itoïe van de vi j'f gaat naar Dublin
isschop Simonis weigert
lommentaar op zaak-De Lange
Contrasten en stijlovereenkomsten
op concert van Residentiekoor
Aruba decor
film Sabine
EN LAND/KUNST
Nachtwacht weer
in fraaie staat
Bisdom bespreekt
kernwapenvraagstuk
Paus had
het mis
Gereformeerden
anti-dienstweigering
Mgr. Bluyssen: geef
jongeren tijd en ruimte
LEIDSE COURANT
WOENSDAG 11 MAART 1981 PAGINA 11
en en sp
a. 1.95. C/
Iderdorp.
'an 9-11
tn dond.av
slpenkade
OTTERDAM Je zou toch verwachten
er een opgewonden, gespannen en mis-
f lien zelfs ietwat geprikkelde stemming
i heersen. Maar zelfs een tikje nervosi-
n33t hing niet in de lucht. Gistermiddag en
ond leek iedereen in het Rotterdamse
eater Zuidplein doodkalm, hoewel de
lerale repetitie werd gehouden voor het
ite gebeuren van vanavond: de nationa-
finale van het Eurovisie Songfestival,
t op 4 april in de Royal Dublin Society
Dublin plaatsvindt. Sommigen wekten
fs de indruk zich te vervelen. Enkele
disten van het Metropole Orkest bij-
orbeeld gaapten regelmatig en leken
na automatisch de strijkstok over hun
tarinstrument te halen. En Rogier van
lerloo hield" er niet altijd zijn hoofd bij;
ns vergat hij te dirigeren. Fred Oster,
samen met Elles Berger de recht-
eekse uitzending van deze finale zal
►senteren, zat wat verloren in een hoek-
voorzover hij tenminste niet voor de zo-
►Iste maal zijn tekst hoefde te herhalen,
nnelijk ging dat herkauwen óók hem
rvelen, want meer dan eens deed hij
tekst af met een letterlijk: bla.bla.bla.
enigen die tekenen van nervositeit ver-
iden, waren regisseur Theo Ordeman die
collega's zo nu en dan tot stilte moest
Maribelle
vermanen, en de deelnemers zelf. Zo was de
28-jarige in Amerika geboren Lucy Steymel,
die vanavond de spits afbijt met de liedjes
„Een nieuw begin" en „Stap voor stap" be
hoorlijk zenuwachtig, hoewel zij tegelijkertijd
ook iets strijdbaars uitstraalde. Het telkens
opnieuw moeten inzetten van vooral het
Lucy Steymel
eerstgenoemde nummer vond zij echter maar
niets, alsook het voortdurend moeten poseren
voor de camera's. Volgens insiders maakt zij
overigens een goede kans de finale te win
nen, niet in de laatste plaats door haar melo
dieuze en krachtige stem.
De kriebels van al dat gerepeteer kreeg ook
het Noordbrabantse, tot voor kort nog onbe
kende. zangeresje Linda Williams die de
nummers „Het is weer zomer" en „Zo is het
leven" zal zingen. Wanneer er even een pau
ze was. stond zij er wat verlaten bij tussen al
die camera's en dikke kabels op het rommeli
ge podium. Haar verlegenheid vergat zij zich
echter totaal, zodra de muziek inzette.
De 20-jarige zangeres Maribelle uit Volen-
dam, die met haar groep Spryng o.a. de hit
„You and me" scoorde, voelde zich daarente
gen als een vis in het water. Met veel flair en
zonder schroom gaf zij zich over aan „Mario
nette" en „Fantasie". Ook Familee, de zes
man sterke formatie van de familie Lee, ging
het repeteren van „Sirti Sa La Bim" en „Fes
tival" bijzonder gemakkelijk af; ze swingden
alsof hun leven ervan afhing. Vanzelfspre
kend ging het Ben Cramer, die in 1973 al een
keer meedeed aan het Eurovisie Songfestival,
eveneens van een leien dakje; professioneel
en vol allure beproefde hij „Retour" en „Ma
rianne".
Vol verwachting klopt ons hart: wie van de
vijf zal naar Dublin gaan? Vanavond om on
geveer half tien weten we het, want dan heb
ben de twaalf jury's (uit elke provincie én uit
de Zuidelijke IJsselmeerpolders één), elk be
staande uit tien personen, erover beslist.
