
an de natuur een woestenij
Zonder
resultaten
geen
deelneming
in Gist
Brocades
INENLAND
Vaticaan: gehandicapte
foetus niet afdrijven
Vastenactie bedankt voor steun
kerk
wereld
Geen ex-communicatie voor
Nederlandse katholieke vrij
metselaars
Vastenactie bisdom Breda steunt Swapo
Raad van Kerken wil FNV en CNV om de tafel
pas
LEIDSE COURANT
VRIJDAG 13 MAART 1981 PAGINA 11
0J ONGEWIJZIGD BELEID OVERLEVEN ALLEEN DE RAT EN DE BRANDNETEL"
chure
IRAVENZANDE Vijftien jaar geleden
:hten organisaties voor natuurbescherming
>r het behoud van de orchidee in Nederland,
liezelfde instanties maken zich tegenwoordig
;rk voor de tureluur, de kemphaan, de waters-
ip, de grutto, het fluitekruid, de kikker en de
ïkelbaars. Want als de boerenlandbouw voort-
tt de toch al schaarse natuur te verdringen met
rote hoeveelheden (kunst)mest, chemische be-
trijdingsmiddelen, dan overleven straks alleen
rat en de brandnetel, zo voorspelt de Stichting
latuur en Milieu in 's-Gravenzande.
vraag of het in de toekomst ook anders kan,
de weinige overgebleven dier- en plantesoorten
[oor uitsterving behoed kunnen worden, beant
woordt de heer Siebe Algra, medewerker van
stichting, met een voorzichtig ja. „Maar dat
:t landschap uit de jaren dertig, het landschap
fan Thijsse „van de Verkadeboeken", ooit nog
weerkeert, kunnen we wel vergeten".
De landbouwgronden zijn stortplaatsen voor
ier geworden", zegt Algra. Waarmee hij be-
oelt, dat de landbouwgronden zwaar bemest
jrorden om grotere opbrengsten te krijgen.
Maar dat heeft al geleid tot het verdwijnen
van veel plantesoorten uit de graslanden, om
dat die planten juist voedselarme grond nodig
hebben.
i,Met het ontbreken van planten zoals de ko
renbloem, klaproos en bolderik, worden ook
He vele soorten insekten en kevertjes, die van
lie planten afhankelijk zijn, naar het rijk der
latuurreservaten verwezen. Erger nog, het
totale natuurlijke evenwicht is zoek, omdat
allerlei torren, insekten en kevertjes weer het
voedsel zijn voor de vele soorten weidevogels.
Vooral de tureluur, de watersnip, de kemp
haan en de grutto worden op die manier
Steeds zeldzamer".
Vergif
1.0252
Heei
)p het symposium „Behoud de groene ruim-
dat de Vereniging tot Behoud van Na-
xiurmonumenten begin deze maand in
Jtrecht heeft gehouden, werd nog eens op
een rijtje gezet hoezeer de bodem en het wa-
er vervuild worden door de massa's chemi
sche middelen. Zo is het bemesten van de
landbouwgrond met bijvoorbeeld stadsvuil-
compost heel gebruikelijk, ook al bevatten
leze stoffen vaak giftige zware metalen. Het
jrootste deel van het varkens- en kippenvoer
in de bio-industrie (soja, granen, afvalpro-
ilukten en pulp van suikerfabrieken), verlaat
ingebruikt het dierenlichaam om in het mi-
ieu terecht te komen. Door het dieper ont
wateren van de grond schiet zelfs de lange
snavel te kort van vogels, die afhankelijk zijn
van de beestjes in de bodem. Kortom, hon
derden plante- en diersoorten hebben het
'loodje gelegd. Ze zijn vergiftigd door de grote
hoeveelheden nitriet, fosfaten, koper en cad-
mium die door de (over)bemesting in de
grond of het water terecht gekomen zijn.