LUDUINA SALTERS
JANDEL EN HQNEGGER
p de laatste avond
in maart geven
it Residentiekoor
i het Residentie-
rkest in het Sche-
tningse Circus-
leater twee betrek-
elijk korte bijbel-
i werken, een uit
begin van de
een uit het be-
van de 20e
r. Zij vormen
icrxijds een aan-
«kkelijk contrast
anderzijds door
derwerp en zeke-
stijlovereenkom-
en een fraaie een-
iid. Het gaat om
„Ode for St Ceci
l's Day" uit 1739
n Handel en om
tt oratorium „Le
-bl David" uit 1921
ui Honegger.
itgaande van het
irste werk had het
meert eigenlijk al
22 november moe-
n plaatshebben,
at was de feestdag
in de beschermhei-
|e van de muziek
|n wie Handel naar
tn waarschijnlijk
tids 1683 bestaande
igelse traditie zijn
wijdde. Tal
componisten
tdden vóór Handel
dergelijks ge-
ook al omdat
i traditie elders, bij
voorbeeld in Nor-
mandië en op sommi
ge plaatsen in Italië
en Duitsland, al lan
ger dan een eeuw
eerder bestond.
Ook voor Handel
was het trouwens
niet de eerste keer
dat hij Cecilia met
muziek eerde. Drie
jaar vóór de „Ode"
had hij voor haar
feestdag al „Alexan
der's Feast or the Po
wer" of Music" ge
componeerd op een
tekst van de dichter
John Dryden die ook
de woorden leverde
voor de „Ode" die,
thans tot uitvoering
komt
Het koor heeft geen
overwegend aandeel
in het geheel. Na een
pompeuze, feestelijke
ouverture van het
orkest een larg
hetto e staccato ge
volgd door een .alle
gro en een menuet
komen er elf zelf
standige onderdelen,
doorgaans recitatie
ven en aria's voor so
praan of tenor, vaak
met bijzonder mooie
instrumentale obliga
ten. Middenin het
werk is er een triom
fale mars en in het
begin is er het door
de tenor voorbereide
koor „From har-
Arthur Honegger
mony, from hea
venly harmony"
(van de hemelse har
monie). Heel indruk
wekkend is het aan
deel van het koor in
het slotnummer
„The dead shall live,
the living die, and
music shall untune
the sky" (De doden
zullen leven, de le
venden sterven en
muziek zal de hemel
ontstemmen).
Het doet ons vreemd
aan dat onderzoekin
gen konden uitwijzen
dat het materiaal
voor dit werk strikt
genomen maar ge
deeltelijk van Handel
zelf was. De compo
nist had het zodruk
dat hem negen dagen
waren toegemeten
om de „Ode" te ma
ken. Naar een in zijn
tijd gebruikelijke en
algemeen geaccep
teerde methode zocht
hij bij collega's mate
riaal dat hij door
transformatie voor
zijn doel geschikt
kon maken en kon
aanpassen aan zijn
eigen zeggingskracht
Hij vond in dit geval
het een en ander in
de „Componimenti
Musicali" van Gott
lieb Muffat, een
Duitser van Schotse
afkomst die het ge
noemde werk kort te
voren had gepubli
ceerd. Het is uiterst
merkwaardig hoe
Handel voor het ge
noemde slotkoor een
fuga van Muffat zo
grondig bewerkte,
dat je zou zeggen dat
het puur Handel is
wat je hoort
Symfonische
psalm
Het tweede werk dat
op deze avond tot
klinken komt wordt
door de componist
Arthur Honegger
geen oratorium maar
een symfonische
psalm genoemd. Dat
is wel begrijpelijk
want het stuk gaat
uit van een tekst uit
1903 van de Zwitser
se dichter René Mo-
rax die het leven van
de Hebreeuwse ko
ning David uitbeeldt
Deze koning was niet
alleen een legeraan
voerder en een maat
schappijhervormer
maar ook een dichter
en een zanger, getui
ge de psalmen die hij
naliet
Morax wilde zijn
dramatische verbeel
ding van de persoon
en het werk van ko
ning David opvoeren
in een klein amfi
theater dat hij in een
Zwitsers dorpje had
laten bouwen. Hij
vroeg Strawinski er
muziek bij te compo
neren maar deze was
al gebonden aan an
dere opdrachten en
beval Honegger aan.