m
ami:
nijmais
Algra zet uiteen dat de landbouwers in de ja
ren zestig begonnen met steeds intensievere
bewerking van de grond. Met de komst van
de EG werden de afzetgebieden groter en
viel er dus meer te verdienen. Van granen
zoals rogge, haver en gerst, schakelden de
boeren over op bijvoorbeeld snijmaïs. Met dit
gewas kan drie- tot vierhonderd gulden per
hectare meer verdiend worden. In tegenstel
ling tot bijvoorbeeld rogge en haver, heeft
snijmaïs echter zeer veel (kunst)mest en on
kruidbestrijdingsmiddelen nodig, met alle ge
volgen van dien.
„Het gaat niet aan, om de boeren nu de
schuld te geven van alle natuur-ellende", zegt
Algra. „De groei is immers uit de economie,
de markt is verzadigd, veel boeren dreigen
werkloos te worden. Nu zijn ze min of meer
genoodzaakt de grond intensief te bewerken
om hun bedrijf in stand te houden. Ze onder
vinden een moordende concurrentie bij het
steeds meer produceren, terwijl ze weinig
voor hun produkten krijgen. De boeren kun
nen de race zonder end niet lang meer vol
houden, daarom moet de druk van de ketel".
Duurder voedsel;
anders eten
Siebe Algra beseft wel dat het niet eenvoudig
is om dat klaar te spelen. Hij ziet echter kan
sen genoeg wanneer de mensen bereid zijn
om meer voor hun eten te betalen en vooral,
om ook anders te gaan eten.
„Vergeleken met vroeger gebruiken we een
veel kleiner deel van ons inkomen voor eten,
terwijl we wel meer geld hebben. Ik denk dat
de meeste mensen best meer kunnen betalen
voor bijvoorbeeld duurder voedsel zoals
groente, vlees, brood en zuivelprodukten.
Daarmee geven we de boer geld om het land
beter te beheren, want wie anders moet het
doen? In de tegenwoordige moderne land
bouw gaat het beheren van de natuur ten
slotte niet meer zo vanzelf als in de jaren '30.
Bovendien is er meer luxe consumptie: we
eten eerder een monatoetje dan yoghurt. Let
wel, ik heb het niet over terug naar de bruine
bonen en het roggebrood, maar wel wil ik
zeggen dat we al een heel eind komen als de
Nederlandse gezinnen elke zaterdag in plaats
van een monatoetje, pure yoghurt zouden
eten. Streep ook niet weg dat de mentaliteit
hiervoor aanwezig is: velen zijn enigszins
kopschuw geworden voor de bio-industrie,
men beseft de gevolgen van de bestrijdings
middelen", aldus Algra.
Het verhaal zou hiermee rond zijn, ware het
niet, dat de heer Algra nog andere mogelijk
heden ziet voor een milieu-vriendelijke land
bouw. Dat is met name mogelijk in gebieden
met extra veel natuurschoon; gebieden die
heel mooi zijn, maar net niet in aanmerking
komen voor natuurreservaat. Volgens de
woordvoerder van Natuur en Milieu denken
de natuurbeschermingsorganisaties dat het
goed is om in deze gebieden de boeren tege
moet te komen, opdat ze niet zoveel meer
hoeven te produceren. De overheid zou van
alle boeren enkele koeien kunnen kopen, om
de bedrijven te verkleinen. Tegenover het
verlies dat dan op de lange duur ontstaat, zou
de overheid een geldelijke vergoeding moe
ten stellen. Tenminste, als de boer belooft dat
hij niet intussen overschakelt op bio-indu
strie. In plaats van het snijmaïs dat allerlei
chemische middelen behoeft, zou hij weer
rogge, haver en gerst kunnen verbouwen.
Algra: „Met een landbouw die niet op zo'n
grote schaal wordt bedreven, komt er in deze
gebieden meer werkgelegenheid. Ook leeft
de boer niet meer met die moordende concur
rentie en wat ons betreft, wanneer het land
in gebieden met zeer waardevolle natuur
minder intensief bebouwd wordt, gebruikt
men minder kunstmest, wat de flora en fauna
ten goede komt".