In een week of vijf,
componeerde die
muziek die door
amateurs kon wor
den uitgevoerd en
waarbij slechts een
klein orkest nodig
was. Twee jaar later
werkte de componist
de partituur echter
helemaal om voor
een concertzaal-pre-
sentatiè die moeilij
ker is ipaar ook aan
zienlijk meer effect
sorteert en toch voor
elke luisteraar ver
staanbaar blijft Van
daar dat het werk na
de definitieve pre
mières in het Duits
in 1923 en in het oor
spronkelijke Frans in
1924 alom veel weer
klank vond, al zou
het ruim tien jaar la
ter in populariteit
worden overtroffen
door Jeanne d'Arc
au bücher".
Gelukkig heeft het
Residentiekoor nu
eens gekozen voor
het oudere, op zijn
manier ook zeer ex
pressieve stuk dat is
opgebouwd uit acht
en twintig bondige
taferelen. Zij begin
nen bij de profetie
van Samuel die Is
raël opriep tot de
strijd tegen de Filis
tijnen en eerst Saul,
daarna David tot ko
ning en legeraan
voerder proclameer
de. De muziek van
de in 1955 gestorven
Honegger (een Zwit
ser die in Frankrijk
werd geboren en in
Parijs werd opgeleid
maar zijn vaderland
altijd trouw bleef) is
niet revolutionair.
Wie goed toehoort
merkt al gauw, dat
niet alleen de Franse
traditie van bijvoor
beeld Florent Schmit
en Debussy maar ook
de Duitse van Wag
ner tot Richard
Strauss het muzikale
idioom hebben beïn
vloed. Daarbij hield
Honegger zich aan
zijn vaste stelregel:
„Ik wil muziek com
poneren die voldoen
de nieuw is om de
aandacht te trekken
van vakmensen en
voldoende eenvoudig
om rechtstreeks het
hart te bereiken van
de massa".
Natuurlijk staat het
concert op dinsdaga
vond 31 maart onder
leiding van Jo Ivens,
de vaste dirigent van
het Residentie-Koor.
In het werk van
Handel zingt Maja
Schermerhoorn de
partijen voor de solo
sopraan en Marius
van Altena de par
tijen voor de solote
nor. In het werk van
Honegger voegen
zich bij hen de alt
Sylvia S<
bariton
Kruysen.
Aangezien Honegger
geen recitatieven ge
bruikt, zal Kruysen
als verteller optreden
en de scènes in „Ko
ning David" tot een
geheel maken, waar
bij koor en solisten ir
oratoriumstijl com
mentaar leyeren,
vaak gebruik ma
kend van psalmtek
sten. Opmerkelijk
zijn het melodrama
over de bezwering
van de heks van En-
dor en enkele korte
episoden waarin het
illustrerende en be
geleidende orkest
zelfstandig optreedt
(een cortège en een
mars bijvoorbeeld).
Op enkele dramati
sche hoogtepunten
worden de medewer
kenden soms op een
ongebruikelijke ma
nier ingezet zoals in
de indrukwekkende
klaagzangen van Gil-
bao waarin een voca
liserend vrouwen
koor met de decla
matie is verweven.
In het begin van
deze beschouwing
werd gezegd dat
Handel en Honegger
in deze stukken zo
wel een contrast als
een eenheid vormen.
Die eenheid ontstaat
doordat Honegger de
oratoriumstijl wel
met nieuwe vondsten
uitbreidde maar ove
rigens gebruik maak
te van een vormtaal
die zich uitstrekt van
Handel tot die van
zijn eigen tijdgeno
ten
JOHN KASANDER
AMSTERDAM Na het aanbrengen van een laatste ver
nislaag zal de Nachtwacht van Rembrandt in het Rijksmu
seum volledig in ere zijn hersteld. Bovendien mag het pu
bliek over een paar weken het immense schuttersstuk dan
weer zonder de beschermende glaswand bekijken.