Boetes
Deze door Algra geschetste voorstellen zijn
echter nog niet haalbaar. Volgens hem komt
dat doordat de Nederlandse overheid en de
EG de boeren niet tegemoetkomen. Ze willen
wel dat de landbouwers minder produceren,
maar proberen dat te bereiken met boetes en
verboden. „En dat werkt niet", meent Algra,
„omdat landbouwers zich weinig laten ver
bieden. Ze voelen zich dan een overheid
sambtenaar, die om de zoveel tijd ook nog
een controleur over de vloer krijgt om te kij
ken of hij de verbodsbepalingen naleeft. Als
landbouwer kan hij op die manier niet uit de
voeten. Daarom is het beter voorwaarden te
scheppen dan te verbieden."
Pachten
Tenslotte blijven de pure natuurreservaten,
waar landbouw niet wordt toegepast, nog
over. Het komt voor dat niet alleen de over
heid, maar ook de natuurbeschermingsorga
nisaties grond kopen om er een natuurreser
vaat te stichten, zo zegt Algra. Maar om te
voorkomen dat de boeren het gevoel krijgen
dat hun land voor deze reservaten zo maar
wordt afgepakt, stelt hij voor dat zij het be
heer over die gebieden krijgen. Wat de na
tuurbeschermers betreft zouden die boeren
de grond van de reservaten voor bijna niets
mogen pachten. Althans op voorwaarde, dat
ze het beheer uitvoeren zoals de natuurbe
scherming dat verwacht: geen bio-industrie
dus. Maar de wet verbiedt een pacht die bijna
gratis is.
Algra: „En aan een of andere losse afspraak
met de boer, gemaakt bij een kopje koffie,
daar hebben we ook niets aan. Dat is dus het
ambtelijke keurslijf waarin je vastloopt. De
Pachtwet zou dus veranderd moeten worden.
We moeten er zeker van zijn dat de boer zich
als pachter garant blijft stellen voor het be
heer".
HENK ENGELENBURG
ERFELUKHEIDSONDERZOEK SHELL:
DELFT/DEN HAAG „Zo lang het DNA-onder-
zoek van Gist Brocades en Shell niets oplevert, zul
len de banden tussen de beide ondernemingen niet
worden aangehaald. Komen er wel resultaten en
wordt een nieuw produkt gestart, dan bestaat er
een soort morele verplichting om over de verdeling
van de opbrengsten hiervan te gaan praten. Over
een eventuele gezamenlijke onderneming of joint-
venture zijn in verband hiermee geen afspraken ge
maakt".
Zo ontzenuwde president-directeur D. de Bruyne van Shell-Ne-
derland berichten als zou de begin dit jaar gesloten samenwer
kingsovereenkomst tussen Shell en Gist Brocades op het gebied
van erfelijkheidsonderzoek (DNA) de voorbode zijn van een
overname van Gist Brocades door Shell. De samenwerking met
Shell en de afstoting van een aantal Brocades-dochteronderne-
mingen (waaronder Brocatrade) leidden tot speculaties in die
richting. De Industriebond FNV meent, dat Gist Brocades zich
met het DNA-onderzoek in een riskant avontuur stort
De directie van Gist Brocades was tot nu toe zeer terughoudend
met het geven van nadere informatie over de bedoelingen van
de samenwerking met Shell. Plannen van Gist voor de middel
lange termijn moest de FNV zelfs via een ultimatum afdwingen.