De Nachtwacht werd in 1975 enorm beschadigd door een ge
stoorde man die er met een mes twaalf krassen in kerfde. Een
half jaar lang was hoofdrestaurateur Luiters Kuiper bezig met
de herstelwerkzaamheden en tegelijkertijd het schoonmaken
van het schilderij. Alle oude vernislagen werden daarbij wegge
haald en er werd een nieuwe laag aangebracht. De Nachtwacht,
die veel lichter van kleur geworden was, moest achter een gla
zen wand geplaatst worden wegens het rondvliegende stof en de
droogtijd van de lak.
„Die glazen wand staat nu nog even voor het schilderij, voor een
deel uit het oogpunt van veiligheid. Er bestonden al lang plan
nen om de nachtwachtzaal ingrijpend te veranderen en in af
wachting daarvan liet men de wand maar staan", aldus me
vrouw Kolkman van voorlichting. Het Rijksmuseum zit echter
op zwart zaad en geld voor een grote verbouwing is er niet. Een
„grote schoonmaak" kon er echter wel van af en vanaf februari
al zijn schilders en stoffeerders in de weer de zaal op te poetsen.
Morgen al is het meesterstuk van Rembrandt weer te bezichti
gen. Eind maart echter wordt het doek dan voor de tweede maal
een week lang aan het oog onttrokken, voor de afwerking van
de zaal. Wanneer begin april zowel Nachtwacht als zaal weer
blinken, mogen de talloze bezoekers het schilderij zonder glas
wand bekijken.
Rijk de Gooyer en Benthe Forrer.
DEN HAAG Aruba vormt het decor van de Neder
landse speelfilm Sabine, waarmee het afgelopen week
einde is begonnen. Onder regie van René van Nie wor
den de hoofdrollen gespeeld door Rijk de Gooyer en
Benthe Forrer, een 16-jarige scholiere uit Zoetermeer,
gekozen uit 500 meisjes die in september en oktober vo
rig jaar reageerden op de landelijke audities.
Sabine wordt voor 90 procent op Aruba opgenomen, de
rest in Nederland, waar Sjoukje Hooymayer en Hans Croi-
set Benthe Forrer zullen bijstaan. Mat van Hensbergen
staat achter de camera. Het verhaal plaatst Sabine op 15-
jarige leeftijd tussen haar vader en moeder, die niet met
elkaar zijn getrouwd. Sabine zal haar vader voor het eerst
zien, maar de man is nauwelijks voor haar geïnteresseerd.
Het meisje doet er alles aan om zijn aandacht te trekken,
maar dat lukt haar pas. als zij in plaats van meisje een jon
ge vrouw is geworden.
ischop Simonis van Rot-
rdam is maandagavond
t ingegaan op vragen uit
Diocesane Pastorale
lad over de afwijzing van
ter De Lange als volwas-
ïenkatecheet ten dienste
n het Diocesaan Pasto-
al Centrum. De benoe-
ingsaffaire kwam tijdens
rondvraag van de DPR
sprake vanuit de kring
n Rotterdamse pastores
cursisten van de pastora-
school.
tvraagd naar de motieven
n de afwijzing zei de bis-
iop dat deze kwestie een
ak is van zijn persoonlijke
rantwoordelijkheid. „Het is
>eilijk in het openbaar te
reken over een kwestie
larbij een persoon betrok-
n is". Daarom volstond
jr. Simonis met de verwij-
»g naar het communiqué,
t de priesterraad van het
•dom vorige week heeft uit
geven. Hierin wordt gezegd
t de meningen van bisschop
C priesterraad fundamenteel
rschillen inzake de visie op
thodoxie. pluriformiteit en
t 1 functioneren van het bis-
loppelijk gezag. Volgens de
cretaris van het Diocesaan
storaal Centrum is drs. A.
M. de Lange SCJ door bis-
hop Simonis afgewezen daar
j niet orthodox genoeg zou
f n ten aanzien van de offi-
F ele leer van de Kerk, met
Jf me de moraal en de kerke-
<e tucht betreffend,
n aantal pastores van Rot-
"dam voelt zich in het afwij
zen van pater De Lange mede
aangesproken. Cursisten van
de pastorale school zijn van
mening dat niet alleen de per
soon van drs. De Lange is ge
schaad, maar ook de geloofs
gemeenschap die met hem sa
menwerkt. De vragenstelster,
zelf oud-cursist, vroeg de bis
schop vertrouwen te hebben
in zijn medewerkers. Pater de
Lange is thans dekenaal kate-
cheet in Vlaardingen.
De agenda van de DPR was
ditmaal binnen twee uur ge
heel afgewerkt. Aan het begin
herdacht de voorzitter, me
vrouw drs. Els van Leuken,
broeder Bertram Fekkes die
15 januari is overleden. Als
DPR-lid heeft hij lange tijd op
voortreffelijke wijze de notu
len verzorgd.
In de vergadering deed dr.ir.
J.J.M. de Goeij, voorzitter van
de Rotterdamse delegatie naar
het Landelijk Pastoraal Over
leg in het kort verslag van
ruim zes jaar LPO, in het bij
zonder de aanloop naar de na
jaarszitting van het LPO die
geheel over de catechese zou
gaan. Volgens' dr. De Goeij is
het LPO in de voorbereiden
de vergadering waarin de
taakstelling werd geformu
leerd redelijk tegemoet geko
men aan de wens van de Rot
terdamse delegatie: gezins- en
schoolcatechese worden sterk
mede betrokken bij wat het
LPO wil gaan doen. namelijk
creatieve initiatieven ontwik
kelen voor geloofsoverdracht
tussen ouderen en jongeren
boven 13 jaar, maar liet ook
enige scepsis doorklinken. „In
het thema wordt gesteld, dat
de initiatieven gericht moeten
zijn op het hervinden van
vertrouwen in de eigen ge
loofsbeleving van ouderen en
jongeren om in wisselwerking
samen als gelovigen het leven
te leren aanvaarden en aan te
druven. Daarin komt men
alle knelpunten tegen waaro
ver het LPO in de afgelopen
jaren is gestruikeld", aldus De
Goeij.
De DPR besloot tenslotte na
ampele bespreking de jaarcij
fers van het bisdom over 1979
en de begroting 1981 goed te
keuren.
De Diocesane Pastorale Raad (DPR) van het bisdom Rot
terdam heeft een commissie kernbewapening ingesteld,
die voor 15 april een discussienota met vragen en stellin
gen zal opstellen: Deze nota zal gebaseerd zijn op het Pax
Christi-rapport „R.K. Kerk, Kernwapens en ontwape
ning", en op bijdragen van de commissieleden. In dit
verband wordt gedacht aan de vragen die kardinaal Wil-
lebrands heeft geformuleerd.
De commissie is samengesteld uit leden van de DPR,
waaraan mogelijk een lid van het diocesaan bestuurscol
lege zal worden toegevoegd. De samenstelling is op ver
zoek van de DPR zodanig dat een meerzijdige benade
ring van bet kernwapenvraagstuk verzekerd is.
Wanneer de achterban zich over dit vraagstuk heeft uit-
gepsroken, zal de DPR in september een advies aan kar
dinaal Willebrands uitbrengen, zo is de bedoeling.
Dat ook de paus zich kan ver
gissen is gebleken toen hij het
opnam voor een ontvoerde
jongeman van 18 jaar uit de
buurt van Venetië.
Tijdens een toespraak op het
St. Pietersplein in Rome deed
paus Johannes Paulus II een
klemmend beroep op de ont
voerders, om Vincenzo Ribes-
co vrij te laten. De ontvoerde
jongeman heet echter Antonio
Piarotto. Vincenzo Ribesco is
de naam van een pater Sale-
siaan, die zich op verzoek van
de ouders van Antonio Piarot
to in verbinding heeft gesteld
met de paus om hem te vra
gen een openlijk beroep op
het geweten van de bandieten
te doen. Blijkbaar is er toen
een misverstand ontstaan
waarbij een naamsverwisse
ling heeft plaatsgehad.
Er gaat overigens bijna geen
week voorbij of de paus doet
een dergelijk verzoek in een
ontvoeringskwestie. Jaarlijks
worden in Italië rond de 300
leden van vermogende fami
lies ontvoerd.
Gereformeerden zijn het vaker niet eens
met de stelling „dienstplichtige militairen
moeten kunnen weigeren om kernwapens
te bewaken" dan leden van andere kerkge
nootschappen of buitenkerkelijken.
Dit blijkt uit een onderzoek dat de stich
ting volk en Verdediging in samenwer
king met de nv v/h Nederlandse Stichting
voor Statistiek heeft gehouden onder 994
Nederlanders van 18 jaar en ouder.