Op een personferentie van Shell viel gistermiddag niettemin te
beluisteren dat de mogelijkheid dat beide onderneming op 50-
procents basis de produktie van chemicaliën met DNA-technie-
:en gaan aanvatten beslist niet is uitgesloten, al zijn hierover
ontractueel geen afspraken gemaakt. Wel zijn beide onderne
mingen gehouden elkaar te laten meeprofiteren als eventueel
een nieuw DNA- produkt wordt ontwikkeld. Een Shell-woord-
voerder: „Het is daarbij natuurlijk ook denkbaar dat Shell en
niet Gist Brocades de produktie voor zijn rekening neemt. Je
moet weten dat wij op dit moment ook in Amerika onderzoek
doen naar DN A-technieken. Voor de produktie van bepaalde
chemicaliën is Shell nu eenmaal beter toegerust, ook financieel".
De Bruyne tenslotte over een eventuele deelname van Shell in
het Gist Brocades-concern: „Daar hebben we geen plannen voor.
Wij hebben momenteel een los-verband-overeenkomst op het
gebied van DNA-onderzoek. Meer niet".
ADVERTENTIE.
Uit nieuw project
TE KOOP BAARLE-NASSAU
BOSPERCELEN
Bedoeling: later bouwen (bestemmingswijziging binnen 5
jaar). Oppervlakte vanaf 600 m2. Prijs 10.- p.m2 vrij op
naam. Met bouwgarantie 20.- vrij op naam.
Dit weekeind 14 en 15 maart zijn wij van 12.00 tot 16.00 uur
in Café-Restaurant „Het Wapen van Nassau" te Baarle-
Nassau voor bezichtiging en verkoop.
Tel. 05765-1424.
Ook een foetus - onvoldragen vrucht - die ernstige afwij
kingen vertoont, mag niet afgedreven worden. Dit staat
in een document, gisteren door het Vaticaan gepubli
ceerd in verband met het internationale Jaar voor de Ge
handicapten.
In dit document wordt gezegd dat de wetenschap het moge
lijk heeft gemaakt al in een vroeg stadium vast te stellen of
een foetus gezond of ziek is. „Maar dit geeft de artsen nog
niet het recht een foetus eventueel te doden".
Het onderbreken van een zwangerschap, ook als het duide
lijk is dat het kind met ernstige afwijkingen geboren zal wor
den, noemt het document een'„daad van pseudomenselijk-
heid" en een schending van de medische ethiek en de men
senrechten. „De arts moet strijden tegen ziektes en niet tegen
het leven zelf".
Het Vaticaan dringt er dan bij de landen op de wereld op aan
een echte sociale politiek te voeren tegenover de gehandicap
ten, men kan al veel voor deze mensen doen als men maar
een klein deel van het geld dat voor de bewapening wordt
uitgegeven, voor hen besteedt.
..De kwaliteit van een maatschappij wordt beoordeeld naar
haar houding tegenover haar zwakste lidmaten", aldus het
document, dat „een maatschappij die alleen maar uit is op
goed functioneren en economisch succes en de gehandicapte
mens discrimineert, even erg vindt als een maatschappij met
een racistische overheid".
Net als zovelen in dit land
hebben wij in een eerste
opwelling overwogen stap
pen te ondernemen tegen
hen die op een laaghartige
manier het werk van de
Bisschoppelijke Vastenac
tie proberen te ondermij
nen. Maar waarom zouden
wij dat doen?
Dat staat in een brief van de
voorzitter van de vastenactie,
drs. J. V. M. Steegmans,
waarin hij „de vrienden van
de Bisschoppelijke Vastenac
tie Nederland" bedankt voor
hun steun aan de landelijke
actie. Steegmans wijst erop
dat de vastenactie, een jaar
lijkse geldinzamelingsactie
voor projecten in de Derde
Wereld, met openheid werkt
en zal blijven werken.
De Gennepse deken M. G. H.