Het onderzoek is door de SVV gepubliceerd
in haar tweemaandelijks contactbulletin on
der de titel „Het weigeren van dienst". Ge
vraagd is naar de mening van de ondervraag
den over het zogenaamde „totaalweigeren",
waarbij de dienstweigeraar weigert een be
roep te doen op de wet gewetensbezwaren
militaire dienst en zo het risico van een ge
vangenisstraf op zich neemt; over de „selec
tieve taakweigering" door dienstplichtigen,
waarbij dienstplichtige militairen bij voor
beeld weigeren naar Libanon te gaan en over
beroepsmilitairen die tegenstander zijn van
kernwapens.
In alle gevallen bleek dat gereformeerden
het meest afwijzend stonden tegenover totaal-
weigeren en selectief weigeren en in de
meeste gevallen vonden dat er voor beroeps
militairen die atoompacifist zijn, geen plaats
moet zijn in het leger. Buitenkerkelijken
daarentegen stelden zich in alle gevallen het
minst afwijzend op, terwijl hervormden en
rooms-katholieken een „tussenpositie" inna
men.'
Als illustratie hiervan geeft de SVV in het
gepubliceerde rapport de tabel met reacties
op de stelling: „dienstplichtige militairen
moeten kunnen weigeren om kernwapens te
bewaken". In totaal is 53 procent van de on
dervraagden het met deze stelling eens. 24
procent is het er niet mee eens. Voor de her
vormden liggen deze cijfers op resp. 47 en 37
procent, voor gereformeerden op 38 en 40
procent, voor rooms-katholieken op 48 en 34
procent en voor andere kerkgenootschappen
op 36 en 38 procent en voor buitenkerkelij
ken op 65 en 25 procent.
Op 20 maart organiseert de Stichting Volk en
Verdediging een conferentie over dienstwei-
geren in het Congresgebouw in Den Haag.
Jonge mensen hebben vol
gens mgr. J. Bluyssen van
Den Bosch rond sexualiteit,
relatievorming en relatiebe
leving tijd en ruimte nodig
om op dat terrein de echte
waarden te ontdekken en in
hun leven toe te passen. De
bisschop sprak gisteren op
de jaarvergadering van de
katholieke vrouwenorgani
satie van de NCB in Til
burg. Deze stond in het te
ken van de bisschoppensy
node van 1980 over het
christelijk gezin. Daarover
sprak ook dr. A. Vermeu
len, studiesecretaris van het
secretariaat van de r.k.
kerkprovincie en theolo
gisch adviseur van de Ne
derlandse deelnemers aan
deze synode in Rome.
Mgr. Bluyssen merkte op dat
men mensen neerslaat als
men denkt te kunnen vol
staan met het dwingend voor
houden van idealen. Men
moet jongeren bemoedigen,
vertrouwen en in hun zoeken
bevestigen. De heel andere
inzichten op gebied van sexu
aliteit en relatie dan vroeger,
bieden binnen het gezin bij
zondere kansen tot open dis
cussie over fundamentele le
venswaarden, meent hij. Maar
dit blijft moeilijk vanwege het
feit dat ouders en kinderen
moeite hebben elkaar in deze
zaken te verstaan en te ver
trouwen. Bovendien zijn zij
.bang elkaar op dit punt kwijt
te raken. Volgens mgr. Bluys
sen hoeven ouders echt niet
alles goed te vinden wat hun
kinderen ondernemen. Zij
dienen voor hun overtuiging
uit te komen, maar niets
dwingend op te leggen.
Wat betreft kerkelijke uit
spraken zei de bisschop dat
deze niet terzijde kunnen
worden gelegd, maar wel op
argumenten ondervraagd die
nen te worden. Er moet een
eerlijke uitwisseling van ar
gumenten kunnen plaatsvin
den. Het gaat in heel deze dis
cussie volgens hem in feite
vooral over concrete normen,
niet om het feit dat elke man
vrouw relatie vraagt om res
pect, verantwoordelijkheid,
trouw, harmonie tussen licha
melijke en geestelijke intimi
teit, aandacht voor de wereld
buiten jullie twee. Op deze za
ken legde mgr. Bluyssen ook
de nadruk in de duscussie.