Gelissen verspreidde een fol
der waarin beweerd wordt
dat de opbrengst van de vas
tenactie ten goede komt aan
„marxistische projecten". In
de folder wordt over Piet Ne-
len, leider van het Buro voor
Internationale Solidariteit
(BIS) te Roermond, gesugge
reerd dat hij marxist is. Bis
schop Gijsen van Roermond
ontsloeg Nelen in 1975 als di
recteur van het Diocesaan
Instituut Voor Internationale
Solidariteit in Limburg (DI-
VIS). Volgens Steegmans
moeten de vele adhesie-be-
tuigingen die hij binnen
krijgt een riem onder het
hart zijn van alle bij de vas
tenactie betrokkenen, van de
plaatselijke werkgroepen en
het BIS.
Drs. J. V. M. Steegmans
schrijft dat hij, de rest van
het bestuur en de medewer
kers beseffen dat juist ook de
velen die de vastenactie jaar
op jaar steunen „in heel Ne
derland eh met name in
Limburg" worden gekwetst
door de kritiek van Gelissen.
Hij spreekt daarom namens
de vastenactie dank, waarde
ring en bewondering uit voor
de „de moed en het doorzet
tingsvermogen waarmee u
het werk van de landelijke
vastenactie blijft ondersteu
nen en uitbouwen".
De voorzitter van de vasten
actie voegt daar nog aan toe
dat de visie waaruit de vas
tenactie werkt niet bedacht
maar gegroeid is en „gestalte
kreeg in nauw contact mei
mensen uit de Derde We
reld."
Grote belangstelling voor proces tegen Jehova-Getuigen
De aanklacht van de Ne
derlandse Vereniging van
Ontgoochelden (NVO) te
gen het Nederlandse
Wachttoren-Genootschap
van Jehova-Getuigen heeft
grote bijval gekregen. Het
proces, dat de vereniging
bij het ministerie van justi
tie aanhangig heeft ge
maakt, wordt ondersteund
door tweehonderd handte
keningen van ex-Jehova-
Getuigen of van familiele
den van Jehova-Getuigen.
De recente verklaring van de Romeinse Congregatie voor
de Geloofsleer brengt geen verandering in de situatie van
Nederlandse katholieken, die lid zijn van de Vrijmetsela
rij. Zij kunnen lid blijven van de loge zonder gevaar van
ex-communicatie uit de kerk. Dit zegt dr. C. J. de Jong,
officiaal (kerkelijk rechter) van het bisdom Breda.
Hij wijst erop dat de verklaring uit Rome van 2 maart jl. een
bekrachtiging is van de brief, die kardinaal Seper als prefect
van de Congregatie voor de Geloofsleer op 18 juni 1974 aan
de Nederlandse bisschoppen heeft geschreven. In deze brief
hield de Romeinse instantie vast aan de bestaande kerkelijke
wetgeving, maar schreef erbij, dat „de mening van auteurs,
die beweren dat voornoemde canon 2335 alleen betrekking
heeft op katholieken, die lid worden van organisaties, die
werkelijk tegen de kerk samenspannen, veilig geleerd en toe
gepast kan worden".
In de Analecta, het officiële mededelingenblad, van het aarts
bisdom Utrecht van 1980 heeft dr. De Jong zich uitvoerig met
de kwestie bezig gehouden. Hij concludeerde dat volgens de
brief kardinaal Seper „derhalve aangenomen kan worden,
dat in Nederland leken, die lid worden of zijn van de Vrij
metselarij, daardoor niet in kerkelijke ban zijn, omdat vast
staat, dat in Nederland de Vrijmetselarij niet ageert tegen de
kerk".
..In Namibië worden wij
vanuit de bijbel onder
drukt. De blanken in Zuid-
Afrika, onze onderdruk
kers, noemen zich christen.
Ze beschouwen zich niet al
leen als rentmeesters over
de dieren en de planten,
maar ook over de blinde
heidenen, waarmee zij de
*warten bedoelen. Als Na-
{nibië arm was, zou het
land al lang onafhankelijk
Hjn. Maar de westerse lan
den hebben nog niet aan de
mensen van Namibië ge
dacht, alleen aan de grond
stoffen. Alleen niet hulp
van de westerse landen
kan Zuid-Afrika de bezet
ting van Namibië volhou
den. Vooral bij de hyidige
economische recessie is de
Zuidafrikaanse regering
bang, dat de Namibische
grondstoffen in hanen van
de zogenaamde communis
ten vallen."
Dit zei de Namibische Rosa-
linde Blonde, die in Neder
land woont, gisteren in Breda
tijdens een persconferentie.
Aanleiding hiertoe is het feit
dat dit jaar in het bisdom
Breda de vastenactie „Extra
over de tong gaat". De Bre
dase vastenactie heeft op
voordracht van het landelijk
bureau gekozen voor onder
meer vijf projecten in Nami
bië (humanitaire steun aan
Swapo-vluchtelingenkampen
in Angola). Swapo is de Na
mibische bevrijdingsbewe
ging die door de Verenigde
Naties als de enige vertegen
woordiger van het Namibi
sche volk wordt erkend.
„Onbekendheid met de situa
tie in Zuidelijk Afrika heeft
geleid tot verwarring over de
zin van de actie", aldus Frans
Oudejans, perschef van het
bisdom Breda. Deze onduide
lijkheid is versterkt door de
actie van deken Gelissen uit
het Noordlimburgse Gennep,
die de landelijke vastenactie
verwijt „graag op te trekken
met groepen die duidelijk
communistisch zijn".
De vastenactie kiest voor de
mensen die zichzelf willen
bevrijden van honger, armoe
en onderdrukking, zei Ad
Verschuren, stafmedewerker
kerk en samenleving in het
dekenaat Roosendaal. Daar
om kiezen wij voor die groe
pen in de Derde Wereld die
hieraan werken. De meeste
aanvragen komen binnen via
de kerken. Bij de niet-kerke-
lijke organisaties, zoals nu
Swapo, stellen wij geen vra
gen over hun ideologie, maar
stellen ons bij het project de
vraag, of daarmee de meest
kanslozen geholpen worden,
aldus Verschuren. De missie
secretaris van het bisdom
Breda, pater D. Verschure,
verwoordde het dilemma als
volgt: „als je een Russische
auto koopt, kies je toch ook
niet voor het communisme?"
De Raad van Kerken heeft
de sectie sociale vragen
verzocht voorrang te verle
nen aan een bijbelse en so
ciaal-economische bezin
ning op de plaats van de
arbeid in het geheel van
het menselijk leven en de
samenleving (arbeidset
hos). Zulks naar aanlei
ding van een korte nota,
die de sectie zal inbrengen
in een binnenkort te hou
den beraad dat op initiatief
van de FNV wordt gehou
den met beleidsfiguren uit
de kerken en het Humanis
tisch Verbond.
De sectie werd verzocht bij
haar voortgaande bezinning
elementen te betrekken zoals
de werkloosheid, de econo
mische orde, de relatie tussen
arbeid en inkomen (waaro
ver al eerder een geschrift
verscheen dat tal van reacties
opriep), de rol van de vakbe
weging, de positie van bui
tenlandse arbeidskrachten en
de internationale (her)verde-
ling van de arbeid.
Op de komende bezinnings-
conferentie met de FNV (26
en 27 maart te Doorn) rea
geerde de raad positief. Maar
1 werd uitgespro-
ontmoeting niet
in mindering mag komen
van de relaties die de raad
met het CNV heeft. Op vra
gen uit de raad waarom de
beide vakbonden niet samen
aan de conferentie deelne
men werd geantwoord dat dit
met „gegroeide onderkoelde
verhoudingen" tussen beide
organisaties samenhangt.
Omdat de raad via de sectie
sociale vragen met de FNV
en met het CNV voortdurend
in gesprek is werd uitgespro
ken dat bij een volgende be-
zinningsconferentie ook het
CNV betrokken dient te wor
den.
